U Nga Ku Tekelela Njhani Ku Rivalela Ka Yehovha?

1-2. (a) Hi le ka swiyimo swihi laha swi nga hi tikelaka ngopfu ku rivalela munhu wo karhi? (b) Denise u swi kombise njhani leswaku wa rivalela?

XANA swa ku tikela ku rivalela van’wana? Vo tala va hina swa hi tikela ngopfungopfu loko munhu a endle kumbe ku vula leswi hi twiseke ku vava ngopfu. Hambiswiritano, hi nga swi kota ku rivalela hambiloko hi twisiwe ku vava. Hi xikombiso, twana leswi endlekeleke makwerhu waxisati loyi a vuriwaka Denise,a loyi a rivaleleke hi ndlela yo hlamarisa. Hi 2017, Denise ni ndyangu wakwe va weriwe hi mhangu loko va vuya hi le Ntsindza wa Misava Hinkwayo wa Timbhoni ta Yehovha lowu a wa ha ku pfuriwa. Loko va ri karhi va muka, muchayeri wa movha wun’wana u tsandzeke ku lawula movha wakwe kutani a va chayisa. Denise u titivarile eka mhangu yoleyo. Loko a phaphuka, u byeriwe leswaku vana vakwe va vavisekile swinene naswona nuna wakwe Brian u file. Loko Denise a hlamusela ndlela leyi a titweke hayona u ri, “A ndzi tsemeke nhlana ndzi tlhela ndzi hlangahlangana.” Hi ku famba ka nkarhi, u byeriwe leswaku loko va humeleriwa hi mhangu muchayeri loyi a va chayiseke, a a nga dakwanga kumbe ku dzaha swidzidziharisi naswona a a nga kavanyetiwanga hi nchumu kutani Denise u khongele Yehovha leswaku a n’wi nyika ku rhula.

² Muchayeri loyi a va chayiseke u hehliwe hi nandzu wo dlaya. Loko o kumiwa a ri ni nandzu, a a ta pfaleriwa. Hambiswiritano, khoto yi byele Denise leswaku vumbhoni byakwe hi byona a byi ta endla leswaku wanuna loyi a va chayiseke a gweviwa kumbe a nga gweviwi. Denise u ri: “Ndzi twe onge ndzi pfuriwe timbanga ivi ndzi cheriwa munyu hikuva a ndzi boheka ku tsundzuka leswi endlekeke emhangwini yoleyo.” Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, Denise u ye ekhoto leswaku a ya nyikela vumbhoni emahlweni ka wanuna loyi a twiseke ndyangu wakwe ku vava swinene. Xana Denise u te yini? U kombele muavanyisi leswaku a twela wanuna yoloye vusiwana.b Loko a heta ku vulavula, muavanyisi u khavaxele mihloti. U te: “Eka malembe hinkwawo ya 25 lawa ndzi ma heteke ndzi ri muavanyisi, a ndzi si tshama ndzi twa mhaka yo fana ni leyi ekhoto ya mina. A ndzi si tshama ndzi twa loyi a twisiweke ku vava a kombelela muhehliwa leswaku a tweriwa vusiwana. A ndzi si tshama ndzi twa marito ya rirhandzu ni ku rivalelana.”

3. I yini leswi endleke Denise a rivalela?

³ I yini leswi pfuneke Denise ku rivalela? U anakanyisise hi ku rivalela ka Yehovha. (Mik. 7:18) Loko hi tlangela ndlela leyi Yehovha a hi rivalelaka hayona, swi ta hi endla hi lava ku rivalela van’wana.

4. Yehovha u lava leswaku hi endla yini? (Vaefesa 4:32)

⁴ Yehovha u lava leswaku hi rivalela van’wana hi ku tshunxeka hilaha na yena a hi rivaleleke hakona. (Hlaya Vaefesa 4:32.) U langutele leswaku hi tiyimisela ku rivalela lava hi twisaka ku vava. (Ps. 86:5; Luka 17:4) Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi swilo swinharhu leswi nga ta hi pfuna hi ya hi rivalela.

U NGA YI BI HI MAKATLA NDLELA LEYI U TITWAKA HAYONA

5. Hi ku ya hi Swivuriso 12:​18, hi nga titwa njhani loko munhu wo karhi a hi dyohela?

⁵ Hi nga ha twisiwa ku vava swinene hi swiendlo kumbe marito ya munhu wo karhi ngopfungopfu loko munhu yoloye a ri munghana lonkulu kumbe xirho xa ndyangu. (Ps. 55:​12-14) Mikarhi yin’wana, ku vava loku hi ku twaka ku nga fana ni loko munhu a tlhaviwe hi mukwana. (Hlaya Swivuriso 12:18.) Hi nga ha ringeta ku honisa ku vava loku hi ku twaka. Kambe ku endla tano swi nga fana niloko munhu a tlhaviwe hi mukwana ivi wu tshikiwa embangeni. Hilaha ku fanaka, a hi nge languteli leswaku ku vava loku hi ku twaka ku antswa loko hi ku honisa.

6. Hi nga endla yini loko munhu a hi khunguvanyisa?

⁶ Loko munhu a hi khunguvanyisa, hi ntolovelo ha hlundzuka. Bibele ya pfumela leswaku hi nga kariha. Kambe yi hi lemukisa leswaku hi nga pfumeleli ku hlundzuka koloko ku hi lawula. (Ps. 4:4; Efe. 4:26) Hikwalahokayini? Hikuva hi ntolovelo a ho hlundzuka swi helela kwalaho. A swi talanga leswaku munhu loyi a hlundzukeke a endla leswinene. (Yak. 1:20) Tsundzuka leswaku i swa ntumbuluko ku hlundzuka kambe ku tshama hi hlundzukile i nchumu lowu hi ngo tihlawulela.

7. Hi yihi ndlela yin’wana leyi hi nga titwaka hayona loko hi twisiwe ku vava?

⁷ Loko hi nga khomiwanga kahle, hi nga twa ku vava hi tindlela tin’wana. Hi xikombiso, makwerhu waxisati la vuriwaka Ann u ri: “Loko ndza ha ri ntsongo, bava u hambane na mhani ivi a teka wansati loyi a a tholeriwe ku ndzi hlayisa. Ndzi titwe ndzi lahliwile. Loko va va ni vana, ndzi titwe ndzi tekeriwe ndhawu ya mina. Ndzi kule ndzi titwa ndzi nga laviwi.” Makwerhu waxisati la vuriwaka Georgette u hlamusela ndlela leyi a titweke hayona loko a tiva leswaku nuna wakwe a a ri na xigangu, u ri: “Hi ve vanghana ku sukela loko ha ha ri vatsongo. A hi phayona swin’we. Ndzi tshoveke mbilu.” Makwerhu waxisati loyi a vuriwaka Naomi na yena u ri: “A ndzi nga ehleketi leswaku nuna wa mina a nga ndzi twisa ku vava. Kutani loko a ndzi byela leswaku u hlalela phonografi ni ku tlhela a ndzi tumbetela mhaka leyi, ndzi titwe ndzi kanganyisiwile ni ku xengiwa.”

8. (a) Hi swihi swivangelo swin’wana leswi endlaka hi rivalela van’wana? (b) Hi vuyeriwa njhani loko hi rivalela? (Vona bokisi leri nge, “Ku Vuriwa Yini Loko Munhu A Ku Dyohele Ngopfu?”)

⁸ A hi nge swi lawuli leswi van’wana va swi endlaka kumbe ku swi vula eka hina kambe hi nga ringeta ku lawula leswi hi swi endlaka endzhaku ka sweswo. Hi ntolovelo ku rivalela i nchumu lowunene lowu hi nga wu endlaka. Hikwalahokayini? Hikuva hi rhandza Yehovha naswona u lava hi rivalela. Loko hi tshama hi hlundzukile naswona hi nga rivaleli, hi nga endla swilo swa vuphukuphuku hi tlhela hi tivavisa. (Swiv. 14:​17, 29, 30) Ehleketa hi xikombiso xa makwerhu waxisati la vuriwaka Christine. U ri: “Loko ndzi kwatile ni ku hleka a ndza ha hleki. Hakanyingi ndzi dya swakudya leswi nga riki na rihanyo lerinene. A ndzi etleli kahle, swa ndzi tikela ku lawula ndlela leyi ndzi titwaka hayona kutani swi endla leswaku ku tshwela nuna wa mina ni vanhu van’wana.”

9. Hikwalahokayini hi fanele hi tshika xikhomela?

⁹ Hambiloko munhu loyi a hi twiseke ku vava a nga tisoli, hi nga swi kota ku hunguta ndlela leyi a hi twiseke ku vava hayona. Njhani? Georgette, loyi ku vulavuriweke ha yena, u ri: “Swi ndzi tekele nkarhi kambe ndzi tshike ku hlundzukela khale ka nuna wa mina ni ku n’wi khoma hi mbilu. Sweswo swi endle leswaku ndzi va ni ku rhula lokukulu.” Loko hi tshika xikhomela, hi va ni ku rhula. Hi tlhela hi tipfuna hikuva hi ta kota ku ya emahlweni ni vutomi hi tsakile. (Swiv. 11:17) Kambe u fanele u endla yini loko u nga si swi lunghekela ku rivalela?

LESWI NGA KU PFUNAKA U TSHIKA KU HLUNDZUKA

10. Hikwalahokayini hi fanele hi tinyika nkarhi wo hola loko hi twisiwe ku vava? (Nakambe vona swifaniso.)

¹⁰ I yini leswi nga ku pfunaka u tshika ku hlundzuka? Ndlela yin’wana i ku tinyika nkarhi wo hola. Loko munhu a vavisekile swinene, hambiloko a kume vutshunguri wa ha lava nkarhi wa leswaku timbanga ti hola. Hilaha ku fanaka, swi nga ha lava nkarhi leswaku hi horisa mbilu hi nga si lunghekela ku rivalela munhu loyi a hi twiseke ku vava.—Ekl. 3:3; 1 Pet. 1:22.

11. Xikhongelo xi nga ku pfuna njhani leswaku u rivalela?

¹¹ Kombela Yehovha hi xikhongelo a ku pfuna leswaku u kota ku rivalela.c Ann, loyi hi vulavuleke ha yena, u hlamusela ndlela leyi xikhongelo xi n’wi pfuneke hayona. U ri: “Ndzi kombele Yehovha leswaku a hi rivalela hinkwerhu ekaya hikwalaho ka swilo leswi hi nga swi endlangiki kahle. Endzhaku ka sweswo ndzi tsalele bava ni nsati wakwe lontshwa papila ndzi va byela leswaku ndzi va rivalerile.” Ann u vula leswaku a swi nga olovi ku endla tano. Kambe u ri: “Ndzi tshemba leswaku hikwalaho ka leswi ndzi ringetaka ku tekelela ku rivalela ka Yehovha, bava ni nsati wakwe va ta navela ku dyondza swo tala hi Yehovha.”

12. Hikwalahokayini hi fanele hi tshemba Yehovha ku nga ri ndlela leyi hi titwaka hayona? (Swivuriso 3:​5, 6)

¹² Tshemba Yehovha, ku nga ri ndlela leyi u titwaka hayona. (Hlaya Swivuriso 3:​5, 6.) Mikarhi hinkwayo Yehovha wa swi tiva leswi hi faneleke. (Esa. 55:​8, 9) Nakambe a nge pfuki a hi kombele ku endla nchumu lowu nga ta hi vavisa. Hikwalaho, loko a hi byela leswaku hi rivalela, hi nga tiyiseka leswaku ku endla tano swi ta hi vuyerisa. (Ps. 40:4; Esa. 48:​17, 18) Kambe loko hi tshemba ndlela leyi hi titwaka hayona hi nga tsandzeka ku rivalela. (Swiv. 14:12; Yer. 17:9) Naomi loyi hi vulavuleke ha yena, u ri: “Eku sunguleni, a ndzi vona swi nga bohi ku rivalela nuna wa mina hileswi a hlaleleke phonografi. A ndzi chava leswaku a nga tlhela a ndzi twisa ku vava kumbe a rivala ndlela leyi sweswo swi ndzi twiseke ku vava hayona. A ndzi tibyela leswaku Yehovha wa swi twisisa leswaku ndzi titwa njhani. Kambe ndzi sungule ku swi xiya leswaku ku twisisa ka Yehovha ndlela leyi ndzi titwaka hayona, a swi vuli swona leswaku u pfumelelana na yona. Wa swi tiva leswaku ndzi titwa njhani nileswaku swi teka nkarhi ku hola kambe u lava ni leswaku ndzi rivalela.”d

VANA NI LANGUTELO LERINENE

13. Hi ku ya hi Varhoma 12:​18-21, hi fanele hi endla yini?

¹³ Loko hi rivalela munhu loyi a hi twiseke ku vava swinene, hi endla leswi engetelekeke ku tlula ku hlawula ku nga vulavuli hi swona. Loko munhu loyi a hi twiseke ku vava a ri makwerhu, hi tikarhatela ku endla ku rhula na yena. (Mat. 5:​23, 24) Ematshan’weni yo hlundzuka ni ku va ni xikhomela hi hlawula ku n’wi komba musa ni ku n’wi rivalela. (Hlaya Varhoma 12:​18-21; 1 Pet. 3:9) I yini leswi nga hi pfunaka ku endla tano?

14. Hi fanele hi tikarhatela ku endla yini naswona hikwalahokayini?

¹⁴ Hi fanele hi tikarhatela ku languta munhu loyi a hi dyoheleke hilaha Yehovha a n’wi langutaka hakona. Yehovha u hlawula ku languta leswinene eka vanhu. (2 Tikr. 16:9; Ps. 130:3) Loko hi languta leswinene eka vanhu hi ta swi kuma niloko hi languta leswo biha hi ta swi kuma. Loko hi languta leswinene eka vanhu, swi ta hi olovela ku va rivalela. Hi xikombiso, makwerhu la vuriwaka Jarrod u ri, “Swa ndzi olovela ku rivalela makwerhu loko ndzi anakanyisisa hi swilo swo tala leswinene leswi ndzi swi rhandzaka ha yena ku nga ri leswo biha.”

15. Hikwalahokayini swi pfuna ku byela munhu loyi a ku twiseke ku vava leswaku wa n’wi rivalela?

¹⁵ Nchumu wun’wana wa nkoka lowu hi nga wu endlaka i ku byela munhu loyi a hi dyoheleke leswaku hi n’wi rivalerile. Hikwalahokayini? Xiya leswi Naomi, loyi hi vulavuleke ha yena a swi vulaka, u ri: “Nuna wa mina u ndzi vutise a ku, ‘Xana u ndzi rivalerile?’ Loko ndzi lava ku vula ndzi ku, ‘Ndza ku rivalela,’ ndzi heleriwe hi marito. Ndzi swi xiyile leswaku a ndza ha n’wi khome hi mbilu. Hi ku famba ka nkarhi ndzi swi kotile ku vula marito lawa manharhu lama nga ni ntikelo ndzi ku, ‘Ndza ku rivalela.’ Loko nuna wa mina a twa marito lawa u titwe a rhuliwe ndzhwalo a kala a khavaxela mihloti, kasi mina ndzi titwe ndzi ri ni ku rhula. Ku sukela kwalaho, ndzi sungule ku tlhela ndzi n’wi tshemba naswona hi tlhele hi va vanghana lavakulu.”

16. U dyondze yini hi ku rivalela?

¹⁶ Yehovha u lava leswaku hi rivalela. (Kol. 3:13) Nilokoswiritano, swi nga hi tikela ku rivalela van’wana. Kambe hi nga swi kota ku endla tano loko hi nga yi honisi ndlela leyi hi titwaka hayona ivi hi tikarhatela ku tshika ku hlundzuka. Hi ndlela yoleyo, hinkwerhu hi ta va ni ku rhula.—Vona bokisi leri nge, “Swilo Swinharhu Leswi Nga Ku Pfunaka U Rivalela.”

EHLEKETA HI VUYELO LEBYI TISIWAKA HI KU RIVALELA

17. Ku rivalela swi hi vuyerisa njhani?

¹⁷ Hi ni swivangelo swo tala swa ku va hi rivalela van’wana. Ehleketa hi swin’wana swa swona. Xo sungula, loko hi rivalela hi tekelela ni ku tsakisa Tata wa hina la nga ni tintswalo, Yehovha. (Luka 6:36) Xa vumbirhi, hi kombisa leswaku ha swi tlangela leswi Yehovha a hi rivalelaka swidyoho swa hina. (Mat. 6:12) Xo hetelela, hi ta tiphina hi rihanyo lerinene ni vuxaka lebyinene ni vanhu van’wana.

18-19. Ku nga endleka yini loko hi rivalela?

¹⁸ Loko hi rivalela van’wana, hi nga ha kuma mikateko leyi a hi nga yi langutelanga. Hi xikombiso, xiya leswi endlekeke eka Denise, loyi hi vulavuleke ha yena eku sunguleni. Hambileswi a a nga swi tivi hi nkarhi wolowo kambe wanuna loyi a va chayiseke a a kunguhate ku tisunga endzhaku ka loko nandzu wakwe wu tengiwile. Hambiswiritano, ku rivalela ka Denise ku n’wi khumbile swinene lerova u sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha.

¹⁹ Hi nga ha vona swi tika ku rivalela munhu wo karhi kambe loko hi endla tano swi ta hi vuyerisa. (Mat. 5:7) Hikwalaho, a hi endleni hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi tekelela ku rivalela ka Yehovha.