Marito Ya Braille Lama Cincaka Vutomi Bya Vanhu

Xihondzo xo Rindza xa June 1, 1912 xi vule leswaku: “Swi nga ha endleka vahlayi va hina vo tala va swi tiva leswaku ku ni vanhu lava nga voniki. Va nga kuma swo hlaya mahala. . . . Marito lama nga eka nkandziyiso wa vanhu lava nga voniki ma endliwe hi ndlela leyi va nga kotaka ku ma hlaya.” Xihondzo xo Rindza xi tlhele xi ku: “Vanhu vo tala lava nga voniki va ri tlangela swinene rungula ra mikateko yo tsakisa leyi nga ta ta emisaveni.”

Loko marito wolawo ma tsariwa, Braille ya Xinghezi lexi a xi tirhisiwa emisaveni hinkwayo a yi nga si va kona. Hambiswiritano, Timbhoni ta Yehovha se a ti dyondzisa ntiyiso wa le Bibeleni hi ku tirhisa Braille. Naswona ha ha endla tano! Sweswi hi ni mikandziyiso ya Braille hi tindzimi to tlula 50. Xana yi kandziyisiwa njhani?

Ku Yi Thayipa Ni Ku Yi Gandlisa

Nchumu wo sungula lowu endliwaka loko ku endliwa Braille i ku cinca marito ma yisiwa eka endlelo ra Braille. Michael Millen loyi a tirhaka eka ndzawulo ya Text Processing ePatterson, le New York u ri: “Khale a hi tirhisa software leyi endliweke hi van’wana ku endla Braille kambe a yi nga pfumeli ku endla tindzimi hinkwato leti a ti laveka. Sweswi hi tirhisa Watchtower Translation System, leyi endlaka swi koteka ku endla Braille hi tindzimi to tala leti nga kona emisaveni. Ndza tiyiseka leswaku a yi kona progreme yo fana na yona.”

Nkandziyiso wa Braille a wo va na marito ntsena kambe ku tlhela ku hlamuseriwa ni swifaniso. Hi xikombiso, xifaniso xa xifunengeto xa nkandziyiso wa Braille wa Tiphine Hi Vutomi Hilaha Ku Nga Heriki! xi hlamuseriwe hi ndlela leyi: “Wanuna a ri karhi a famba endleleni yo gombonyoka leyi nga ni swiluva ni misinya yo saseka, swiganga ni tintshava.” Jamshed nandza wa vutirheli tlhelo phayona loyi a nga voniki u ri: “Tinhlamuselo ta swifaniso i ta nkoka swinene eka mina.”

Loko ku hetiwa ku thayipiwa, rungula ri rhumeriwa etihofisini ta marhavi leti gandlisaka mikandziyiso ya Braille. Kwalaho nkandziyiso wu gandlisiwa eka phepha ro tiya, leri nga ta ka ri nga handzuki loko ri ri karhi ri gandlisiwa kumbe ri hlakala endzhaku ko tirhisiwa hi ku phindhaphindha. Lexi landzelaka maphepha ma hlengeletiwa, ma boxiwa ivi ma hoxiwa xo ma hlanganisa kutani ma rhumeriwa ni mikandziyiso leyi yaka evandlheni nkarhi ni nkarhi kumbe “ma rhumeriwa munhu la nga voniki hi ku kongoma” hi ku tirhisa poso loko yi ri kona. Loko swi koteka, marhavi ma hlela leswaku mikandziyiso yi rhumeriwa hi ku hatlisa leswaku vamakwerhu lava nga voniki kumbe lava nga voniki kahle va kuma mikandziyiso leyi va yi lavaka leswaku va ta yi tirhisa etinhlengeletanweni ta vandlha.

Ntirho lowu hinkwawo wu lava nkarhi ni mali yo tala. Kahlekahle, printara ya hina ya le Wallkill, eNew York yi endla Tibibele leti tolovelekeke ta 50 000 hi nkarhi lowu ringanaka ni lowu ku endliwaka Tibibele timbirhi ta braille. Bibele ha yin’we ya Braille ya Xinghezi yi ni tivholumo ta 25 naswona mali leyi yi faneleke yi tirhisiwa leswaku ku kumeka leswi lavekaka leswaku ku kumiwa tivholumo leti, yi andzisiwe ku tlula ka 123 eka leyi yi tirhisiwaka ku endla Tibibele leti tolovelekeke. Swifunengeto swa tivholumo ta 25 swi durha kwalomu ka 150 wa tidolara ta le Amerika!

Xana lava hoxaka xandla eku endliweni ka nkandziyiso wa Braille va titwa njhani hi ntirho wa vona? Nadia, loyi a nga erhavini ra Afrika Dzonga u ri: “Vamakwerhu lava nga voniki kumbe lava nga voniki kahle, vutomi a byi va oloveli kutani ndzi swi teka ku ri nkateko ku endla swo karhi leswaku ndzi va pfuna. Swi le rivaleni leswaku Yehovha wa va rhandza swinene.”

Dyondza Ku Hlaya Braille

A hi nge munhu loyi a nga voniki a nga swi koti ku hlaya Braille. Eka malembe yo hlayanyana lama nga hundza, hi humese xibukwana lexi nge, Learn to Read Braille, lexi nga ni Braille ni rungula leri printiweke. Xi endleriwe leswaku munhu la nga voniki kahle ni la nga voniki va xi tirhisa. Broxara leyi yi katsa switirhisiwa leswi munhu la nga voniki a nga swi tirhisaka ku tsala hi Braille. Munhu la dyondzaka ku hlaya Braille u tirhisa switirhisiwa leswi ku tigandlisela marito ya Braille. Switoloveto sweswo swo gandlisa swi endla leswaku la dyondzaka ku hlaya Braille a ma tsundzuka kahle marito ni ku ma tiva loko a ma khumba.

“Ndzi Tshama Ndzi Ri Karhi Ndzi Hlaya”

Vamakwerhu lava nga voniki kumbe lava nga voniki kahle va vuyeriwe njhani eka mikandziyiso yoleyo? Ernst loyi a tshamaka eHaiti, a a ya etinhlengeletanweni ta vandlha kambe a nga ri na yona mikandziyiso ya Braille. Hikwalaho ka sweswo, loko a ri ni mbulavulo kumbe a fanele a hlamula a a boheka ku nhlokohata leswi a ta swi vula. Sweswi u ri: “Ndzi kota ku yimisa voko ni ku nyikela tinhlamulo nkarhi wun’wana ni wun’wana. Ndzi titwa ndzi ri ni vun’we ni vamakwerhu. Hinkwerhu hi kuma swakudya leswi fanaka leswi humaka eka Yehovha!”

Jan nkulu loyi a nga voniki kahle loyi a fambisaka Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza ni Dyondzo ya Bibele ya Vandlha u ri: “Mikandziyiso ya hina ya twisiseka ku tlula mikandziyiso yin’wana ya Braille leyi ndzi tshameke ndzi yi hlaya. Hi xikombiso, mikandziyiso ya hina yi ni tinomboro ta matluka, tinhlamuselo ta le hansi leti kumekaka hi ku olova ni tinhlamuselo ta swifaniso leti twisisekaka.”

Seon-ok phayona eSouth Korea, a nga voni naswona a nga vulavuli. Enkarhini lowu nga hundza leswaku a vuyeriwa etinhlengeletanweni ta vandlha, a va vulavula na yena hi ku tirhisa mavoko yakwe kambe sweswi wa swi kota ku tihlayela Bibele ya Braille. U ri: “Swa tika ku hlaya mikandziyiso yin’wana ya Braille hikuva marito ya yona a ma helelanga, tilayeni ta yona ti gombonyokile kumbe phepha ra yona a ri tsindziyelanga. Kambe Timbhoni ta Yehovha ti tirhisa phepha ra xiyimo xa le henhla leri endlaka leswaku swi ndzi olovela ku hlaya marito ya yona.” U tlhela a ku: “Enkarhini lowu nga hundza a ndzi hlaya Bibele hi ku pfuniwa hi van’wana ntsena. Hambiswiritano, sweswi ndzi kota ku tihlayela hi ndzexe. Swa ndzi tsakisa leswi ndzi kotaka ku lunghiselela tinhlengeletano ta vandlha ta vhiki ni vhiki ni ku tlhela ndzi hlamula eka tona. Ndzi hlaya mikandziyiso ya hina hinkwayo ya Braille. Ndzi nga vula leswaku ndzi tshama ndzi ri karhi ndzi yi hlaya.”

Ku fana ni mikandziyiso ya hina leyi printiweke, mikandziyiso ya hina ya Braille yi ni rungula leri landzelaka: “Broxara leyi a yi xavisiwi. Yi lunghiseleriwe ku pfuneta entirhweni wa misava hinkwayo wa ku dyondzisa vanhu Bibele, lowu seketeriwaka hi minyikelo ya ku tirhandzela.” Ha yi khensa minyikelo leyi u yi nyikelaka hi ku tirhisa tindlela leti hlamuseriwaka eka donate.jw.org. Ku hanana ka wena ku endla leswaku vanhu hinkwavo va kuma mikandziyiso ya le Bibeleni ku katsa ni ya lava nga voniki ni ya lava nga voniki kahle.