Ndzima 27

Mfumo Wa Xikwembu Wa Velekiwa!

Xivono 7—Nhlavutelo 12:1-17

Nhloko-mhaka: Wansati wa le tilweni wa veleka, Mikayele u lwa na Sathana kutani a n’wi lahlela emisaveni

Nkarhi wa ku hetiseka: Ku sukela loko Kreste Yesu a tshame exiluvelweni hi 1914 ku ya fika enhlomulweni lowukulu

1. Xana ku twisisa swikombiso leswi hlamuseriweke eka Nhlavutelo tindzima 12 ku ya eka 14 swi ta hi pfuna hi ndlela yihi?

XIHUNDLA xo kwetsima xa Xikwembu xi paluxiwile. (Nhlavutelo 10:7) Sweswi a swi kanakanisi leswaku Mfumo wa Xikwembu ha Mesiya i wa xiviri. Hakunene wa fuma! Ku va kona ka wona ku vula ndzoviso eka Sathana ni mbewu ya yena naswona swi vula ku hlula loku vangamaka eka Mbewu ya nhlengeletano ya Xikwembu ya le tilweni. Hambiswiritano, ntsumi ya vunkombo a yi si heta ku yimba mhalamhala ya yona hikuva ka ha ri ni swo tala leswi yi faneleke yi hi paluxela swona hi khombo leri ra vunharhu. (Nhlavutelo 11:14) Swikombiso leswi hlamuseriweke eka Nhlavutelo tindzima 12 ku ya eka 14, swi ta hi pfuna leswaku hi swi tlangela ngopfu hinkwaswo leswi endlekaka eka khombo leri ni ku gimeta ka xihundla xo kwetsima xa Xikwembu.

2. (a) Hi xihi xikombiso lexikulu lexi Yohane a xi voneke? (b) Xana nhlamuselo ya xivono lexi lexikulu yi sungule ku paluxiwa rini?

² Sweswi Yohane u vona xikombiso lexikulu—lexi vanhu va Xikwembu va nga ta swi lava hi mahlo-ngati ku xi twisisa. Xi twarise xivono lexi hlamarisaka xa vuprofeta, lexi nhlamuselo ya xona yi hlamuseriweke ro sungula eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa March 1, 1925, eka xihloko lexi nge “Ku Velekiwa Ka Rixaka” xi tlhela xi hlamuseriwa hi 1926 ebukwini leyi nge Deliverance. Ku voningeriwa loku lokukulu ko twisisa Bibele ku ve xikhutazo lexikulu leswaku ntirho wa Yehovha wu yisiwa emahlweni. Loko Yohane a hlamusela xivono lexi a xi voneke, u te: “Kutani ku vonaka xikombiso lexikulu etilweni, wansati a ambale dyambu, naswona ehansi ka milenge yakwe ku ri ni n’weti, enhlokweni yakwe a ri ni harhi ya tinyeleti ta 12, naswona a a tikile. Kutani a huwelela a ri eku lun’weni kakwe ni maxangu yakwe ya ku veleka.”—Nhlavutelo 12:1, 2.

3. Xana u hlamuseriwa njhani wansati loyi a voniweke etilweni?

³ I ro sungula Yohane a vona wansati etilweni. Swi le rivaleni leswaku a hi wansati wa xiviri. Kambe i xikombiso kumbe u fanekisela swo karhi. (Nhlavutelo 1:1) Xana u fanekisela yini? Eka vuprofeta lebyi huhuteriweke, minkarhi yin’wana vavasati va fanekisela tinhlengeletano leti “tekaneke” ni vanhu vo karhi vo hlawuleka. Eka Matsalwa ya Xiheveru, tiko ra Israyele a ri vuriwa nsati wa Yehovha Xikwembu. (Yeremiya 3:14) Eka Matsalwa ya Xigriki, vandlha ra Vakreste lava totiweke ri vuriwa nsati wa Kreste. (Nhlavutelo 21:9-14) Wansati loyi Yohane a n’wi voneke exivonweni lexi, na yena u tekiwile naswona a a ri ekusuhi ni ku veleka. Xana nuna wa yena i mani? Endzhakunyana n’wana wa yena u ‘tekiwa a ya eka Xikwembu ni le xiluvelweni xa xona.’ (Nhlavutelo 12:5) Xisweswo Yehovha u kombisa leswaku n’wana loyi i wa yena. Hikwalaho wansati loyi Yohane a n’wi voneke u fanele a ri nsati wa Yehovha wo fanekisela.

4. I vamani vana va nsati wa Xikwembu wo fanekisela naswona muapostola Pawulo u n’wi vula mani wansati la voniweke hi Yohane?

⁴ Kwalomu ka malembe-xidzana ya nhungu lama hundzuke, Yehovha u vulavule hi wansati loyi wo fanekisela a ku: “Vana va wena hinkwavo va ta va vanhu lava dyondzisiwaka hi Yehovha.” (Esaya 54:5, 13) Yesu u tshahe vuprofeta lebyi kutani a kombisa leswaku vana lava a va ri valandzeri va yena lava tshembekaka, lava hi ku famba ka nkarhi va vumbeke vandlha ra Vakreste lava totiweke. (Yohane 6:44, 45) Leswi vulaka leswaku swirho swa vandlha leri, leswi vuriwaka vana va Xikwembu, na swona i vana va nsati wa Xikwembu wo fanekisela. (Varhoma 8:14) Muapostola Pawulo u tlhandlekela yinhla yin’wana ya nkoka hi ku: “Yerusalema wa le henhla u ntshunxekile, naswona i mana wa hina.” (Vagalatiya 4:26) Kutani “wansati” loyi Yohane a n’wi voneke i “Yerusalema wa le henhla.”

5. Tanihi leswi wansati wa Yehovha wo fanekisela a nga ni harhi ya tinyeleti ta 12, kahle-kahle Yerusalema wa le henhla wu yimela yini?

⁵ Kahle-kahle, i mani Yerusalema wa le henhla? Leswi Pawulo a vulaka leswaku i wa le “henhla” naswona Yohane a n’wi voneke a ri etilweni, swi le rivaleni leswaku a hi muti wa laha misaveni; nakambe a hi “Yerusalema Lowuntshwa” hikuva nhlengeletano yoleyo i nsati wa Kreste, ku nga ri nsati wa Yehovha. (Nhlavutelo 21:2) Xiya leswaku u ni harhi ya tinyeleti ta 12. Nhlayo ya 12 yi fambisana ni ku hetiseka ka swilo leswi khumbaka nhlengeletano.a Xisweswo, swi vonaka onge tinyeleti leti ta 12 ti kombisa leswaku wansati loyi i lunghiselelo ra nhlengeletano ya le tilweni, hilaha Yerusalema wa khale wa laha misaveni a wu ri hakona. Yerusalema wa le tilweni i nhlengeletano hinkwayo ya Yehovha ya swivumbiwa swa moya leswi fanaka ni nsati wa yena, leswi n’wi tirhelaka swi tlhela swi n’wi velekela n’wana.

6. (a) Xana swi vula yini ku va wansati loyi a voniweke hi Yohane a ambale dyambu, n’weti wu ri ehansi ka milenge ya yena ni leswi a nga ni harhi ya tinyeleti? (b) Ku va wansati loyi la tikeke a ri ni switlhavi swa ku veleka swi fanekisela yini?

⁶ Yohane u vone wansati loyi a ambale dyambu ni n’weti wu ri ehansi ka milenge ya yena. Loko hi engetela tinyeleti eka harhi ya yena, kahle-kahle u va a rhendzeriwe hi mavoni ya le tilweni. Ku vangama ka Xikwembu ku n’wi voningela vusiku ninhlikanhi. Kutani u yi fanekisela kahle nhlengeletano leyikulu ya Yehovha ya le tilweni! Nakambe a a tikile, a a ri ni switlhavi swa ku veleka. Ku rila ka yena a lava mpfuno wa Xikwembu swi komba leswaku a a ri kusuhi ni ku veleka. EBibeleni, hakanyingi switlhavi swa ku veleka swi fanekisela ku tirha hi matimba leswaku ku ta va ni vuyelo bya nkoka. (Ringanisa na Pisalema 90:2; Swivuriso 25:23; Esaya 66:7, 8.) A swi kanakanisi leswaku nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni yi ve ni switlhavi swa muxaka lowu loko yi ri karhi yi lunghiselela nkarhi lowu wa ku veleka wa nkoka ematin’wini.

Dragona Leyikulu Ya Muvala Wo Tshwuka-xindzilo

7. Hi xihi xikombiso xin’wana lexi Yohane a xi voneke etilweni?

⁷ Yohane u hambete a vona yini? U te: “Kavaloko ku vonaka xikombiso xin’wana etilweni, kutani, waswivo, i dragona leyikulu ya muvala wo tshwuka-xindzilo, yi ri ni tinhloko ta nkombo ni timhondzo ta khume ni swidlodlo swa nkombo etinhlokweni ta yona; ncila wa yona wu koka n’we-xa-nharhu xa tinyeleti ta tilo, kutani yi ti lahlela emisaveni. Hiloko dragona yi yima yi nga suki emahlweni ka wansati loyi a a lava ku veleka, leswaku, loko a veleka, yi mita n’wana wakwe.”—Nhlavutelo 12:3, 4.

8. (a) Xana yi fanekisela yini dragona leyikulu ya muvala wo tshwuka-xindzilo? (b) Xana swi vula yini leswi dragona leyi yi nga ni tinhloko ta nkombo, timhondzo ta khume ni xidlodlo enhlokweni ha yin’we?

⁸ Dragona leyi i Sathana, “nyoka ya khale.” (Nhlavutelo 12:9; Genesa 3:15) I mudlayi la nga ni tihanyi—i dragona leyi nga ni tinhloko ta nkombo, kumbe leyi bvanganyetaka, leyi nga xi mitaka hi ku tsopeta ka tihlo xiharhi lexi yi xi khomeke. Hakunene wa chavisa! Tinhloko teto ta nkombo ni timhondzo ta khume swi kombisa leswaku hi yena musunguri wa xivandzana lexi fanekiselaka mimfumo ya tipolitiki, lexi hi nga ta dyondza ha xona ku nga ri khale eka Nhlavutelo ndzima 13. Phela xivandzana xexo na xona xi ni tinhloko ta nkombo ni timhondzo ta khume. Tanihi leswi Sathana a nga ni xidlodlo enhlokweni ha yin’we—leti loko ti helerile ti nga nkombo—ha tiyiseka leswaku mimfumo leyikulu ya misava leyi fanekiseriwaka hi xivandzana xexo yi le hansi ka vulawuri bya yena. (Yohane 16:11) Timhondzo ta khume ti ma fanekisela kahle matimba lama heleleke lawa a fumaka misava leyi ha wona.

9. Xana swi vula yini ku va ncila wa dragona wu ‘koke n’we-xa-nharhu xa tinyeleti ta tilo,’ wu ti lahlela emisaveni?

⁹ Nakambe dragona yi lawula ni swivumbiwa swa moya. Hi ncila wa yona yi ‘koke n’we-xa-nharhu xa tinyeleti ta tilo.’ Tinyeleti ti nga ha fanekisela tintsumi. (Yobo 38:7) Leswi ku vulavuriwaka hi “n’we-xa-nharhu” swi vula leswaku Sathana u hambukise tintsumi to tala. Loko se a ti lawula a ta ha swi koti ku chupuka evokweni ra yena. A ti nge swi koti ku tlhelela enhlengeletanweni ya Xikwembu yo kwetsima. Sathana u ti kokile tanihi hi hosi kumbe mufumi wa tona kutani ti va madimona. (Matewu 12:24) Nakambe Sathana u ti lahlele emisaveni. A swi kanakanisi leswaku laha ku vulavuriwa hi nkarhi wa Nowa loko Ndhambhi yi nga si fika, loko Sathana a yenge vana va Xikwembu lava nga yingisiki leswaku va ta emisaveni, va ta titekela vana va vanhu va tshama na vona va nga tekananga na vona. Xikwembu xi xupule “tintsumi leti dyoheke” hi ku ti hoxa exivandleni lexi fanaka ni khotso, lexi vuriwaka Thatharasi.—Genesa 6:4; 2 Petro 2:4; Yudha 6.

10. Hi tihi tinhlengeletano timbirhi leti kanetanaka leti veke kona naswona ha yini dragona yi lava ku bvanganyeta n’wana wa nsati loyi loko a velekiwa?

¹⁰ Xisweswo ku ve ni tinhlengeletano timbirhi leti kanetanaka—ku nga nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni leyi fanekiseriwaka hi wansati ni nhlengeletano ya Sathana ya madimona leyi lwaka ni vuhosi bya Xikwembu. Mphikamakaneta leyikulu ya loyi a nga ni mfanelo yo fuma yi fanele yi tlhantlhiwa. Kambe yi ta tlhantlhiwa njhani? Sathana swin’we ni madimona lawa a ma lawulaka, u fana ni xiharhi lexi levaka lexi mahlo ya xona ma honoleleke xiharhi lexi xi lavaka ku xi bvanganyeta. A a rindzele wansati loyi leswaku a veleka. A a tiyimisele ku bvanyangeta n’wana loyi a nga ta velekiwa hikuva a a swi tiva leswaku ku va kona ka yena ku ta kavanyeta ku ya emahlweni ka yena a lawula misava leyi.—Yohane 14:30.

N’wana Wa Xinuna

11. Xana Yohane u ku hlamusele njhani ku velekiwa ka n’wana wa wansati loyi, naswona ha yini a vitaniwa “n’wana, wa xinuna”?

¹¹ Nkarhi lowu vekiweke wa leswaku matiko ma tilawula ma nga kavanyetiwi hi Xikwembu wu hele hi 1914. (Luka 21:24) Hi nkarhi lowu faneleke, wansati u veleke n’wana wa yena: “Kutani a veleka n’wana, wa xinuna, loyi a nga ta risa matiko hinkwawo hi nhonga ya nsimbi. Kavaloko n’wana wakwe a tekeriwa eka Xikwembu ni le xiluvelweni xa xona. Wansati a balekela emananga, laha Xikwembu xi n’wi lunghiseleke ndhawu kona, leswaku va n’wi phamela kona ku ringana masiku ya 1 260.” (Nhlavutelo 12:5, 6) N’wana loyi i “wa xinuna.” Ha yini Yohane a kandziyisa leswaku i wa xinuna? U kandziyisa ku faneleka ka yena ku fuma matiko hi matimba lama faneleke. Nakambe swi kandziyisa ndlela leyi ku velekiwa ka yena a ku ta va ka nkoka ni loku tsakisaka ha yona! Phela a a ta hoxa xandla swinene leswaku xihundla xo kwetsima xa Xikwembu xi hetiseka. Nakambe, n’wana loyi wa xinuna u ta “risa matiko hinkwawo hi nhonga ya nsimbi”!

12. (a) Eka Tipisalema, i yini leswi Yehovha a swi tshembiseke hi ndlela ya vuprofeta mayelana na Yesu? (b) Xana swi fanekisela yini ku va wansati a veleka n’wana wa xinuna loyi a nga ta “risa matiko hinkwawo hi nhonga ya nsimbi”?

¹² Xana marito lawa ma twala ma tolovelekile? Ina, Yehovha u tshembise hi ndlela ya vuprofeta ha Yesu a ku: “U ta ma faya hi nhonga ya nsimbi ya vuhosi, u ta ma faya ma va swiphemu-phemu ku fana ni xibya xa muvumbi.” (Pisalema 2:9) Nakambe ku profetiwe ha yena va ku: “Nhonga ya ntamu wa wena Yehovha u ta yi humesa eSiyoni, a ku: ‘Famba u ya hlula exikarhi ka valala va wena.’” (Pisalema 110:2) Hikwalaho Yesu Kreste wa katseka eka n’wana la velekiweke loyi Yohane a n’wi voneke. Kambe a swi vuli leswaku Yesu u tlhele a velekiwa hi nhwana ku nga si fika lembe-xidzana ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke; nakambe a swi vuli leswaku Yesu u tlhele a pfuxiwa leswaku a va xivumbiwa xa moya hi 33 C.E. Ku engetela kwalaho, a swi vuli leswaku moya-xiviri wa yena wu humile eka yena loko a fa ivi a hundzuka xivumbiwa xin’wana loko a pfuxiwa. Kambe, swi vula ku velekiwa ka Mfumo wa Xikwembu hi 1914 hi ndlela ya xiviri, kutani Yesu—loyi se a heteke malembe-xidzana lama lavaka ku va 20 a ri etilweni—a vekiwa exiluvelweni tanihi Hosi.—Nhlavutelo 12:10.

13. Xana swi vula yini ku va n’wana wa xinuna a ‘tekiwa a ya eka Xikwembu ni le xiluvelweni xa xona’?

¹³ Yehovha a nge pfuki a pfumelele Sathana leswaku a bvanganyeta nsati wa Yena kumbe n’wana wa Yena la ha ku velekiwaka! Loko n’wana a ha ku velekiwa, u ‘tekiwe a ya eka Xikwembu ni le xiluvelweni xa xona.’ Xisweswo Yehovha u n’wi sirhelele hilaha ku heleleke, ku nga yena la nga ta wu khathalela hi ku helela Mfumo lowa ha ku velekiwaka, ku nga wona lowu A nga ta wu tirhisa ku kwetsimisa vito ra Yena ro kwetsima. Hi nkarhi wolowo, wansati u balekele endhawini leyi Xikwembu xi n’wi lunghiseleleke yona emananga. Mhaka leyi ha ha ta hlamuseriwa yona hi xitalo loko hi ri karhi hi ya emahlweni! Loko ku ri Sathana, nkarhi se a wu fikile leswaku a langutana ni xiendlakalo lexi nga ta n’wi sivela hilaha ku heleleke leswaku a nga tlheli a xungeta Mfumo wa le tilweni. Hi xihi xiendlakalo xa kona?

Nyimpi eTilweni!

14. (a) Hilaha Yohane a hi byelaka hakona, hi xihi xiendlakalo lexi endleke leswaku Sathana a nga ha pfuki a swi kotile ku xungeta Mfumo? (b) Xana Sathana ni madimona ya yena va pfumeleriwe ku yingayinga kwihi ntsena?

¹⁴ Yohane u ye emahlweni a ku: “Kutani ku tlhekeka nyimpi etilweni: Mikayele ni tintsumi ta yena va lwa ni dragona, dragona yona yi lwa yi ri ni tintsumi ta yona kambe a yi hlulanga, naswona ndhawu ya vona a ya ha kumekanga etilweni. Hiloko dragona leyikulu yi lahleriwa ehansi, nyoka ya khale, leyi vuriwaka Diyavulosi na Sathana, leyi xisaka misava hinkwayo leyi akiweke; yi lahleriwa ehansi emisaveni, ni tintsumi ta yona ti lahleriwa ehansi na yona.” (Nhlavutelo 12:7-9) Ku fana ni xiendlakalo lexi hlamarisaka lexi nga ta endla leswaku xihundla xo kwetsima xa Xikwembu xi hetiseka, Sathana u hlongoriwile etilweni a lahleriwa emisaveni swin’we ni madimona ya yena. Loyi a hambukiseke misava hinkwayo leyi akiweke hikwalaho ka ku xandzuka ka yena, lerova swi vonaka onge i xikwembu xa yona, u pfumeleriwe ntsena ku yingayinga laha misaveni.—2 Vakorinto 4:3, 4.

15, 16. (a) I mani Mikayele naswona hi swi tivisa ku yini sweswo? (b) Ha yini swi fanerile leswaku Mikayele ku va yena loyi a hlongolaka Sathana etilweni a n’wi lahlela emisaveni?

¹⁵ I mani loyi a koteke ku hlula hi ndlela leyi hlamarisaka swonghasi hi vito ra Yehovha? Bibele yi vula leswaku i Mikayele ni tintsumi ta yena. Kambe i mani Mikayele? Vito leri nge “Mikayele” ri vula leswaku “I Mani La Fanaka Ni Xikwembu?” Kutani Mikayele u fanele a lava ku lwela vuhosi bya Yehovha leswaku a swi veka erivaleni leswaku a nga kona loyi a nga pimanisiwaka na Yena. Eka Yudha ndzimana 9, u vuriwa “Mikayele ntsumi leyikulu.” Lexi tsakisaka hi leswaku kun’wana laha ku tirhisiwaka xithopo lexi nge “ntsumi leyikulu” eBibeleni, ku vulavuriwa hi munhu un’we ntsena: ku nga Yesu Kreste.b Pawulo u vule leswi ha yena: “Hosi hi yoxe yi ta xika hi le tilweni hi rito ro lerisa, hi rito ra ntsumi leyikulu ni hi mhalamhala ya Xikwembu.” (1 Vatesalonika 4:16) Xithopo lexi nge “ntsumi leyikulu” xi vula “hosi ya tintsumi.” Kutani a swi hlamarisi leswi buku ya Nhlavutelo yi vulavulaka hi “Mikayele ni tintsumi ta yena.” Kun’wana laha Bibele yi vulavulaka hi tintsumi ti ri hansi ka nandza wo lulama wa Xikwembu, ku va ku vuriwa Yesu. Xisweswo, Pawulo u vulavula hi ku ‘hlavuteriwa ka Hosi Yesu a huma etilweni swin’we ni tintsumi takwe ta matimba.’—2 Vatesalonika 1:7; nakambe vona Matewu 24:30, 31; 25:31.

¹⁶ Tsalwa leri ni man’wana ma hi vekela erivaleni leswaku Mikayele a ku na un’wana handle ka Hosi Yesu Kreste a ri exikhundlheni xa yena xa le tilweni. Sweswi esikwini ra Hosi, a nga ha byeli Sathana a ku: “Onge Yehovha a nga ku tshinya.” Kambe leswi lowu ku nga nkarhi wa ku avanyisa, Yesu tanihi Mikayele u hlongole Sathana lowo homboloka ni madimona ya yena etilweni a va lahlela emisaveni. (Yudha 9; Nhlavutelo 1:10) Swi n’wi fanela kahle ku teka goza leri hikuva hi Yena loyi A vekiweke leswaku A va Hosi leyintshwa. Nakambe Yesu i Mbewu leyi hi mpfhuka yi tshembisiwa le Edeni, leyi nga ta hetelela yi pfotlose nhloko ya Nyoka, hi ndlela yoleyo yi yi lovisela makumu. (Genesa 3:15) Leswi a nga hlongola Sathana etilweni, sweswi Yesu u le kusuhi ni ku teka goza rero ro n’wi lovisela makumu.

‘Tsakani N’wina Matilo’

17, 18. (a) Xana Yohane u vule leswaku swivumbiwa swa le tilweni swi angule njhani loko Sathana a hlongoriwa etilweni? (b) Swi nga endleka leswaku mpfumawulo wa rito lerikulu leri Yohane a ri tweke wu huma eka vamani?

¹⁷ Loko Yohane a hi byela hi ntsako lowu veke kona etilweni hi ku wa loku lokukulu ka Sathana, u te: “Kutani ndzi twa rito lerikulu etilweni ri ku: ‘Sweswi ku ponisa ni matimba ni mfumo wa Xikwembu xa hina ni vulawuri bya Kreste wa xona se swa tirha, hikuva muhehli wa vamakwerhu u lahleriwe ehansi, yena loyi a va hehlaka vusiku ni nhlikanhi emahlweni ka Xikwembu xa hina! Va n’wi hlule hikwalaho ka ngati ya Xinyimpfana ni hikwalaho ka rito ra ku nyikela ka vona vumbhoni, naswona a va kalanga va rhandza mimoya-xiviri ya vona hambiloko va langutane ni rifu. Tsakani hikwalaho ka swona, n’wina matilo na n’wina lava tshamaka eka wona!’”—Nhlavutelo 12:10-12a.

¹⁸ Xana i ra mani rito leri huwelelaka leri Yohane a nga ri twa? Bibele a yi hi byeli. Kambe ku twakale rito leri fanaka eka Nhlavutelo 11:17 ri huma eka vakulu va 24 lava pfuxiweke loko se va ri eswikhundlheni swa vona swa le tilweni, laha sweswi se va nga swirho swa lava 144 000 lava kwetsimaka. (Nhlavutelo 11:18) Nakambe, leswi malandza yo tshembeka ya Xikwembu lama totiweke, lama xanisiweke, lama ha riki emisaveni ma vuriwaka “vamakwerhu,” swi nga endleka leswaku marito lawa ma huma eka wona malandza wolawo. A swi kanakanisi leswaku lava vo tshembeka a va ta hlanganyela na vona hikuva a va ta pfuxiwa endzhakunyana ka loko Sathana ni madimona ya yena va hlongoriwile etilweni.

19. (a) Xana ku hetiseka ka xihundla xo kwetsima xa Xikwembu ku pfule ndlela ya leswaku Yesu a endla yini? (b) Xana swi vula yini ku va Sathana a vuriwa “muhehli wa vamakwerhu”?

¹⁹ Ku hetiseka ka xihundla xo kwetsima xa Xikwembu swi susumete Yesu leswaku a sungula ku fuma eMfun’weni wa Yehovha. Sweswo swi pfule ndlela ya leswaku Xikwembu xi hetisisa xikongomelo xa xona lexikulu xo ponisa vanhu vo tshembeka. Yesu a nge ponisi ntsena vadyondzisiwa va yena lava chavaka Xikwembu lava sweswi va nga laha misaveni, kambe u ta ponisa ni timiliyoni ta ntsandza-vahlayi ta vanhu lava feke lava nga emiehleketweni ya Xikwembu. (Luka 21:27, 28) Ku vuriwa ka Sathana leswaku i “muhehli wa vamakwerhu” swi vula leswaku hambileswi swihehlo leswi a hehleke Yobo ha swona swi hundzukeke mavunwa, a nga tshikanga ku tlhontlha vutshembeki bya malandza ya Xikwembu ya laha misaveni. Swi le rivaleni leswaku u vule hi ku phindha-phindha leswaku hinkwaswo leswi munhu a nga na swona u ta swi humesa leswaku a ponisa moya-xiviri wakwe. Khombo ra kona, swihehlo sweswo hinkwaswo swa Sathana swi hundzuke mavunwa ya rihlaza!—Yobo 1:9-11; 2:4, 5.

20. Xana Vakreste vo tshembeka va n’wi hlula njhani Sathana?

²⁰ Vakreste lava totiweke, lava tekiwaka va ri lava lulameke “hikwalaho ka ngati ya Xinyimpfana,” va hambeta va seketela Xikwembu na Yesu Kreste hambiloko va xanisiwa. Se ku hundze malembe lama tlulaka 120 lava ntlawa wa Yohane va ri karhi va vulavula hi mphikamakaneta leyikulu leyi khumbaka ku hela ka Minkarhi ya Vamatiko hi 1914. (Luka 21:24, King James Version) Kutani sweswi lava ntshungu lowukulu va tirha swin’we na vona hi vutshembeki. A nga kona ni un’we eka vona la ‘chavaka lava dlayaka miri kambe va nga swi koti ku dlaya moya-xiviri,’ hilaha hi swi vonaka hakona hi ku phindha-phindha eka mintokoto ya leswi Timbhoni ta Yehovha ti langutaneke na swona enkarhini wa hina. Va hlule Sathana hi ku vula hi nomu ni hi swiendlo leswinene swa mahanyelo ya Vukreste, va hambeta va swi veka erivaleni leswaku i muhembi. (Matewu 10:28; Swivuriso 27:11; Nhlavutelo 7:9) Loko Vakreste lava totiweke va pfuxeriwa etilweni, va fanele va tsaka ngopfu hikuva Sathana muhehli wa vamakwavo a nga ha ri kona! Hakunene i nkarhi wa leswaku tintsumi hinkwato ti huwelela hi ntsako, ti ku: ‘Tsakani n’wina matilo ni lava va tshamaka eka wona!’

Khombo Leri Fambisanaka Ni Ntsako!

21. Xana Sathana u tise khombo emisaveni ni le lwandle hi ndlela yihi?

²¹ Leswi Sathana a nga ha tshamisekangiki hikwalaho ka leswi a nga ta weriwa hi khombo ra vunharhu, u tiyimisele ku vavisa vanhu hi khombo leri humaka eka yena n’wini. Khombo ra kona hi leri: “Khombo eka misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi u xikele eka n’wina, a hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.” (Nhlavutelo 12:12b) Hakunene ku hlongoriwa ka Sathana etilweni ku vule khombo eka vaaki emisaveni leyi yaka emahlweni yi onhiwa hi vanhu va makwanga lava lawuriwaka hi yena. (Deteronoma 32:5) Kasi lexi nyanyisaka swilo hi leswaku mafumelo ya Sathana ya leswaku, ‘fuma kumbe u onha’ ma vange khombo eka misava yo fanekisela, ku nga vanhu swin’we ni le ka lwandle ro fanekisela, ku nga mintshungu ya vanhu lava pfilunganeke. Hi nkarhi wa tinyimpi timbirhi ta misava, vukarhi bya Sathana byi vonake hi ndlela leyi vanhu lava lawuriwaka hi yena a va karihe ha yona, naswona vukarhi byo tano bya vudimona bya ha vonaka ninamuntlha—hambileswi byi nga ta herisiwa ku nga ri khale! (Marka 13:7, 8) Hambiloko marhengu ya Diyavulosi ma nga ha vonakaka ma bihile, a ma nge fani ni leswi khombo ra vunharhu ri nga ta swi endla eka Sathana ni nhlengeletano ya yena leyi vonakaka, loko Mfumo wa Xikwembu wu yi tekela goza!

22, 23. (a) Xana Yohane u vule leswaku ku endleke yini endzhaku ka loko dragona yi lahleriwe emisaveni? (b) Xana swi nga endlekisa ku yini leswaku dragona yi xanisa “wansati la velekeke n’wana wa xinuna”?

²² Ku sukela loko Sathana a hlongoriwile hi ndlela leyi nyumisaka etilweni, vamakwavo wa Kreste lava ha riki emisaveni va tiyiselela vukarhi bya yena. Yohane u te: “Kuteloko dragona yi vona leswaku yi lahleriwe ehansi emisaveni, hiloko yi xanisa wansati la velekeke n’wana wa xinuna. Kambe wansati a nyikiwa timpapa timbirhi ta gama lerikulu, leswaku a hahela emananga endhawini yakwe; kwalaho hi lomu a nga phameriwa kona ku ringana nkarhi ni minkarhi yimbirhi ni hafu ya nkarhi ekule ni nyoka.”—Nhlavutelo 12:13, 14.

²³ Laha xivono lexi xi hi tsundzuxa leswi vuriweke eka ndzimana 6, laha hi byeriweke leswaku endzhaku ka loko n’wana a ha ku velekiwa, wansati u balekele emananga, ekule ni dragona. Hi nga ha tivutisa leswaku dragona yi nga n’wi xanisa njhani wansati hikuva yena u le tilweni kasi dragona yi lahleriwe emisaveni. Phela, u nga rivali leswaku wansati loyi u ni vana laha misaveni, ku nga mbewu ya yena. Endzhakunyana, xivono lexi xi ta hi byela ndlela leyi Sathana a nga ta karihela wansati hi ku va a xanisa mbewu ya yena. (Nhlavutelo 12:17) Leswi humelelaka eka mbewu ya wansati laha misaveni swi fana niloko swi endliwa eka wansati hi yexe. (Ringanisa na Matewu 25:40.) Kutani nhlayo leyi andzaka ya vanghana va mbewu ya wansati laha misaveni yi ta langutana ni minxaniso yoleyo.

Tiko Lerintshwa

24. Hi wihi ntokoto lowu Swichudeni swa Bibele swi veke na wona lowu fanaka ni ku ntshunxiwa ka Vaisrayele aEgipta?

²⁴ Loko ku ri karhi ku lwiwa nyimpi yo sungula ya misava, vamakwavo wa Yesu vo tshembeka va hambete va chumayela hilaha va nga kotaka hakona. Va endle tano hambileswi a va langutane ni nkaneto lowukulu wa Sathana ni valandzeri va yena va tihanyi. Eku heteleleni, ntirho wo chumayela erivaleni wa Swichudeni swa Bibele wu yimisiwile. (Nhlavutelo 11:7-10) Hi nkarhi wolowo xiyimo xa swona a xi fana ni xa Vaisrayele loko va tiyiselela ntshikilelo lowukulu aEgipta. Hiloko Yehovha a hatla a va yisa endhawini leyi hlayisekeke emananga ya Sinayi, onge hiloko a va rhwale hi timpapa ta gama. (Eksoda 19:1-4) Hilaha ku fanaka, endzhaku ka nxaniso wa tihanyi lowu sunguleke hi 1918 wu hela hi 1919, Yehovha u ponise timbhoni ta yena, leti fanekiselaka nsati wa yena, a ti nghenisa exivandleni xa moya lexi eka xona a xi sirhelelekile ku fana ni mananga eka Vaisrayele. Koloko ku ve ku hlamuriwa ka swikhongelo swa tona.—Ringanisa na Pisalema 55:6-9.

25. (a) I yini lexi Yehovha a xi vumbeke hi 1919 hilaha a endleke hakona loko a vumba Vaisrayele leswaku va va tiko emananga? (b) I vamani lava vumbaka tiko leri naswona va ve eka xiyimo xihi?

²⁵ Loko Vaisrayele va ri emananga, Yehovha u va endle tiko, a va sirhelela hi tlhelo ra moya ni ra nyama. Hilaha ku fanaka, ku sukela hi 1919, Yehovha u endle leswaku mbewu ya wansati yi va tiko ra moya. Tiko leri a hi nchumu wun’we ni Mfumo wa Mesiya lowu a wu ri karhi wu fuma etilweni ku sukela hi 1914. Kambe tiko leri lerintshwa ri vumbiwa hi timbhoni ta masalela lama nga vatotiwa, leta ha riki laha misaveni, leti xaviweke leswaku ti va eka xiyimo xo kwetsima xa moya, hi 1919. Leswi ti nyikiwaka “mpimo wa [tona] wa mphakelo wa swakudya hi nkarhi lowu faneleke,” ti tiyisiwile leswaku ti kota ku endla ntirho lowu a ti ta langutana na wona.—Luka 12:42; Esaya 66:8.

26. (a) Xana nkarhi lowu ku vulavuriwaka ha wona eka Nhlavutelo 12:6, 14 wu lehe ku fikela kwihi? (b) Xana a xi ri xihi xikongomelo xa nkarhi lowu wa malembe manharhu ni hafu, naswona wu sungule rini kutani wu hela rini?

²⁶ Xana ku yimisiwa ka ntirho wa mbewu ya nsati wa Xikwembu ku teke nkarhi wo tanihi kwihi? Nhlavutelo 12:6 yi vula leswaku ku teke masiku ya 1 260. Nhlavutelo 12:14 yi vula leswaku nkarhi wolowo a wu ringana ni nkarhi ni minkarhi yimbirhi ni hafu ya nkarhi; hi marito man’wana minkarhi yinharhu na hafu. Entiyisweni swiga leswimbirhi swi vula malembe manharhu ni hafu lama sunguleke eka Xiphemu xa le N’walungwini wa Ekhweyita ku sukela hi ximun’wana xa 1919 ma hela hi xixikana xa 1922. Lowu wu ve nkarhi wa ku hlakarhela ni ku tilunghiselela eka lava ntlawa wa Yohane lava pfuxiweke.

27. (a) Hi ku ya hi xiviko xa Yohane, i yini leswi dragona yi swi endleke endzhaku ka lembe ra 1922? (b) Xana a xi ri xihi xikongomelo xa Sathana loko a hlasela Timbhoni hi tihanyi?

²⁷ Dragona a yi lan’wanga! “Kavaloko nyoka yi kampfula mati hi nomu wa yona endzhaku ka wansati, ma fana ni nambu, leswaku yi n’wi nwerisa hi nambu wolowo.” (Nhlavutelo 12:15) Xana ku vuriwa yini hi ‘mati lama fanaka ni nambu’ kumbe “ndhambhi ya mati”? (The New English Bible) Hosi ya khale Davhida u vule leswaku vanhu vo homboloka lava lwaka na yena va fana ni “mikhukhulo ya vanhu lava nga pfuniki nchumu” [“swinambyana leswi nga pfuniki nchumu,” Young]. (Pisalema 18:4, 5, 16, 17) Hilaha ku fanaka Sathana na yena u tirhise nxaniso wa “vanhu lava nga pfuniki nchumu.” Endzhaku ka 1922, Sathana u hlasele Timbhoni hi nxaniso lowu chavisaka. (Matewu 24:9-13) Sweswo swi katse madzolonga, ku “kunguhata khombo hi xileriso xa nawu,” ku pfalela ekhotsweni hambi ku ri ku dlaya kunene hi ku hayeka emhandzini, ku duvula ni ku tsema vanhu tinhloko. (Pisalema 94:20) Leswi Sathana lowo homboloka a a nga ha pfumeleriwanga ku vonana hi ku kongoma ni wansati wa Xikwembu wa le tilweni, u va hlasele hi tihanyi lava seleke va mbewu ya yena emisaveni ni ku va herisa, ku nga ha va hi ku kongoma kumbe hi ku va endla leswaku va nga tshembeki eka Xikwembu, kutani va nga ha amukeleki eka xona. Kambe, ku tiyimisela ka vona a ku fana ni ka Yobo la nga te: “Ndzi nga ka ndzi nga tshiki vutshembeki bya mina kukondza ndzi timeka!”—Yobo 27:5.

28. Xana nxaniso wa tihanyi wu fike enhlohlorhini ya wona hi ndlela yihi hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava?

²⁸ Nhlaselo wolowo wa tihanyi wu fike enhlohlorhini ya wona hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Le Yuropa, Timbhoni ta kwalomu ka 12 000 ti pfaleriwe etikampeni ta nxaniso ta Manazi ni le makhotsweni kasi ta kwalomu ka 2 000 ti file. Enkarhini wa varhangeri va nyimpi lava nga ni matimba eItaly, Japani, Korea ni le Taiwan, Timbhoni to tshembeka ti langutane ni ku xanisiwa ko tano ka tihanyi. Hambi ku ri ematikweni lawa ku vuriwaka leswaku i ya xidimokrati, Timbhoni ti hlaseriwile hi mintlawa ya Vahlaseri va Makhatoliki, ti totiwa xikontiri ivi ti tlhomiwa tinsiva kutani ti hlongoriwa edorobeni. Tinhlengeletano ta Vakreste ti kavanyetiwile naswona vana va Timbhoni va hlongoriwile eswikolweni.

29. (a) Xana Yohane u wu hlamusela njhani mphalalo lowu humaka endhawini leyi a yi nga languteriwanga? (b) Xana ‘misava yi pfune wansati’ hi ndlela yihi? (c) I yini leswi dragona yi hambeteke yi swi endla?

²⁹ Mphalalo wu hume exihlobyeni lexi a xi nga languteriwanga: “Kambe misava yi pfuna wansati, kutani misava yi pfula nomu wa yona yi mita nambu lowu dragona yi wu kampfuleke hi nomu wa yona. Hiloko dragona yi karihela wansati, kutani yi suka yi ya lwa nyimpi ni lava saleke va mbewu yakwe, lava hlayisaka swileriso swa Xikwembu naswona va nga ni ntirho wa ku nyikela vumbhoni mayelana na Yesu.” (Nhlavutelo 12:16, 17) “Misava”—ku nga xiyenge xa fambiselo ra Sathana ra swilo—yi sungule ku tswonga “nambu” lowu kumbe “ndhambhi” leyi. Hi va-1940, Huvo Leyi Tlakukeke ya le United States yi sungule ku endla swiboho leswi yimaka ni Timbhoni eka milandzu leyi a ti hehliwa ha yona, naswona swi ve tano ni le matikweni man’wana lama nga ni matimba, kutani sweswo swi endle leswaku ti kota ku gandzela ti ntshunxekile. Eku heteleleni, matiko lawa a ma tirhisana ma lovise Mfumo wa tihanyi wa Manazi ni wa Mafasisi, kutani Timbhoni leti a ti xanisiwa ti kuma ntshunxeko eka mimfumo yoleyo ya tihanyi. Kambe, nxaniso a wu nambanga wu hela, hikuva vukarhi bya dragona byi hambete ku ta fikela ninamuntlha naswona ya ha lwa ni lava va “nga ni ntirho wa ku nyikela vumbhoni mayelana na Yesu.” Ematikweni yo tala Timbhoni to tshembeka ta ha ri ekhotsweni naswona tin’wana ta ha fa hikwalaho ka vutshembeki bya tona. Kambe eka man’wana ya matiko lawa, valawuri va ya va vohla kutani Timbhoni ti kuma ntshunxeko lowu engetelekeke.c Xisweswo bya hetiseka vuprofeta bya leswaku misava yi hambeta yi mita nambu wa nxaniso.

30. (a) Xana misava yi endle leswaku ku va ni ntshunxeko lowu ringaneke leswaku ku ta endleka yini? (b) Xana ku tshembeka ka vanhu va Xikwembu ku ve ni vuyelo byihi?

³⁰ Hi ndlela leyi, misava yi pfule ndlela leyikulu ngopfu leswaku ntirho wa Xikwembu wu nava ematikweni ya kwalomu ka 235 naswona ku ve ni vachumayeri va mahungu lamanene lava tshembekaka vo tlula timiliyoni ta tsevu. Lava ntshungu lowu lowukulu wa misava hinkwayo wa vapfumeri lavantshwa swin’we ni lava ha saleke va mbewu ya wansati va yingisa xileriso xa Xikwembu xa leswaku va tihambanisa ni misava, va va ni mahanyelo lamanene, va rhandzana tanihi vana va munhu naswona va chumayela hi Mfumo wa Mesiya. Ku tshembeka ka vona ku angula ntlhontlho lowu rhukanaka, lowu Sathana a tlhontlhaka Xikwembu ha wona, leswaku ku ta twarisiwa ku lovisiwa ka yena swin’we ni mafambiselo ya yena ya swilo.—Swivuriso 27:11.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 185]

“Misava Yi Pfula Nomu Wa Yona”

Minhlaselo ya Sathana leyi a yi fana ni minkhukhulo ya ndhambi yi hlasele Vakreste lava totiweke ni vanghana va vona ematikweni yo tala. Kambe, hakanyingi fambiselo ra swilo ra Sathana hi roxe ri tswonge minhlaselo yoleyo leyi fanaka ni minkhukhulo ya ndhambhi.

Nhlaselo wa mintshungu ya vapfukeri ni ku pfaleriwa emakhotsweni le United States swi herisiwe hi swiboho leswinene leswi endliweke hi Huvo-nkulu hi va-1940.

1945: Nhlaselo wa tihanyi ematikweni lawa a ma lawuriwa hi Jarimani na Japani wu herisiwe hi ku hluriwa ka matiko wolawo lama a ma khomisane na Jarimani hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava.

Loko ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu yirisiwa eDominican Republic, Timbhoni ti khomiwile, ti namuleriwa ni ku himeteriwa hi matshaku ya swibamu. Hi 1960, mholovo exikarhi ka mufumi wa tihanyi Rafael Trujillo ni Kereke ya Rhoma Khatoliki yi endle leswaku ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu pfuleriwa.

Ku baleseriwa, ku hisiwa, ku pfinyiwa, ku biwa, ku xanisiwa ni ku dlayiwa ka Timbhoni hi nkarhi wa nyimpi ya xin’wana-manana eNigeria, swi hele hi 1970 loko mavuthu ya mfumo ma hlula valala va wona ivi ma teka xifundzha lexi maxangu lawa a ma humelela eka xona.

Le Spain makaya ya vamakwerhu lava nga Vakreste a ma hlaseriwa kutani va rihisiwa ni ku hoxiwa ekhotsweni, “nandzu” wa vona a ku ri ku vulavula hi Xikwembu ni ku khoma minhlangano ya Vukreste. Nxaniso lowu wu hele hi 1970 loko Timbhoni ta Yehovha ti pfumeleriwa ku tsarisiwa ximfumo tanihi vukhongeri hileswi mfumo wu hundzuleke milawu ya wona leyi khumbaka tikereke leti nga riki ta Khatoliki.

Le Portugal, madzana ya makaya ma sechiwile handle ka mpfumelelo. Timbhoni ti biwile ni ku pfaleriwa ekhotsweni ti tlhela ti tekeriwa ni Tibibele ta tona. Nxungeto lowu wu hele hi 1974 loko vuthu ra tiko ri lava ku hlunga vuhosi kutani sweswo swi endla leswaku mfumo wu cinca milawu ya wona leyi endleke leswaku vanhu va kota ku hlengeletana hi ku ntshunxeka.

Le Argentina, vana va Timbhoni ta Yehovha va hlongoriwile exikolweni hileswi mfumo a wu lawuriwa hi masocha naswona Timbhoni ti khomiwile hikwalaho ka leswi a ti chumayela mahungu lamanene. Nxaniso lowu wu hele hi 1984 loko mfumo lowu a wu fuma hi nkarhi wolowo wu yi amukela ximfumo Nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha.

[Chati leyi nga eka tluka 183]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

1914 Ku Velekiwa Ka Mfumo

1919 Ku velekiwa ka tiko lerintshwa

1919—1922 Nkarhi wa ku hlakarhela

1922— Ku xanisiwa hi ndlela ya tihanyi

[Swifaniso leswi nga eka tluka 182]

Khombo eka misava