Xana Lawa I Masiku Ya Makumu Hakunene?

UTSHAMELE hi le mahlweni ka byatso loko byi ri karhi byi nghena endhawini yo nonon’hwa ku tluta eka yona enambyeni. Matamba lamakulu ma sungula ku vonaka laha ku nga ni boboma leri nga ni khuvi ni leri khulukaka hi matimba. U ringeta ku ma papalata. A hi nge munhu la nga endzhaku ka wena u fanele a ku pfuna ku lawula byatso, kambe u ni ntokoto wutsongo. Lexi nyanyisaka timhaka, u hava mepe, hikwalaho a wu swi tivi loko nambu lowu tsutsumaka hi rivilo wu ta ku yisa exidziveni lexo rhula kumbe endzeni ka boboma.

Lexi a hi xivono xo tsakisa, a swi tano ke? Hikwalaho a hi xi cinceni. A hi nge u famba ni mukongomisi la nga ni ntokoto, munhu la tivaka ribye rin’wana ni rin’wana leri nga kona enambyeni ni hinkwako lomu wu jikaka kona. U ri tiva ka ha ri emahlweni boboma leri taka, u tiva lomu ri kongomaka kona, naswona wa swi kota ku hundza hi le ka rona. Xana a wu nga ta titwa u sirhelelekile hakunene?

Entiyisweni, hinkwerhu ka hina hi le ka xiyimo lexi fanaka. Hi tikume hi ri enkarhini wo nonon’hwa swinene ematin’wini ya munhu, kambe ku nga ri xihoxo xa hina. Vanhu vo tala a va swi tivi leswaku swilo swi ta teka nkarhi wo tanihi kwihi swa ha ri xileswi, kumbe loko swiyimo swi ta cinca, kumbe leswaku va fanele va tikarhata ku fikela kwihi leswaku va kota ku hanya enkarhini lowu. Kambe a hi fanelanga hi titwa hi lahlekile kumbe hi nga sirhelelekanga. Muvumbi wa hina u hi nyike nkongomiso—lowu vhumbeke nkarhi lowu wa khombo ematin’wini, wu vula ni ndlela leyi nkarhi lowu wu nga ta hela ha yona, ni ku hi nyika nkongomiso lowu hi wu lavaka leswaku hi ta kota ku pona. Nkongomiso wolowo i buku, ku nga Bibele. Mutsari wa yona, Yehovha Xikwembu, u tivula Muleteri Lonkulu, naswona hi ku tirhisa Esaya u vula leswi hi ndlela leyi tiyisekisaka: “Tindlev̌e ta wena ti ta twa rito e nḍaku ka wena, ri ku: Ndlela hi leyi, fambani ha yona, mi nga yi hi ra šinene, kumbe hi ra šimaṭi!” (Esaya 30:20, 21) Xana u nga wu amukela nkongomiso wo tano? Kutani a hi kambisiseni loko Bibele hakunene yi vhumbe leswaku masiku ya hina ma ta va hi ndlela leyi.

Valandzeri Va Yesu Va Vutisa Xivutiso Xa Nkoka

Valandzeri va Yesu va fanele va hlamarile. Yesu a ha ku va byela a nga gegi, leswaku miako ya tempele ya Yerusalema leyo saseka yi ta lovisiwa hi ku helela! Ku vhumba loko tano a ku hlamarisa. Endzhakunyana ka sweswo, loko va tshamile eNtshaveni ya Mitlhwari, mune wa vadyondzisiwa va vutise Yesu va ku: “Hi byele, xana timhaka leti ti ta humelela rini xana? Xana xikombiso xa ku vuya ka wena ni xa ku hela ka [minkarhi] xi ta va xihi ke?” (Matewu 24:3; Marka 13:1-4) Hambi va swi xiyile kumbe e-e, nhlamulo ya Yesu a yi ta tirha hi tindlela to hlayanyana.

Ku lovisiwa ka tempele ya Yerusalema ni ku hela ka mafambiselo ya Xiyuda ya swilo a swi nga fani ni nkarhi wa vukona bya Kreste ni ku hela ka mafambiselo hinkwawo ya swilo ya misava. Hambiswiritano, enhlamulweni yakwe leyi anameke, hi vutshila Yesu u vulavule hi timhaka hinkwato ta xivutiso lexi. U va byele leswi swilo a swi ta va xiswona emahlweni ka ku lovisiwa ka Yerusalema; u tlhele a va byela ku langutela leswi misava a yi ta va xiswona hi nkarhi wa vukona bya yena, nkarhi lowu a nga ta va a fuma tanihi Hosi etilweni ni loko a ri kusuhi ni ku herisa mafambiselo hinkwawo ya swilo ya misava leyi.

Makumu Ya Yerusalema

Xo sungula xiya leswi Yesu a swi vuleke malunghana na Yerusalema ni tempele ya kona. Ku tlula malembe-xikhume manharhu emahlweni, u vhumbe hi nkarhi wa maxangu lamakulu eka wun’wana wa miti leyikulu emisaveni. Ngopfu-ngopfu xiya marito yakwe lama tsariweke eka Luka 21:20, 21: “Kutakuloko mi vona muti wa Yerusalema wu rhendzeriwile hi mavuthu ya valala, tivani leswaku ku hangalasiwa ka wona ku kusuhi. Hi nkarhi wolowo, lava nge Yudiya, a va tsutsumele etintshaveni; lava nga mutini, a va hume ka wona; kutani lava nge handle etikweni, va nga tshuki va nghena emutini.” Loko Yerusalema wu ta rhendzeriwa hi mavuthu lama goveke, xana “lava nga emutini” a va ta “hum[a]” hi ndlela yihi hilaha Yesu a leriseke hakona? Entiyisweni, Yesu a a vula leswaku a va ta pfuleriwa ndlela. Xana swi ve tano?

Hi 66 C.E., mavuthu ya Varhoma lama rhangeriweke hi Cestius Gallus ma khayime mavuthu ya vaxandzuki ya Vayuda leswaku ma tlhelela eYerusalema ni ku ma pfalela emutini wolowo. Varhoma va tlhele va nghena ni le mutini hi woxe kukondza va fika ekhumbini ra tempele. Kambe Gallus a lerisa mavuthu yakwe leswaku ma endla swin’wana leswi hlamarisaka swinene. U ma lerise ku tlhentlha! Hi ku nyanyuka lokukulu masocha ya Vayuda ma sungule ku hlongorisa ni ku hlasela valala va wona va Varhoma lava balekaka. Xisweswo, ndlela yo baleka leyi Yesu a yi vhumbeke yi pfulekile. Vakreste va ntiyiso va yingise xitsundzuxo xakwe ivi va huma eYerusalema. Va endle hi vutlhari, hikuva endzhaku ka mune wa malembe, mavuthu ya Varhoma ma vuyile, ma rhangeriwe hi Ndhuna-nkulu Titus. Enkarhini lowu a swi nga ta koteka ku baleka.

Mavuthu ya Varhoma ma tlhele ma rhendzela Yerusalema; ma wu biyela hi makhokholo ya timhandzi to tontswa. Yesu a a vhumbile malunghana na Yerusalema: “Nkarhi wa ta, lowu valala va wena va nga ta aka makhokholo, va ku rhendzela ha wona, va ku sivelela matlhelo hinkwawo.”a (Luka 19:43) Hi ku hatlisa, Yerusalema wu wile; tempele ya wona leyi dzunekaka yi hundzuke marhumbi lama fufunhaka. Marito ya Yesu ma hetisisiwe hi vuxokoxoko lebyikulu!

Kambe Yesu a ha ri na swo tala emiehleketweni, ku tlula swa ku lovisiwa ka Yerusalema. Vadyondzisiwa va yena va tlhele va n’wi vutisa hi ta xikombiso xa vukona byakwe. Enkarhini wolowo a va nga swi tivi, kambe leswi a swi kombetela enkarhini lowu a a ta vekiwa ku va Hosi etilweni ha wona. Xana u vhumbe yini?

Nyimpi eMasikwini Ya Makumu

Loko u hlaya Matewu tindzima 24 na 25, Marka ndzima 13 na Luka ndzima 21, u ta byi vona kahle vumbhoni bya leswaku Yesu a a vulavula hi nguva ya hina. U vhumbe nkarhi wa tinyimpi—ku nga ri “huwa ya tinyimpi ni mahungundlela ya tinyimpi” ntsena leti nkarhi na nkarhi ti thyakiseke matimu ya vanhu, kambe tinyimpi leti khumbaka ‘tiko leri pfukelaka tiko rin’wana ni mfumo lowu lwaka ni mfumo wun’wana’—ina tinyimpi letikulu ta misava hinkwayo.—Matewu 24:6-8.

Ehleketanyana hi ndlela leyi nyimpi yi hundzukeke ha yona eka lembe-xidzana ra hina. Enkarhini lowu hundzeke, loko nyimpi ya ha vula ku holova ka mintlawa leyi yimelaka matiko mambirhi lama lwisanaka ntsena, ku tsemana hi mabanga kumbe hambi ku ri ku baleselana hi swibalesa exivandleni xa nyimpi, a swi chavisa. Kambe hi 1914 ku tlhekeke Nyimpi Leyikulu. Matiko hi ku landzelelana ma nghenele nyimpi leyi—nyimpi yo sungula ya misava. Ku endliwe matlhari lama tirhaka hi woxe leswaku ku dlayiwa vanhu vo tala swinene ni lava nga ekule. Swibalesa leswikulu swi hlante makulu hi matimba swinene; gasi ya oyili yi hisile, yi xanisa, yi lamata ni ku dlaya masocha ya magidi; mathangi ya nyimpi ma khungulukele endhawini ya valala handle ka ntwela-vusiwana, swibalesa swa wona leswikulu swi ri karhi swi balesela. Swihaha-mpfhuka ni swikepe swa le matini na swona swi tirhisiwile—ku nga xikombiso ntsena xa leswi a swi ta landzela.

Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi endle leswi munhu a a nga swi langutelanga—entiyisweni yi hundze leyo sungula ekule, yi dlaya timiliyoni ta vanhu. Swikepe leswikulu swo rhwala swihaha-mpfhuka swa nyimpi, leswi khandziyiseke vatirhi vo tala, swi tlute emalwandle ivi swi humesa swihaha-mpfhuka swa nyimpi leswi wiseteleke tibomo leti dlayaka valala swi ri empfhukeni. Swikepe swo famba endzeni ka mati swi hlasele ni ku mbombomerisa swikepe swa valala. Naswona ku hoxiwe ni tibomo ta athomo, leti dlayeke magidi ya vanhu hi ku buluka kun’wana ni kun’wana! Hilaha Yesu a vhumbeke hakona, hakunene ku ve ni “swilo leswi chavisaka” leswi funghaka nguva leyi ya nyimpi.—Luka 21:11.

Xana nyimpi a ya ha vanga kona endzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava? Yi ve kona. Minkarhi yin’wana ku ve ni tinyimpi to tala elembeni rin’we ntsena—hambi ku ri eka lembe-xikhume leri ra va-1990—yi dlaya vanhu va timiliyoni. Naswona ku ve ni ku hundzuka eka lava eku sunguleni va dlayiweke hi nyimpi. A ka ha fi masocha ntsena. Namuntlha, vanhu vo tala lava dlayiwaka hi nyimpi—entiyisweni, ku tlula 90 wa tiphesente ta vona—i vaaki.

Swiyenge Swin’wana Swa Xikombiso

Nyimpi ko va xin’wana xa swiyenge swa xikombiso lexi boxiweke hi Yesu. U tlhele a tsundzuxa leswaku “ku ta va ni tindlala.” (Matewu 24:7) Naswona leswi swi tano, hambileswi misava yi humesaka swakudya swo tala swinene leswaku swi phameriwa vanhu hinkwavo, hambileswi sayense ya swa vurimi yi hluvukisiweke swinene ku tlula leswi yi tshameke yi va xiswona ematin’wini ya munhu, hambileswi ku nga ni vutleketli lebyi hatlisaka ni lebyi humelelaka leswaku swakudya swi yisiwa etindhawini hinkwato ta misava. Ku nga khathariseki sweswo hinkwaswo, kwalomu ka n’we-xa-ntlhanu xa vaaki va misava leyi va sika siku rin’wana ni rin’wana.

Yesu u tlhele a vhumba leswaku “mintungu” yi ta va kona “ematlhelweni layo tala.” (Luka 21:11) Nakambe, nguva ya hina yi vone swilo leswi nga tolovelekangiki—vutshunguri byo antswa eka lebyi tshameke byi va kona, nhluvuko wa thekinoloji, mirhi yo tlhavela leyi sivelaka mavabyi yo tala; kambe mintungu ya vuvabyi yi andzile hi mpimo lowu nga si tshamaka wu va kona. Chachalaza ya le Spain yi landzele Nyimpi yo Sungula ya Misava hi ku hatlisa naswona yi koxe vutomi byo tala ku tlula leswi nyimpi yi endleke swona. Vuvabyi lebyi a byi tlulela swinene lerova emadorobeni yo tanihi New York, vanhu a va ta rihisiwa kumbe va pfaleriwa ekhotsweni hikwalaho ko entshemula ntsena! Namuntlha, khensa ni vuvabyi bya mbilu byi koxa timiliyoni ta vutomi lembe rin’wana ni rin’wana—hakunene leyi i mintungu. Nakambe AIDS yi hambeta yi dlaya vanhu vo tala, entiyisweni sayense ya swa vutshunguri a yi wu tivi murhi wo tshungula vuvabyi lebyi.

Hambileswi Yesu a vulavuleke hi masiku ya makumu ngopfu-ngopfu etimhakeni ta swiyimo swa matimu ni tipolitiki, muapostola Pawulo u kandziyise swiphiqo swa ntshamisano ni malangutelo lama tolovelekeke. Hi ku komisa u tsarile: “Tiva leswaku emasikwini ya makumu, ku ta fika minkarhi yo nonon’hwa. Hikuva vanhu va ta va lava tirhandzaka, . . . lava nga khongeriki; va ta va vanhu va tihanyi, lava nga riki na ku tsetselela . . . lava nga tikotiki, lavo leva, lava vengaka leswo lulama; va ta va timbabva, vanhu va futa, lava nga ni manyunyu, lava rhandzaka ku tiphina ku tlula ku rhandza Xikwembu.”—2 Timotiya 3:1-5.

Xana marito wolawo u ma toloverile? Anakanya hi mhaka yin’we ntsena ya ku onhaka ka vanhu emisaveni ya namuntlha—ku hahluka ka ndyangu. Ku andza ka mindyangu leyi hahlukaka, vatekani lava lwaka, vana lava khomiweke hi ndlela yo biha ni vatswari lava dyuhaleke lava nga khomiwiki kahle—vona ndlela leyi leswi swi kombisaka ha yona leswaku vanhu va ‘hava rirhandzu ra ntumbuluko,’ va “leva,” ni ku va “timbabva,” “lava vengaka leswo lulama”! Ina, mikhuva leyi hi yi vona yi tolovelekile namuntlha.

Xana Xitukulwana Xa Hina Hi Xona Lexi Vhumbiweke?

Kambe, u nga ha tivutisa, ‘Xana swiyimo leswi a hi khale swi ri karhi swi hlasela vanhu? Hi swi tivisa ku yini leswaku xitukulwana xa manguva-lawa hi xona lexi vhumbiweke eka vuprofeta lebyi bya khale?’ A hi kambisiseni swiyenge swinharhu swa vumbhoni leswi kombisaka leswaku Yesu a a vulavula hi nkarhi wa hina.

Xo sungula, hambileswi ma hetisekekenyana, eku sunguleni loko ku lovisiwa Yerusalema ni tempele ya kona, entiyisweni marito ya Yesu a ma kombetela enkarhini lowu a wa ha ta ta. Kwalomu ka malembe ya 30 endzhaku ka khombo leri loviseke Yerusalema, Yesu u nyike muapostola Yohane la dyuhaleke xivono lexi kombisaka leswaku swiyimo leswi vhumbiweke—nyimpi, ndlala, ntungu ni rifu leri vangiwaka hi swona—a swi ta va kona emisaveni hinkwayo enkarhini lowu taka. Ina, maxangu lawa a ma nga ta wela ndhawu yin’we ntsena, kambe a ma ta va kona “emisaveni” hinkwayo.—Nhlavutelo 6:2-8.

Xa vumbirhi, eka lembe-xidzana leri swiyenge swin’wana swa xikombiso xa Yesu swa karhi swa hetisisiwa hi mpimo lowukulu. Hi xikombiso, xana swi nga endleka leswaku tinyimpi ti va letikulu ku tlula leswi ti veke swona ku sukela hi 1914? Loko ko va ni Nyimpi ya Vunharhu ya Misava, ivi matiko hinkwawo lawa namuntlha ma nga ni matlhari ya nyutliya ma lunghiselela matlhari ya wona, handle ko kanakana vuyelo bya kona hileswaku misava leyi yi ta lovisiwa—ivi vanhu va heriseriwa makumu. Hi ku fanana, Nhlavutelo 11:18 yi vhumbe leswaku emasikwini lawa loko matiko ma “tele ku hlundzuka,” vanhu va ta va lava “herisaka misava.” Ro sungula ematin’wini, nthyakiso ni ku onhiwa ka mbango sweswi swi xungeta ndhawu leyi ku tshamiwaka eka yona ya pulanete leyi! Hikwalaho na xona xiyenge lexi xi hetiseka hi mpimo lowukulu swinene. Xana tinyimpi ni nthyakiso swi ta hambeta swi nyanya ku biha kukondza munhu a tilovisa ni pulanete leyi? E-e; hikuva Bibele hi yoxe yi vula leswaku misava yi ta tshama hilaha ku nga heriki, vanhu lavo lulama va tshama eka yona.—Pisalema 37:29; Matewu 5:5.

Xa vunharhu, xikombiso xa masiku ya makumu ngopfu-ngopfu xa khorwisa loko xi katsakanyiwe kunene. Loko hi xiya swiyenge leswi boxiweke hi Yesu eka Tievhangeli tinharhu, leswi nga emapapileni ya Pawulo ni leswi nga eka Nhlavutelo, xikombiso lexi xi ni swiyenge swo tala. Munhu a nga ha lava ku sola xin’wana ni xin’wana xa swona, a vula leswaku tinguva tin’wana ti ve ni swiphiqo leswi fanaka, kambe loko hi xiyisisa hinkwaswo ka swona, swi kombetela eka nguva yin’we ntsena—nguva ya hina.

Kambe, xana leswi hinkwaswo swi vula yini? Xana Bibele yi vulavula hi nguva ya hina tanihi leyi pfumalaka ntshembo, yi ri nkarhi wa maxangu? Nikatsongo!

Mahungu Lamanene

Xin’wana xa swiyenge leswi xiyekaka swinene swa xikombiso xa masiku ya makumu xi kumeka eka Matewu 24:14: “Evhangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” Eka lembe-xidzana leri, Timbhoni ta Yehovha ti endle ntirho wo hlawuleka ematin’wini ya vanhu. Ti amukele rungula ra Bibele malunghana ni Mfumo wa Yehovha Xikwembu—leswi wu nga swona, ndlela leyi wu fumaka ha yona ni leswi wu nga ta endla swona—naswona ti hangalase rungula rero emisaveni hinkwayo. Ti humese tibuku leti vulavulaka ha wona hi tindzimi leti tlulaka 300 naswona ti ti yisele vanhu emakaya ya vona, kumbe eswitarateni kumbe etindhawini ta vona ta mabindzu ematikweni hinkwawo ya laha misaveni.

Hi ku endla tano, a ti ri karhi ti hetisisa vuprofeta lebyi. Kambe a ti ri karhi ti hangalasa ni ntshembo. Xiya leswaku Yesu u swi vule ‘mahungu lamanene,’ ku nga ri mahungu yo biha. Xana sweswo swi nga va tano hi ndlela yihi eminkarhini leyi yo biha? Hikuva rungula ra nkoka ra Bibele a ri mayelana ni ndlela leyi swilo swi nga ta bihisa xiswona emakumu ka misava leyi ya khale. Rungula ra yona ra nkoka ri mayelana ni Mfumo wa Xikwembu, ni leswaku Mfumo wolowo wu tshembisa swin’wana swa risima embilwini ya munhu un’wana ni un’wana la rhandzaka ku rhula—ku ponisiwa.

Kambe, xana ku ponisiwa koloko i yini, naswona ku nga va ka wena hi ndlela yihi? Hi kombela u hlaya swihloko leswi landzelaka emhakeni leyi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]

Vanhu va lava tinhlamulo ta swivutiso leswi karhataka swo tanihi leswi nge, Ha yini swilo swi bihe swonghasi? Xana vanhu va kongome kwihi?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]

Namuntlha, vahlaseriwa va nyimpi vo tlula 90 wa tiphesente i vaaka-tiko

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Vuprofeta bya Yesu malunghana ni ku lovisiwa ka Yerusalema byi hetiseke hi xitalo