Langutelo Ra Bibele

Xana Vusweti Byi Nyika Munhu Xivangelo Xo Yiva?

“Vusweti i nala lonkulu wa ntsako wa munhu; entiyisweni byi onha ntsako naswona byi sivela munhu ku endla swilo leswinene, naswona byi endla leswaku ku endla swilo swin’wana leswinene swi nonon’hwa swinene.”—Samuel Johnson, mutsari wa tibuku wa lembe-xidzana ra vu-18.

MURHANGERI wa Murhoma la vuriwaka Magnus Aurelius Cassiodorus u te: “Vusweti i xihlovo-nkulu xa vugevenga.” Malangutelo lawa ma tikomba ma vula leswaku vugevenga byin’wana byi vangiwa hi vusweti. Vanhu vo tala namuntlha va swi pfumela, ngopfu-ngopfu loko vugevenga bya kona byi ri byo yiva.

Mianakanyo ya leswaku ku xaniseka ni vusweti swi nyika xivangelo xo yiva yi toloveleke swinene. Anakanya hi muphati wa Munghezi la dumeke wa lembe-xidzana ra vu-14 malunghana na Robin Hood, laha ku hlamuseriwaka mutluri wa nawu la tivekaka swinene loyi a kanganyiseke van’wankumi kutani a teka leswi a swi kumeke a swi avela swisiwana. Hi malembe-xidzana layo tala a a langutiwa tanihi nghwazi.

Entiyisweni, vanhu vo tala namuntlha va tikeriwa hi tlhelo ra timali. Banki ya Misava hinkwayo yi vike leswaku sweswinyana ku na vanhu vo ringana 1,3 wa magidi ya timiliyoni lava hanyaka hi mali leyi nga ehansi ka mune wa tirhandi hi siku. Vukambisisi byin’wana byi komba leswaku 70 wa tiphesente ta vanhu va le Philippine va vule leswaku vona i swisiwana. EBrazil vanhu lava fuweke va 20 wa tiphesente, va kuma leswi engetelekeke ka 32 ku tlula vanhu lava nga swisiwana vo ringana 20 wa tiphesente. Swiyimo swo tano swi nga karhata vanhu swinene, lerova va kala va tirhisa ndlela yin’wana ni yin’wana, hambi ku ri ku yiva, leswaku va fikelela swilaveko swa vona swa vutomi bya siku na siku.

Bibele yi sola ku yiva. Nawu wa vunhungu eka Milawu ya Khume wu ri: “U nga ṭhuki u yiv̌a.” (Eksoda 20:15) Kambe, van’wana lava nga ni ripfumelo eBibeleni va vula leswaku ku yiva a swi bihanga loko muyivi a boheka ku yiva hikwalaho ka swiyimo leswi biheke swa ikhonomi.

Leswi swi pfuxa swivutiso swa nkoka: Xana hakunene vusweti byi nyika munhu xivangelo xo yiva? Xana munhu u fanele a endla yini loko a ri exiyin’weni xo biha xa ikhonomi? Ku vuriwa yini hi loko a ri ni vana lava vabyaka kumbe lava sikaka hi ndlala lava a faneleke a va hlayisa? Xana Yehovha Xikwembu u fanele a pfumelela ku yiva eswiyin’weni swo tano, ngopfu-ngopfu loko swilo leswi yiviwaka swi ri swa vanhu lava ni ku swi vona leswaku a swi kona va nga swi voniki?

Xana Xikwembu Xi Ri Yini?

Tanihi leswi Yesu a a kombisa vumunhu bya Tata wakwe, xikombiso xakwe xi nga hi pfuna ku twisisa langutelo ra Xikwembu. (Yohane 12:49) Loko a ha ri emisaveni, Yesu a a ri ni ntwela-vusiwana swinene hi ku ya hi ndlela leyi a va khoma ha yona vanhu lava pfumalaka. Bibele yi vula leswaku “loko a vona mintshungu ya vanhu, a va twela vusiwana.” (Matewu 9:36) Hambiswiritano, hambi eka swiyimo swihi na swihi, a nga kalanga a yimelela ku yiva. Hilaha ku fanaka, hambileswi Xikwembu xi khumbekaka hi swisiwana, a xi languti vusweti tanihi xivangelo xo va munhu a yiva. Eka Esaya 61:8, Bibele yi hi byela leswaku Xikwembu ‘xi venga vukanganyisi lebyi fambisanaka ni ku pfumaleka ka vunene.’ Naswona muapostola Pawulo u swi veka erivaleni leswaku vayivi a va nge dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu. Kutani hi ri twisisa kahle langutelo ra Xikwembu.—1 Vakorinto 6:10.

Hambiswiritano, Swivuriso 6:30, yi vula leswaku “a v̌a nyenyi muyiv̌i loko a yiv̌a e ku tišurisa loko a ri ni ndlala.” Xana marito lawa ma yimelela ku yiva? Nikatsongo. Mongo wu komba leswaku Xikwembu xi ta xupula khamba hikwalaho ka vudyoho bya rona. Ndzimana leyi tlhandlamaka yi ri: “Kambe siku a khomiwaka a fanela ku riha e ka ntlhanu na kambiri; a ta humesa šuma hikwašo ša yindlu ya yena.”—Swivuriso 6:31.

Hambileswi muyivi loyi a yivaka hikwalaho ka ndlala a nga ta ka a nga soriwi ku fana ni loyi a yivaka hikwalaho ka makwanga kumbe hi xikongomelo xo lava ku twisa loyi a n’wi yivelaka ku vava, lava lavaka ku amukeriwa hi Xikwembu a va fanelanga va kumeka va ri ni nandzu wihi na wihi wa vukhamba. Hambiloko hi dya rikoko ra xilondza, ku yiva swi kombisa ku delela Xikwembu. Swivuriso 30:8, 9 yi swi veka hi ndlela leyi: “Nḍi wundle hi ŝakudya le’ŝi nḍi ringanaka. . . . Kumbe šana, loko nḍi ri šisiwana, nḍi yiv̌a, nḍi tlanga hi v̌ito ra Šikwembu ša mina.” Ina, khamba ri rhukana vito ra Xikwembu. Tanihi leswi ku yiva ku nga xiendlo lexi kombisaka ku pfumala rirhandzu, i xidyoho ku nga khathariseki leswaku u yivela n’wankumi kumbe xisiwana. Hikuva lava rhandzaka Xikwembu ni ku rhandza muakelani, a va yivi.—Matewu 22:39; Varhoma 13:9, 10.

Leswaku munhu la pfumalaka u fanele ku yiva a swi twali. Leswi swi fana swinene ni ku vula leswaku mutsutsumi la nga ni miri wo ka wu nga nyawuri u fanele a tirhisa swidzidzirisi leswi nga riki enawini leswaku a ta kota ku wina. Hambiloko o wina, u tirhise tindlela leti nga riki enawini. Van’wana va ta vula leswaku u va hlule hi ku tirhisa maendlelo lama nga riki enawini. Swi tano na hi muyivi. U tekela van’wana swilo swa vona hi ndlela ya vukanganyisi. Ku va a pfumala a swi vuli leswaku u fanele a tirhisa maendlelo wolawo.

Khamba rin’wana ni rin’wana leri lavaka ku amukeriwa hi Xikwembu ri fanele ri hundzuka emahanyelweni ya rona. Bibele ya tsundzuxa: “Loyi a a toloverile ku yiva, a nga ha engeti a yiva; kambe a a tikarhate a tirha hi mavoko ya yena.” (Vaefesa 4:28) Lava a va ri makhamba kambe se va hundzukeke hakunene va nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta va rivalela.—Ezekiyele 33:14-16.

Xana Lava Pfumalaka Va Fanele Va Endla Yini?

Bibele ya tshembisa: “Yehova a nga ṭhiki l’a lulameke a twa ndlala, kambe wa bakanya ku nav̌ela ka la’v̌o biha.” (Swivuriso 10:3) Xikwembu a xi nge va pfuni lava tlulaka nawu wa xona hi vomu leswaku va enerisa ku navela ka vona. Kambe xi kombisa ntwela-vusiwana eka lava ringetaka ku xi yingisa hi mbilu hinkwayo, naswona xi ta katekisa matshalatshala ya vona leswaku va kuma leswi va swi pfumalaka.—Pisalema 37:25.

Vanhu va timiliyoni ana se va swi vonile leswaku loko va landzela misinya ya milawu ya Xikwembu, xiyimo xa vutomi bya vona xa antswa. Hi xikombiso, ku tirhisa ndzayo ya Bibele yo va la gingiritekaka ni ku papalata mahanyelo yo biha, yo tanihi ku gembula, vudakwa, ku dzaha ni ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha, swi va pfunile leswaku va kuma leswi a va swi pfumala hakunene. (Vagalatiya 5:19-21) Leswi swi lava leswaku va kombisa ripfumelo, naswona lava swi endleke leswi va dyondze leswaku “Yehova i lo’nene” nileswaku u pfuna lava tshembelaka eka yena.—Pisalema 34:8.

[Picture Credit Line on page 20]

Robin Hood: General Research Division/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations