Silasi—Xihlovo Xa Xikhutazo

KU SUKELA khale ematin’wini ya Vukreste, ntirho wa valanguteri vo tshembeka lava famba-fambaka a wu ri wa nkoka eku khutazeni ka mavandlha ya vanhu va Xikwembu ni ku huwelela mahungu lamanene ku ya fika eswiphen’wini swa le kule swinene swa misava. Silasi, muprofeta ni xirho lexi rhangelaka xa vandlha ra le Yerusalema a a ri eka vo sungula ku hlawuriwa leswaku va va valanguteri. U tlange xiphemu xa nkoka eka swiendlakalo swo hlawuleka swa ntirho wa ku chumayela naswona a a ri un’wana wa varhumiwa lava va nga vo rhanga ku chumayela evhangeli endhawini ya le Yuropa. I yini lexi endleke leswaku Silasi a wu fanelekela kahle ntirho lowu? Naswona hi swihi swilo leswi hlawulekeke swa vumunhu byakwe leswi hi nga ta va hi endla kahle loko hi swi tekelela?

Mhaka Ya Ku Yimba

Loko xivutiso lexi nga vangaka ku hambana xa ku yimba xi tlakuka kwalomu ka 49 C.E., huvo leyi fumaka eYerusalema a yi fanele yi hangalasa nkongomiso lowu twalaka exikarhi ka Vakreste leswaku yi lulamisa mhaka leyi. Eka swiyimo leswi, Silasi, loyi nakambe a vitaniwaka Silvhano, wa humelela erungulweni ra Bibele. A nga va a ve un’wana wa lava va endleke xiboho lexi, loyi a langiweke leswaku a va muyimeri wa “vaapostola ni vakulukumba” leswaku a yisa xiboho xa vona eka “[vamakwavo] lava nga eAntiyoka ni le Siriya ni le Kilikiya.” Le Antiyoka, Silasi na Yudasi (Barsaba), va ri na Barnaba na Pawulo va hundzisele xileriso lexi a va tamerisiwe xona, entiyisweni va swi hlamusela hi nomu swiendlakalo swa nhlangano lowu a wu khomiwe eYerusalema, swiboho leswi fikeleriweke ni leswi tameriweke hi papila leri. Va tlhele va “khuta[za] vamakwavo hi tinkulumo to tala va tlhela va va tiyisa.” Vuyelo lebyi tsakisaka hi leswaku Vakreste va le Antiyoka ‘va tsakile.’—Mintirho 15:1-32.

Xisweswo Silasi u pfune swinene eku lulamiseni ka mhaka leyi ya nkoka. Kambe xiavelo xakwe a xi nga olovi. A yi nga ri kona ndlela ya ku tiva leswaku vandlha ra le Antiyoka ri ta angurisa ku yini eka leswi ku endliweke xiboho hi swona. Hikwalaho, muhlamuseri un’wana u ri: “A swi lava munhu la nga ni vutlhari lebyikulu ni vuxiya-xiya ku hlamusela leswi vaapostola va swi tsaleke epapileni ra vona.” Ku va Silasi a hlawuleriwe ku tamela xiavelo lexi, lexi lavaka vukheta, swi hi byela swo karhi hi muxaka wa munhu loyi a a ri yena. A a tshembiwa leswaku u ta yimela nkongomiso wa huvo leyi fumaka hi ku tshembeka. Naswona handle ko kanakana a a ri mulanguteri wo tlhariha loyi a a ri ni nkucetelo lowu kondletelaka ku rhula loko vandlha ri xungetiwa hi njhekanjhekisano.

A Famba-famba Na Pawulo

Leswaku Silasi u tlhelele eYerusalema endzhaku ka vurhumiwa byebyo kumbe a nga tlhelelanga a swi tiviwi. Hambiswiritano, endzhaku ka mholovo exikarhi ka Barnaba na Pawulo hikwalaho ka Yohane Marka, Pawulo u hlawule Silasi, loyi hi nkarhi wolowo a a ri eAntiyoka, va teka riendzo lerintshwa leri xikongomelo xa rona a ku ri ku tlhela va ya endzela miti leyi Pawulo a nga tshama a chumayela eka yona hi nkarhi wa riendzo rakwe ro sungula ra vurhumiwa.—Mintirho 15:36-41.

Ku hlawuriwa ka Silasi ku nga ha va ku vangiwe hi langutelo lerinene leri a a ri na rona eka vurhumiwa byo ya eka Vamatiko, ni hi matimba lawa tanihi muprofeta ni muvulavuleri wa huvo leyi fumaka a a ta va na wona loko a hundzisela swiboho swa yona eka vapfumeri va le Siriya ni le Kilikiya. Vuyelo byi ve lebyinene. Buku ya Mintirho yi ri: “Loko va hundza hi le mitini a va nyika lava a va ri eka yona swileriso swa nawu leswaku va swi hlayisa, leswi bohiweke hi vaapostola ni vakulukumba lava a va ri eYerusalema. Hikokwalaho, hakunene mavandlha a ma ya ma tiyisiwa eripfumelweni ni ku andza hi nhlayo siku rin’wana ni rin’wana.”—Mintirho 16:4, 5.

Loko varhumiwa lava va ri karhi va ya emahlweni ni riendzo ra vona, moya lowo kwetsima wu va hambukise kambirhi eriendzweni ra vona leri va ri kunguhateke. (Mintirho 16:6, 7) Timotiya u engeteriwile entlaweni lowu wa vafambi, eListra, endzhaku ka “ku bvumba” loku nga hlamuseriwangiki hi ku kongoma malunghana na yena. (1 Timotiya 1:18; 4:14) Hi xivono lexi kombiweke Pawulo, loyi na yena a a ri ni nyiko ya ku profeta, vanghana lava va lerisiwe ku tluta va ya eMakedoniya, le Yuropa.—Mintirho 16:9, 10.

Va Biwa Ni Ku Khotsiwa

Le Filipiya, “muti lowukulu wa muganga,” Silasi u hlangavetane ni maxangu lama nga rivalekiki. Endzhaku ka loko Pawulo a hlongole moya wa ku hlahluva eka hlonga ra xisati, vini va rona, loko va vone leswaku va lahlekeriwe hi ntshembo wa vona wo pindzula, va kokele Silasi na Pawulo eka tindhuna ta muti. Hikwalaho ka sweswo, volavo vambirhi va onhiwe vito hi ku vuriwa erivaleni leswaku i vaendli va leswo biha, tinguvu ta vona ta le handle ti handzuriwile, va tlhela va biwa hi tinhonga endhawini ya ku xavisela.—Mintirho 16:12, 16-22.

Ku bukuteriwa ko tano a ku ngo va nxupulo lowu chavisaka ntsena, lowu ringaka ku tiyisela ka munhu ku tlula mpimo, kambe, emhakeni ya Pawulo na Silasi, a ku nga ri enawini. Hikwalaho ka yini? Milawu ya le Rhoma a yi vula leswaku a ku na muaka-tiko wa le Rhoma la nga biwaka. Pawulo a a ri ni lunghelo ra ku va muaka-tiko wa le Rhoma, naswona swi nga endleka leswaku Silasi na yena a a ri na rona. Endzhaku ka loko va va be “ko tala,” va hoxe Pawulo na Silasi ekhotsweni laha milenge ya vona yi nga manyiwa hi tingole. Gustav Stählin u hlamusela leswaku tingole leti “a ti ri switirho swo biha, laha milenge ya vakhotsiwa a yi hambanisiwa hi ndlela leyi pfumataka munhu vurhongo.” Kambe, exikarhi ka vusiku, handle ko kanakana minhlana ya vona yi tele hi timbanga to vava, “Pawulo na Silasi a va ri karhi va khongela ni ku vonga Xikwembu hi risimu.”—Mintirho 16:23-25.

Leswi swi hi byela swin’wana hi vumunhu bya Silasi. A a tsakile hikuva a va xanisiwa hikwalaho ka vito ra Kreste. (Matewu 5:11, 12; 24:9) Entiyisweni wolowo a wu ri moya lowu fanaka lowu hi nkarhi wa vurhumiwa lebyi hundzeke bya le Antiyoka wu endleke leswaku Silasi ni vanghana vakwe va kota ku khutaza ni ku tiyisa vandlha, va endla leswaku Vakreste-kulobye va tsaka. Pawulo na Silasi va fanele va tsakile swinene loko va ntshunxiwa ekhotsweni hi singita ra ku tsekatseka ka misava, naswona va kote ku pfuna mulangutela-khotso loyi a a lava ku tidlaya ni ndyangu wakwe leswaku va va ni ripfumelo eka Xikwembu.—Mintirho 16:26-34.

Pawulo na Silasi a va chavisiwanga hi ku bukuteriwa koloko ni ku khotsiwa. Loko ku rhumeriwe rito leswaku va ntshunxiwa, va ale ku huma eFilipiya hi ku nyenga loku nyumisaka, hilaha tindhuna a ti langutele hakona. Va yimele mhaka ya vona va tiyile kutani va endla leswaku timhaka ti bihela vatirhela-mfumo volavo lava titivaka ni lava tiendlelaka ku rhandza ka vona. Pawulo u vutisile a ku: “Va hi be erivaleni hi nga ri na nandzu, hina vavanuna lava nga Varhoma, kutani va hi hoxa ekhotsweni; kutani, xana sweswi va hi ntshunxa exihundleni? Swi nga vi tano, hakunene, kambe a va te va ta hi humesa hi voxe.” Hi ku chava vuyelo bya kona, tindhuna ti tikume ti boheka ku ta kombela vavanuna lava vambirhi leswaku va huma emutini.—Mintirho 16:35-39.

Xisweswo endzhaku ka ku kandziyisa emiehleketweni ya valawuri volavo leswaku vona va ni lunghelo ra ku va Varhoma, Pawulo na Silasi va endle hi ku pfumelelana ni xikombelo xa tindhuna—kambe endzhaku ka loko va rhange hi ku lelana ni vanghana va vona. Hi ku pfumelelana ni lexi sweswi xi nga xikongomelo xa pfhumba hinkwaro ra ku chumayela, Silasi ni mutirhi-kulobye va tlhele va “khutaza” vamakwavo kutani va famba.—Mintirho 16:40.

Ku Suka eMakedoniya Ku Ya eBabilona

Leswi va nga hetiwangiki matimba hi leswi hi nga vulaka leswaku swi ve ntokoto wo biha, Pawulo, Silasi ni vanghana va vona va ye emahlweni emasin’wini lamantshwa ya vurhumiwa. Le Tesalonika va tlhele va langutana ni ku nonon’hweriwa. Hikwalaho ka ku humelela ka Pawulo evutirhelini byakwe hi Tisavata tinharhu, vakaneti lava nga ni mavondzo va tlhontlhe ntshungu wa vapfukeri, va vanga leswaku ku va vutlhari eka varhumiwa ku huma emutini nivusiku. Va khome ndlela va ya eBeriya. Loko va twe hi ta ku humelela ka Pawulo ni vanghana vakwe emutini wolowo, vakaneti va tile va huma eTesalonika. Pawulo u ye emahlweni a ri yexe, kasi Silasi na Timotiya va sale eBeriya leswaku va khathalela ntlawa wa vanhu lavantshwa lava tsakelaka. (Mintirho 17:1-15) Silasi na Timotiya va tlhele va hlangana na Pawulo eKorinto, va tamele mahungu lamanene kumbexana ni nyiko leyi humaka eka vanghana vo tshembeka va le Makedoniya. Leswi swi fanele swi pfune muapostola loyi a a pfumala leswaku a tshika ntirho wa ku tihanyisa, lowu a a wu sungurile hi nkarhi wolowo, kutani a tlhelela eku chumayeleni ka nkarhi hinkwawo hi ku hiseka. (Mintirho 18:1-5; 2 Vakorinto 11:9) Le Korinto, Silasi na Timotiya nakambe va vuriwa vavuri va evhangeli ni vanghana va Pawulo. Hikwalaho swi le rivaleni leswaku mintirho ya vona yi endliwile ni le mutini wolowo.—2 Vakorinto 1:19.

Ku tirhisiwa ka risivi “hi” hinkwako emapapileni lama yaka eka Vatesalonika—lawa havumbirhi bya wona ma tsariweke eKorinto enkarhini lowu—swi tekiwe swi vula leswaku Silasi na Timotiya va hoxe xandla eku ma tsaleni. Hambiswiritano, vonelo ra leswaku Silasi u hlanganyele entirhweni wa ku tsala ri sekeriwe ngopfu eka leswi Petro a swi vulaka hi rin’wana ra mapapila yakwe. Petro u vula leswaku u tsale papila rakwe ro sungula “hi ku tirhisa Silvhano, makwerhu wo tshembeka.” (1 Petro 5:12) Hambiloko leswi swi nga ha vulaka leswaku Silvhano a a ri mutameri wa rona ntsena, ku hambana ka matsalelo exikarhi ka mapapila mambirhi ya Petro ku nga va xikombiso xa leswaku u tirhise Silasi leswaku a tsala papila ro sungula kambe ku nga ri ra vumbirhi. Xisweswo, yin’wana ya titalenta to tala ta Silasi ni malunghelo ya swilo swa le tilweni kumbexana a ku ri ku va matsalana.

Xikombiso Lexi Nga Tekeleriwaka

Loko hi yisa nyingiso eka swilo leswi hi swi tivaka leswaku Silasi a swi endlile, rhekhodo ya yena yi ni nsusumeto. I xikombiso lexinene xa varhumiwa va manguva lawa ni valanguteri lava famba-fambaka. U fambe mpfhuka lowukulu handle ko pfumala vutianakanyi a titsona swilo swo tala, ku nga ri leswaku a ta vuyeriwa hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka kumbe ku kuma ndhuma, kambe leswaku a pfuna vanhu van’wana. Xikongomelo xakwe a ku ri ku va khutaza hi ndzayo ya vutlhari ni ya vuxiyaxiya, tinkulumo leti lunghiseleriweke kahle ni leti amukelekaka, swin’we ni ku hiseka kakwe evutirhelini bya nsimu. Hambi u endla yini exikarhi ka vanhu va Yehovha lava hlelekeke, loko na wena u lwela ku va ni langutelo lerinene—hambiloko u langutane ni maxangu—na wena u ta va xihlovo xa xikhutazo eka vapfumeri-kuloni.

[Mepe lowu nga eka tluka 29]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Riendzo ra Vumbirhi ra Vurhumiwa bya Pawulo

Lwandle Lerikulu

Antiyoka

Derbe

Listra

Ikoniya

Trowasi

Filipiya

Amfipoli

Tesalonika

Beriya

Atena

Korinto

Efesa

Yerusalema

Khezariya

[Xihlovo Xa Kona]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.