Ta Rivala
◼ Nkambisiso lowu endliweke sweswinyana “wu kume leswaku vanhu va tsevu eka va khume va le Britain va ehleketa leswaku vukhongeri hi byona lebyi vangaka nkwetlembetano.”—PHEPHA-HUNGU RA THE CATHOLIC HERALD, RA LE BRITAIN.
◼ Le Portugal, ku akiwe fektri leyikulu emisaveni hinkwayo leyi endlaka gezi hi ku tirhisa ku hisa ka dyambu. Tipuleti ta kona leti tswongaka ku hisa koloko ka dyambu ti hlanganisa ndhawu leyi endlaka 250 wa tihekitara naswona ti nga kota ku endla gezi leri nga tirhisiwaka eka tiyindlu ta kwalomu ka 30 000.—PHEPHA-HUNGU RA EL PAÍS, RA LE SPAIN.
◼ Emisaveni hinkwayo, vantshwa va 900 000 va fa lembe ni lembe hikwalaho ka swivangelo leswi nga riki swa ntumbuluko, ku nga vantshwa lava tlulaka 2 000 hi siku. Swivangelo-nkulu swa mafu wolawo i timhangu ta le magondzweni, ku nwela ematini ni ku hisiwa hi ndzilo.—PHEPHA-HUNGU RA DIE WELT, RA LE JARIMANI.
◼ “Hambileswi ku onheteriwa ka makhwati ku hungutekeke emalembeni ya sweswinyana, kambe emisaveni hinkwayo makhwati lama onheteriwaka ma endla ndhawu ya kwalomu ka [200 wa swikwere swa tikhilomitara] hi siku.”—VANDLA RA SWAKUDYA NI VURIMI RA NHLANGANO WA MATIKO, LE ITALY.
◼ Hi January 2009, swigevenga swa ntlhanu leswi hlaselaka swikepe elwandle swi nwerile endzhaku ka loko ku vuriwe leswaku ntlawa wa swona wu kume mali yo ringana $3 000 000 (U.S.) (R24 000 000) yo kutsula xikepe xa oyili xa le Saudi Arabia. Ntsumbu wa xin’wana xa swona wu kumiwe eribuweni ra lwandle naswona exikhwameni xa xigevenga xexo a ku ri ni mali yo ringana $153 000 (R1 224 000) leyi a yi ri endzeni ka nkwama wa plasitiki.—VAVIKI VA MAHUNGU VA ASSOCIATED PRESS, LE SOMALIA.
Vantshwa Va Ehleketa Leswaku Tintangha Ta Vona Ta Lemiwa
Hi ku ya hi phepha-hungu ra de Volkskrant, vantshwa va le tikweni ra Netherlands va “ehleketa leswaku tintangha ta vona ta lemiwa” nileswaku “ti ndhundhuzeriwa ku tlula mpimo leswaku ti titwa ti antswa ku tlula vanhu van’wana, leswi endlaka leswaku ti nga va anakanyeli vanhu van’wana.” Phepha-hungu rero ri tlhele ri vula leswaku eka vantshwa lava nga ni malembe ya 16 ku ya eka 24, “vambirhi eka vanharhu . . . va ehleketa leswaku malunghelo ya vona a ma ha fambisani ni vutihlamuleri bya vona.” Mhaka-nkulu hileswaku “vantshwa va lava swilo swo tala . . . naswona a va tali ku ti vutisa leswaku i yini leswi vona va nga swi endlelaka vanhu va le tikweni ra ka vona.”
Vana Va Tiendlela Swakudya
Loko nhloko ya xikolo xin’wana xa le Japani yi ringete ku kuma tindlela to va vatswari va heta nkarhi wo tala ni vana va vona, xikolo xi tirhise kungu rakwe ra leswaku kan’we hi n’hweti vana va tiendlela swakudya leswi va nga ta swi dya hi nkarhi wa ku wisa. Sweswi madzana ya swikolo ma endla nchumu lowu fanaka. Phepha-hungu ra le Japani ra IHT Asahi Shimbun ri te: “Vatswari va ta pfuna vana va vona kambe hi ku famba ka nkarhi vana va ta tiendlela swilo swo tala loko va ri karhi va tilunghiselela swakudya. Vana va ntangha yin’wana ni yin’wana va ni pakani yo karhi. Lava nga eka tintangha ta le hansi va kombela vatswari va vona leswaku va va tsalela mixaka ya swakudya leswi va faneleke va swi endla ni ku va xavela swilo leswi lavekaka. . . . Pakani ya vana lava nga eka ntangha ya le henhla i ku hlela mixaka yo hambana-hambana ya swakudya leswi va faneleke va swi endla.” Xana ku ve ni vuyelo byihi? Phepha-hungu rero ri te: “Swikolo swi vike leswaku vana va antswise maswekelo ya vona, a swi talanga swakudya leswi tlangisiweke naswona mindyangu yi sungule ku vulavula hi nchumu lowuntshwa.” Nakambe vana va vule leswaku “va dyondze ku tlangela leswi vatswari va vona va va endlelaka swona.”
Ku Basisa Ndhawu Ya Le South Pole
N’wexemu, vakambisisi va Marhaxiya va le South Pole va suse thyaka leri endlaka tithani ta 360 le tiko-nkulu ra Antarctica, eka tsima ro basisa leri nga xiphemu xa nongonoko wo hlawuleka wo hlayisa mbango. Thyaka leri lahliweke ekusuhi ni tindhawu leti ku endliwaka vulavisisi eka tona ta le South Pole ri katsa swilo swo aka ha swona leswi nga tirhisiwangiki, michini leyi tshovekeke ni miphongolo ya petirolo leyi nga riki na nchumu. Magazini wa le Rhaxiya wa Itogi wu ri: “Hi ku ya hi milawu ya ku hlayisiwa ka mbango le South Pole, tiko rin’wana ni rin’wana ri fanele ri ya teka thyaka ra rona. Eka matiko hinkwawo, tiko ra Japani hi rona ri yingisaka milawu yoleyo hi ku tshembeka.”