Ta Rivala

Nhlangano wa Matiko Hinkwawo wa Ndzavisiso ya Khensa wu vule leswaku michini leyi endlaka leswaku nhlonge ya valungu yi va ya ntimanyana yi “va vangela khensa” ematshan’weni yo vula leswaku yi “nga ha va vangela khensa.”—MAGAZINI WA THE LANCET ONCOLOGY, WA LE BRITAIN.

Le Argentina, vavasati lava tikeke va kaye eka van’wana ni van’wana va khume a va nga tiyimiselanga ku tika.—PHEPHA-HUNGU RA CLARÍN, RA LE ARGENTINA.

“Nkarhi na nkarhi ku tshuburiwa mixaka leyintshwa ya swiharhi ni swimilana. Vativi va swona va kuma swiharhi swa kwalomu ka 50 hi siku. Kwalomu ka 17 000 wa swimilana ni swiharhi swi kumiwile hi 2006 ntsena, ku nga kwalomu ka phesente yin’we eka mixaka ya 1,8 wa tibiliyoni ya leswi thyiweke mavito.”—MAGAZINI WA TIME, WA LE U.S.A.

Xana Swibamu Swa Va Sirhelela Vini Va Swona?

Xana xibamu xa n’wi sirhelela n’wini wa xona loko o tshuka a hlaseriwa? Nkambisiso lowu endliweke hi Yunivhesiti ya Pennsylvania ya Vutshunguri le U.S.A., wu gimete hileswaku minkarhi yo tala a xi va sirheleli. Valavisisi va kume leswaku munhu loyi a nga ni xibamu u le “khombyeni leri phindhiweke ka 4,5 ro duvuriwa loko o hlaseriwa ku tlula lava nga riki na xibamu,” loko va nga katsi swiyimo swa ku hlaseriwa hi maphorisa, ku tiduvula hi vomu ni ku tiduvula hi xihoxo. Nkambisiso lowu wa pfumela leswaku vanhu van’wana lava nga ni swibamu va kote ku tisirhelela hi swona, kambe sweswo a swi talanga. Xiviko xa kona xi vule leswaku mhaka ya leswaku loko munhu a ri ni xibamu “xa n’wi sirhelela endhawini leyi nga ni khombo yi fanele yi kambisisiwa hi vuntshwa.”

Vafundhisi Lava Nga Tinghwendza Lava Tolaka Swo Penda Milomu

Xiviko xa mahungu le Bangkok xi vula leswaku vafundhisi lavantshwa lava nga tinghwendza eThailand va “ri onhe swinene vito ra vukhongeri bya xintu bya Vubudha” hi ku tola swo penda milomu, ku ambala swiambalo leswi manyaka, “ku tshuka-tshukisa tinyonga hi ndlela leyi hundzeletiweke loko va ri eku fambeni ni ku khoma tibege ta vavasati.” Leswi varhangeri va vukhongeri va vilerisiwaka hi mahanyelo ya vafundhisi lavantshwa lava nga tinghwendza lava nakambe va nga vasodoma, va susumeteleke ku vula leswaku vafundhisi lava nga tinghwendza va dyondzisiwa hi ta mahanyelo lamanene. Muchumayeri-nkulu wa Vubudha, u vule leswaku vusodoma a byi yirisiwanga exikarhi ka vafundhisi lava nga tinghwendza, “hikuva loko a byi lo yirisiwa vafundhisi lava nga tinghwendza lava tlulaka hafu a va ta va va tekeriwe swikhundlha swa vona.”

Switimela Leswi Khandziyiwaka Hi Vavasati Ntsena

Ku ringana malembe yo tala vavasati lava fambaka hi switimela swa le India leswi talaka swinene va boheke ku langutana ni ku rhuketeriwa, ku khoma-khomiwa, ku toviwa, ku honoleriwa ni ku dyisiwa mbitsi hi vakhandziyi va xinuna. Phepha-hungu ra The Telegraph ra le Calcutta ri vika leswaku leswi vavasati a va tshamela ku mangala, hulumendhe yi teke xiboho xa leswaku eka swiyimo swin’wana vavanuna hinkwavo va humesiwa eswitimeleni. Hikwalaho ka sweswo, emadorobeni lamakulu ya le Indiya—New Delhi, Mumbai, Chennai na Calcutta—ku ni matorokisi lama ringaniseriweke lama vekeriweke vavasati ntsena. Ku vuriwa leswaku vakhandziyi va tsake ngopfu.