Ndzima 4

I Yini Leswi Varhandzani Va Faneleke Va Swi Papalata?

I ntiyiso kumbe i mavunwa . . .

A swi fanelanga nikatsongo ku va vanhu lava rhandzanaka va khoma-khomana ku nga khathariseki leswaku va le kwihi.

□ I ntiyiso

□ I mavunwa

Nhwanyana ni mufana lava tshembisaneke va nga ha va ni nandzu wa ku endla vumbhisa hambiloko va nga etlelanga swin’we.

□ I ntiyiso

□ I mavunwa

Loko nhwanyana ni mufana lava rhandzanaka va nga khoma-khomani ni ku tswontswana, swi vula leswaku a va rhandzani.

□ I ntiyiso

□ I mavunwa

A SWI kanakanisi leswaku u tshama u ri karhi u ehleketa hi mhaka leyi. Phela loko ku ri ni munhu wo karhi loyi u rhandzanaka na yena, swa tika ku tiva ndlela leyi mi faneleke mi papalata ha yona ku hundzeleta swilo loko mi kombisana rirhandzu. A hi kambisise swiga swinharhu leswi nga laha henhla, hi vona leswaku Bibele yi nga hi pfuna njhani ku hlamula xivutiso lexi nge “I yini leswi varhandzani va faneleke va swi papalata?”

● A swi fanelanga nikatsongo ku va vanhu lava rhandzanaka va khomana ku nga khathariseki leswaku va le kwihi.

I mavunwa. Bibele a yi siveli leswaku vanhu lava rhandzanaka va kombisana leswaku va rhandzana kambe va fanele va endla tano hi ndlela leyi baseke. Hi xikombiso, Bibele yi vulavula hi nhwanyana wa Muxulami loyi a a rhandzana ni jaha leri a ri ri murisi. Rirhandzu ra vona a ri tengile. Kambe swi le rivaleni leswaku a va kombisana rirhandzu hi tindlela to karhi va nga si tekana. (Risimu Ra Solomoni 1:2; 2:6; 8:5) Ninamuntlha vanhu vambirhi lava lavaka ku tekana va nga ha vona swi fanerile ku kombisana swiendlo swo karhi swa rirhandzu.a

Hambiswiritano, vanhu lava rhandzanaka va fanele va va ni vuxiya-xiya swinene. Ku tswontswana, ku vukarhana kumbe ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu wu nga pfuxaka ku navela swi nga endla leswaku mi tikhoma hi ndlela yo biha. Swa olova leswaku nhwanyana ni mufana lava rhandzanaka va tikuma va tikhome hi ndlela yo biha hambiloko va nga tiyimiselanga ku endla tano.—Vakolosa 3:5.

● Nhwanyana ni mufana lava tshembisaneke va nga ha va ni nandzu wa ku endla vumbhisa hambiloko va nga etlelanga swin’we.

I ntiyiso. Rito ra Xigriki leri nge (por·neiʹa), leri loko ri hundzuluxeriwa ri vulaka “vumbhisa” ri ni nhlamuselo leyi anameke. Ri hlamusela swiendlo hinkwaswo leswi khumbaka timhaka ta masangu eka vanhu lava nga tekanangiki ni ku tirhisa swirho swa le xihundleni hi ndlela yo biha. Xisweswo, vumbhisa a swi vuli ku etlela na munhu ntsena kambe swi katsa ku tlangisa swirho swa le xihundleni swa munhu un’wana swin’we ni ku nantswela swirho swa xisati ni ku mama swirho swa xinuna kumbe ku etlelana hi le mahosi.

Ku engetela kwalaho, Bibele a yi soli vumbhisa ntsena. Muapostola Pawulo u te: “Mintirho ya nyama ya vonaka, yona i vumbhisa, thyaka, ku tikhoma ko biha.” U tlhele a ku: “Lava hanyaka hi swilo swo tano a va nge dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.”—Vagalatiya 5:19-21.

Xana “thyaka” i yini? Rito ra Xigriki ri katsa xin’wana ni xin’wana lexi nga basangiki, ku nga ha va hi ndlela leyi munhu a vulavulaka ha yona kumbe xiendlo xo karhi. Swi le rivaleni leswaku a swi basanga ku nghenisa voko ehansi ka swiambalo swa un’wana kumbe ku n’wi hluvula, kumbe ku n’wi khoma tindhawu leti nyanyulaka to kota mavele. EBibeleni ku khoma-khoma mavele i nchumu lowu endliwaka hi vanhu lava tekaneke ntsena.—Swivuriso 5:18, 19.

Kambe vantshwa van’wana a va na mhaka ni milawu ya Xikwembu. Va khoma-khomana hi ndlela leyi nga basangiki hi vomu, kumbe va va ni vanhu vo tala lava va twanaka na vona leswaku va ta endla swilo leswi thyakeke na vona. Van’wana va nga va ni nandzu lowu muapostola Pawulo a wu vulaka “ku tikhoma ko biha.” Rito ra Xigriki leri vulaka “ku tikhoma ko biha” ri vula ‘swiendlo leswi khomisaka tingana, ku pfumala xichavo ni ku tsandzeka ku tikhoma.’ U fanele u papalata ku ‘heleriwa hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma lokunene’ hi ku tinyiketa ‘eku tikhomeni ko biha leswaku u endla thyaka hinkwaro hi makwanga.’—Vaefesa 4:17-19.

● Loko nhwanyana ni mufana lava rhandzanaka va nga khoma-khomani ni ku tswontswana, swi vula leswaku a va rhandzani.

I mavunwa. Ku hambana ni leswi vo tala va swi anakanyaka, ku khoma-khomana hi ndlela leyi thyakeke a swi endli leswaku vanhu va rhandzana ngopfu. Kambe swi endla leswaku va nga ha xiximani ni ku tshembana. Anakanya hi leswi humeleleke Laura. U ri: “Siku rin’wana jaha ra mina ri te ekaya mhani wa mina a nga ri kona, ri vula leswaku ri ta hlalela thelevhixini na mina. Ri sungule hi ku ndzi khoma voko. Hiloko ri sungula ku ndzi khoma-khoma swirho swin’wana swa miri wa mina. A ndzi chava ku ri byela leswaku a ndzi swi tsakeli hikuva a ndzi anakanya leswaku ri ta hlundzuka ri lava ku muka.”

U yi vona njhani mhaka leyi? Xana jaha ra Laura a ri n’wi rhandza hakunene kumbe a ro lava ku tienerisa ntsena? Xana munhu loyi a ringetaka ku ku wonga leswaku u endla nchumu lowu nga basangiki, wa ku rhandza hakunene?

Loko mufana a sindzisa nhwanyana leswaku a honisa ripfalo ra yena ni leswi a dyondzisiweke swona tanihi Mukreste, u dyohela Xikwembu naswona u swi veka erivaleni leswaku a nga n’wi rhandzi nhwanyana yoloye. Nakambe loko nhwanyana a pfumela ku hlanganyela ni mufana loyi, u tihoxa ekhombyeni ra leswaku vanhu van’wana va tlanga hi yena. Ku tlula kwalaho u endla swilo leswi nga thyaka, kumbexana hambi ku ri vumbhisa.b—1 Vakorinto 6:9, 10.

Vekani Swipimelo Leswi Twisisekaka

Loko ku ri ni loyi u rhandzanaka na yena, xana mi nga swi papalata njhani ku kombisana rirhandzu hi ndlela leyi nga basangiki? Ndlela ya vutlhari i ku va mi rhanga hi ku tivekela swipimelo leswi twisisekaka. Swivuriso 13:10 yi ri: “Eka lava va kanelaka swin’we ku ni vutlhari.” Kutani bula ni munghana wa wena hi ndlela leyi faneleke yo kombisana rirhandzu. Mi nga yimeli kukondza ngati ya n’wina yi hisa ku ri kona mi vulavulaka hi swipimelo, hikuva swoleswo swi ta fana ni ku lava ku vona malangavi ya ndzilo ku ri kona mi tiyisekaka leswaku yindlu ya tshwa kasi musi se mi wu vonile.

I ntiyiso leswaku mhaka leyi a swi olovi ku bula ha yona, nkarhi wun’wana yi nga mi khomisa tingana ngopfu-ngopfu loko ma ha ku sungula ku rhandzana. Kambe ku veka swipimelo ta ha suka swi ta mi pfuna swinene leswaku mi sivela swiphiqo leswi nga ha vaka kona loko nkarhi wu ri karhi wu famba. Ku veka swipimelo swi fana ni loko munhu a baleka loko a vona musi wu tuvika, a nga rindzeli ku vona malangavi ku tiyiseka leswaku hakunene yindlu ya tshwa. Nakambe, loko mi kota ni ku bula hi mhaka yo fana ni leyi, swi kombisa leswaku vunghana bya n’wina byi ta kota ku humelela ku fikela kwihi. Entiyisweni, ku tikhoma, ku lehisa mbilu ni ku pfumala vutianakanyi i swilo leswi nga ta endla leswaku mi eneriseka hi timhaka ta masangu loko se mi tekanile.—1 Vakorinto 7:3, 4.

I ntiyiso leswaku ku landzela milawu ya Xikwembu a swi olovi. Kambe tshemba ndzayo leyi humaka eka Yehovha. Loko Yehovha a tihlamusela eka Esaya 48:17, u vula leswaku hi “Loyi a ku dyondziselaka ku ku pfuna, Loyi a ku fambisaka endleleni leyi u faneleke u famba hi yona.” Yehovha u ku navelela leswinene!

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 24

[Tinhlamuselo ta le hansi]

MATSALWA

“Rirhandzu . .  a ri tikhomi hi ndlela leyi nga tengangiki.”—1 Vakorinto 13:4, 5.

XITSUNDZUXO

Hi nkarhi lowu mi tolovelanaka ha wona mi nga vi n’wexe, a ku ve ni vanhu van’wana, kumbe loko miri vambirhi mi va ni munhu wa vunharhu. Papalatani swiyimo leswi nga mi hoxaka ekhombyeni, swo fana ni ku va vambirhi ntsena emovheni kumbe endlwini.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Loko u tshembisane ni munhu wo karhi leswaku mi ta tekana, a swi bihanga ku bula na yena hi timhaka ta ku rhandzana ka n’wina. Kambe mavulavulelo lama xikongomelo xa wona ku nga ku pfuxa ku navela ku etlela na yena a ma basanga, hambiloko bulo ra kona ri endliwa hi riqingho kumbe hi ti-sms.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Ndzi nga papalata ku ringeta ku hlanganyela eku tikhomeni loko biha hi ku ․․․․․

Loko munhu loyi ndzi rhandzanaka na yena a ndzi sindzisa ku endla mukhuva wo biha ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Hi swihi swipimelo leswi u nga ta tivekela swona loko mi ri karhi mi khoma-khomana ni loyi u rhandzanaka na yena?

● Hi kwihi ku hambana exikarhi ka vumbhisa, thyaka ni ku tikhoma loko biha?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 46]

“Mina ni munghana wa mina loyi hi tshembisaneke ku tekana hi hlaya swihloko leswi sekeriweke eBibeleni mayelana ni ndlela leyi hi nga tshamaka ha yona hi tengile. Ha tsaka swinene hikuva swi hi pfunile leswaku hi va ni ripfalo lerinene.”—Leticia

[Bokisi leri nga eka tluka 44]

Hi Fanele Hi Endla Yini Loko Hi Tikhome Hi Ndlela Yo Biha?

Mi nga endla yini loko mi tikhome hi ndlela yo biha? Mi nga tixisi hi ku ehleketa leswaku mi nga lulamisa xiphiqo xexo mi ri n’wexe. Muntshwa un’wana u te: “A ndzi khongela ndzi kombela Xikwembu xi hi pfuna leswaku hi nga tlheli hi engeta. Minkarhi yin’wana a swi tirha kambe minkarhi yin’wana a swi tirhanga.” Hikwalaho, bula ni vatswari va wena. Bibele yi nyikela xitsundzuxo lexinene, lexi nge: ‘Vitana vakulukumba va vandlha.’ (Yakobo 5:14) Varisi lava nga Vakreste, va ta ku nyika ndzayo, switsundzuxo ni ku ku tshinya leswaku u ya emahlweni u tiyisa vunghana bya wena ni Xikwembu.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 47]

Loko u vona musi, xana u ta yima kukondza u vona malangavi ya ndzilo ku ri kona u balekaka? Kutani u nga rindzi kukondza ngati ya n’wina yi hisa ku ri kona u vekaka milawu ya ku tikhoma