Janeiro

A mbilu ya nhanyana yi no rula laha a nga wona papayi wakwe na a wuya hi yimpini na a nga bayisiwangi. I lo tsutsuma a mu khinga hi kutsaka hi kota ya kuhlula kakwe ko hlamalisa. Kanilezvi wutshan’wini go yimbelela ni ku kina ni nhanyana wakwe, i no handzula tinguwo takwe ta yimpi a rila aku: “Ha, u ndzi hlomule nguvhu” n’wananga! Andzhako ka lezvo, i no wula magezu ma nga cica wutomi ga nhanyana wakwe, ma susa mixuvo yakwe ya ku chadha ni kuva ni vana. Hambulezvo, na a nga kanakani, i kuca papayi wakwe lezvaku a tatisa lezvi a nga tsumbisile Jehovha. A magezu yakwe ma kombile kukholwa ka hombe. I wa tsumba lezvaku ni cihi leci Jehovha a mu kombelako ci wa tava ci nene kakwe. (Vala. 11:34-37) A mbilu ya papayi wakwe yi no tala hi matshandza hi ku tiva lezvaku a kutiyimisela ka nhanyana wakwe ko seketela ciboho cakwe ku wa tsakisa Jehovha. Jefta ni nhanyana wakwe va tsumbile Jehovha, hambu ka cikhati leci zvi nga va karatela. Va wa tiyiseka lezvaku a ku tsakelwa hi Nungungulu zvi na ni bhindzu ga hombe nguvhu ku hundza ni kwihi kutitsona. w16.04 1:1, 2

Loku u tlhaviwa hi magezu ma tsemako hlana ya munghana kutani xaka, u xanisiwa hi mababyi ya hombe, kutani kuzwa kubayisa ka ku felwa hi munhu u mu randzako, u nga chavelelwa hi cikombiso ca Joba. (Joba 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Hambu lezvi a nga kala a nga zvi tivi ku a zvikarato zvakwe zvita hi kwihi, Joba a nga mbhelangi ntamu. Hikuyini? Hi lezvaku i wa “chava Nungungulu.” (Joba 1:1) Joba i wa ti yimisele ku tsakisa Jehovha ka zviyimo zvo tsakisa ni zvo nonoha. Hi ku vhuniwa hi Nungungulu, Joba i ehleketile hi zvilo zvo hlamalisa lezvi Jehovha a nga sina a zvi mahile hi ku tirisa moya Wakwe wa kubasa. Joba i yile mahlweni a tsumba lezvaku Jehovha i wa ta mbheta mindzhingo yakwe hi cikhati ci faneleko. (Joba 42:1, 2) Niku hi zvalezvo zvi nga maheka. ‘Jehovha i no tlhatlhisa Joba wukhumbini gakwe . . . a andzisa ha kumbiri lezvi Joba a nga wa hi nazvo.’ Joba i no hanya “masiku yo hlaya.” — Joba 42:10, 17. w16.04 2:11, 13

Hi kombisa kutlhariha hi ku hatla hi wona timhango, hi tlhela hi ngavi ni wumbyori, kutani hi ngavi ni nandzu, hi ku simama hi tiyile ka ciboho ca hina hambu loku hi hi zvikaratweni. Hi fanele ku tlhariha loku a vanhu va sangula ku wulawula hi politika. Hi cikombiso, a cikhati u chumayelako mahungu ya Mufumo, potsa ku dzundza kutani ku sola matirela ya partidho yo kari kutani murangeli wo kari. Zama ku kuma nchumu mu to zwanana hi wona ni n’winyi wa muti hi ku yisa kupima ka cikarato ca kona wutshan’wini ga mawonela ya politika lawa ma nge khwatsi ma wa ta ci lulamisa. Andzhako ka lezvo, mu kombe lomu ka Bhibhiliya lezvi a Mufumo wa Nungungulu wu to ci fuvisisa zvona. Loku ku vhuka timhaka to kota kutekana ka wanuna ni wanuna kutani wasati ni wasati, kutani ku bhoxa nyimba, yimela matshinya ya milayo ya Nungungulu, u tlhela u tlhamusela lezvi hi ma tirisisako zvona wutomini ga hina. Ka mabhulo lawo, u nga yimeli ne tlhelo gin’we ga politika ka timhaka leto. A hi nyiki mawonela xungetano hi milayo yi faneleko ku yimisiwa, ku susiwa, kutani ku ciciwa, niku a hi kuceteli vanhu lezvaku va yima ni mawonela ya hina. w16.04 4:8, 9

Hi fanele ku maha vapizani, hi va bhabhatisa, ni ku va gondzisa. Kanilezvi, hi cihi co ranga ka zvontlhe? Jesu i te: “Fambani”! Xungetano hi cileletelo leci, a tlhari yo kari yo tlhamusela Bhibhiliya yi te: “A ku ‘famba’ wutihlamuleli ga mukholwa mun’we ni mun’wani, hambu loku ku hi ku tsemakanya ruwa kutani bimbi.” (Mat. 10:7; Luka 10:3) Xana Jesu i wa lava lezvaku a mupizani mun’we ni mun’wani a ti mahela lezvi a zvi kotako, kutani i wa wulawula hi tsima gi xaxametilweko ga ku chumayela a mahungu yo saseka? Kota lezvi a munhu mun’we a nga wa ta kala a nga zvi koti kuya ka “matiko wontlhe,” a ntiro lowu wu wa ta lava lezvaku va patsana va tira hi wumun’we na va tele. Jesu i kombile lezvo a cikhati a nga ramba a vapizani vakwe lezvaku va maha “vakukuti va vanhu.” (Mat. 4:18-22) A kukukuta loku a nga ku wula laha ku wa nga hi ka mukukuti mun’we wo tirisa mika ni xukwa, loyi a tshamako a rindzela kala kuta njhanjhi yi taga. Kanilezvi ku wa hi ka ku tirisa likoka — wu nga ntiro wo bindza lowu a zvikhati zvin’wani wu lavako kutirisana ka votala. — Luka 5:1-11. w16.05 2:3, 4

Kasi ku tiva a maalakanyo ya Jehovha, hi fanele ku nyika nguvhu lisima a cigondzo ca hina ca Bhibhiliya. A cikhati hi lerako kutani ku gondza a Mhaka ya Nungungulu, hi nga ha ti wutisa lezvi: ‘A mahungu lawa ma komba yini xungetano hi Jehovha, ni tindlela takwe to lulama, ni maalakanyo yakwe ke?’ Hi fanele kuva ni mawonela yo fana ni ya Dhavhidha, loyi a nga yimbelela aku: “Jehovha, ndzi kangete a tindlela ta wena, u ndzi gondzisa a misoko ya wena. Ndzi rangele zvineneni zva wena, u ndzi gondzisa; hakuva u Nungungulu wa kuhanyiswa ka mina: Ndzi ku rindzele contlhe cikhati.” (Lis. 25:4, 5) A cikhati u ehleketako hi cipandze co kari ca Bhibhiliya, u nga ha ti maha zviwutiso zvo kota lezvi: ‘A mahungu lawa ndzi nga ma tirisisa kuyini ngangweni wa mina? Ndzi nga ma tirisa kwihi? Laha kaya? Le ntirweni? Le cikoleni? Kuchumayeleni?’ Andzhako ka ku tiva lomu hi nga tirisako kona a mahungu lawo, zvi nga ha olova a ku tiva lezvi hi nga ma tirisisako zvona. w16.05 3:9, 11

Hi ku hi nyika xaxameto wa lezvi zvi lavekako ka madhota, Jehovha i komba lezvaku i lava zva hombe ka lava va tirako ka cikhundla leco. (1 Tim. 3:2-7) I lava lezvaku va nyika cikombiso ci nene, niku wa va lamula loku va nga hlayisi khwatsi a bandla ‘legi a gi xavileko hi nkhata’ wa N’wana wakwe. (Miti. 20:28) Jehovha i lava lezvaku hi tizwa na hi tiyile mandleni ya varisi lavo. (Isa. 32:1, 2) Hi tlhelo lego, a xaxameto wa matshamela ma lavekako ka madhota wu hi alakanyisa lezvaku Jehovha wa khatala nguvhu hi hina. Kunene, a muKristu mun’we ni mun’wani a nga kuma cigondzo ka matshamela ma kombiwako ka mavhesi lawo, hakuva a kutala ka wona, Jehovha i lava lezvaku a maKristu wontlhe mava nawo. Hi cikombiso, hontlheni hi fanele kuva ni wunene kutani moya wo olova, hi tlhela hiva ni kupima ku nene. (Fil. 4:5; 1 Ped. 4:7) A cikhati leci a madhota ma mahako “zvikombiso ka ntlhambi,” hi nga gondza ka wona hi tlhela hi “ecanyisa a kukholwa kabye.” — 1 Ped. 5:3; Maheb. 13:7. w16.05 5:8-10

Matshamela muni ma sihalalisako hi faneleko ku ti wonela ka wona? A yokari hi lawa: matshandza yo hundza mpimo, ku hanya ciwonhweni, ni ku kala kukholwa. A matshamela lawo ma nga vanga moya wa ku nga ingisi. (Dhan. 5:1, 20; Maheb. 3:13, 18, 19) Hi zvalezvo zvi nga humelela a cikhati leci Uziya, hosi ya Judha, a nga sangula kuva ni matshandza. (2 Kro. 26:3-5, 16-21) Kusanguleni, Uziya “i lo maha kululama mahlweni ka Jehovha,” a “chivirika ku hlota Nungungulu.” Kanilezvi “laha a nga wa hi ni ntamu, a mbilu yakwe yi no ti kukumukisa,” a rivala lezvaku a ntamu lowo wuta hi ka Nungungulu! I zamile ni ku hisa libani tempeleni — wu nga hi ntiro wa vapristi va lixaka la ka Aroni. Laha a vapristi va nga zama ku mu kawuka, Uziya i no va zangarela! Give gihi wuyelo ga kona? I no biwa hi hlokonho kala kufeni, a ‘lova’ zva tingana mandleni ya Nungungulu. (Mav. 16:18) Loku hi nga ti woneli ka matshandza, hinawu hi nga ha sangula ku “ti alakanyela hi ku hundza fanelo,” laha ka kuza hi ala wusungukati hi nyikwako hi Mitsalo. — Rom. 12:3; Mav. 29:1. w16.06 2:3, 4

U ma wonisa kuyini a maKristu-kuloni lawa ma tako hi ka midhawuko yo hambana nguvhu ni lowu wa wena? Kuzvilava a lirimi labye, ni tinguwo tabye, ni matshamela yabye, ni zvakuga zvabye zvi hambene ni lezvi u nga zvi tolovela. Xana wa tolovela ku va potsa, u bhula ni va mudhawuko wa wena basi? Ahati loku a madhota ya bandla ga wena — ya cipandze ca n’wina kutani ya hofisa ya ravi — ma hi vanana ka wena kutani ma hi ya mikhuwo ni hlonge yo hambana ni ya wena? Wa tsika zvilo lezvo zvi wonha a wumun’we ni kungo gin’we legi a vanhu va Jehovha va faneleko kuva nago ke? Cini ci nga hi vhunako ku potsa ntlhamu lowo? Mupostoli Pawule i nyikile wusungukati gi vhunako ka maKristu ya le Efesusi, gi nga hi dhoropa go ganya legi gi nga hi ni vanhu va tixakaxaka. (Efe. 4:1-3) Pawule i rangile hi ku kumbuka matshamela yo kota kutikoramisa, lihlazva-mbilu, kutimisela, ni lirandzo. A matshamela lawa ma nga fananiswa ni timhandze ti tiyisako yindlu. w16.06 3:17, 18

Sathani i lava lezvaku hi tirisa ntamu wa hina kasi ku lava mali yo tala wutshan’wini ga ku wu tirisela ku tirela Jehovha. (Mat. 6:24) Kanilezvi loku hi lwela ku kuma zvilo zvo tala basi, a hi ci tivi leci hi hanyelako cona. Hi nga ti vangela kupandza ka mbilu kutani ku ti conisa, hambu ku luza kukholwa loku hi nga nako hi Jehovha ni Mufumo wakwe. (1 Tim. 6:9, 10; Kuv. 3:17) Jesu i te a “ku navela zvilo zvin’wani” zvi fana ni mizwa leyi yi nga mahako mbewu yi nyima ku kula kutani ku pswala mihandzu. (Mar 4:14, 18, 19) Nyamutlha hi hanya kusuhani ni kuloviswa ka tiko ga Sathani. Hikwalaho, leci a hi cikhati ca ku ti lavela zvilo zvo tala. Niku a hi faneli ku alakanya lezvaku andzhako ka kuxaniseka ka hombe, hi ta simama kuva ni zvilo lezvi hi nga nazvo zvezvi, hambu loku hi ti byela ku zva lisima. — Mav. 11:4; Mat. 24:21, 22. w16.07 1:5, 6

A wanuna wo kari a nga hi ni simu ga mauvha i no vindzuka ni mixo a ya thola zvitiri kasi zvi tira sin’wini gakwe. I tsumbisile ku va holela ntsengo wo kari wa mali, va vhumela. Kanilezvi kota lezvi a ntiro wu nga hi wa hombe, i tlhelile zvikhati zvo hlaya a ya thola zvin’wani zvitiri. I tsumbisile ku va holela hi kuya hi lezvi zvi ringeneko. Kumbheleni ka siku, a n’winyi wa civhina i no hlengeleta zvitiri zvakwe kasi ku zvi holela. Kani a munhu i tirile siku gontlhe, kani i hora yin’we, i no va nyika muholo wo fana. Kanilezvi a vavanuna vo kari va nga tirile siku gontlhe va no sola, zvonake a n’winyi wa simu aku: ‘Kasi a hi bhulangi muholo, hi zwanana ke? Xana a zvi ndzi faneli ku nyika zvitiri zva mina ni cihi ndzi ci lavako? Mo lusa hi lezvi ndzi hanako ke?’ (Mat. 20:1-15) A matimu ya Jesu ma hi nyika cigondzo ca lisima xungetano hi “tipswalo” ta Jehovha.— 2 Kor. 6:1. w16.07 3:1, 2

Zvalezvi zva lisima nguvhu ku hundza kale a ku chumayela mahungu yo saseka ya Mufumo hakuva a kugumesa ku laha kusuhani nguvhu! (Mar. 13:10) Hi fanele ku alakanya lezvaku a kungo ga hina a cikhati hi chumayelako ku dhumisa Jehovha. Hi nga zvi mahisa kuyini lezvo? Hi fanele ku byela vanhu lezvaku a makatekwa wontlhe lawa hi to ma kuma misaveni yiswa ma koteka ntsena hi kota ya tipswalo ta Jehovha. A cikhati hi chumayelako vanhu, hi nga va tlhamusela lezvaku a cikhati leci a Mufumo wa Kristu wu to fuma, a vanhu va ta amukela makatekwa wontlhe ya ndzhiho niku va taya va mbhelela hi kutsongwani-kutsongwani. A Bhibhiliya gi ngalo: “A zvivangwa zvi ta tirulwa wukhumbini ga kubola zvi enghena kutlhatlhekeni ka kungangamela ka vana va Nungungulu.” (Rom. 8:21) Lezvo zvi ta koteka ntsena hi kota ya tipswalo ta Jehovha. w16.07 4:17-19

A Bhibhiliya a gi nyiki milayo yo kongoma ka ndlela leyi a nuna ni sati va faneleko ku kombisana hi yona lirandzo timhakeni ta masango. Kanilezvi ga wulawula hi zvona. (Cizim. 1:2; 2:6) A nuna ni sati lava va nga maKristu va fanele ku chela kota hi mun’we ni mun’wani wabye. Loku hi randza nguvhu Nungungulu ni muakelane, hi nga ta tsika munhu kutani nchumu wu hohlota wukati ga hina. A vokari va mbhetile ntamu kutani ku hahlula a wukati ga vona hi ku tshamela ku hlalela zvithombe zva masango. Hi fanele ku ala ni kwihi kunavela ko hlalela zvithombe zva masango kutani kunavela kun’wani ka masango ku nga lazvekangiko. Hi fanele ku tlhela hi potsa ku maha zvilo zvi wonekisako ku khwatsi ho navela munhu mun’wani a kalako a nga hi nuna kutani sati wa hina, hakuva a ku maha lezvo a zvi kombisi lirandzo. Hi fanele ku alakanya lezvaku Nungungulu wa tiva maalakanyo ni zvimaho zva hina. A ku tiva lezvo, zvi ta hi vhuna kuya hi navela nguvhu ku mu tsakisa ni ku simama na hi tsumbekile ka nuna kutani sati wa hina. — Mat. 5:27, 28; Maheb. 4:13. w16.08 2:7-9

Hikuyini zvi nga hi zva lisima ku a maKristu ya le Kolosi ma lera ni ku gondza Mitsalo? Zvi wa ta va vhuna ku kuma wutlhari zvi tlhela zvi va vhuna ku tiva ndlela ya ‘ku famba hi laha ku faneleko Jehovha, va mu xalalisa ka zvontlhe.’ Zvi wa ta va vhuna kambe “mitirweni yontlhe” leyi Jehovha a nga lava lezvaku va yi maha, nguvhunguvhu a ku chumayela mahungu yo saseka. (Kol. 1:10) Hikwalaho, loku hi gondza ni munhu, hi fanele ku mu vhuna ku zwisisa lezvaku a ku lera ni ku gondza Bhibhiliya cikhati contlhe zvi nga mu vhuna ku tirela Jehovha. Hi lisine, loku hi gondza Bhibhiliya cikhati contlhe hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi gondzako, zvi ta hi vhuna wutomini ga hina ni kuchumayeleni. Hi cikombiso, loku a munhu a hi maha ciwutiso co karata, hi ta zvi kota ku tirisa Bhibhiliya kasi ku mu hlamula. Niku a cikhati leci hi byelako van’wani lezvi hi zvi gondzileko ka cigondzo ca hina ni lezvi zvi hi vhunisileko zvona, hi nga va kuca ku gondza Bhibhiliya hi laha kuetileko kasi vonawu va vhuneka. w16.08 4:3, 4

Zva lisima nguvhu a kuva hi ala ku thapelwa hi tigondzo, tifilozofia, mahanyela ma nga hlazvekangiko ya tiko legi, yo kota wubhayi, kudzaha, ni wudakwa kutani ku tirisa zvilo zvo lahla mapimo. Hi fanele ku simama hilwa kambe ni kumbhela ntamu ni kungambheleli ka hina. (2 Kor. 10:3-6; Kol. 3:5-9) Zva koteka futsi a ku hlula a valala lavo va ntamu ke? Ina, kanilezvi zva karata! Pawule i ti fananisile ni munhu a lwako hi zvibhakela a cikhati a ngaku: “Ndzalwa, na ku nga hi ku khwatsi ndziba mheho.” (1 Kor. 9:26) A ku fana ni lava va lwako hi zvibhakela, hinawu hi fanele kulwa ni valala va hina. Jehovha wa hi vhuna ni ku hi gondzisa lezvi hi faneleko ku lwisa zvona. I maha lezvo hi ku tirisa a Bhibhiliya. I tlhela a hi vhuna hi ku tirisa a mabhuku ya hina ma seketelwako ka Bhibhiliya, mitlhangano ya bandla ni mitlhangano ya hombe. Wa tirisa a zvileletelo zvontlhe u zvi kumako? w16.09 2:2, 3

A ku fana na Jesu, a ku maha kurandza ka Nungungulu ni ku vhuna van’wani zvi fanele kuva zva lisima ku hundza lezvi zvi laviwako hi hina venyi. Hikwalaho hi ta potsa ku boha tinguwo ti to maha vanhu va nga ingiseli mahungu yo saseka, hambu loku ti hi tsakisa. (Rom. 15:2) A vapswali va maKristu va fanele ku gondzisa vana vabye lezvaku va landzela matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Lezvo zvi patsa ku vona ni vana vabye va ti karatela ku tsakisa Nungungulu hi ndlela leyi va ti sasekisako hi yona ni tinguwo leti va bohako. (Mav. 22:6; 27:11) A vapswali va nga va gondzisisa kuyini a vana vabye lezvaku vava ni cichavo hi Nungungulu wa hina wo basa ni matshinya yakwe ya milayo? Va fanele ku nyika cikombiso ka vana vabye. Niku va fanele ku komba vana vabye lomu ku kumekako tinguwo ti kombisako cichavo ni lezvi va faneleko ku hlawulisa zvona. A vana a va faneli ku hlawula tinguwo ntsena hi kuva ti va tsakisa, kanilezvi a ca lisima nguvhu ku hlawula tinguwo ti nyikako wudzundzo Jehovha, a Nungungulu loyi va mu yimelako. w16.09 3:13, 14

A vanhu va wa zvi randza nguvhu ku ingisela Jesu hakuva i wa randza Jehovha niku i wa yi tiva khwatsi a Mitsalo. Va wa zvi wona kambe ku Jesu wa va randza. Hikwalaho va wa mu ingisela khwatsi. (Luka 24:32; Joh. 7:46) Hi ndlela yo fana, loku a vana va wena va wona lezvaku wa mu randza Jehovha, zvi nga va kuca ku va mu randzawo. (Dhewu. 6:5-8; Luka 6:45) Hikwalaho randza ku gondza Bhibhiliya ni mabhuku ya hina. Zama ku zvi tiva khwatsi a zvivangwa zva Jehovha. (Mat. 6:26, 28) Laha u yako u mu tiva nguvhu Jehovha, u ta va gondzisa zvotala kambe a vana va wena. Loku u gondza cokari xungetano hi Jehovha, bhulela vana va wena. Maha lezvo ni ka cihi cikhati mu nga zvin’we, na ku nga hi ntsena loku mu longisela mitlhangano kutani mu hi ka wukhozeli ga ngango. w16.09 5:6, 7

Loku hi nga zvi koti ku zwisisa a gondziselelo ya Bhibhiliya hi lirimi la matiko-wundle, zvi nga hi nehela khombo ga hombe ka lihanyo la hina la moya. A cikhati leci Nehemiya a nga wuya Jerusalema, i wonile lezvaku a vanana vo kari va wa nga ci tivi ciHebheru. Kota lezvi a vanana lavo va nga tsandzeka ku zwisisa a Mhaka ya Nungungulu, a kuzwanana kabye na Jehovha ku wa mbhelile ntamu. (Neh. 8:2, 8) A vapswali vo kari va maKristu va tirako ka bandla ga lirimi la matiko-wundle va wonile lezvaku a kuzwanana ka vana vabye na Jehovha ku mbhelile ntamu. Hikuyini? Loku hi lera hi lirimi la matiko-wundle, zva koteka ku hi nga khumbekisi ku khwatsi hi loku hi lera hi lirimi la hina. Tlhatakumbiri, kota lezvi zvi karatako ku wulawula hi lin’wani lirimi, hi nga karala laha ka kuza a kuzwanana ka hina na Jehovha kuva khombyeni. Hikwalaho, loku hi xuva ku tira ka bandla ga lirimi la matiko-wundle, hi nga rivali ku vhikela a kuzwanana ka hina na Jehovha kambe. — Mat. 4:4. w16.10 2:4-6

A hi vontlhe vanhu va nga ni kukholwa. (2 Tes. 3:2) Kanilezvi Jehovha i nyika kukholwa ka vakhozeli vakwe vontlhe. (Rom. 12:3; 1 Kor. 12:8, 9) A ho ku mu bonga hi lezvi a hi nyikako kukholwa! I hi nyikile N’wana wakwe wo randzeka kasi vontlhe lava va nga ni kukholwa va tsetselelwa zviwonho zvabye. Lezvo zvi vhulula ndlela yaku a vanhu va maha vanghana va Jehovha va tlhela va hanya kala kupindzuka. (Joh. 6:44, 65; Rom. 6:23) Jehovha mu nene futsi! Hambu lezvi hi nga vawonhi va ringanelwako hi kufa, Jehovha i wonile ku hi nga zvi kota ku maha zva zvi nene. (Lis. 103:10) I hi vhunile ku gondza mahungu yo saseka xungetano hi Jesu ni muphahlo wakwe. Laha hi nga sangula ku kholwa ka Jesu ni ku mu landzela, hi sangulile ku rindzela a wutomi ga pindzukelwa! — 1 Joh. 4:9, 10. w16.10 4:1, 2

Mupostoli Pawule i wa tolovela ku wulawula khwatsi hi vamakabye vakwe. I wa mbhetile malembe yo tala na a endza-endza ni vokari vabye a tlhela a va tiva khwatsi, kanilezvi a nga tsalangi zvihoxo zvabye. I tsalile zvilo zva ku va dzundza. Hi cikombiso, i wulile lezvaku Timote i “n’wananga a randzekileko ni ku tsumbeka Hosini” niku i wa tsumba lezvaku Timote i wa ta khatalela van’wani ka lezvi zvi nga laveka. (1 Kor. 4:17; Fil. 2:19, 20) I tlhelile a byela maKristu ya le Korinte aku Titusi “makabye ni citiri-kulori” a tirelako n’wina. (2 Kor. 8:23) Handle ko kanakana Timote na Titusi va tiyisilwe nguvhu a cikhati va nga tiva lezvi Pawule a nga va wonisa zvona! Pawule ni mutiri-kulobye Bharnabhasi va vekile wutomi gabye mhangweni kasi ku tiyisa vamakabye. Hi cikombiso, vontlhe va vambiri va wa zvi tiva ku a vanhu vo tala dhoropeni ga Listra va lava ku va daya. Hambulezvo, va no tlhela Listra kasi ku ya tiyisa vapizani vaswa ni ku va vhuna ku simama va tsumbekile ka Jehovha. (Miti. 14:19-22) Andzhako ka loku Pawule a vile mhangweni le Efesusi hi kota ya cidlemo co kari ci nga zangarile, i no tiyisa vamakabye kwaseyo. — Miti. 20:1. w16.11 1:10, 11

Inyamutlha Jehovha i rangela vanhu vakwe va nga laha misaveni a tlhela a va gondzisa. Hi ndlela muni? I yimisile Kristu lezvaku a maha “hloko ya bandla,” niku Kristu i yimisile “nandza gi tsumbekileko ni go tlhariha” lezvaku gi gondzisa ni ku rangela vanhu va Nungungulu. (Efe. 5:23; Mat. 24:45-47) A ku fana ni hubye yi fumako ya zana ga malembe go sangula, a nandza legi gi nyika nguvhu lisima a Bhibhiliya hi kota ya lezvi gi nga Mhaka ya Nungungulu. (1 Tes. 2:13) A Bhibhiliya gi hi byela ku hi fanele kuya mitlhanganweni hi kukhandzakanya. (Maheb. 10:24, 25) Gi kuca hontlheni lezvaku hi kholwa tigondzo taleti ta tin’we ti gondzisiwako hi Bhibhiliya. Gi tlhela gi hi byela ku hi fanele ku ‘lava Mufumo kuranga.’ (Mat. 6:33) A Bhibhiliya gi hi leletela ku chumayela hi muti ni muti, lomu ku hundzahundzako nguvhu vanhu, ni kontlhe ku nga ni vanhu. (Mat. 28:19, 20; Miti. 5:42; 17:17; 20:20) Gi leletela madhota lezvaku ma hlayisa bandla kasi gi tshama gi basile. (1 Kor. 5:1-5, 13; 1 Tim. 5:19-21) Gi hi byela kambe lezvaku hi fanele ku tshama hi basile mirini wa hina hi tlhela hi potsa ku alakanyela kutani ku maha zvilo zvi vengiwako hi Jehovha. — 2 Kor. 7:1. w16.11 3:7, 8

Malembe yo tala mahlweni ka Yimpi yo Sangula ya Misava (1914-1918), Charles Taze Russell ni Zvigondzani zvin’wani zva Bhibhiliya va wonile lezvaku a wuKristu ga mawunwa a gi gondzisi lisine la Bhibhiliya. Hikwalaho va no boha ku nga ti patsi ni wukhongeli ga mawunwa. A Murindzeli wa ciNgiza wa 1879 i te a tichichi tontlhe ti ti wulako muswika wo tsumbeka wa Kristu na ti seketela mifumo ya misava ti lumba Bhabhuloni wa Hombe, loyi a Bhibhiliya gi nge cibhayi. (Kuv. 17:1, 2) A vavanuna ni vavasati vo tsumbeka va wa zvi tiva lezvaku loku va simama ka wukhongeli ga mawunwa, va wa nga ta katekiswa hi Nungungulu. Hikwalaho, a kutala ka vona va no rumela mapapilo tichichini tabye na ma wula ku a va ha zvi lavi ku khongela navo. w16.11 5:2, 3

Kuzvilava u gondzile Va Le Roma 8:15-17 Cialakanyisweni ca kufa ka Jesu. A mavhesi lawo ma tlhamusela lezvi a maKristu ma totilweko ma zvi tivisako zvona ku ma na ni kutsumba ka ku ya hanya kala kupindzuka le tilweni. A cipimo 8 ca Va Le Roma ci tsalelwe vatotilweko nguvhunguvhu. Vona va amukela a “moya” na va “rindzela a ku mahiwa vana, lezvo hiku ngalo, a kutirulwa ka miri [wabye].” (Rom. 8:23) Cikhatini ci tako, va tava vana va Nungungulu le tilweni. Jehovha i tsetselele zviwonho zvabye ciseketelweni ca ndzhiho. I va hlayela kululama kasi va maha vana vakwe. (Roma 3:23-26; 4:25; 8:30) Jehovha a nga wona maKristu yo tsumbeka lawa ma rindzelako ku hanya kala kupindzuka laha misaveni kota vanhu vo lulama. Vonawu va nga vhuneka hi wusungukati gi nga ka Va Le Roma cipimo 8. w16.12 2:1-3

Lezvo zvi nga ha wonekisa ku khwatsi a zvi koteki ku zvi maha. Kanilezvi Jesu i wa lava ku wula yini? Jesu i wa nga wuli lezvaku a munhu a tirelako Nungungulu a nga tshuki a karateka. Kanilezvi i wo vhuna vapizani vakwe a ku zwisisa lezvaku a ku karateka ku hundza mpimo, kutani na ku nga hi na cigelo, a zvi mbheti cikarato. Siku ni siku hi ta kumana ni zvikarato. Hikwalaho, a maKristu a ma faneli ku engetela kukarateka loko hi ku alakanyela a zvikarato zvi hundzileko kutani zva ha tako. A maKristu ma nga tshuka ma karateka kambe hi kota ya zvikarato ma alakanyako lezvaku ma ta kumana nazvo cikhatini ci tako. Kanilezvi a hi na cigelo ca ku karateka hi zvilo zvo kala zvi nga se maheka. Hikuyini? Hi lezvaku a kutala ka zvikhati, a zvilo a zvizi zvi biha nguvhu ku khwatsi hi lezvi hi nga zvi alakanyisa zvona. Alakanya kambe lezvaku a ku na ciyimo leci Nungungulu a kalako a nga zvi koti ku ci wonelela. U nga tsumba lezvaku Nungungulu i ta katekisa malandza yakwe yo kholwa a tlhela a ma vhuna ku hungula kukarateka ka wona xungetano hi zvilo zvi hundzileko, lezvi zvi humelelako zvezvi, ni lezvi zva ha tako. w16.12 3:13, 16

Hosi Sawule i wa hi munhu wo ti koramisa a cikhati leci Jehovha a nga mu hlawula lezvaku a maha hosi. (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Kanilezvi andzhako ka kuva a mahile hosi, i nghenelwe hi matshandza. Ka khati go kari, ku tile masochwa yo tala ya vaFilistiya kasi ma talwa ni vaIzrayeli. Muphrofeti Samuweli i wa byelile Sawule lezvaku i tata a ta nyikela muphahlo ka Jehovha. Kanilezvi, na a nga se chikela, a vaIzrayeli va no sangula ku chava niku a votala va no suka va famba. Wutshan’wini ga ku rindzela Samuweli, Sawule i no mbhelelwa hi lihlazva-mbilu a nyikela muphahlo hi yece. Sawule i wa nga vhumelelwi ku maha lezvo niku a zvi mu tsakisangi Jehovha. (1 Sam. 13:5-9) Laha Samuweli a nga chikela, i no kawuka Sawule hi lezvi a nga kala ku ingisa Jehovha. Kanilezvi Sawule i wa nga woni cihoxo ka lezvi a nga mahile. I no zama ku ti yimelela a tlhela a rwexa nandzu van’wani. (1 Sam. 13:10-14) Kusukela kwalaho, Sawule i mahile zvilo zvo tala nguvhu zvo kala zvi nga ringani. Hikwalaho Jehovha i no mu susela wuhosi. (1 Sam. 15:22, 23) A wutomi ga Sawule gi sangulile khwatsi, gi ya gumesa hi manyala. — 1 Sam. 31:1-6. w17.01 3:1, 2

Hosi Dhavhidha i wa hi wanuna wo tsumbeka, niku Jehovha i wa mu randza nguvhu. (Miti. 13:22) Hambulezvo, Dhavhidha i mahile wubhayi na Bhatexebha, ci nga hi ciwonho ca hombe. (2 Sam. 11:1-21) Dhavhidha i wa nga hi na ndlela ya ku cica lezvi a nga sina a mahile. Hi lisine wutomini gakwe gontlhe i wa tava ni makhombo yo kari hi kota ya ciwonho cakwe. (2 Sam. 12:10-12, 14) Hikwalaho i wa fanele kuva ni kukholwa. I wa fanele ku tsumba lezvaku loku a ti sola hi mbilu yontlhe, Jehovha i ta mu tsetselela a tlhela a mu vhuna ku timisela wuyelo ga mitiro yakwe. Kota lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi, hontlheni ha wonha. Kanilezvi a zviwonho zvo kari zva hombe ku hundza zvin’wani, niku ka zvikhati zvin’wani a hi nge zvi koti ku cica zvihoxo hi sinako hi mahile. Hinawu hi nga ha xaniseka hi kota ya mitiro ya hina. (Gal. 6:7) Hambulezvo, ha tsumba a citsumbiso ca Nungungulu caku loku hi ti sola, i ta hi vhuna loku hi hi zvikaratweni, hambu loku a zvikarato lezvo zvi vangiwa hi zvihoxo zva hina. — Isa. 1:18, 19; Miti. 3:19. w17.01 1:10-12

A kutikoramisa ku ta hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene hambu loku hi nga zvi tivi khwatsi lezvi a zvilo zvi to fambisa zvona kutani loku hi nga hi na ntamu wa ku wonelela zvilo lezvo. Hi cikombiso, kuzvilava hi alakanyela ku nghenela ntiro wa cikhati contlhe. Kanilezvi loku hi tshuka hi babya ke, hi ta kuyini? Ahati loku a vapswali va hina va babya kutani va lava ku khatalelwa? Ahati loku hi ta khosahala ke? A hi nge zvi koti ku hlamula zviwutiso lezvo zvontlhe, hambu loku hi khongela ni ku ehleketa hi zvona. Kanilezvi loku hi tsumba Jehovha, hi ta vhumela kugumelwa ka hina. Hi ta hlola zvontlhe zvi patsekako, hi kombela wusungukati, niku a ca hombe ka zvontlhe, hi ta kombela Jehovha lezvaku a hi rangela. Andzhako ka lezvo hi fanele ku landzela wurangeli ga moya wa Jehovha. (Mutsh. 11:4-6) Jehovha a nga katekisa a zviboho zva hina, kutani ku hi vhuna ku cica makungo ya hina. — Mav. 16:3, 9. w17.01 4:14

Adhamu na Evha va wa fanele ku hlawula lezvaku va ta ingisa Nungungulu, kutani va ta ingisa a nyoka leyo. Leci ci nga tsakisiko hi ku va hlawulile ku tsika ku ingisa Nungungulu. (Gen. 3:6-13) Andzhako ka ku tshova a nayo wa Nungungulu, Adhamu na Evha va wa nga ha mbhelelangi. Ahandle ka lezvo, va mahile valala va Nungungulu hakuva wa venga a wubihi. A ‘mahlo yakwe ma basile, laha ka kuva a hluleka ku cuwuka kubiha.’ (Hab. 1:13) Loku Jehovha i wa nga mahangi nchumu xungetano hi ciwonho ca Adhamu na Evha, a kutshamiseka ka zvivangwa zvakwe zvontlhe ku wa hi mhangweni. A tingilozi ni vanhu na va simamile va ti wutisa ku zva laveka ku ingisa lezvi a wulako ke. Kanilezvi Jehovha a nga tshuki a tshova milayo leyi a yi yimisileko; contlhe cikhati wa yi landzela. (Lis. 119:142) Hambu lezvi Adhamu na Evha va nga tlhatlhekile ku hlawula, va wa nga hi na ndlela yo potsa a makhombo ya kuva va tsikile ku ingisa Jehovha. Hi magumo va file, va tlhelela ntshurini lowu va mahilweko hi wona. — Gen. 3:19. w17.02 1:8, 10, 11

Kusukela kusanguleni ka ntiro wakwe kala kufeni kakwe laha ka mhandze ya xanisa, Jesu i wa tsika a Mitsalo yi mu rangela. (Mat. 27:46; Luka 23:46) Kanilezvi, a varangeli va wukhongeli ka masiku lawo va wa hambene nguvhu na Jesu. Va wa hlawula ku veka Mitsalo hi tlhelo loku yi nga zwanani ni tigondzo tabye. Jesu i tshahile Mhaka ya Nungungulu a cikhati a nga wula lezvi ha vona: “Lava vanhu va ndzi dzundza hi minomu yabye, kanilezvi a timbilu tabye ti le kule na mina. Kanilezvi va ndzi khozela mahala, hakuva a zvigondzo lezvi va zvi gondzisako zvileletelo zva vanhu ntsena.” (Mat. 15:7-9) Jehovha i wa nga ta tshuka a hlawula vavanuna va kalako va nga landzeli Mhaka yakwe lezvaku va rangela vanhu vakwe. Jesu i tirisile a Mhaka ya Nungungulu a cikhati a nga gondzisa van’wani. A cikhati leci a varangeli va wukhongeli va nga zama ku mu phasa, a nga va hlamulangi hi ku tirisa wutlhari ga yena wutsumbu kutani zvilo lezvi a nga zvi gondzile kuhanyeni kakwe. Kanilezvi i wa gondzisa vanhu hi ku tirisa Mitsalo. — Mat. 22:33-40. w17.02 3:18, 19

Kota Timboni ta Jehovha, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku komba tihosi lezvaku hi na ni cichavo hi tona. Lisine ku a tiko ni tiko gi na ni mikhuwo ya gona, hikwalaho lezvi a tihosi ti zvi lavako ka hina zvi nga hambana ni lezvi ti zvi lavako ka vanhu va wutshamu gin’wani. Hambulezvo, ha tirisana ni tihosi ta mufumo a cikhati leci ti mahako mitiro ya tona. Kanilezvi, loku ti hi kombela ku maha zvilo zvi to hi maha hi tsika ku ingisa Jehovha, a hi vhumeli. Ka zviyimo lezvo, hi ingisa ni ku dzundza Jehovha a ku hundza vanhu. (1 Ped. 2:13-16) Hi nga gondza ka malandza ya Nungungulu ya cikhatini ca kale, lawa ma nga dzundza a mifumo ni tihosi ta yona. Josefa na Maria cikombiso ca ci nene mhakeni leyo. A cikhati leci a vaRoma va nga lava ku tiva ku vanhu vangani va nga hanya tikweni lego, Josefa na Maria va yile Bhetlehema kasi ku ya tsalelwa hambu lezvi Maria a nga hi kusuhani ni ku phuluka. (Luka 2:1-5) Mupostoli Pawule yenawu cikombiso ci nene timhakeni ta ku kombisa cichavo ka tihosi ta mufumo. A cikhati leci a nga lumbetiwa ku maha zvilo zvo biha, i ti hlamulele hi cichavo mahlweni ka Hosi Herodhi Agripa ni mahlweni ka Festu, a hosana ya provhinsiya ya Judhiya wa Roma. — Miti. 25:1-12; 26:1-3. w17.03 1:9, 10

A cikhati leci a vaIzrayeli va nga landzela a mahanyela yo biha ya vaKanani, Jehovha i no tsika ku va vhikela. (Vala. 2:1-3, 11-15; Lis. 106:40-43) Hi nga alakanyela lezvi a mingango leyi yi nga chava Jehovha zvi nga yi karatelisa zvona a ku simama yi tsumbekile ka malembe lawo yo nonoha! Hambulezvo, a Bhibhiliya gi komba lezvaku ku wa ni vokari va nga tsumbekile, vo kota Jefta, Elkana, Hana, na Samuweli, lava va nga ti yimisele ku tsakisa Jehovha. (1 Sam. 1:20-28; 2:26) Inyamutlha hi hanya ka tiko legi a kupima ni mahanyela ya vanhu zvi fanako ni zva vaKanani va kale — va vhuvhumisa timhaka ta masango, tihanyi, ni titshomba. Kasi ku hi vhikela ka kucetelo lowo, Jehovha i hi nyika zvitlharihiso zvo dlunyateka — a ku fana ni lezvi a nga nyika vaIzrayeli. Xana hi ta gondza ka zvihoxo zva vaIzrayeli? (1 Kor. 10:6-10) Hi fanele ku ti karatela ku susa ni yihi ndzhohwana ya mapimisela ya vaKanani wutomini ga hina. (Rom. 12:2) Ha ti tsitsirita kasi ku maha lezvo? w16.04 1:4-6

Loku hi lava ku maha zviboho zva lisima, hi fanele ku lava wusungukati ga gi nene nguvhu lomu ka Mhaka ya Jehovha ni ku lava wurangeli gakwe hi mukhongelo. Hikwalaho zva lisima a ku kela mahungu ma yelanako ni mhaka leyo hi tlhela hi kombela wurangeli ka Jehovha. Yena a nga hi nyika matshamela lawa ma lavekako kasi hi maha zviboho zvi zwananako ni kurandza kakwe. Contlhe cikhati hi fanele ku ti wutisa lezvi: ‘Xana a ciboho leci ci ta komba lezvaku ndza mu randza Jehovha? Kona ci ta neha litsako ni kurula ngangweni wa mina ke? Ci ta komba lezvaku ndzi na ni lihlazva-mbilu ni wunene?’ Jehovha a nga hi kurumeti ku mu randza ni ku mu tirela. Wa nyika cichavo a wutihlamuleli ga hina ni fanelo ya hina ya ku hlawula ku mu tirela kutani ku nga mu tireli. (Jox. 24:15; Mutsh. 5:4) Hambulezvo, i rindzela lezvaku hi maha lezvi hi bohileko ku maha na hi ti seketela Mhakeni yakwe. Loku hi kholwa a wurangeli ga Jehovha hi tlhela hi tirisa a matshinya ya milayo a hi nyikako, hi ta maha zviboho zva wutlhari. Hi ta komba kambe lezvaku hi tiyile ka zvilo zva hina zvontlhe. — Jak. 1:5-8; 4:8. w17.03 2:17, 18