Março

A vamakabye va Jefta va mu hlongolile hi kota ya ciluse ni livengo, va mu tsona fanelo yakwe ya ku kuma tshomba kota n’wana wa matewula. (Vala. 11:1-3) Hambulezvo, a cikhati leci va nga mu kombela lezvaku a ya va vhuna i yile a ya va vhuna. (Vala. 11:4-11) A ku lwela vito ga Jehovha zvi wa hi zva lisima nguvhu ka Jefta a ku hundza kungazwanani kakwe ni van’wani. I wa ti yimisele ku simama na a tsumbekile ka Jehovha, lezvi zvi nga neha makatekwa ka yena ni ka van’wani. (Maheb. 11:32, 33) Xana hi ta landzela cikombiso ca Jefta? Kuzvilava hi khunguvanyisilwe kutani ku mahelwa kubiha hi vamakabye vo kari va maKristu. Loku zvi hi tano, a hi faneli ku tsika zvikarato lezvo zvi hi tsikisa kuya mitlhanganweni ya wuKristu kutani ku tirela Jehovha ni kuva zvin’we ni bandla. A ku fana na Jefta, hinawu hi nga tsika a matshinya ya milayo ya Nungungulu ma hi vhuna ku hlula mawonela ya hava ka zviyimo zvo bindza kasi hi simama hi maha zva zvi nene. — Rom. 12:20, 21; Kol. 3:13. w16.04 1:7, 9, 10

Hi fanele ku timisela kala magumo, na ku nga hi cikhati co kari ntsena. Kasi ku fananisa: Ehleketa hi ngalava yi halatako vanhu. Kasi ku pona, lava va halatilweko va fanele ku hlambela kala va huma. A munhu loyi a rerekako na ku kiyela kutsongwani kasi ku huma a nga hambani ni loyi tekelako ku rereka na a nga seya kule — va tafa hi wumbiri gabye. Hi kufanana, hi ti yimisele ku timisela kala misaveni yiswa. Hi zvalezvo zvi lavekako kasi hi pona. Hi landzela mawonela ya mupostoli Pawule, loyi a ngaku: “A hi mbheli ntamu” niku “a hi rereki.” (2 Kor. 4:1, 16) Hi nga tsumba hi kumbhelela lezvaku Jehovha i ta hi vhuna ku timisela kala magumo. Hi na ni kutsumba ko fana ni loku Pawule a ku kombisileko ka Va Le Roma 8:37-39, laha a ngaku: “Ha hlula ni ku hlula ha yena loyi a nga hi randza. Hakuva ndza kholwa nguvhu lezvaku hambu ku hi kufa, hambu wutomi, hambu ni tingilozi, hambu ni vafumeli va mimoya, hambu ni zvilo zvi nga kona, kutani zvilo zvi ta ngata, hambu ni mintamu ya le hehla, hambu ya lomu kueteni, kutani cin’wani cilo ci vangilweko, zvi nga ta zvi kota ku hi hambanyisa ni lirandzo la Nungungulu, leli li nga kona ka Kristu Jesu a Hosi ya hina.” w16.04 2:17, 18

Kombela wutlhari ka Jehovha kasi ku pola ni ku yimisana ni zviyimo zvi nga ku mahako u ti nghenisela ka zvilo zva tiko legi. Loku ku hi lezvaku u vhalelwe kutani ku xaniswa hi kota ya ku yimela wukhozeli ga lisine, kombela ntamu kasi u yimela a kukholwa ka wena hi kutiya u tlhela u timisela ni kwihi kuxaniswa u nga kumanako nako. (Miti. 4:27-31) Jehovha a nga ku nyika ntamu hi ku tirisa Mhaka yakwe. Ehleketa hi mavhesi ma to ku vhuna ku simama u nga ti ngheniseli ka politika hambu loku u xaniswa. Zama ku ma khoma hi hloko, kasi ma ku vhuna loku u tshuka u nga kumi Bhibhiliya ka cikhati ci tako. A Mhaka ya Nungungulu yi nga tlhela yi engetela ntamu wa wena wa ku tsumba lezvaku hakunene a makatekwa ya Mufumo wa Nungungulu ma tata. A kutsumba loko ka lisima kasi hi timisela tixanisa. (Rom. 8:25) Hlawula zvipandze zvi tlhamuselako makatekwa lawa u ma dokolokelako nguvhu, u ti alakanyela na u ti buza hi makatekwa lawo Paradhiseni. w16.04 4:14, 15

A vafundisa va wuKristu ga mawunwa a va chumayeli a Mufumo wa Nungungulu. Loku va tshuka va wulawula hi Mufumo lowo, a kutala kabye va wula lezvaku i tshamela go kari ga lomu mbilwini ya muKristu. (Luka 17:21) A va vhuni vanhu a ku zwisisa lezvaku a Mufumo wa Nungungulu mufumo wa le tilweni lowu Jesu Kristu a nga Hosi ya wona, lowu wu to mbheta a zvikarato zvontlhe zva vanhu wu tlhela lokuloku wu susa a wubihi gontlhe misaveni. (Kuv. 19:11-21) Wutshan’wini ga lezvo, va hlawula ku alakanya Jesu hi siku ga Khisimuso ni Pasika. Zvi wonekisa ku khwatsi a va tivi nchumu hi lezvi Jesu a to maha kota Murangeli muswa wa misava. Niku a va ci tivi a cigelo ci faneleko ku va maha va chumayela. A hi faneli ku chumayela hi ku lava ku hlengeleta mali kutani ku aka tiyindlu to chandza. A Mhaka ya Nungungulu a yi faneli ku xavisiwa. (2 Kor. 2:17; 1 Tim. 6:5) Lava va chumayelako a mahungu ya Mufumo a va faneli ku ti lavela bhindzu ka ntiro lowu va mahako. — Miti. 20:33-35. w16.05 2:7, 8

Ti alakanyele na u navela tinguwo ta tshamela go kari leti ti nga khunguvanyisako vokari lomu bandleni. Hambulezvo, kuzvilava a wu tivi nayo wo kongoma wa Bhibhiliya wu beletelako tinguwo leto. Hi wahi maalakanyo ya Jehovha ka mhaka leyo? Mupostoli Pawule i nyikile wusungukati legi gi pimisilweko: “Ndzi randza lezvaku a vavasati va ambala a tinguwo ti faneleko hi cichavo ni kutikhoma; ngha va nga ti bombisi hi misisi yi lukilweko, ni ndzalama ni wuhlalu, kutani tinguwo ta tsengo wa hombe, kanilezvi a va bombe hi mitiro yo saseka, kota lezvi zvi faneleko a vavasati lava va ti wulako lezvaku va chava Nungungulu.” (1 Tim. 2:9, 10) A wusungukati legi ga tira kambe ka vavanuna va maKristu. Kota malandza ya Jehovha ma ti nyiketeleko, a hi cheli kota hi lezvi zvi laviwako hi mbilu ya hina ntsena, kanilezvi hi chela kota kambe hi lezvi a tinguwo ta hina ni lezvi hi ti sasekisisako zvona zvi to khumbisa zvona van’wani. A cichavo ni lirandzo zvi hi kuca ku alakanyela a timbilu ta makholwa-kulori kasi hi nga ma khunguvanyisi. — 1 Kor. 10:23, 24; Fil. 3:17. w16.05 3:14

Laha Adhamu a nga tsika ku ingisa Muvangi wakwe, i lo luza fanelo ya kuva n’wana wakwe. Hambulezvo, ka tinguva tontlhe ku na ni “cidlemo ca hombe” ca zvizukulwana zva Adhamu ci hlawulako ku yimela a wuhosi ga Nungungulu. (Maheb. 12:1) Hi ku ingisa Muvangi wabye, va komba lezvaku va lava yena lezvaku a maha a Papayi wabye ni Muwumbi wabye, na ku nga hi Sathani. (Joh. 8:44) A kutsumbeka kabye ku hi alakanyisa a magezu ya mutsalo wa nyamutlha. Inyamutlha, vontlhe lava va khozelako Jehovha hi moya ni lisine va ti karatela ku kombisa moya lowo wo ti koramisa. Va zvi wona zvi hi wudzundzo a ku wona Jehovha kota Papayi ni ku ti koramisa kakwe kota Muwumbi wabye. Wa ti wona na u hi wumba go olova mandleni ya Nungungulu, legi gi vhumelako ku wumbiwa gi maha cibya ci mu tsakisako ke? Xana wenawu wa wona a makabye mun’we ni mun’wani kota cibya ca ha wumbiwako hi Nungungulu? w16.06 1:2, 3

Laha hi yako hi tshinela misaveni yiswa, a kukholwa ka hina ku kari ku ringwa. Hikwalaho, wutlhari a ku hlola kukholwa ka hina. Hi cikombiso, hi nga hlola lezvi hi ma wonisako zvona a magezu ya Jesu ma nga ka Matewu 6:33. Ti wutise lezvi: ‘A zviboho zva mina ni lezvi ndzi zvi rangisako zva komba lezvaku hakunene ndza kholwa magezu ya Jesu ke? Xana ndzi wa ta tshuka ndzi boha ku ngayi mitlhanganweni kutani ntirweni wa kuchumayela hi kota ya ku lava mali? Ndzi ta maha yini loku ndzi kucetelwa ku engetela ntiro? Ndzi ta vhumela ku wumbiwa hi misava, hambu ku huma lisineni ke?’ Kota cikombiso cin’wani, ehleketa hi nandza ga Jehovha legi zvi gi karatelako ku ingisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, xungetano hi vanghana, vanhu va susilweko bandleni, kutani zvihungato. Ti wutise lezvi: ‘Ndzi naco cikarato leco ke?’ Loku hi pola lezvaku ha sangula kuva ni tshamela lego, hi fanele ku hlola kukholwa ka hina hi cihatla! Hi fanele ku tshama hi ku ti hlola lezvi hi nga zvona hi ku tirisa a Mhaka ya Nungungulu. w16.06 2:8, 9

A malandza yo tsumbeka ya Jehovha laha misaveni, ku nga Timboni takwe, ma wumba hlengeletano leyi hakunene yi nga hiko na ku fananiswa ni yin’wani. Lisine lezvaku yi wumbiwa hi vanhu vo kala ku mbhelela lava va mahako zvihoxo. Hambulezvo, a moya wa Nungungulu wu vhuna bandla gakwe ga misava yontlhe lezvaku gi kula. A cikhati leci a masiku yo gumesa ya tiko legi ma nga sangula hi 1914, a vanhu va Nungungulu laha misaveni va wa hi vatsongwani nguvhu. Kanilezvi Jehovha i no katekisa ntiro wabye wo chumayela. Ka makume ya malembe ma nga landzela, a vanhu va timiliyoni va gondzile lisine la Bhibhiliya va maha Timboni ta Jehovha. Hi lisine, Jehovha i wa sina a phrofetile kukula loko ko hlamalisa hi ku wula magezu ya mutsalo wa nyamutlha, a tlhela a engeta aku: “Mina Jehovha ndzi ta zvi hatlisisa zvikhatini zva zvona.” Hakunene, a ciphrofeto leco ca tatiseka masikwini lawa yo gumesa. Hikwalaho, a ntsengo wa vanhu va Nungungulu laha misaveni wa hombe ku hundza vahanyi va matiko yo tala. w16.06 4:1, 2

Jesu i wa nga kanakani ku lezvi Papayi wakwe a khatalelako tinyanyani, i wa ta khatalela vanhu kambe. (1 Ped. 5:6, 7) Kunene, hi fanele ku fana ni tinyanyani, hi ngavi malolo. Hi fanele ku rima hi ti byalela zvakuga, kutani ku tira kasi ku kuma mali yo zvi xava. Jehovha i ta katekisa a kutikarata ka hina. Niku loku hi nga hi na mali kutani zvakuga zvo enela, Jehovha a nga simama ku hi nyika lezvi zvi lavekako. Hi cikombiso, a van’wani va nga hi avela lezvi va nga nazvo. Jehovha wa nyika tinyanyani kambe a wutshamu go hanya kona. I ti nyikile wutlhari ga ku aka zvisaka, niku i mahile zvilo lezvi a tinyanyani ti zvi tirisako kasi ku aka hi zvona. Hinawu, Jehovha a nga hi vhuna ku kuma wutshamu gi nene go hanya kona ni ngango wa hina. A cikhati a nga wula magezu ya mutsalo wa nyamutlha, Jesu handle ko kanakana i wa alakanya lezvaku ku nga hi kale i wa ta nyikela wutomi gakwe kasi ku vhuna vanhu vontlhe. (Luka 12:6, 7) Jesu a nga felangi tinyanyani kutani zvihari zvin’wani. I fele hina kasi hi hanya kala kupindzuka.— Mat. 20:28. w16.07 1:11-13

Hikuyini hi wonhako hi tlhela hifa ke? A Bhibhiliya gi ngalo: “Hi cihambuko ca munhu mun’we a kufa ku fumile.” Hikwalaho, a hi mbhelelangi niku hafa hi lezvi hi nga vana va Adhamu. (Rom. 5:12, 14, 17) Hambulezvo, hi nga hlawula ku kala hi nga fumelwi hi ciwonho. Hi nga zvi kotisa kuyini? Loku hi kholwa ka muphahlo wa Kristu, ha vhuneka hi tipswalo ta Jehovha. (Rom. 5:20, 21) Hambu lezvi hi simamako kuva vawonhi, a hi kurumeteki ku tsika ciwonho ci hi fumela. Hikwalaho, loku hi maha cihoxo, hi kombela Jehovha lezvaku a hi tsetselela. Makunu hi nga vhunekisa kuyini hi tipswalo ta Nungungulu? Pawule i te: “A tipswalo ta Nungungulu . . . ti hi gondzisa ku tsika lezvi zvi nga lulamangiko ni kunavela ka misava, hi hanya ka nguva leyi hi kutikhoma ni kululama hi chava Nungungulu.” — Tit. 2:11, 12. w16.07 3:5, 6

A wukati go sangula gi no wonheka a cikhati leci Adhamu na Evha va nga tsika ku ingisa Jehovha. Sathani Dhiyabhulosi, “a nga nyoka leyi ya kale,” i no khohlisa Evha aku loku aga a handzu wa “sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha” i wa ta kuma wutivi go hlawuleka. I mu byelile ku loku aga handzu lowo i ta zvi kota ku ti mahela zviboho hi yece xungetano hi lezvi zvi nga zvi nene ni lezvi zvi bihileko. Evha a nga kombisangi cichavo hi Adhamu kota hloko ya ngango a cikhati a nga boha kuga a handzu lowo na a nga rangangi hi ku wulawula naye hi zvona. Adhamu yenawu i tsikile ku ingisa Nungungulu a cikhati a nga amukela a handzu lowo ka sati wakwe. (Kuv. 12:9; Gen. 2:9, 16, 17; 3:1-6) Laha Jehovha a nga va wutisa ku hikuyini va nga maha lezvo, Adhamu i lumbetile sati wakwe. Evha yenawu i lumbetile nyoka aku hi yona yi nga mu khohlisa. (Gen. 3:12, 13) Adhamu na Evha va no ti yimelela hi zvigelo zvi nga vhuniko nchumu, Jehovha a lamula a vahluwuki lavo. Kunene, a cikombiso cabye citlharihiso ka hina! Kasi a wukati gi famba khwatsi, a vanuna ni vasati va fanele ku ingisa Jehovha va tlhela va vhumela nandzu wabye ka lezvi va mahako. w16.08 1:1, 4, 5

Hikuyini a mipatswa yo kari yi kumanako ni zvikarato zva hombe? A vokari, lezvi va nga zvi rindzela wukatini a hi zvona va nga ya zvi kuma. Lezvo zvi va maha va bayiseka. A kutala ka zvikhati, a zvikarato lezvo zvi humelela hi kota ya kuhambana ka lezvi va nga wundliswa zvona ni kuhambana ka timbilu tabye. A cin’wani ci tshukako ci vanga zvikarato ku kala va nga zwanani mhakeni ya ku tirisana ni vapswali, matirisela ya mali, ni mawundlela ya vana. Hambulezvo, zva tsakisa ku wona lezvaku a mipatswa yo tala ya maKristu ya zvi kota ku lulamisa zvikarato zva yona hi lezvi yi vhumelako ku rangelwa hi Jehovha. Loku ku humelela zvikarato zva hombe, a nuna ni sati va fanele ku kombela madhota lezvaku ma va vhuna. A vavanuna lavo va na ni wutivi niku va nga vhuna a mipatswa lezvaku yi tirisa wusungukati ga Jehovha wutomini ga yona. Loku a nuna ni sati va kombela moya wa ku basa ka Jehovha, zvi nga va vhuna ku tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ni kuva ni matshamela ya wuKristu. — Gal. 5:22, 23. w16.08 2:11-13

Jesu i wa khomekile nguvhu. Kanilezvi loku a vanhu va lava ku mu ingisela, i wa tshama navo a va gondzisa zvilo zvo tala. Hi cikombiso, ka siku go kari a cidlemo co kari ci lo tlhangana laha mbhirini ya bimbi kasi ku mu ingisela. Hikwalaho Jesu i nghenile ngalaveni na Pedro a gondzisa vanhu na a hi lomo. Andzhako ka lezvo, i mahile zvokari kasi ku gondzisa Pedro kambe. I mahile cihlamaliso ca ku Pedro a phasa tinjhanjhi to tala, a gumesa a wula magezu ya mutsalo wa nyamutlha. Zvalezvo Pedro ni lava a nga hi navo va no humesa tingalava tabye, va “siya zvontlhe” va landzela Jesu. (Luka 5:1-11) Nikodhemusi yenawu i wa lava ku gondza zvotala ka Jesu. Kanilezvi kota lezvi a nga hi ciro ca hubye, i wa chava lezvi vanhu va nga wa ta mu wonisa zvona loku va mu wona na a wulawula na Jesu. Hikwalaho i endzele Jesu ni wusiku. Jesu a nga mu hlongolangi. Wutshan’wini ga lezvo i no tshama naye a mu tlhamusela a lisine la lisima. (Joh. 3:1, 2) Contlhe cikhati Jesu i wa tirisa cikhati cakwe hi ku zvi randza kasi ku gondzisa vanhu lisine ni ku tiyisa kukholwa kabye. Hinawu hi fanele ku endzela vanhu hi cikhati ci nga ci nene ka vona, hi tlhela hi tshama navo hi va vhuna ku zwisisa a Bhibhiliya. w16.08 4:10, 11

Ha zvi tiva khwatsi lezvaku Jehovha i basile ni lezvaku a matshinya yakwe ya milayo ma hi nyika wurangeli go mbhelela. Loku hi lava ku famba hi kufaneleko ni kutikoramisa, hi ta landzela a matshinya yakwe ya milayo wutomini ga hina. A kutikoramisa ku ta tlhela ku hi vhuna kuva ni cichavo hi timbilu ta van’wani ni mawonela yabye. A tinguwo ta hina ti fanele ku kombisa kubaseni lezvaku hi malandza ya Jehovha. Nungungulu i na ni matshinya ya milayo yo tlakuka, niku ha tsaka hi ku ma landzela. A vamakabye va hina va bongiwa nguvhu hi ndlela leyi va ti sasekisako hi yona ni mahanyela yabye ya ma nene, lezvi zvi kokako vanhu va timbilu ti nene va xuva kuzwa a mahungu ya Bhibhiliya ma yisako wutomini niku lezvo zvi mu nehela wudzundzo ni litsako Jehovha. w16.09 3:18-20

Jakobe i wa ti yimisele kulwa, niku i kombile lezvaku i wa ta maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wakwe kasi ku kuma makatekwa! (Gen. 32:24-26) Jehovha i no katekisa Jakobe hi kota ya kutimisela kakwe a mu nyika vito ga Izrayeli, legi gi wulako ku “Loyi a lwako na Nungungulu a nga tsiki.” Jakobe i kumile a makatekwa lawa hinawu hi ma dokolokelako, ku nga ku tsakisa Jehovha ni lezvaku a hi katekisa. Rakeli a sati wa Jakobe, i wa dokolokela ku wona lezvi Jehovha a nga wa ta tatisisa zvona a citsumbiso cakwe ca ku katekisa a pswalo wa nuna wakwe. Kanilezvi Rakeli i wa nga pswali. Lezvo zvi wa va bayisa nguvhu a vavasati va cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya. I zvi kotisile kuyini Rakeli a ku simama alwa hambu lezvi a nga hi ka ciyimo co mbheta ntamu? A nga zangi a mbhelelwe hi kutsumba. A kuhambana ni lezvo, i simamile alwa ni kuya mahlweni a khongela nguvhu ka Jehovha. I nozwa mikhongelo ya Rakeli yo huma mbilwini, niku i no wona makatekwa a cikhati leci a nga kuma vana. — Gen. 30:8, 20-24. w16.09 2:6, 7

Zva lisima kambe a ku gondzisa vana va wena lezvaku va ta tsaka nguvhu loku va ingisa lezvi a Bhibhiliya gi wulako. (Lis. 1:1-3) Hi cikombiso, u nga kombela vana va wena lezvaku va ti alakanyela na va lava ku ya hanya ka cihlale co kari. Va fanele ku hlawula vanhu vo ya tshama navo. Andzhako ka lezvo va wutise lezvi: “Vanhu vo tshamisa kuyini u nga tsakelako ku famba navo kasi mu ya hanya na mu zwanana khwatsi?” Gumesa u gondza Va Le Galatiya 5:19-23 kasi ku wona matshamela ya vanhu lava Jehovha a va lavako misaveni yiswa. Loku u maha lezvo u nga gondzisa vana va wena a zvilo zvimbiri zva lisima. Co ranga, Jehovha i hi gondzisa lezvi hi nga mahako kasi hi hanya wutomi go tsakisa zvezvi hi tlhela hi zwanana ni van’wani. Ca wumbiri, i hi gondzisa lezvi hi faneleko ku hanyisa zvona misaveni yiswa. (Isa. 54:13; Joh. 17:3) U nga tlhela u komba vana va wena lezvi a Bhibhiliya gi vhunisileko zvona a vamakabye va hina. Hi cikombiso, lava ndzima yo kari ya matimu ya wutomi; kuzvilava yi ngava yin’we ya tindzima “A Bhibhiliya ga cica a wutomi ga vanhu” lomu ka Murindzeli. w16.09 5:13, 14

Hambu lezvi hi nga ha khomekako nguvhu hi mitiro ya bandla hontlheni hi fanele ku ti xavela cikhati ca ku ti mahela cigondzo ca hina wutsumbu ni ca wukhozeli ga ngango. (Efe. 5:15) A kungo ga hina ngha gi nga hi ku lera mahungu yo tala kala hi mbheta kutani ku longisela mihlamulo leyi hi to nyika mitlhanganweni basi, kanilezvi hi fanele ku tsika a Mhaka ya Nungungulu yi tiyisa a kukholwa ka hina kambe. Hi fanele ku ringanisela. A cikhati leci hi gondzako, hi nga ehleketi hi zvilaveko zva van’wani basi kanilezvi hi fanele ku ehleketa kambe hi zva hina wutsumbu. (Fil. 1:9, 10) Hi fanele ku tiva lezvaku loku hi ti longisela kuya ntirweni wa kuchumayela, ku longisela mitlhangano, kutani tikanelo, zva koteka ku hi nga ehleketi hi lezvi a mahungu lawo ma hi vhunisako zvona hina wutsumbu. Hi cikombiso, hambu lezvi a mubhiki wa zvakuga lomu restoranti a faneleko ku zvi ringa na a nga se phamela, a nge hanyi hi ku ringa basi. Loku a lava kuva ni lihanyo li nene, i fanele ku bhika zvakuga zvi nyikako lihanyo li nene aga yena wutsumbu contlhe cikhati. Maku hinawu, loku hi lava ku tiyisa a kuzwanana ka hina na Jehovha, hi fanele ku gondza Bhibhiliya contlhe cikhati. A cigondzo leco co eta hi cona ci to hi xurisa. w16.10 2:10, 11

Ka Mahebheru 11:1, a Bhibhiliya gi tlhamusela lezvaku a kukholwa cini. 1) A kukholwa “kutiyiseka ka hombe xungetano hi zvilo lezvi zvi rindzelwako.” (Tradução do Novo Mundo) A zvilo lezvi hi zvi rindzelako zvi patsa zvitsumbiso zva Nungungulu zva cikhati ca ha tako. Hi cikombiso, ha tiyiseka lezvaku a wubihi gi ta mbhela niku ku tava ni misava yiswa. 2) A kukholwa “cikholwiso ca zvilo zvi nga woniwiko.” Ha zvi tiva lezvaku Jehovha Nungungulu, na Jesu Kristu, ni tingilozi va kona, niku a Mufumo wa le tilweni wonawu wu kona, hambu lezvi hi kalako hi nga va woni. Hi nga kombisa kuyini lezvaku hakunene ha kholwa a zvitsumbiso zva Nungungulu ni zvilo hi nga zvi woniko? Hi nga zvi kombisa hi mahanyela ya hina ni lezvi hi zvi wulako ni ku maha. w16.10 4:6

Jehovha na Jesu va zvi nyika lisima zvontlhe hi va mahelako, hambu loku hi nga mahi zvontlhe hi nga zvi lava. (Luka 21:1-4; 2 Kor. 8:12) Hi cikombiso, ha zvi tiva khwatsi lezvaku a vamakabye va kulileko va ti karata nguvhu kasi kuta mitlhanganweni ni kuya kuchumayeleni hi kukhandzakanya. Xana ha va tiyisa hlana hi tlhela hi va dzundza hi zvontlhe lezvi va mahako? Zvi wa tava zvi nene nguvhu! Khati ni khati u wonako nchumu wa wu nene lowu a wokari a wu mahileko, mu dzundze. A cikhati leci Pawule na Bharnabhasi va nga hi Antiyokiya wa Pizidhiya, a varangeli va sinagoga ga laho va lo va byela lezvi: “Vamakabye, loku mu hi ni mhaka ya ku khongotela vanhu, wulani.” Pawule i no londzowota lungelo lego kasi ku tiyisa vanhu lavo. (Miti. 13:13-16, 42-44) Loku hi tiyisa van’wani, vonawu va ta hi tiyisa. — Luka 6:38. w16.11 1:3, 15, 16

I lungelo ga hombe a ku lumba hlengeletano ya Jehovha ni ku tiva lezvi a zvi lavako ka hina! Kota lezvi hi tivako lezvi zvi tsakisako Nungungulu, hi fanele ku mu ingisa, hi maha lezvi zvi lulamileko. Niku hambu lezvi a vanhu vo tala va randzako ku maha zvilo zva kubiha, hina hi fanele ku ‘venga kubiha,’ a ku fana na Jehovha. (Lis. 97:10) A hi faneli ku tshuka hi fana ni lava “va wulako zvo biha lezvaku zvi sasekile, a zvo saseka vaku zvi bihile.” (Isa. 5:20) Hi lava ku tsakisa Jehovha, hikwalaho hi ti yimisele ku tshama hi basile hi matlhelo wontlhe. (1 Kor. 6:9-11) Lezvi Jehovha a hi byelako lomu ka Bhibhiliya zva hi vhuna. Ha mu randza niku hi lava ku tsumbeka mahlweni kakwe. Hikwalaho hi ingisa zvileletelo zvakwe laha kaya, lomu bandleni, le ntirweni, le cikoleni, kutani ni kwihi hi nga kona. w16.11 3:13

A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wa tsumbekile. Kanilezvi ku wa hi ni zvilo zvo kari lezvi va nga fanele ku zvi lulamisa. Va wa nga zvi zwisisi khwatsi ku Jehovha i wula yini loku aku hi fanele ku ingisa mifumo. Hikwalaho, kota ntlawa a hi contlhe cikhati va nga kala va nga ti ngheniseli ka politika cikhatini ca yimpi. Hi cikombiso, a cikhati leci a hosi ya Estados Unidos yi nga kombela vanhu lezvaku va kombelela kurula hi 30 ka Maio wa 1918, A Murindzeli i kucile Zvigondzani zva Bhibhiliya lezvaku zvonawu zvi kombelela kurula. A vamakabye vo kari va nyikele mali kasi ku vunetela yimpi, niku a van’wani va zile va maha masochwa va nghena yimpini. Kanilezvi hambu lezvi ku nga hi ni lezvi va nga zvi phazama, zvi wa tava cihoxo a ku alakanya lezvaku hi zvalezvo zvi nga va nghenisa wukhumbini ga Bhabhuloni wa Hombe. A mhaka yo tiya hi lezvaku va wa sina va humile hi kumbhelela mufun’weni wa misava yontlhe wa wukhongeli ga mawunwa cikhatini ya Yimpi yo Sangula ya Misava. — Luka 12:47, 48. w16.11 5:9

Hikuyini Pawule a nga tlharihisa maKristu ma totilweko xungetano hi ku hanya “hi ka nyama”? Kona hikuyini a citlharihiso leco ci lavekako ka maKristu inyamutlha? Hi lezvaku ni gihi nandza go tsumbeka ga Nungungulu gi nga tshuka gi sangula ku rangisa a kunavela ka gona ka nyama. Hi cikombiso, Pawule i tsalile lezvaku a vamakabye vo kari le Roma va wa “tirela a rumbu [kutani kunavela] gabye ntsena.” Hi magezu lawo, kuzvilava i wa wula lezvaku a ku hlengela masango, kuga, kutani zvilo zvin’wani zva kutitsakisa hi zvona zvi nga hi zva lisima nguvhu wutomini gabye. (Rom. 16:17, 18; Fil. 3:18, 19; Jud. 4, 8, 12) Niku hi cikhati co kari, a bandla ga le Korinte give ni makabye wo kari a nga maha wubhayi ni “sati wa raru wakwe.” (1 Kor. 5:1) Zvi te dlunya lezvaku a citlharihiso ca Pawule xungetano hi ku hanya “hi ka nyama” ci wa laveka ka maKristu lawo yo sangula. (Rom. 8:5, 6) A citlharihiso leci ca vhuna ni nyamutlha. w16.12 2:5, 8, 9

A ku tlhatlhela cifuva munhu u mu tsumbako zvi nga ku vhuna loku u karatekile. A sati wa wena kutani nuna, a munghana, kutani dhota ga bandla va nga ku vhuna ku zwisisa khwatsi a ciyimo ca wena. A ku wulawula na hi tlhatlhekile, zva vhuna nguvhu kasi hi zwisisa ni ku lwisana khwatsi ni ku karateka ka hina. A Bhibhiliya gi hi byela lezvi: “Laha a wusungukati gi nga hava a zvikungo zva tsandzeka; kanilezvi zva tiya hi kutala ka masungukati.” (Mav. 15:22) A mitlhangano ya hina ya bandla yonawu ya hi vhuna ku hungula kukarateka. Mitlhanganweni ya vhiki ni vhiki u kumana ni vamakabye va wena, lava va khatalako hi wena va tlhela va xuva ku ku tiyisa. (Maheb. 10:24, 25) A kutiyisana loko ku ta ku nyika ntamu ku tlhela ku maha lezvaku zvi ku olovela ku mbheta kukarateka ka wena. — Rom. 1:12. w16.12 3:17, 18

Loku hi hi ni zvikarato zva mababyi kutani zvikarato zvin’wani hi nga zvi kotiko ku zvi cica, hi nga veka kukarateka ka hina ka Jehovha na hi tsumba lezvaku wa hi khatalela. (1 Ped. 5:6, 7) Hi nga tlhela kambe hi maha lezvi hi zvi kotako kasi hi vhuneka hi mitlhangano ya wuKristu ni yin’wani milongoloko hi nyikwako hi hlengeletano ya Jehovha. (Maheb. 10:24, 25) Ahati a vapswali vo tsumbeka lava va nga ni vana va tsikileko ku tirela Jehovha ke? Muphrofeti Samuweli i wa nga hi na ndlela ya ku kurumeta a vafana vakwe ku simama va tsumbekile ka Nungungulu. (1 Sam. 8:1-3) I wa fanele ku tsika a mhaka leyo mandleni ya Jehovha. Hambulezvo, Samuweli i mahile lezvi a nga zvi kota kasi a simama a tsumbekile ka Nungungulu a tlhela a tsakisa a Papayi wakwe wa le tilweni. (Mav. 27:11) Inyamutlha, a vapswali vo tala va nga maKristu va ka ciyimo co fana ni leco. Va tsumba lezvaku Jehovha i tshama na a longile ku amukela a vawonhi va ti solako. (Luka 15:20) Ndzeni ka cikhati leco, a vapswali lavo va ti karatela ku simama va tsumbekile ka Jehovha, na va tsumba lezvaku a cikombiso cabye ci ta kuca a vana vabye ku tlhelela ka Jehovha. w17.01 1:15, 16

Hi tolovelo a munhu wa ku ti koramisa wa vhumela kugumelwa kakwe a tlhela a vhumela zvihoxo zvakwe. Wa vhumela kuzwa mawonela ya van’wani a tlhela a gondza kabye. A munhu wo ti koramisa wa mu tsakisa nguvhu Jehovha. A Bhibhiliya gi komba lezvaku a munhu wo ti koramisa wa ti tiva niku wa zvi tiva lezvaku ku na ni zvilo a kalako a nga zvi koti ku maha kutani a kalako a nga vhumelelwi ku zvi maha. Lezvo zvi mu vhuna ku kombisa cichavo hi van’wani a tlhela a va khoma khwatsi. Hambulezvo, hi nga sangula ku ehleketa hi ndlela ya matshandza na hi nga zvi poli. Zvi nga mahekisa kuyini lezvo? Hi nga tshuka hi sangula ku ti wona na hi hi va chukwana nguvhu ku hundza van’wani hi lezvi hina kutani maxaka ya hina hi nga ni malungelo yo kari lomu bandleni. (Rom. 12:16) Kutani hi nga sangula ku ti kokela nguvhu wudzundzo. (1 Tim. 2:9, 10) Hi nga tlhela hi sangula ku byela van’wani lezvi va faneleko ku maha ni lezvi va nga faneliko. — 1 Kor. 4:6. w17.01 3:6-8

Inyamutlha, a ntiro wa kuchumayela wuya wu andza, niku a hlengeletano ya Jehovha yi tirisa tekinolojiya ya nguva leyi kasi ku hangalasa mahungu yo saseka hi laha zvi kotekako hi kona. Kanilezvi ka zvikhati zvin’wani zvi nga tshuka zvi va karatela lava va kulileko hi tanga a ku gondza mamahela maswa ya zvilo. (Luka 5:39) Zvi tolovelekile kambe ku laha va yako va kula va mbhelelwa hi ntamu lowu va nga hi nawo. Hikwalaho, zvi kombisa lirandzo zvi tlhela zvi vhuna loku lava va kulileko hi tanga va gondzisa vaswa lezvaku va amukela mitiro yo engeteleka hlengeletanweni ya Jehovha. (Lis. 71:18) Lava va rangelako zva tshuka zvi nga va oloveli ku nyikela mitiro ka majaha. Va nga ha xukuvala loku va alakanyela ku luza ciavelo kutani ku nyima ku maha ntiro va wu randzako nguvhu. Kutani va nga tshuka va karateka na vaku a ntiro wu nga ta famba khwatsi loku wu nga rangelwi hi vona. Kuzvilava va ti wona na va nga hi na cikhati co gondzisa van’wani kambe. Ka cikhati caleco, a majaha ma fanele mava ni lihlazva-mbilu loku ma nga nyikwi mitiro yo engeteleka. w17.01 5:3, 4

Jesu ive munhu wo mbhelela, a ku fana ni lezvi Adhamu a nga hi zvona kusanguleni. (Joh. 1:14) Kanilezvi, a ku hambana na Adhamu, Jesu i mahile lezvi Jehovha a nga zvi rindzela ka munhu wo mbhelela. Hambu a cikhati a nga kumana ni zviringo zvo tshisa, a nga zangi a tshovile hambu nayo mun’we basi wa Nungungulu. Hi kufa na a mbhelele, Jesu i wa zvi kota ku tlhatlhisa vanhu ka ciwonho ni kufa. I wa hi zvontlhe lezvi Adhamu a nga fanele ku ngha a vile zvona. Jesu i wa hi munhu wo mbhelela, wo tsumbeka a tlhela a ingisa Nungungulu hi kumbhelela. (1 Tim. 2:6) I hi fele, niku a muphahlo wakwe wu nyika vontlhe vavanuna, ni vavasati, ni vanana a lungelo ga ku hanya kala kupindzuka. (Mat. 20:28) A ndzhiho hi wona a pfhungulo leyi yi vhululako a nyangwa ya ku a kungo ga Nungungulu gi tatiseka. — 2 Kor. 1:19, 20. w17.02 1:15, 16

Hi nga ti alakanyela na u famba hi ruwa gi bhoxako hi lomu ndzeni ka citsunga. Zvalezvi u laha cikari. Seno ni seno u cuwukako, munyama basi. U nga ha ti wutisa ku wa ha ta ku kuma kuwonekela ke. Hi kufanana, a zvikarato lezvi u kumanako nazvo zvi nga tshuka zvi ku rera. Hambu Jesu zva koteka ku ngha zvi mu humelele. I kumene ni “kukanetwa . . . hi vawonhi,” a mahiwa zvilo zva tingana, a tlhela a dawa hi ndlela yo bayisa nguvhu mhandzeni ya xanisa. Leco handle ko kanakana cive cikhati ca munyama wa hombe wutomini gakwe laha misaveni! (Maheb. 12:3) Hambulezvo, Jesu i timisele zvontlhe lezvo. I yisile kupima ka nchachazelo wa kutimisela kakwe, nguvhunguvhu lezvi a nga wa ta vhunisa zvona ku basisa a vito ga Nungungulu ni ku lwela a wuhosi ga Jehovha. A munyama wa kubayisa ka mindzhingo ya Jesu wu wa hi wa cikhatana, kanilezvi a kungangamela ka nchachazelo wakwe wa le tilweni ku wa hi ka pindzukelwa. Inyamutlha konawu, a mindzhingo u kumanako nayo yi ngava yo bayisa, hambu ku rera. Kanilezvi alakanya lezvaku a zvikarato lezvo u kumanako nazvo ndleleni yi yako wutomini ga pindzukelwa zva cikhatanyana. w16.04 2:10

A vanhu vo tala nyamutlha a va tizwi nandzu loku va wonha, hikwalaho a va zvi zwisisi ku hikuyini a vanhu va lavako ndzhiho. A va zvi tivi ku a ciwonho cini, ci va khumbisa kuyini, niku zvini zvi lavekako kasi va tlhatlhiswa ka cona. Andzhako ka ku zwisisa ku a ciwonho cini, a vanhu va timbilu ti nene va bonga hi ku tiva lezvaku Jehovha i rumele N’wana wakwe misaveni kasi ku ta hi tlhatlhisa ka ciwonho ni kufa. Jehovha i mahile lezvo hi kota ya lirandzo lakwe la hombe ni tipswalo takwe (1 Joh. 4:9, 10) A muphahlo wa Kristu hi wona a cikombiso ca hombe ca lirandzo la Nungungulu hi hina niku wu kombisa a wuhombe ga tipswalo takwe. Zva tangalisa a ku tiva lezvaku loku hi kholwa ka muphahlo wa Jesu, hi ta tsetselelwa zviwonho zva hina hi tlhela hiva ni livhalo li basileko! (Maheb. 9:14) Lawo hakunene mahungu yo saseka ma ringanako ku bhulela van’wani! w16.07 4:6, 7

Kota lezvi hi kholwako ka ndzhiho, Jehovha wa hi tiyisa lezvaku a zviwonho zva hina zva “vhinyetelwa.” Wa hi tsetselela hi kumbhelela. (Miti. 3:19-21) A ndzhiho wu vhulula ndlela ya ku Jehovha a amukela vanhu vo kari kota vana vakwe le tilweni. A vanhu lavo hi vatotilweko. (Rom. 8:15-17) I ramba lava va “tiyivhu tin’wani” lezvaku va nghena ngangweni wakwe laha misaveni. Andzhako ka loku va kumile kumbhelela, ku tava ni kuringwa ko gumesa. Loku va simama ku tsumbeka ka Jehovha, i ta va amukelawo kota vana vakwe. (Rom. 8:20, 21; Kuv. 20:7-9) Contlhe cikhati, Jehovha i ta randza vana vakwe vontlhe. A ndzhiho wu ta simama ku hi nehela makatekwa kala kupindzuka. A nga kona a zvi kotako ku hi wutlela cinyikiwo leci co saseka nguvhu hi nyikilweko hi Jehovha. w17.02 2:15, 16

A cikhati leci Jehovha a nga hi koka lezvaku hi maha wunghana naye, i wa zvi tiva ku a zvilo zvo kari zva kungambheleli ka hina zvi ta simama zvi hi xanisa. I wa zvi tiva lezvaku hi ta tshuka hi hoxisa. Hambulezvo, i simamile a lava lezvaku hi maha vanghana vakwe. A lirandzo li kucile Nungungulu lezvaku a hi longiselela cinyikiwo co saseka — wu nga ndzhiho wa N’wana wakwe wo randzeka. (Joh. 3:16) Loku hi ti sola contlhe cikhati hi kombela Jehovha lezvaku a hi tsetselela ciseketelweni ca lulamiselo lego ga ntsengo wa hombe nguvhu, a wunghana ga hina naye gi ta simama gi tiyile hambu lezvi hi nga vanhu vo kala ku mbhelela. — 1 Tim. 1:15. w16.05 4:6, 7