Abril

Loku a vanhu va nga kholwi ka muphahlo wa Jesu, Nungungulu i va wona kota valala. Hikwalaho, hi na ni ntiro wa ku va byela lezvaku va nga maha vanghana va Nungungulu. Mupostoli Johani i tsalile lezvi: “Loyi a kholwako ka N’wana i na ni wutomi ga pindzukelwa; kanilezvi loyi a nga ingisiko N’wana a nga ta wona wutomi, hakuva a khulo ga Nungungulu gi tshamile hehla kakwe.” (Joh. 3:36) Ha tsaka hi ku tiva lezvaku a muphahlo wa Kristu wu hi vhululela ndlela ya ku maha vanghana va Nungungulu. (2 Kor. 5:18-20) Hi gondzisa vanhu a lisine la moya, ni ku va vhuna kuva ni wunghana gi nene na Jehovha. Leco cipandze ca lisima ca ntiro wa hina wa kuchumayela. w16.07 4:8-10

A cikombelo co ranga ka zvontlhe lezvi Jesu a nga zvi wula ka mukhongelo wa cikombiso ku a vito ga Jehovha gi basiswa. Kota lezvi Jehovha a basileko, zvontlhe lezvi a mahako ni milayo yontlhe leyi a yi yimisako zvi basile. Kanilezvi le Edheni, Sathani i tirisile mano kasi ku vhuxa zviwutiso xungetano hi fanelo ya Nungungulu ya ku vekela milayo vanhu. I wulawulile mawunwa xungetano hi Jehovha a tlhela a vhukela a vito ga Nungungulu kutani kuhlazveka ka gona. (Gen. 3:1-5) Kanilezvi Jesu i wa randza vito ga Jehovha niku i mahile zvontlhe a nga zvi kota kasi ku gi basisa. (Joh. 17:25, 26) Hi mahanyela yakwe ni tigondzo takwe, Jesu i vhunile van’wani ku wona lezvaku a milayo ya Jehovha yi lulamile niku zvontlhe lezvi a hi kombelako ku maha i mahela ku hi vhuna. (Lis. 40:8-10) Hi ku simama a tsumbekile kala kufeni, Jesu i kombile lezvaku a munhu wo mbhelela a nga zvi kota ku ingisa Jehovha ka zvontlhe. w17.02 2:2-4

A “Yivhana” leyi yi kumbukiwako ka Kuvhululelwa 5:13 hi Jesu Kristu. Hi zvi tivisa kuyini? A cikhati a nga hi laha misaveni, Jesu i wa vitaniwa lezvaku i “Yivhana ya Nungungulu, leyi yi susako zviwonho zva tiko.” (Joh. 1:29) Wa tiva hosi yin’wani yi tshukileko yi vhumela ku fela vanhu va yona kota ndzhiho? Hakunene Leco cigelo co zwala ca ku hi mu dzundza Jesu. Wa fanelwa hi wudzundzo hakuva hi yena “a Hosi ya tihosi, ni Mufumeli wa vafumeli.” (1 Tim. 6:14-16) Kuzvilava wenawu wa khumbeka a ku fana ni mazanazana ya zvivangwa zva le tilweni lezvi zvi nga yimbelela zviku: “A Yivhana leyi yi nga tlhabyilwe, yi fanele ku kuma wuhosi, ni kufuma, ni wutlhari, ni ntamu, ni wudhumo, ni kukhesiwa, ni kubongwa.” (Kuv. 5:12) A ku dzundza Jehovha na Kristu a hi nchumu wa ku wu maha loku hi zvi lava. Hi zvalezvo zvi lavekako kasi hi kuma wutomi ga pindzukelwa. — Lis. 2:11, 12; Joh. 5:23. w17.03 1:3, 4

Jefta i wa hi munhu a nga ma tiva khwatsi a matimu ya kutirisana ka Nungungulu ni vanhu vakwe. Lezvo zvi mu vhunile ku wona lezvi zvi nga zvi nene ni lezvi zvi bihileko mahlweni ka Jehovha. (Vala. 11:12-27) A matshinya ya milayo ma nga hi Nayweni wa Mosi ma rangele kupima ka Jefta ni mbilu yakwe. I wa zvi tiva ku Jehovha wa venga civiti niku i lava lezvaku a vanhu vakwe va randzana. A Nayo wu wa gondzisa kambe lezvaku a munhu a nga faneli ku ti vhala mahlo ka loyi a lavako ku vhuniwa, hambu loku ku hi munhu a mu “vengako.” (Ekso. 23:5; Lev. 19:17, 18) A zvikombiso zva vanhu va kukholwa vo kota Josefa, loyi a nga kombisa tipswalo ka vamakabye vakwe, hambu lezvi va nga “mu venga,” kuzvilava zvonawu zvi mu kucile kuva a hlamula hi ndlela ya yi nene. (Gen. 37:4; 45:4, 5) A ku ehleketa hi zvikombiso lezvo, zvi wa ta vhuna Jefta lezvaku a maha zvilo hi ndlela yi tsakisako Jehovha. Handle ko kanakana lezvi a vamakabye vakwe va nga mu mahele zvi mu bayisile nguvhu, kanilezvi zvi wa nga ta mu tsikisa ku tirela Jehovha ni vanhu Vakwe. — Vala. 11:1-3. w16.04 1:8, 9

Contlhe cikhati a vanhu va Jehovha va zvi nyika nguvhu lisima a zvikhati zva ku tlhangana. Zvalezvo ku nga wumbiwa a bandla ga wuKristu, a valandzeli va Jesu “va no pinyamela . . . kutlhanganeni.” Kuzvilava wenawu wa zvi tsakela nguvhu kuya mitlhanganweni ya bandla hi kukhandzakanya. Hambulezvo, a maKristu wontlhe ma kumana ni zvikarato. A ntiro wa kutihanyisa, ku talelwa hi zvo maha, kutani mikaralo ya mitiro ya hina ya siku ni siku zvi nga tshuka zvi karatisa kuya mitlhanganweni. A ku wona mitlhangano na yi hi ya lisima zvi ta hi kuca kulwa ni zvikarato lezvo kasi hi simama kuya mitlhanganweni hi kukhandzakanya. A vamakabye vo kari a va zvi koti kuya mitlhanganweni hi ku khandzakanya hi kota ya zvilo va nga hiko na ntamu wa ku zvi wonelela zvo kota mababyi ya hombe. A madhota ma nga va vhuna kasi va nga luzi a mitlhangano kuzvilava hi ku va vhuna ku ingisela hi fone kutani ku va gravharela. w16.04 3:3

A cikombiso ca malandza ya Jehovha yo tsumbeka ci nga hi nyika wutlhari ni ntamu hi wu lavako kasi ku timisela. Hi cikombiso, Xadrake na Mexake na Abed-nego va alile ku khozela cifananiso ci nga yimela mufumo wa Bhabhuloni. (Dhan. 3:16-18) A ku gondza xungetano hi kutiyimisela kabye zvi nyika ntamu a Timboni nyamutlha lezvaku ti tiya hlana ti ala ku khozela mujeke wa tiko legi ti hanyako ka gona. Jesu yenawu i simamile ku nga ti ngheniseli ne ni kutsongwani ka politika ni ka maguwa ya vanhu va tiko legi. Na a wona lezvi a cikombiso cakwe ci nga wa ta va vhunisa zvona van’wani, i kucile vapizani vakwe lezvaku tiya hlana. A vamakabye va bandla legi u nga ka gona vonawu va nga ku vhuna. A zviro zva bandla zvi nga ku tiyisa loku zvi tiva zvikarato u kumanako nazvo. Va kombele lezvaku va ku khongelela. Hi lisine, loku hi lava lezvaku a vamakabye va hina va hi vhuna va tlhela va hi khongelela, hi fanele ku va mahela zvalezvo. — Mat. 7:12. w16.04 4:16, 18

Hi cihi a ciyimo ca Timboni ta Jehovha mhakeni ya mihlengo? A ntiro wa tona wu seketelwa hi minyikelo ya kuzvirandza. (2 Kor. 9:7) A ku tshuki ku mahiwa mihlengo tiSalawini tabye ta Mufumo kutani migotsovanyanweni. Hambulezvo, a n’wecemu basi, a Timboni ta Jehovha ti mbhetile 1,93 wa tibhiliyoni ta tihora kuchumayeleni ka mahungu yo saseka ti tlhela ti fambisa 9 wa timiliyoni ni ku hundza ta zvigondzo zva Bhibhiliya hi hweti. Na a wulawula hi ntiro wa Timboni ta Jehovha, a mukambisisi wo kari wa mahungu i wulile lezvi: “A kungo ga tona ga hombe ku chumayela ni ku gondzisa. . . . A ku na mufundisa, lezvi zvi hlayisako mali yo tala.” Makunu cini ci hi mahako hi chumayela? Hi magezu ma tsongwani, hi maha ntiro lowu hi kuzvirandza hi kota ya ku randza Jehovha ni muakelane wa hina. A moya lowo wa ku tira hi kuzvirandza wu tatisa ciphrofeto ci nga ka mutsalo wa nyamutlha. w16.05 2:9

A ku tiva mhaka leyi zvi fanele ku hi kuca ku potsa zvihungato zvi vhuxako maalakanyo ni mixuvo yi nga hlazvekangiko. A maKristu ma nga ni kupima a mazi ma wutisa lezvaku zva vhumeleka ku ti hungata hi bhuku, filmi, kutani hlakano wu kombisako zvilo lezvi Jehovha a zvi vengako ke. A maalakanyo yakwe hi zvilo lezvo ma dlunyatisilwe lomu ka Mhaka yakwe. A zvilo zvo tala zvi na ni mamahela yo hambanahambana lawa wontlhe ma mu tsakisako Jehovha. Kanilezvi, ka zviboho zvo karata, a kutala ka zvikhati zvi nene ku ranga hi ku kombela wusungukati ka madhota kutani ka maKristu man’wani ma buvhileko. (Tit. 2:3-5; Jak. 5:13-15) Hambulezvo, zvi wa nga tava zvi nene ku kombela van’wani lezvaku va hi mahela ciboho. A maKristu ma fanele ku ti toloveta ku tirisa a kupima ka wona. (Maheb. 5:14) Hontlheni hi fanele ku ingisa magezu ma pimisilweko ya Pawule yaku: “A munhu ni munhu i ta rwala a ndzhwalo wakwe yena n’winyi.” — Gal. 6:5. w16.05 3:15, 16

Loku Jehovha a cuwuka vanhu, a nga veki kupima ka lezvi va wonekisako zvona lahandle. Kanilezvi, i hlola mbilu, a munhu wa lomu ndzeni. (1 Sam. 16:7b) A mhaka leyi yi dlunyatekile khwatsi a cikhati leci a nga wumba bandla ga wuKristu. I kokile vanhu vo tala vata kakwe ni ka N’wana wakwe lava hi mawonela ya vanhu va nga wonekisa ku khwatsi a va sizi nchumu. (Joh. 6:44) A mun’we wabye hi Sawule, a nga hi muFarisi. Jehovha loyi ‘a ringako timbilu’ i wa nga woni Sawule kota wumba gi nga vhuniko nchumu. (Mav. 17:3) Kanilezvi, i wa mu wona na a ringana ku wumbiwa a maha cibya co saseka — a “cibya ci hlawulilweko” kasi ku nyika wukustumunyu “ka vamatiko ni ka tihosi, ni ka vanana va ka Izrayeli.” (Miti. 9:15) A van’wani lava Nungungulu a va wonileko kota zvibya zvo “khesiwa” va wa hi zvidhakwa, ni zvibhayi, ni makhamba. (Rom. 9:21; 1 Kor. 6:9-11) Laha va nga kuma wutivi ga lisine ga Mhaka ya Nungungulu ni ku kholwa, va no vhumela ku wumbiwa hi Jehovha. w16.06 1:4

Kasi ku hi vhuna ku simama hi fana ni wumba go olova, Nungungulu i tirisa a Mhaka yakwe, ni bandla ga wuKristu, ni ntiro wa kuchumayela. A ku fana ni lezvi a mati ma olovisako wumba, a ku gondza Bhibhiliya siku ni siku ni ku ehleketa zvi nga hi vhuna ku olova mandleni ya Jehovha. Cikhatini ca kale, Jehovha i wa layile a tihosi ta ka Izrayeli lezvaku ti tsala Nayo wa Nungungulu ti tlhela ti wu gondza siku ni siku. (Dhewu. 17:18, 19) A vapostoli va wa zvi zwisisa lezvaku a ku gondza Mitsalo ni ku ehleketa hi yona zva lisima kuchumayeleni kabye. Va wa tshaha va tlhela va kumbuka Mitsalo ya ciHebheru makhati yo tala nguvhu ka mapapilo yabye, va tlhela va kuca lava va nga va chumayela lezvaku va maha zvalezvo. (Miti. 17:11) Hinawu nyamutlha, ha li wona a lisima la ku gondza Mhaka ya Nungungulu siku ni siku ni ku ehleketa nguvhu hi yona. (1 Tim. 4:15) A ku maha lezvo zvi hi vhuna ku simama hi ti koramisa mahlweni ka Jehovha hi tlhela hi olova mandleni yakwe. w16.06 2:10

Lezvo zvi vile zva lisima, nguvhunguvhu cikhatini ca tiyimpi to tshisa ti mahekileko ka malembanyana ndzhako. Hi cikombiso, ka Yimpi ya Wumbiri ya Misava ntsena ku delwe cipimo ca 55 wa timiliyoni ta vanhu. Hambulezvo, a Timboni ta Jehovha a ti patsekangi kuhalateni loko ka nkhata ku khumbileko misava yontlhe. (Mika 4:1, 3) Lezvo zvi ti vhunile ku simama ti nga hi “na nandzu nkhateni wa” vanhu vontlhe. (Miti. 20:26) A kuandza ka vanhu va Nungungulu ku maheka ndzeni ka tiko go biha nguvhu, legi a Bhibhiliya gi wulako lezvaku gi rangelwa hi Sathani, “a nungungulu wa misava” leyi. (2 Kor. 4:4) I rangela a mifumo ya politika ya misava leyi ni zvihaxa-mahungu zva yona. Kanilezvi a nga ta tshuka a zvi kota ku nyimisa ntiro wo chumayela mahungu yo saseka. Hambulezvo, hi ku tiva lezvaku a cikhati ci mu saleleko ci tsongwanyani, Sathani i zama ku hambukisa vanhu ka wukhozeli ga lisine, niku i tirisa tindlela to tala kasi ku maha lezvo.— Kuv. 12:12. w16.06 4:3, 4

Jesu i hi alakanyisa lezvi Jehovha a hlayisisako zvona a zvivangwa zvakwe. I tirisile a cikombiso ca “makhon’wa ya lomu khwatini.” Kuzvilava Jesu i wa wula a zvitsangi zvo tala zvo saseka lezvi zvi nga kona zvo fana ni makhon’wa. Ku hava ni cin’we ca zvona ci ti rungelako tinguwo. Kanilezvi zvi sasekile nguvhu laha ka kuza Jesu aku “hambu Solomoni hi wukosi gakwe gontlhe a nga ambalangi kota gin’we ga wona”! Ehleketa hi lezvi Jesu a nga zvi wula hi kulandzela. I te: “Loku Nungungulu a ambexisa lezvo a byanyi ga lomu khwatini, . . . xana a nga ta mu ambexa nguvhu, n’wina lava va kukholwa ku tsongwanyani ke?” (Mat. 6:29, 30) A zvi kanakanisi lezvaku i wa ta va ambexa! Kanilezvi a vapizani va Jesu va wa fanele ku engetela kukholwa kabye. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Va wa fanele ku tsumba lezvaku Jehovha wa zvi lava ku va hlayisa niku i wa ta va hlayisa futsi. Ahati hina ke? Ha kholwa lezvaku i ta hi hlayisa ke? w16.07 1:15, 16

Ni wihi ndzhingo hi nga kumanako nawo, Jehovha a nga hi vhuna ku yimisana nawo. (1 Ped. 1:6) Contlhe cikhati i ta hi komba a tipswalo takwe hi ndlela yo kari yi zwananako ni lezvi hi yimisanako nazvo. Hi kota ya lezvi Jehovha a kombisako tipswalo takwe hi tindlela to tsalangana, ha kuma makatekwa yo tala. Makatekwa muni yalawo? A gin’we ga wona ku tsetselelwa zviwonho zva hina. Hi kota ya tipswalo takwe, Jehovha wa hi tsetselela a zviwonho zva hina loku hi ti sola hi tlhela hi simama kulwa ni kunavela ka hina ka kuwonha. (1 Joh. 1:8, 9) Pawule i te: “[Nungungulu] i no hi hlanguta ntan’wini wa munyama, a hi enghenisa mufun’weni wa N’wana wakwe a randzekileko, loyi hi nga ni kutirulwa ha yena, ku nga kutsetselelwa ka zviwonho zva hina.” (Kol. 1:13, 14) Hi mu bonga nguvhu Nungungulu hi kota ya wuxinji gakwe. Hi cigelo leco, hi ti karatela ku mu dhumisa. Niku lezvi Jehovha a hi tsetselelako zviwonho zva hina, hi ta kuma makatekwa man’wani ya talela ga cima. w16.07 3:7-9

Hambu lezvi Sathani a nga vhuxa woyonga le Edheni, Jehovha a nga tsikangi vanhu laha tsendzeleni. I va nyikile kutsumba loku ku nga ka ciphrofeto co sangula ca Bhibhiliya. Jehovha i wa ta ruma wokari lezvaku a “gandla” Sathani. A “pswalo” lowo wu wa ta vhulula ndlela yaku a vanhu va kuma lezvi a patswa wo sangula wu nga zvi luza. A vanhu vo ingisa va wa tava ni lungelo ga ku hanya kala kupindzuka laha misaveni, kota lezvi Jehovha a nga zvi lavisile zvona. (Joh. 3:16) A kungaingisi ka Adhamu na Evha ku vangile zvikarato ka wukati gabye ni ga vanhu vontlhe va chadhileko andzhako kabye. Hi cikombiso, Evha ni vontlhe vavasati lava va nga wa tata hi ka yena va wa tazwa kubayisa ka hombe loku va pswala n’wana. A vavasati va wa ta xuva nguvhu ku randziwa ni ku khatalelwa hi vanuna vabye, kanilezvi a vanuna va wa ta fumela vasati vabye, hambu ku va xanisa kota lezvi hi zvi wonako nyamutlha. (Gen. 3:16) Jehovha i lava lezvaku a vanuna vava tihloko ta mingango ti nga ni lirandzo, a vasati va ingisa vanuna vabye. (Efe. 5:33) Loku a nuna ni sati va nga maKristu va tirisana, va nga potsa zvikarato zvo tala. w16.08 1:6, 7

A Bhibhiliya gi komba lezvaku ku na ni zvigelo zvo zwala zva ku a nuna ni sati va nga hambani hambu loku a mun’we wa vona a nga khozeli Jehovha. (1 Kor. 7:12-14) A nuna kutani sati a nga kholwiko i “basisilwe” hi kota ya lezvi a chadhileko ni munhu a tirelako Nungungulu. A vana va patswa lowo va woniwa na va “basile,” hikwalaho Nungungulu wa va vhikela. Ku na ni zvikombiso zvo tala zva zvi nene zva maKristu ma nga vhuna nuna kutani sati wa vona a kuva mukhozeli wa Jehovha. Mupostoli Pedro i layile a vasati va maKristu lezvaku va ti koramisa ka vanuna vabye, ‘kasi hambu loku va hi kona lava va nga ingisiko mhaka, va fela ku kokiwa hi mahanyela ya vasati vabye hi handle ka mhaka; na va wona a mahanyela yabye ya kubasa zvin’we ni cichavo co eta.’ — 1 Ped. 3:1-4. w16.08 2:14, 15

Jehovha i lava lezvaku a malandza yakwe ma randzana ni ku tirelana kota vamakabye. (Luka 22:24-27) A Bhibhiliya gi tlhamusela lezvaku Jesu i nyikele zvontlhe, a ku patsa ni wutomi gakwe kasi ku vhuna van’wani. (Mat. 20:28) Dhorkasi i wa “tele hi mitiro yo saseka, ni ku nyika zvinyikiwo.” (Miti. 9:36, 39) Mariya i wa “tira nguvhu” kasi ku vhuna vamakabye vakwe le Roma. (Rom. 16:6) Hi nga va vhunisa kuyini lava va ha hiko vaswa a ku zwisisa lezvaku zvi na ni lisima ku mahela zvilo zva zvi nene vamakabye? Hi nga famba navo loku hi ya vhuxela lava va khosaheleko kutani lava va babyako. A cikhati a vapswali va vhuxelako vanhu lavo, va nga famba ni vana vabye loku zvi ringana. A madhota ma nga kombela vaswa kutani lava va ha hiko vaswa lisineni lezvaku va famba zvin’we loku vaya nyika zvakuga lava va vakhosaheleko kutani ku va lungisela zvokari mimitini yabye. Loku a vaswa ni lava va ha hi ku nghenako lisineni va wona lezvi a vamakabye va khatalelanisako zvona, va ta gondza ku maha zvalezvo na vonawu ni ku wona lezvi va nga mahako kasi ku vhuna vamakabye. — Rom. 12:10. w16.08 4:13, 14

A muswa wo kari wa cisati le França i wulile lezvi: “A vagondzisi va le cikoleni ca mina va hlamala nguvhu hi kuva ku hi ni zvigondzani zva ha kholwako ka Bhibhiliya.” A vanhu vo tala inyamutlha a va kholwi lezvaku Nungungulu hi yena a nga hi vanga. Loku u hi muswa a tirelako Jehovha kutani a sangulako ku gondza hi yena, kuzvilava wa tshuka u ti wutisa ku cini ci ndzi kholwisako lezvaku Jehovha hi yena Muvangi wa hina. A Bhibhiliya ga hi vhuna ku ehleketa khwatsi hi lezvi hi zvi zwako kutani hi zvi gondzako ni ku alakanyisisa khwatsi hi zvona. A Mhaka ya Nungungulu yi ngalo: “[A] kupimisisa ku ta ku hlayisa.” Hi ndlela muni? Lezvo zvi ta ku vhuna ku ala maalakanyo ya mawunwa zvi tlhela zvi tiyisa kukholwa ka wena ka Jehovha. (Mav. 2:10-12) Kasi hiva ni kukholwa ko tiya ka Jehovha, hi fanele ku mu tiva khwatsi. (1 Tim. 2:4) Hikwalaho, a cikhati leci u gondzako Bhibhiliya ni mabhuku ya hina, zva lisima nguvhu a ku nyima u ehleketa hi lezvi zvi wuliwako. Zama ku zwisisa lezvi u gondzako. w16.09 4:1-3

Hambu loku hi kulile hi kuxaniseka kutani hi talelwe hi zvikarato zvezvi, hi fanele ku simama hilwa hi nga tsiki. Loku hi maha lezvo, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha i ta hi katekisa. (Gen. 39:21-23) Ehleketa hi zvikarato u kumanako nazvo zvezvi. Kuzvilava wa xaniseka hi ku mahelwa kubiha, cihlawulela ca hlonge, ku tseketselwa kutani ku mahelwa ciluse. Wutshan’wini go mbhela ntamu, alakanya lezvi zvi vhunileko Jakobe, na Rakeli, na Josefa lezvaku va simama ku tirela Jehovha na va tsakile. Nungungulu i va tiyisile a tlhela a va katekisa hi lezvi va nga nyika lisima a wunghana gabye naye. Va simamile valwa va tlhela va hanya hi kuyelana ni mikhongelo yabye. Kota lezvi hi hanyako masikwini yo gumesa, zva lisima a kuva hi tiyisa a kutsumba ka hina hi wumandziko! U ti yimisele ku lwela ku tsakelwa hi Jehovha? w16.09 2:8, 9

Kota mupswali, a cikombiso ca wena ca ku kholwa ci na ni lisima la hombe. A vana va wena va nga gondza zvotala hi ku cuwuka lezvi u mahako. Hikwalaho simama ku tiyisa kukholwa ka wena. Vhuna vana va wena ku wona lezvaku Jehovha munhu wa civiri ka wena. A patswa wo kari le Bermudas, loku wu karateka hi mhaka yo kari, va khongela na va hi ni vana vabye va kombela Jehovha lezvaku a va rangela. Va tlhela va kuca vana vabye lezvaku va ti khongelela loku va hi voce. Ve ngalo: “Hi tlhela hi byela nhanyana wa hina wa nhondzo hiku: ‘Tsumba Jehovha hi kumbhelela, tshama na u khomekile ntirweni wa Mufumo, niku u nga karateki nguvhu.’ A cikhati a wonako wuyelo ga lezvo, wa zvi wona khwatsi lezvaku Jehovha wa hi vhuna. Lezvo zvi tiyisile kukholwa kakwe ka Nungungulu ni ka Bhibhiliya.” Vapswali, mu nga tshuki mu rivala lezvaku a mu nge zvi koti ku maha vana va n’wina va kholwa hi kukurumetwa. N’wina mo byala ni ku cheletela mati, kanilezvi hi Jehovha ntsena a kulisako. (1  Kor. 3:6) Hikwalaho ti karateleni ku gondzisa vana va n’wina vo randzeka, mu tlhela mu kombela moya wa ku basa lezvaku wu va vhuna. Loku mu maha lezvo, Jehovha i ta katekisa a kutikarata ka n’wina. — Efe. 6:4. w16.09 5:16-18

Ehleketa hi Sergio ni sati wakwe Muriel, lava va tirileko ka bandla ga lirimi la matiko-wundle hi cipimo ca malembe manharu ni ku hundza. Va sangulile ku wona lezvaku a mufanyana wabye wa 17 wa malembe a nga ha xalali hi kuya ntirweni wa kuchumayela kutani mitlhanganweni. Sergio i tlhamusela lezvi: “Laha hi nga wona lezvaku a ciyimo leco ca vhalela n’wana wa hina a ku kula hi tlhelo ga moya, hi no maha ciboho ca ku tlhela bandleni ga hina ga kale.” Zvini zvi nga vhunako vapswali a ku tiva lezvaku va fanele ku tlhela ke? Co sangula, va fanele ku tiva lezvaku hakunene va naco cikhati co enela ni ntamu wa ku gondzisa vana vabye a ku randza Jehovha zvin’we ni ku va gondzisa a lirimi la matiko-wundle hi khati gin’we. Ca wumbiri, va nga ha pola lezvaku a vana vabye a va zvi lavi kuya ntirweni wa kuchumayela, kuya mitlhanganweni ge hambu ku tira sin’wini ga lirimi la matiko-wundle. Hi kota ya zvigelo lezvi, a vapswali va nga maha ciboho ca ku tlhelela ka bandla ga lirimi leli a vana vabye va li zwisisako khwatsi. Maku, andzhako ka loku a vanana va akile wunghana go tiya na Jehovha, a vapswali va nga boha ku tlhela ka bandla ga lirimi la matiko-wundle.— Dhewu. 6:5-7. w16.10 2:14, 15

Kuzvilava a vaakelane vakwe va mu wutisile ku hikuyini a akako taru lego. Ha zvi tiva kambe lezvaku Nowa a nga va miyelelangi. A Bhibhiliya gi wula lezvaku Nowa i wa hi “mukaneli wa kululama.” (2 Ped. 2:5) I wa lava ku a vanhu va tiva lezvaku Nungungulu i ta neha ntalo kasi ku lovisa vakubiha. Kuzvilava i va byelile zvalezvi Jehovha a nga mu byelile, aku: “Ndzi ta lovisa a nyama yontlhe, hakuva a misava yi tele hi tihanyi ta vanhu,” niku “ndzi ta neha a ntalo wa mati misaveni; kasi wu ta lovisa a nyama yontlhe yi nga ni muhefemulo wu hanyako, yi nga la’hasi ka tilo; zvontlhelele zvi nga laha misaveni zvi tafa.” Kuzvilava hi kulandzela, Nowa i tlhamusele vanhu lezvi va nga fanele ku maha kasi va pona. Jehovha i wa mu byelile lezvi: “U ta enghena lomu tarwini.” — Gen. 6:13, 17, 18. w16.10 4:7

Lomu ka Bhibhiliya, Jehovha i nyika vapswali a zvileletelo xungetano hi lezvi va faneleko ku gondzisisa zvona a vana vabye. A maKristu ma fanele ku ti wonela lezvaku ma nga nghenelwi hi mapimisela ma tolovelekileko ka tiko legi. (Efe. 2:2) Hi cikombiso, ka matshamu yo kari a papayi a nga ha alakanya lezvi: ‘Lomu ka hina, a vanana va gondzisiwa hi vavasati.’ Kanilezvi a Bhibhiliya gi leletela a vapapayi lezvaku va gondzisa vana vabye xungetano hi Jehovha. (Efe. 6:4) A vapswali va randzako Jehovha va lava ku a vana vabye vava ni wunghana go tiya na Jehovha, go fana ni legi Samuweli a nga hi nago na a ha hi cifanyana. (1 Sam. 3:19) Zvi wa tava zvi nene a ku ranga hi ku ehleketa hi lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako na hi nga se maha ciboho ca lisima xungetano hi ngango wa hina ni ntiro wa hina. Hi lava ku vhuniwa hi Papayi wa hina hakuva a hi zvi koti ku fambisa a mazambo ya hina hi hoce. w16.11 3:14, 15

Loku hi cuwuka a zvilo zvi vangilweko hi Jehovha, hi zvi wona khwatsi lezvaku i Nungungulu wa ku xaxameta. “Hi wutlhari Jehovha i no yimisa misava, hi kupimisisa i no yimisa matilo.” (Mav. 3:19) Ku na ni zvilo zvo tala hi kalako hi nga zvi tivi ka zvivangwa zva Jehovha. Kala lezvi ha ha nozwa “cipandze citsongwani ca nduma yakwe ntsena.” (Joba 26:14) Kanilezvi ka zvalezvi zva zvitsongwani hi zvi tivako hi wuako ga hina, ha zvi wona khwatsi lezvaku gi xaxametilwe khwatsi. A timiliyoni ta tinyeleti ti fambafamba hi nongameto ndengelengeni. Ehleketa kambe hi ndlela leyi a zvirendzelekwani zvi woningelwako hi gambo zvi gi rendzelekelako ha yona. A zvilo lezvo zvo hlamalisa zvi koteka ntsena hi lezvi Jehovha a nga xaxameta a ndlela leyi a zvirendzelekwani ni tinyeleti zvi fambafambako ha yona. A cikhati hi ehleketako hi lezvi a nga mahisa zvona matilo ni misava “hi wutlhari,” hi zvi wona na zvi fanela a kuva hi mu dhumisa, hi mu khozela, hi tlhela hi tsumbeka kakwe. — Lis. 136:1, 5-9. w16.11 2:3

Malaki 3:1-3 i tlhamusela lezvi zvi humeleleko Zvigondzani zva Bhibhiliya kusukela 1914 kala kusanguleni ka 1919. Jehovha Nungungulu, “a Hosi” ya lisine, na Jesu Kristu, “a ntsumi wa civhumelwano,” va tile va ta hlola “a vana va ka Levhi,” lava va nga yimela vatotilweko. Andzhako ka kuva Jehovha a va kawukile a tlhela a va basisa, va wa longile ku kuma ntiro wuswa. Hi 1919, Jesu i no yimisa a “nandza gi tsumbekileko ni go tlhariha” kasi gi rangela ni ku gondzisa malandza wontlhe ya Nungungulu. (Mat. 24:45) Hi kugumesa a vanhu va Nungungulu va no huma ka Bhabhuloni wa Hombe. Kusukela kwalaho, va gondzile zvo tala xungetano hi kurandza ka Nungungulu, a lirandzo labye li engetela. A vo ku ma bonga a makatekwa lawo! w16.11 5:14

A Papayi wa hina, Jehovha, i tsumbisa ku katekisa malandza yakwe. Leyi yin’we ya tindlela leti a kombisako hi tona a lirandzo lakwe hi hina, niku ha mu randza “hakuva yena i no ranga a hi randza.” (1 Joh. 4:19) Laha a lirandzo la hina hi Jehovha li yako li kula, a kukholwa ka hina kuya ku tiya niku hiya hi engetela ku tsumba lezvaku Jehovha wa va chachazela lava va mu randzako. (Maheb. 11:6) Jehovha wa chachazela! Leco cipandze ca lisima ca lezvi a nga zvona ni lezvi a mahako. Hikwalaho, a kukholwa ka hina ka Nungungulu a ku eneli loku hi nga kholwi lezvaku wa chachazela lava va mu lavako hi mbilu yontlhe. Hikuyini? Hi lezvaku “a kukholwa kutiyiseka ka hombe xungetano hi zvilo lezvi zvi rindzelwako.” (Maheb. 11:1, NM) A kukholwa zvi wula ku tiyiseka khwatsi lezvaku Nungungulu i ta katekisa vanhu vakwe vo tsumbeka. Kota lezvi zvi kombisilweko ka mutsalo wa nyamutlha, Jehovha i hi ramba lezvaku hi maha cokari kasi hi kuma makatekwa yakwe. Hi komba lezvaku ha bonga a makatekwa lawo loku hi vhumela ku mu ringa kota lezvi a hi kucako ku maha. w16.12 4:1-3

Hambu munhu a nga ni malembe na a tirela Jehovha a nga tshuka a sangula ku hanya “hi ka nyama.” Makunu, xana Pawule i wa lava ku wula ku hi nga tshuki hi alakanyela zvilo zvo kota zvakuga, ntiro wo ti hanyisa, zvihungato, kutani lirandzo ke? Ahihi. Lezvo zvilo zvo toloveleka laha kuhanyeni. Hambu Jesu i waga zvakuga a tlhela a gisa van’wani. I wa zvi tiva kambe lezvaku i fanele ku humula. Pawule kambe i tsalile lezvaku ka vanhu va chadhileko, a ku hlengela masango zvi na ni cipandze ca lisima. A gezu ga ciGreki legi Pawule a nga gi tirisa gi wula ku veka kupima kontlhe ni makungo wontlhe ka nchumu wo kari. A tlhari yo kari yi tlhamusele lezvaku a vanhu lavo va nga ni “maalakanyo ya nyama” hi lava a timbilu tabye, ni mabhulo yabye ni kupima zvi talelako ka kunavela kabye ka nyama. Va tsika kunavela loko kuva wona nchumu wo ranga wutomini gabye. w16.12 2:5, 9, 10

Hi nga sangula kuva ni matshandza kambe hi ku kala hi nga ti woneli ku navela zvilo zva hava. A votala va telwa hi matshandza hi kota ya ku ti lavela wudzundzo, kuva ni ciluse, kutani ku tsandzeka ku khoma zanga yabye. Lezvo zvi humelele ka vokari va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya, vo kota Absalome, Uziya, na Nebhukadnezare. Jehovha i zvi vekile laha kubaseni lezvaku va wa fanele ku ti koramisa. (2 Sam. 15:1-6; 18:9-17; 2 Kro. 26:16-21; Dhan. 5:18-21) Ku ngava ni zvigelo zvin’wani lezvi zvi tshukako zvi maha vanhu va nga ti koramisi. Ehleketa hi cikombiso ca Abhimeleki ni ca Pedro. (Gen. 20:2-7; Mat. 26:31-35) Xana a vavanuna lava va wa hi vanhu va matshandza? Kutani hi lezvi va nga kala va nga zvi tivi zvontlhe zvi nga patseka kutani ku zvi maha na va nga rangangi hi ku alakanyela? Kota lezvi hi kalako hi nga zvi koti ku wona lezvi zvi nga timbilwini, a hi faneli ku lamula a zvigelo zva van’wani loku va maha cokari. w17.01 3:9, 10

A ku fana ni noni leyo ya cisiwana, a vamakabye vo tala nyamutlha va tsumba lezvaku loku va rangisa Mufumo, Jehovha i ta va nyika zvontlhe zvi lavekako kasi ku hanya. (Mat. 6:33) Ehleketa hi makabye Malcolm. Ndzeni ka malembe yo tala lawa yena ni sati wakwe va tireleko Jehovha, va vile ni zvikhati zvo tsakisa ni zvo nonoha. I te: “A wutomi gi tshama hi ku cicacica, ga tshuka gi nonoha, niku a hi na ku tiva zva mandziko. Kanilezvi Jehovha wa katekisa lava va mu tsumbako.” Makunu hi gihi a wusungukati ga Malcolm? I ngalo: “Khongela ka Jehovha u kombela a kuva u bhindzula ntirweni wakwe hi laha u zvi kotako hi kona. Veka kupima ka wena ka lezvi u zvi kotako ku maha, na ku nga hi ka lezvi u nga zvi kotiko.” A tiko legi go biha giya “mahlweni kubiheni,” hikwalaho hi nga rindzela kuya hi kumana ni zvikarato zva hombe laha a cikhati ci yako ci hundza. (2 Tim. 3:1, 13) Inyamutlha zva lisima nguvhu ku hundza kale a kuva hi nga tshuki hi jujiwa kupima hi zvikarato zva hina. Wutshan’wini ga lezvo, hi fanele ku tsumba Jehovha hi kumbhelela hi tlhela hi veka kupima ka hina ka lezvi hi zvi kotako ku maha. w17.01 1:17-19

Laha Dhavhidha a nga tshama ka muti wo chandza, i no xuva ku mu akela tempeli Jehovha. Kanilezvi a hi zvona lezvi Jehovha a nga zvi lava kota hi zvi wonako ka mutsalo wa nyamutlha. Hambu lezvi Jehovha a nga tsumbisa Dhavhidha lezvaku contlhe cikhati i wa tava zvin’we naye, Dhavhidha i byelilwe lezvaku a tempeli yi wa ta akiwa hi mun’we wa vana vakwe. Zvi mu khumbisile kuyini Dhavhidha? (1 Kro. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1) Dhavhidha i wa zvi lava nguvhu ku mu akela tempeli Jehovha, hikwalaho kuzvilava i xukuvalile nguvhu a cikhati a ngazwa ku a hi yena a to aka. Hambulezvo i simamile a vhunetela ka ntiro wa kuaka lowu wu nga wa ta rangelwa hi n’wana wakwe Solomoni. Dhavhidha i vhunetele ku lava vatiri ni ku hlengeletela tisimbi, ni suku, ni silivha, ni ndzalama ni mapulangu. I wa nga karateki hi loyi a to nyikwa wudzundzo ga ku aka tempeli, leyi hi kugumesa yi nga tiviwa kota tempeli ya Solomoni. Wutshan’wini ga ku karateka hi lezvo, i no tiyisa Solomoni aku: “N’wananga, ngha Jehovha ava zvin’we na wena, u vhuvhuma, u aka a yindlu ya Jehovha.” — 1 Kro. 22:11, 14-16. w17.01 5:6, 7

Hambu loku hi xanisiwa, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku hanya hi ndlela leyi Jehovha a hi gondzisako. Hi ku hanya hi milayo ya Jehovha, hi neha wudzundzo ka vito gakwe. (Mat. 5:14-16) Hi komba lezvaku a milayo yakwe yi nene niku Sathani muhembi. A hi mbhelelangi, hikwalaho hi ta maha zvihoxo. Kanilezvi loku hi hoxisa, ha ti sola hi tlhela hi ti karatela ku tsika ku maha zvilo lezvo zvi chakisako vito ga Jehovha. Kani hi vatotilweko kani hi va “tiyivhu tin’wani,” Jehovha wa tsetselela zviwonho zva hina loku hi kholwa ka ndzhiho. Lava va ti hendleletako kakwe, Jehovha wa va amukela kota vakhozeli vakwe. A maKristu ma totilweko i ma hlayela kululama kota vana vakwe, niku lava va “tiyivhu tin’wani” i va hlayela kululama kota vanghana vakwe. (Joh. 10:16; Rom. 5:1, 2; Jak. 2:21-25) Hikwalaho, hambu zvezvi a ndzhiho wu vhulula ndlela ya ku hiva ni wunghana gi nene ni Papayi wa hina hi tlhela hi basisa vito gakwe. w17.02 2:5, 6