Maio

Jefta i wa zvi tiva lezvaku kasi ku tlhatlhisa vaIzrayeli ka vaAmoni i wa fanele ku vhuniwa hi Nungungulu. Hikwalaho, i tsumbisile Jehovha lezvaku loku a mu vhuna ku hlula, i wa ta mu nyika “munyikelo wa kuhiswa” hi munhu wo sangula loyi a nga wa ta mu khinga kuwuyeni kakwe hi kulweni. (Vala. 11:30, 31) A munyikelo lowo wu wa patsa yini? A ku maha muphahlo hi munhu cinyenyeko ka Jehovha. Hikwalaho, zvi te dlunya lezvaku Jefta i wa nga lavi ku hisa munhu kota munyikelo. (Dhewu. 18:9, 10) Ka Nayo wa Mosi, a munyikelo wa kuhiswa wu wa nyikelwa wontlhe ka Jehovha, hikwalaho zvi wonekisa ku khwatsi Jefta i wa wula ku nyikela munhu loye lezvaku a tirela Jehovha ntsena wutomini gakwe. A ntiro lowo wu wa tava wa wutomi gontlhe tabernakelini. Jehovha i no vhumela citsumbiso ca Jefta a mu katekisa hi ku mu vhuna ku hlula hi ndlela yo hlamalisa. (Vala. 11:32) A cikhati leci Jefta a nga wuya hi kulweni, loyi a nga huma a mu khinga i nhanyana wakwe wo randzeka, a n’wana wakwe wa mun’we! Xana i wa ta tatisa citsumbiso cakwe, a nyikela nhanyana wakwe lezvaku a tirela Jehovha tabhernakelini ka wutomi gakwe gontlhe ke ? w16.04 1:11-13

Ka malembanyana ndzhako hi gondzile a bhuku ‘Tshamani lirandzweni la Nungungulu’ ka Cigondzo ca Bhibhiliya ca bandla. Xana a ku gondza a matshamela ya Nungungulu, ni kuzwa mihlamulo yo huma mbilwini ya vamakabye va wena, a zvi ku kucangi ku mu randza nguvhu a Papayi wa wena wa le tilweni? Ha engetela wutivi ga hina ga Mhaka ya Nungungulu kambe laha hi dembako ndleve hi ingisela tikanelo, mikombiso, ni kugondziwa ka Bhibhiliya. A mitlhangano yi hi gondzisa ku tirisa a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ka matshamela wontlhe ya wutomi ga hina. (1 Tes. 4: 9, 10) Hi cikombiso, a cigondzo ca Murindzeli ci zwananiswa ni zvilaveko zva vanhu va Nungungulu. Xana ku na ni cigondzo co kari ca Murindzeli ci ku kucileko ku ehleketa hi mixuvo ya wena, ku tsetselela maKristu-kuloni, kutani ku chukwatisa mikhongelo ya wena? A mutlhangano wa laha cikari ka vhiki wu hi gondzisa ku chumayela. Hi gondza lezvi hi nga chumayelisako zvona mahungu yo saseka ni ku gondzisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya hi ndlela yi bhindzulako. — Mat. 28:19, 20. w16.04 3:4, 5

U tshuka u ehleketa hi mazunga ya vanhu ma tsalilweko lomu ka Bhibhiliya? Ehleketa hi zvipimo zvo sangula basi zva Genesisi. Kana i dele Abheli (Gen. 4:3-8); Lameki a daya jaha gi nga muba (Gen. 4:23); a varisi va Abrahama (Abrama) ni va Loti va vangelana maguwa (Gen. 13:5-7); Hagari a chepeta Sara (Sarayi), Sara a zangarela Abrahama (Gen. 16:3-6); Ixmayeli a vhukela vontlhe, vontlhe va vhukela yena. (Gen. 16:12) Hikuyini a Bhibhiliya gi wulawulako hi mazunga lawo? A cin’we ca zvigelo hi lezvaku zvi vhuna vanhu va nga mbhelelangiko a ku tiva lezvaku hikuyini va faneleko ku hlayisa kurula. Gi tlhela gi komba lezvi hi nga mahisako zvona. Ha vhuneka hi ku lera matimu ya Bhibhiliya ma wulawulako hi vanhu va lwiseneko ni zvikarato hi kumanako nazvo. Hi tiva mihandzu ya kutikarata kabye, niku hi ndlela leyo hi nga tirisa zvigondzo lezvo loku hi kumana ni zvilo zvo fana wutomini ga hina. Zvontlhe lezvo zvi hi vhuna ku wona lezvi hi faneleko ku maha ni lezvi hi nga faneliko ku maha ka zviyimo zvo kota lezvo. w16.05 1:1, 2

Jesu ni vapizani vakwe va tirisile mamahela muni kasi ku chumayela a mahungu yo saseka? Va wa yela vanhu ni kwihi lomu va nga kumeka kona — lomu kufambeni ni lomu mimitini. A ntiro wa kuchumayela wu wa patsa ku hlota vanhu va timbilu ti nene hi muti ni muti. (Mat. 10:11; Luka 8:1; Miti. 5:42; 20:20) Hi mahela lego gi longoloxilweko va wa kombisa ku kala va nga hi na cihlawulela. A Timboni ta Jehovha ke, to yini mhakeni leyi? Hi tona toce ti chumayelako lezvaku Jesu i kari a fuma kota Hosi kusukela 1914. Ti nyika nguvhu lisima a ntiro wa kuchumayela, kota lezvi Jesu a layileko. A bhuku go kari gi wulawulako hi wukhongeli gi ngalo: ‘A Timboni ta Jehovha . . . a ti tshuki ti rivakelwa lezvaku a ntiro wa tona wo ranga ku bika mahungu ya moya xungetano hi kugumesa ka tiko loku ku tako ni kuhanyiswa loku ku vilelekako.’ A Timboni ta Jehovha ti simama ti huwelela mahungu lawo, hi mamahela lawa Jesu ni vapizani vakwe va nga ma tirisa. w16.05 2:10, 12

Loku hi maha zviboho na hi rangelwa hi maalakanyo ya Jehovha, hi tshinela nguvhu ka yena hi tlhela hi tsakelwa ni ku katekiswa hi yena. (Jak. 4:8) Lezvo zvi hi maha hiva ni kukholwa ko tiya ka Papayi wa hina wa le tilweni. Hikwalaho, ngha hi vhumela ku rangelwa hi milayo ni matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, hakuva zvi hi komba a maalakanyo ya Nungungulu ka mhaka yin’we ni yin’wani. Lisine lezvaku hi nga ta tshuka hi tiva zvontlhe xungetano hi Jehovha. (Joba 26:14) Hambulezvo, loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako, hambu zvezvi hi nga gi kuma a wutlhari, ni wutivi, ni kupimisisa loku ku lavekako kasi ku maha zviboho zva zvi nene. (Mav. 2:1-5) A maalakanyo ni makungo ya vanhu va nga mbhelelangiko zvi tshama hi ku cica, kanilezvi a mutsali wa tisimu i hi alakanyisa a mhaka yo tiya yaku: “A cikungo ca Jehovha ci ta tsondzoma kala kupindzuka; a maalakanyo ya mbilu yakwe ma su tsoma zvizukulwaneni zvontlhe.” (Lis. 33:11) Zvi te dlunya lezvaku hi nga maha zviboho zva zvi nene nguvhu loku a maalakanyo ya hina ni zvimaho zva hina zvi zwanana ni maalakanyo ya Jehovha, a Nungungulu wa hina wa wutlhari gontlhe. w16.05 3:17

A kukholwa ka hina ka lezvaku Jehovha wa tiva matshamela ya timbilu ni ku koka vanhu a va hlawulako ku fanele ku hi beletela ku lamula van’wani, cipandzeni ca hina ni bandleni ga hina. (Joh. 6:44) A ku vhumela lezvaku Jehovha Muwumbi wa hina, zvi nga khumba lezvi hi ma wonisako zvona maKristu-kulori. (Isa. 64:8) Xana wa wona vamakabye va wena kota lezvi Nungungulu a va wonisako zvona — na ku nga hi zvibya zvi wumbilweko, kanilezvi zva ha wumbiwako? Jehovha i wona munhu wa lomu ndzeni ni lezvi a munhu loye a nga tshamisako zvona mandleni yakwe yo mbhelela. Hikwalaho, i na ni mawonela ma nene hi vanhu niku a nga veki kupima kakwe ka kungambheleli kabye ka cikhatanyana. (Lis. 130:3) Hinawu hi nga mu pimanyisa hi kuva ni mawonela ma nene hi malandza yakwe. Hi lisine, hi nga tira zvin’we ni Muwumbi wa hina hi ku vhuna vamakabye va hina laha va ti karatelako ku kula hi tlhelo ga moya. (1 Tes. 5:14, 15) Kota “zvinyikiwo ka vanhu,” a madhota ma fanele ku yi khatalela nguvhu a mhaka leyi. — Efe. 4:8, 11-13. w16.06 1:4-6

A ku chumayela mahungu yo saseka ka van’wani zvi nga hi gondzisa ku ti koramisa ni ku kombisa matshamela yo hambanahambana ya mbhandzu wa moya wa Nungungulu. (Gal. 5:22, 23) A ku hundza lezvo, laha hi kombisako a wumunhu go fana ni ga Kristu, hi sasekisa a mahungu ya hina, lezvi zvi nga khumbako mawonela ya vanhu vo kari hi va kumako wutirelini. Hi cikombiso, a Timboni timbiri le Austrália ti no miyela ti ingisela hi cichavo laha a wasati wo kari a nga ti rukatela. Kanilezvi, hi ndzhako ka cikhati, a wasati loye i ti solile nguvhu hi lezvi a nga mahile a gumesa a tsalela hofisa ya ravi. Ndzeni ka papilo lego a nga tsala, i te ngalo: “Ndzi lava ku kombela rivalelo ka vanhu lavo va vambiri va lihlazva-mbilu ni vo ti koramisa hi lezvi ndzi nga va chepetisa zvona. Ndzi mahile wupumbu ga hombe nguvhu hi ku yima mahlweni ka vanhu vambiri va hangalasako Mhaka ya Nungungulu, ndzi va hlongola hi ndlela leyo.” Xana a wasati loye na a tsalile lezvo loku a vahuweleli lavo va wa no zangaranyana vonawu? Zva kanakanisa. Hi nga wona lezvi a kuchumayela ka hina ku hi vhunisako zvona hina ni vaakelani va hina! w16.06 2:12, 13

Hontlheni hi pswalilwe na hi nga mbhelelangi. (Rom. 5:12, 19) Hikwalaho, ka zvikhati zvin’wani a vokari lomu bandleni va nga tshuka va wula kutani ku maha zvilo zvi to hi khunguvanyisa. Lezvo zvi nga ringa lirandzo la hina hi Jehovha ni vanhu vakwe. Hi ta maha yini ka zviyimo lezvo? Hi cikombiso, Mupristi wa Hombe Eli i wa hi ni vana vambiri va nga kala va nga hanyi hi milayo ya Jehovha. Hi gondza lezvi: “A vana va Eli va wa hi vavanuna vo biha. Va wa nga mu tivi Jehovha.” (1 Sam. 2:12) Hambu lezvi a papayi wabye a nga maha ntiro wa lisima kasi ku vhuvhumisa wukhozeli ga lisine, a vana vakwe va wa maha zviwonho zva hombe. Eli i wa yi tiva khwatsi mhaka leyo niku i wa fanele ku va laya, kanilezvi a nga mahangi zva hombe hi mhaka leyo. Kota wuyelo ga kona, Nungungulu i no lamula ngango wa Eli. (1 Sam. 3:10-14) Hi kufamba ka cikhati, a pswalo wakwe wu wa nga ta ha vhumelelwa ku maha vapristi va hombe. Loku u wa hanyile cikhatini ca Eli, na u te yini lezvi Eli a nga kala a nga mahi nchumu hi kuwonha ka vana vakwe? Na u khunguvanyekile, u tsika ku tirela Nungungulu ke? w16.06 4:5, 6

Hikuyini Jesu a nga wula magezu lawo? Hi kulandzela i tlhamusele a Cigelo ca kuva hi tsumba a magezu lawo. I te ngalo: “[A] Raru wa n’wina wa le tilweni wa zvi tiva lezvaku zvontlhe lezvi zva laveka ka n’wina.” Jehovha wa zvi tiva lezvi zvi lavekako ka wena hambu loku wena n’winyi u nga se zvi wona. (Fil. 4:19) Wa zvi tiva ku tinguwo muni ti to laveka ka hina zvezvanyana. Wa zvi tiva a zvakuga lezvi zvi to laveka ka wena. Wa zvi tiva ku wena ni ngango wa wena mu fanele kuva ni wutshamu go hanya kona. Jehovha i ta ku vhuna ku kuma zvilo lezvi hakunene zvi lavekako ka wena. Ha tsumba lezvaku loku hi maha lezvi a zvi lavako hi tlhela hi rangisa Mufumo wakwe wutomini, i ta hi nyika zvontlhe lezvi zvi lavekako a tlhela a hundzisa. Ha zvi tiva kambe lezvaku a kuva ni wunghana gi nene na Jehovha hi zvona zvi to hi nyika litsako la lisine, niku lezvo zvi hi vhuna ku eneliswa hi “zvakuga ni kuambala” loku ku lavekako. — 1 Tim. 6:6-8. w16.07 1:17, 18

Hi kota ya ndzhiho, ha tlhanganyiswa na Nungungulu. Pawule i tlhamusele mhaka leyi ni lezvi yi yelanisako zvona ni tipswalo ta Jehovha laha a nga byela vamakabye vakwe va totilweko aku: “Na hi hlayelwe kululama hi kukholwa, hi na ni kurula ni Nungungulu hi Hosi ya hina Jesu Kristu; loyi hi kumileko ha yena a kuenghena ka hina tipswalweni leti hi nga ka tona.” (Rom 5:1, 2) A ho ku bonga hi lezvi hi nga ni wunghana go rula na Jehovha! Muphrofeti Dhaniyeli i tsalile lezvaku cikhatini ca magumo, “lava va tlharihileko,” ku nga vatotilweko, va wa ta kokela “vanyingi kululameni.” (Dhan. 12:3) Va zvi mahisa kuyini lezvo? Va chumayela mahungu yo saseka va tlhela va gondzisa milayo ya Jehovha ka timiliyoni ta “tiyivhu tin’wani.” (Joh. 10:16) Va va vhuna ku woniwa va hi vanhu vo lulama mahlweni ka Nungungulu, lezvi zvi kotekako ntsena hi kota ya tipswalo ta Jehovha. — Rom. 3:23, 24. w16.07 3:10, 11

A kutekana loko ku wa nga hi ka ntumbuluko. A tingilozi leto ni vasati va tona va pswele vana va zvihotlovila zvo leva. Ndzeni ka cikhati leco, a ‘kuwonha ka vanhu ku no kula nguvhu laha misaveni.’ (Gen. 6:1-5) Hikwalaho, Jehovha i wulile lezvaku i wa ta neha Ntalo wa hombe misaveni kasi ku lovisa vanhu vontlhe vo biha. “Nowa, a mukaneli wa kululama,” i bikele vanhu a kuta ka Ntalo lowo. (2 Ped. 2:5) Kanilezvi a va mu ingisangi hakuva va wa khomekile nguvhu hi zvilo zva wutomi gabye ga siku ni siku, a ku patsa ni ku chadha. Jesu i fananisile a masiku ya Nowa ni lawa hi hanyako ka wona. (Mat. 24:37-39) Inyamutlha, a kutala ka vanhu a va vhumeli kuzwa a mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu lawa hi chumayelako. Hi hangalasa mahungu lawo na gi nga se loviswa a tiko legi go biha. Hi gondza yini ka lezvi zvi nga humelela masikwini ya Ntalo? A hi faneli ku tsika zvilo zvo kota ku chadha ni ku pswala vana zviva zva lisima nguvhu ka hina laha ka kuza hi rivakelwa lezvaku a siku ga Jehovha gi laha kusuhani. w16.08 1:8, 9

Kota lezvi hi hanyako “masikwini yo gumesa,” hi kumana ni “zvikarato” zvo tala. (2 Tim. 3:1-5) Hi cigelo leco, hi fanele kuva ni wunghana go tiya na Jehovha kasi gi hi vhikela. Laha ka mutsalo wa nyamutlha, Pawule i wa nga lavi ku wula lezvaku lava va chadhileko va fanele ku nga khatali hi vanuna kutani vasati vabye. Kanilezvi, kota hi hanyako masikwini yo gumesa, hi fanele ku rangisa wukhozeli ga Jehovha a ku hundza zvontlhe. (Mat. 6:33) Zvikhatini lezvi zva zvikarato, hi wona a makati yo tala na ma hohloka. Xana zva koteka kuva ni wukati go tsakisa? Zva koteka, loku hi simama ku zwanana na Jehovha ni vanhu vakwe, hi tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, hi tlhela hi vhumela ku rangelwa hi moya wa ku basa wa Jehovha. Loku hi maha lezvo, hi nyika wudzundzo “lezvi Nungungulu a zvi tlhanganyisileko.” — Mar. 10:9. w16.08 2:17, 18

Ku na ni cilaveko ca ku gondzisa vamakabye vo tala va cinuna lezvaku va maha varisi lomu bandleni. Pawule i byelile Timote aku: “Ngha uva ni ntamu tipswalweni leti ti nga ka Kristu Jesu. Lezvi u zvi zwileko ka mina mahlweni ka vakustumunyu vanyingi, zvi veke ka vavanuna va tsumbekileko, lezvaku va fela ku zvi kota ku gondzisa van’wani.” (2 Tim. 2:1, 2) Timote i gondzile zvotala ka Pawule, loyi a nga hi dhota ni mupostoli. I gondzile ku chukwatisa a machumayelela yakwe ni ndlela yo vhuna van’wani lomu bandleni. (2 Tim. 3:10-12) Pawule i mbhetile cikhati co leha na a hi na Timote hakuva i wa lava ku mu gondzisa kala a buvha. (Miti. 16:1-5) A madhota ma nga pimanyisa Pawule hi ku famba zvin’we ni malandza ya wutireli ma ringanelwako ka tiyendzo tabye ta wurisi. Hi ndlela leyo, a malandza ya wutireli ma ta gondza ku gondzisa van’wani, kuva ni lihlazva-mbilu ni lirandzo, ni ku tsumba Jehovha a cikhati ma khatalelako a ntlhambi wakwe. w16.08 4:16, 17

A zvikhati zvin’wani, a Bhibhiliya ga wulawula hi munhu loyi a mandla yakwe ma nga ni gome. Lezvo zvi wula munhu a mbhelileko ntamu kutani a mbhelelweko hi kutsumba. (2 Kro. 15:7; Maheb. 12:12) Ka ciyimo leco, zva olova lezvaku a munhu a tsukula. Leci ci nga tsakisiko hi lezvaku kota lezvi hi hanyako ka tiko legi go biha ga Sathani, hi kumana ni zvilo zvo tala zvi hi jujako kupima. Niku a ku fana ni cirikhiso leci ci mahako ngalava yi nga fambi, a kukarateka ku nga hi rera ku tlhela ku hi mbheta ntamu. (Mav. 12:25) Cini ci nga ku mahako u karateka? Kuzvilava u karateka hi ku felwa hi xaka, kulwa ni mababyi ya hombe kutani tixanisa. Zva koteka kambe ku ngha na ulwa ni ku hlayisa ngango wusiwaneni ga hombe. Hi kufamba ka cikhati, a kukarateka ku nga ku mbheta ntamu hambu ku ku susela litsako. Hambulezvo, u nga tiyiseka lezvaku Nungungulu i tshama na a longile ku ku vhuna. — Isa. 41:10, 13. w16.09 1:2, 4

Kota lezvi hi nga vanhu va nga mbhelelangiko, kuzvilava hilwa ni kunavela ko biha. A vokari valwa ni ku lava ku tsakela ku chumayela, a van’wani valwa ni mababyi kutani ciwundza. Ku na ni van’wani kambe zvi va karatelako ku tsetselela wokari a va khunguvanyisileko. Kani cikhati muni hi nga naco na hi tirela Jehovha, hontlheni hi fanele kulwa ni zvilo zvi hi karatiselako ku tirela Nungungulu, loyi a chachazelako lava va tsumbekako. Loku u hi ka ciyimo leco, maha mukhongelo ka Jehovha u kombela moya wakwe wa ku basa. A mukhongelo ni moya wa ku basa zvi nga ku nyika ntamu wa ku maha zva zvi nene, zvonake Nungungulu a ku katekisa. Ti yimisele ku hanya hi kuyelana ni mikhongelo ya wena. Ti karatele ku gondza Bhibhiliya siku ni siku, u ti xavela cikhati co maha cigondzo ca munhu wutsumbu ni wukhozeli ga ngango. w16.09 2:10, 11

A wokari a nga ha ku byela lezvi: “Mina ndzi kholwa evholusawu hakuva a titlhari ta siensia ti wula lezvaku lisine. U nga kholwisa kuyini ka Nungungulu waku a ku na munhu a tshukileko a mu wona?” A vanhu vo tala va ti byela lezvo. Lisine lezvaku ku hava ni mun’we wa hina a tshukileko a wona Nungungulu kutani ku wona nchumu na wu vangiwa. (Joh. 1:18) Hambulezvo, lava va kholwako a evholusawu ke? Vonawu va kholwa nchumu wo kala va nga wu woni. A ku na munhu kutani tlhari ya siensia yi tshukileko yi wona cihari co kari na ci cica ci maha cin’wani. Hi cikombiso, a nga kona a tshukileko a wona cihari co kota nyoka kutani cibaratata na ci cica ci maha nghala kutani ndlovhu. (Joba 38:1, 4) Hikwalaho hontlheni hi fanele ku cuwuka lezvi a zvilo zvi tshamisileko zvona, hi ehleketa hi zvona, hi gumesa hi maha ciboho mayelano ni laha ku nga ni lisine. A vanhu vo tala va cuwukile a ntumbuluko, va wona lezvaku Nungungulu i kona. Va zvi ‘wonile zviku dlunya’ lezvaku hi yena Muvangi, i na ni ntamu, niku i na ni matshamela yo tala yo hlamalisa. — Rom. 1:20. w16.09 4:4

Jehovha i hlayisile vafambi va nga hanya le Izrayeli hi lirandzo va tlhela va kuma lungelo ga ku kutsula a zvakuga lezvi a vatshoveli va nga zvi siyetela masin’wini yabye. (Lev. 19:9, 10) Ahandle ko laya vaIzrayeli lezvaku va komba cichavo a vanhu va matiko man’wani, Jehovha i wa lava kambe lezvaku va alakanya lezvi zvi bayisisako zvona ku hanya ka tiko gin’wani. (Ekso. 23:9) Hambu a cikhati leci a vaIzrayeli va nga kala va nga se maha tikhumbi Gibhite, a vaGibhite va wa sina va va venga hi kota ya lezvi va nga hambene navo. (Gen. 43:32; 46:34; Ekso. 1:11-14) A vaIzrayeli va xanisekile nguvhu kuhanyeni kabye kota valuveli. Makunu Jehovha i wa lava lezvaku va alakanya lezvo va tlhela va kombisa wunene ka valuveli lava va nga hanya navo. (Lev. 19:33, 34) Jehovha a nga cicangi. Hikwalaho loku a vanhu va tiko gin’wani vata bandleni ga hina, a hi faneli ku rivala lezvaku Jehovha wa ha va khoma khwatsi vanhu lavo. (Dhewu. 10:17-19; Mala. 3:5, 6) Nyima u ehleketa hi zvikarato lezvi a vanhu va tiko gin’wani va tlhanganako nazvo. Hi cikombiso, kuzvilava a va li tivi khwatsi a lirimi la lomu va nga kona niku kuzvilava va khomiwa hi ndlela ya hava. A hi ti karateleni ku va vhuna hi tlhela hi va khoma hi ndlela ya yi nene. — 1 Ped. 3:8. w16.10 1:3-5

A papilo ga Jakobe gi tlhamusela lezvaku a kukholwa ka maKristu a hi ku vhumela basi, kanilezvi ku patseka ni mitiro. Kuzvilava i mahile lezvo cikhatanyana ndzhako ka ku Pawule a tsalele maHebheru. Jakobe i te: “Ndzi kombe a kukholwa ka wena na ku hi hava mitiro, mina ndzi ta ku komba a kukholwa ka mina hi mitiro ya mina.” (Jak. 2:18) Jakobe i tlhamusele lezvaku a kukholwa a hi ku tiva zvilo u tlhela u nga kanakani basi. A madhimoni a ma ali lezvaku Nungungulu i kona, kanilezvi a ma kholwi ka Jehovha. Malwa ni kungo gakwe. (Jak. 2:19, 20) Kanilezvi a munhu a nga ni kukholwa i tsakisa Nungungulu hi ku maha zva zvi nene. Hi zvalezvo a nga maha Abrahama. Jakobe i te: “A kokwani wa hina Abrahama, a nga hlayelwangi kululama hi mitiro ke, laha a nga nyikela Isaka a n’wana wakwe hehla ka alati? Wa zvi wona lezvaku a kukholwa ku no tira zvin’we ni mitiro yakwe; a kukholwa ku no mbheleliswa hi mitiro.” Hi kulandzela, Jakobe i khanyisile lezvaku a kukholwa ku nga hava mitiro a ku vhuni nchumu, kota lezvi a magezu ya mutsalo wa nyamutlha ma zvi kombisako. w16.10 4:8

A titlhari ta siyensiya ti tirisa zvilo zvo tala ti zvi gondzileko ka wuako ga hina ni misava ya hina kasi ku chukwatisa wutomi ga hina. Kanilezvi a ti zvi koti ku hlamula zviwutiso zvo tala zva lisima. Hi cikombiso, a vagondzi va zvilo zva le ndengelengeni, a va zvi koti ku hi tlhamusela khwatsi lezvi a wuako gi nga sangulisa zvona niku hikuyini ku nga ni vanhu, ni zvihari, ni tisinya laha misaveni. A vanhu vo tala kambe a va zvi koti ku tlhamusela ku hikuyini a vanhu vontlhe va xuvako nguvhu ku hanya kala kupindzuka. A cin’we ca zvilo zvi mahako vanhu va nga kumi mihlamulo ya zviwutiso lezvo hi lezvi a titlhari ta siensia ni vanhu van’wani va wulako lezvaku a ku na Nungungulu va tlhela va vhuvhumisa a gondzo ya evholusawu. Kanilezvi Nungungulu wa hi nyika mihlamulo ya zviwutiso lezvo lomu ka bhuku gakwe, a Bhibhiliya. Jehovha i yimisile milayo yo tala yi rangelako ntumbuluko. A milayo leyo a yi cici. A vamagezi, ni vamati, ni vanjiniyela, ni vafambisi va miavhiyawu, ni vamahi va operasawu, ni van’wani, vontlhe va rangelwa hi milayo leyo ka mitiro yabye. w16.11 2:4, 5

Hi na ni zvigelo zvo tala zva kuva hi bonga Jehovha! A cin’we ca zvona hi lezvaku hi hanya, hi fambafamba, hi tlhela hiva kona hi kota ya yena. I tlhelile a hi nyika a Bhibhiliya. A ku fana ni maKristu ya le Tesalonika, ha ci nyika nguvhu lisima a cinyikiwo leco hakuva mahungu ma tako hi kakwe. (1 Tes. 2:13) A Bhibhiliya gi hi vhuna ku tshinela ka Jehovha, yenawu a tshinela ka hina. (Jak. 4:8) Ha mu bonga nguvhu Papayi wa hina hi lezvi a hi rambileko a ku lumba hlengeletano yakwe. Hi ti zwisa ku khwatsi hi mutsali wa tisimu loyi a ngaku: “Dhumisani Jehovha, hakuva i nene, hakuva a wuxinji gakwe ga kala kupindzuka.” (Lis. 136:1) Ka vhesi gin’we ni gin’wani ga lisimu leli, a mutsali wa tisimu i phinda magezu lawa: “A wuxinji gakwe ga kala kupindzuka.” Loku hi tsumbeka ka Jehovha hi tlhela hi landzela zvileletelo lezvi a hi nyikako hi ku tirisa a hlengeletano yakwe, i ta hi nyika wutomi ga pindzukelwa niku i ta tsumbeka ka hina kala kupindzuka! w16.11 3:18, 19

A vhesi legi gi tirisiwa makhati yo tala lomu ka bhuku Zvini lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako hakunene? ni Zvini lezvi a Bhibhiliya gi hi gondzisako? A cikhati hi gondzako ni vana va hina kutani vanhu van’wani a cipimo 3, ni 5, ni 6, kuzvilava ha lera a Va Le Roma 5:12. Hi nga ha tirisa a vhesi legi kasi ku va vhuna ku zwisisa ku hikuyini a misava yi kalako yi nga hi paradhise, hikuyini ku nga laveka ndzhiho, niku hikuyini hi fako. Kanilezvi a vhesi legi gi nga vhuna hontlheni kambe a kuva hi engetela ku bonga a kuzwanana loku hi nga nako na Jehovha. Gi nga hi vhuna kuva hi ti yimisela nguvhu ku mu tsakisa hi tlhela hi rindzela hi mahlo yo pswhuka a zvilo lezvi a tsumbisako. A ca hava hi lezvaku hontlheni hi vawonhi. Hi maha zvihoxo siku ni siku. Kanilezvi Jehovha i na ni tipswalo. Wa zvi tiva lezvaku a hi mbhelelangi, niku i tshama a longile ku hi tsetselela. (Lis. 103:13, 14) Jesu i hi byelile lezvaku hi fanele ku kombela Nungungulu lezvaku a hi tsetselela zviwonho zva hina. (Luka 11:2-4) Loku Jehovha a hi tsetselele zviwonho hi zvi mahileko kale, a zva ha lavi lezvaku hi tshama hi ku ti alakanyisa zviwonho lezvo. A hi woneni lezvi Jehovha a hi tsetselelisako zvona. w16.12 1:1-3

A maKristu ya le Roma ma wa fanele ku ti hlola ma wona lezvaku a ma na “maalakanyo ya nyama” ke. Hinawu nyamutlha hi fanele ku alakanyela lezvi hi zvi nyikako nguvhu lisima. Zvini hi randzako ku bhula hi zvona? Zvini hi randzako ku maha? A vokari va nga ha pola lezvaku va tshama na va alakanyela ku ringa lixaka liswa la byala, ku sasekisa tiyindlu tabye, ku xava tinguwo ta tiswa, ku maha mabhindzu, kutani ku endza va famba va hlakana. A zvilo lezvi a zvi bihangi. Zvilo zvo toloveleka wutomini. Hi cikombiso, hambu Jesu i humesile byala muchadhweni wo kari, niku Pawule i kucile Timote lezvaku anwa “vhinya gi tsongwani” hi kota ya lihanyo lakwe. (1 Tim. 5:23; Joh. 2:3-11) Kanilezvi a vhinya gi wa nga hi gona nchumu wa lisima nguvhu wutomini gabye. Makunu, zvini va nga zvi rangisa ka mabhulo yabye? Ahati hina ke? Cini hi ci rangisako nguvhu wutomini? w16.12 2:5, 10, 11

A citsumbiso leco ca Jehovha ci hi vhuna ku tsumba magezu ya Jesu ma nga ka Matewu 6:33. Ka khati go kari, mupostoli Pedro i wutisile Jesu aku: “Hina hi siyile zvontlhe, hi ku landzela; a nchachazelo wa hina hi wihi ke?” (Mat. 19:27) Jesu a nga kawukangi Pedro hi kota ya ciwutiso leco. Kanilezvi, i no byela vapizani vakwe lezvaku va wa ta chachazelwa hi kutikarata loku va ku mahileko. A vapostoli ni vanhu van’wani va kukholwa va ta fuma na Jesu le tilweni. Kanilezvi Jesu i wulile ku hambu zvezvi wu kona nchachazelo. I te: “Ni wihi loyi a siyileko tiyindlu, kutani vanakulobye, kutani vamakabye, kutani raru, kutani nyine, kutani vanana, kutani zvipetso hi kota ya vito ga mina, i ta kuma a zva kutala ku hundza, i taga a tshomba ya wutomi ga pindzukelwa.” (Mat. 19:29) A valandzeli vontlhe va Jesu va kuma vapapayi, ni vamamani, ni vamakabye, ni vana lomu bandleni nyamutlha. Handle ko kanakana lezvo zva lisima nguvhu ku hundza ni cihi leci va ti tsonileko hi kota ya Mufumo wa Nungungulu. w16.12 4:4, 5

Jehovha i hi nyika zvilo zvo tala zva kuva hi zvi rindzela. I tsumbisa ku basisa vito gakwe ni ku maha lezvaku a kurandza kakwe ku mahiwa le tilweni ni laha misaveni. (Mat. 6:9, 10) Lezvo hi zvona zvilo zva lisima nguvhu hi zvi rindzelako. Jehovha i tsumbisa ku hi chachazela kambe hi wutomi ga pindzukelwa, le tilweni kutani laha misaveni. Gi tava wutomi go tsakisa hakunene! (Joh. 10:16; 2 Ped. 3:13) Niku hi rindzela ku wona lezvi Jehovha a to simamisa zvona ku rangela ni ku vhuna vanhu vakwe masikwini lawa yo gumesa. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a kukholwa “kutiyiseka ka hombe” kaku lezvi hi zvi rindzelako zvi ta maheka. Lezvo zvi wula ku lava va nga ni kukholwa va tiyiseka khwatsi lezvaku a zvilo lezvi Jehovha a tsumbisako zvi ta maheka. w16.10 3:1, 2

Hi kota ya tipswalo takwe, Jehovha i nyika ntiro ka ciro cin’we ni cin’wani ca bandla. Hontlheni hi na ni lisima. Jehovha i hi nyikile zvinyikiwo zvo hambana, ni wutlhari go hambana, niku i hi tsika hi hlawula lezvi hi lavako ku zvi tirisisa zvona. Loku hi ti koramisa, hi ta tirisa a zvinyikiwo zva hina hi ndlela leyi Jehovha a yi lavako. (Rom. 12:4-8) Ha zvi tiva ku Jehovha i rindzela lezvaku hi zvi tirisela ku mu nyika wudzundzo ni ku vhuna van’wani. Lezvi hi mahako nyamutlha ntirweni wa Jehovha zvi nga tshuka zvi cica hi kufamba ka cikhati. Hi cikombiso, ehleketa hi kucica ko tala loku Jesu a vileko nako. Kusanguleni, i wa hi yece ni Papayi wakwe. (Mav.  8:22) Hi ndzhako ka cikhati, i vhunile Jehovha kasi ku maha tingilozi, misava, vanhu, ni zvilo zvontlhe lezvi zvin’wani. (Kol. 1:16) I gumesile a rumelwa misaveni a ta pswaliwa kota n’wanana, a kula a maha munhu wa hombe. (Fil. 2:7) Andzhako ka kufa a tlhela a vhuxiwa hi ka vafileko, Jesu i no tlhela tilweni, niku hi 1914 i sangulile ku fuma kota Hosi ya Mufumo wa Nungungulu. (Maheb. 2:9) Niku ka masiku ma tako, andzhako ka ku fuma 1000 wa malembe, i ta tlhelisa a Mufumo ka Jehovha kasi “Nungungulu ava zvontlhe ka vontlhe.” — 1 Kor. 15:28. w17.01 3:11, 12

A wasati wo kari a nga lava ku maha ciboho, i byelile munghana wakwe aku: “U nga ndzi mahi ndzi ehleketa; tekela ku ndzi byela lezvi ndzi faneleko ku maha. Hi zvona zvi olovako.” A wasati loye i wa lava ku byeliwa lezvi a nga fanele ku maha wutshan’wini ga ku tirisa a kutlhatlheka kakwe ko hlawula, ci nga cinyikiwo co saseka ci tako hi ka Muvangi wakwe. Wena ke? Wa zvi randza ku ti mahela zviboho ha wece, kutani u lava ku mahelwa hi van’wani? U ku wonisa kuyini a kutlhatlheka ko hlawula? A vanhu va na ni mawonela yo hambana xungetano hi ku tlhatlheka ku hlawula. A vokari va wula lezvaku a ku tlhatlheka ku hlawula a zvi kona hakuva Nungungulu i sina a tsalile zvontlhe hi to maha wutomini ga hina. A van’wani va wula lezvaku a ku tlhatlheka ku hlawula zvi wa ta koteka ntsena loku hi wa tlhatlhekile ku maha ni cihi hi ci lavako. Kanilezvi, a Bhibhiliya gi gondzisa lezvaku hina hi vangilwe na hi hi ni wutlhari ni kutlhatlheka ko ti hlawulela zvilo zvo saseka. w17.01 2:1, 2

Kuzvilava Dhavhidha i alakanyile lezvaku Solomoni i wa nga hi na wutlhari ga ku rangela a ntiro lowo wa lisima wa ku aka yindlu ya Nungungulu. A tempeli yi wa fanele ku “saseka nguvhu,” kasi lezvo Solomoni i wa ha hi ‘muswa, niku i wa nga hi na ntamu.’ Kanilezvi Dhavhidha i wa zvi tiva lezvaku Jehovha i ta vhuna Solomoni a ku maha ntiro lowo wo hlawuleka. Hikwalaho i mahile zvontlhe zvi nga hi ntan’wini wakwe kasi ku mu longiselela a ntiro lowo wa hombe. Hi ku fanana, ni nyamutlha a vamakabye lava va kulileko hi tanga a va faneli ku chava loku va lava ku nyikela mitiro ka majaha. Hontlheni ha zvi tiva lezvaku a ntiro wa Jehovha hi wona wa lisima nguvhu nyamutlha. A ku gondzisa majaha ku rwala wutihlamuleli zvi ta vhuna ku a ntiro lowo wuya mahlweni. Hi cikombiso, ehleketa hi papayi a gondzisako n’wana wakwe a ku fambisa movha. Na a ha hi mutsongwani, a n’wana o cuwukisela basi lezvi zvi mahiwako hi papayi wakwe. w17.01 5:8, 9

Kota Hosi ya Mufumo wa Nungungulu, Jesu i ta lovisa Sathani a tlhela a fuvisa zvikarato zvontlhe lezvi a zvi vangileko. Jesu i vhunile vapizani vakwe ku zwisisa a lisima la Mufumo wa Nungungulu. Hi ndlela muni? Neti a nga bhabhatiswa, Jesu i sangulile ku chumayela “a ivhangeli ya mufumo wa Nungungulu” ni kwihi a ngaya. (Luka 4:43) I tlhelile a byela vapizani vakwe lezvaku va maha vakustumunyu vakwe “kala le magemeta-musi ya misava.” (Miti. 1:6-8) Inyamutlha a ntiro wa ku chumayela a Mufumo wu nyika vanhu a lungelo ga ku gondza xungetano hi ndzhiho va tlhela va maha malandza ya Mufumo wa Nungungulu. Hi komba lezvaku hi malandza yo tsumbeka ya Mufumo hi ku vhuna vatotilweko a ku chumayela mahungu yo saseka misaveni yontlhe. — Mat. 24:14; 25:40. w17.02 2:7, 8

Hambu lezvi a hubye yi fumako yi nga hi ni ntamu lomu bandleni, a zviro zva yona zvi wa zvi zwisisa lezvaku Jesu Kristu hi yena Murangeli wabye. Mupostoli Pawule i tsalile lezvaku Kristu hi yena “hloko,” kutani Murangeli wa bandla. (Efe. 4:15) Niku wutshan’wini ga ku ti chula vito ga mupostoli wo kari, ‘a vapizani va vitanilwe aku maKristu.’ (Miti. 11:26) Pawule i wa zvi tiva ku zva lisima ku landzela a tigondzo ti seketelwako ka Bhibhiliya leti ti ngata hi ka vapostoli ni vavanuna van’wani va nga rangela. Hambulezvo, Pawule i te: “Kanilezvi ndzi randza a kuva mu tiva lezvaku a hloko ya wanuna mun’we ni mun’wani hi Kristu.” A magezu lawo ma wa patsa ni ciro cin’we ni cin’wani ca hubye yi fumako. Hi kulandzela Pawule i te: A “hloko ya Kristu hi Nungungulu.” (1 Kor. 11:2, 3) Zvi te dlunya lezvaku Jehovha i wa yimisile N’wana wakwe, Kristu Jesu, lezvaku a rangela bandla. w17.02 4:7

A ku dzundza van’wani zvi hi vhuna kuva hi nga alakanyeli zva hina basi, zvi tlhela zvi hi vhuna ku simama hi ti koramisa loku hi khomiwa hi ndlela yo hlawuleka. Zva hi vhikela kambe hakuva zvi hi vhuna kuva hi nga khunguvanyeki loku a wokari hi nga ni cichavo hi yena a maha zvilo zvi hi wisako tingana. A cin’wani kambe hi ku zvi hi vhuna ku simama hi bohene ni hlengeletano ya Jehovha. A hlengeletano a yi dzundzi munhu hi ndlela yo hundzeleta, hambu loku a hi muKristu kutani ahihi. A bhindzu ga hombe nguvhu ga ku dzundza van’wani hi ku hi tsakisa Nungungulu loku hi maha lezvo. Hi zvalezvo zvi rindzelwako ka hina niku zvi hi vhuna ku simama hi tsumbekile kakwe. Hi ndlela leyo, Jehovha i ta zvi kota ku hlamula Sathani, loyi a wulileko lezvaku i hava a nga wa ta tsumbeka Kakwe. (Mav. 27:11) A vanhu vo tala tikweni a va zvi tivi lezvi va nga dzundzisako zvona van’wani hi ndlela yi faneleko. A ho ku bonga hi lezvi hi tivako lezvi hi nga dzundzisako zvona van’wani hi ndlela yi tsakisako Jehovha! w17.03 1:13, 20, 21

A ku fana ni papayi wakwe, Asa, Jehoxafate i kucile vanhu lezvaku va simama ku khozela Jehovha. I rumele vavanuna lezvaku va ya madhoropeni ya Judha kasi ku ya gondzisa vanhu a “bhuku ga Nayo wa Jehovha.” (2 Kro. 17:7-10) I tlhelile aya ka cipandze ca mufumo wa Izrayeli wa le n’walungu, ka vanhu va le zvitsungeni zva Efrayime kasi ku “wuyisela a vanhu ka Jehovha Nungungulu.” (2 Kro. 19:4) Inyamutlha, Jehovha i lava lezvaku a vanhu misaveni yontlhe va gondzisiwa xungetano hi yena, niku hontlheni hi nga vhunetela kumaheni ka ntiro lowo. Xana wa zvi randza ku hlengela ntirweni lowu hweti ni hweti ke? Wa zvi tsakela ku gondzisa Bhibhiliya van’wani kasi vonawu va sangula ku khozela Jehovha? Xana a zvilo lezvo wa zvi khongelela ke? Loku u ti karata, Jehovha a nga ku vhuna ku sangula cigondzo ca Bhibhiliya. U nga vhumela ku gondza ni munhu hambu loku zvi kombela ku u tirisa a cikhati ca wena ca ku humula? A ku fana na Jehoxafate a zamileko ku vhuna van’wani lezvaku va vhuxeta ku tirela Jehovha, hinawu hi nga zama ku vhuna lava va nyimileko ku tirela Jehovha. w17.03 3:10, 11