Junho

Jefta i wa nga hi na n’wana mun’wani; a nhanyana wakwe hi yena yece a nga ringana ku mu pswalela munhu wa ku yimela vito gakwe ni kuva ciga-tshomba cakwe lomu Izrayeli. (Vala. 11:34) Hambulezvo, Valamuli 11:35 i gumesa hi magezu ya Jefta yaku: “Ndzi ahlamile a nomu wa mina ka Jehovha, ndza tsandzeka ku tlhelisa.” A kukholwa loku a ku kombisileko ka ciyimo leco ci nga lava kutitsona ka hombe ku mu mahile a tsakelwa a tlhela a katekiswa hi Nungungulu. Loku ku wa hi wena ke, na u mahile zvalezvo? A cikhati leci hi nga hendleleta wutomi ga hina ka Jehovha, hi hlambanyile lezvaku hi ta maha kurandza kakwe hi ntamu wa hina wontlhe. Hi wa zvi tiva lezvaku kasi ku tatisa cihlambanyo leco zvi wa ta lava kutitsona. Hambulezvo, a kutiyimisela ka hina ka ringwa nguvhunguvhu loku hi kombeliwa ku maha zvilo zvi lwako ni kurandza ka hina. Loku hi veka mixuvo ya mbilu ya hina hi tlhelo, hi tirela Nungungulu hi ndlela yi lavako lezvaku hi ti tsona zvokari, hi kombisa kukholwa. A mabhindzu ya kona contlhe cikhati ma tele ku hundza ni kwihi kutitsona hi nga ku mahako, hambu loku zvo bayisisa kuyini. — Mala. 3:10. w16.04 1:11, 14, 15

Jesu i rangela bandla ga wuKristu hi moya wa ku basa. A moya wa ku basa wu hi vhuna ku hlula zviringo, wu hi nyika ntamu ni wutlhari go chumayela, wu tlhela wu hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene. A hi chukwana hi londzowota a malulamiselo wontlhe ma hi vhunako ku kuma moya wa kubasa, a ku patsa ni mitlhangano ya bandla ke? Ka mitlhangano ya hina, hi tolovela ku kambisisa a kutatiseka ka zviphrofeto zva Bhibhiliya. Lezvo zvi hi maha hi tiyiseka hi kumbhelela ku lezvi Jehovha a tsumbisako nyamutlha zvonawu zvi ta tatiseka. Hi lisine, a hi lava va yimako laha ciluvelweni ntsena va hi tiyisako. A maKristu-kulori lawa ma nyikako mihlamulo ni ku yimbelela na zvi huma mbilwini wonawu ma hi tiyisa. (1 Kor. 14:26) Niku a cikhati leci hi bhulako ni vamakabye mahlweni ni ndzhako ka mitlhangano, hi ti wona na hi randziwa hi tlhela hi kuma litsako la hombe. — 1 Kor. 16:17, 18. w16.04 3:6, 7

Jesu i tlhamusele lezvi a ntiro wa kuchumayela wu nga wa ta hangalakisa zvona hi ku wula lezvaku a mahungu yo saseka ma ta kanelwa “misaveni yontlhe.” (Mat. 24:14) A vapizani va fanele ku mahiwa ka “matiko wontlhe.” Zvi te dlunya lezvaku i ntiro wa misava yontlhe. Kasi ku zwisisa lezvi a Timboni ta Jehovha ti tatisisako zvona a ciphrofeto ca Jesu xungetano hi lezvi a ntiro wa kuchumayela wu nga wa ta hangalakisa zvona, a hi woneni zvilo zvi tsongwani ntsena. Ku na ni cipimo ca 600 000 wa vafundisa ka tixaka to hambanahambana ta wukhongeli le Estados Unidos, laha ku nga ni cipimo ca 1200 000 wa Timboni ta Jehovha. Misaveni yontlhe a chichi ya Katolika yi na ni vapaderi vo hundzanyana 400 000. Makunu, ehleketa hi ntsengo wa Timboni leti ti mahako a ntiro wa ku chumayela a Mufumo. Misaveni yontlhe, ku na ni cipimo ca 8 wa timiliyoni ta vatiri va kuzvirandza lava va chumayelako ka 240 wa matiko. Ku mahiwa ntiro wo hlamalisa nguvhu, lowu wu nehako wudzundzo ni wudhumo ka Jehovha! — Lis. 34:1; 51:15. w16.05 2:13, 14

A misava yi tele hi vanhu va rangelwako hi moya wo lava ku tlhatlheka lowu wu va mahako vava ni matshandza, va nga khatali hi van’wani, va tlhela va randza ku phikizana. Kunene, ni wihi a vhumelako ku rangelwa hi moya lowo, i kholwa magezu ya Sathani yaku a munhu i fanele ku lwela lezvi a zvi lavako na a nga khatali hi lezvi zvi to khumbisa zvona van’wani. (Gen. 3:1-5) A moya lowo wu vanga tiholova. A kuhambana ni lezvo, Jesu i gondzisile vanhu lezvaku va hlota kurula, hambu loku va luza zvokari. Ka Kanelo yakwe ya le Citsungeni, i nyikile wusungukati ga gi nene nguvhu xungetano hi ku lulamisa kungazwanani kutani mazunga. Hi cikombiso, i kucile vapizani vakwe lezvaku va hlota kurula, va tsika zvilo zvi vhuxako zanga, va hatlisa ku lulamisa timhaka, ni ku randza valala vabye. — Mat. 5:5, 22, 25, 44. w16.05 1:4, 5

A kutala ka hina hi cicile zva hombe na hi nga se bhabhatiswa kasi ku zwananisa wutomi ga hina ni milayo ya Bhibhiliya. Hambulezvo, andzhako ka ku bhabhatiswa hi wonile lezvaku hi fanele ku simama hi cica zvin’wani — zva ku fihlalanyana — kasi hi mu pimanyisa khwatsi Nungungulu na Kristu. (Efe. 5:1, 2; 1 Ped. 2:21) Hi cikombiso, kuzvilava hi polile lezvaku ha randza ku solasola van’wani, ha chava vanhu, hi na ni mahlevo, kutani gome gin’wani. Xana a ku tsika zvilo lezvo zva hi karatela nguvhu ku hundza lezvi hi nga zvi alakanya? A hi alakanyeni lezvaku a hi se tsika kuva vanhu vo kala ku mbhelela. (Kol. 3:9, 10) Hikwalaho, ho ti kalavela loku hi alakanya lezvaku andzhako ka ku bhabhatiswa — kutani ka malembe yo tala na hi hi lisineni — hi nga ta ha maha zvihoxo, hi nga ta hawa, kutani hi nga ta ha telwa hi mixuvo ni kunavela ka hava. A zvilo zvin’wani zvi nga ha teka malembe. — Jak. 3:2. w16.05 4:3-5

Kuzvilava u tshuka uzwa munhu na a wula zvilo zvo khwatsi hi lezvi: ‘Lezvi ndzi nga ni vana hi kona ndzi zwisisako a lisima la lezvi a vapswali va mina va nga ndzi gondzisa.’ Laha hi yako hi buvha wutomini, hi nga ha sangula ku wona lezvi hi gondziswako kota cikombiso ca lirandzo a ku fana ni lezvi Jehovha a zvi wonisako zvona. (Maheb. 12:5, 11) Hi ku randza vana vakwe, Jehovha i hi wumba hi lihlazva-mbilu. I lava lezvaku hi tlhariha ni ku tsaka hi tlhela hi mu randzawu. (Mav. 23:15) A nga tsaki hi kuva hi xaniseka; niku a nga lavi lezvaku hifa kota “vanana va khulo,” ku nga lezvi hi hundziselweko hi Adhamu. (Efe. 2:2, 3) Laha hi nga hi “vanana va khulo,” hi wa hi ni matshamela yo tala ma nga tsakisiko Nungungulu, kuzvilava hambu ya wuhari! Kanilezvi, hi ku wumbiwa hi Jehovha, hi cicile hi fana ni tiyivhu. — Isa. 11:6-8; Kol. 3:9, 10 w16.06 1:7, 8

A kutala ka vanana va zvi randza nguvhu ku gondza, niku hi tshamela gabye va ti koramisa. (Mat. 18:1-3) Hikwalaho, a vapswali va tlharihileko va ti karatela ku gondzisa lisine a vanana vabye ni ku va maha va li randza. (2 Tim. 3:14, 15) Hi lisine kasi va humelela, a vapswali va fanele ku ranga hi ku nghenisa lisine timbilwini ta vona wutsumbu, va hanya hi lona. Loku a vapswali va maha lezvo, a vana vabye va tazwa lisine va tlhela va li hanya. Niku va ta wona a gondziselelo ya vapswali kota cikombiso ca lirandzo la Jehovha. Loku hi ti koramisa ka Jehovha, hi tlhela hi hanyisa zvalezvo wutomini ga hina gontlhe, i ta hi wona kota vanhu vo randzeka nguvhu, a ku fana na muphrofeti Dhaniyeli. (Dhan. 10:11, 19) A ku hundza lezvo, Jehovha i ta simama ku hi wumba hi ku tirisa a Mhaka yakwe, moya wakwe, ni hlengeletano yakwe. w16.06 2:14, 17

Dhavhidha i wa randziwa hi Jehovha, loyi a nga mu wona kota ‘munhu wa mbilu yakwe.’ (1 Sam. 13:13, 14) Kanilezvi hi ndzhako ka cikhati i mahile wubhayi na Bhatexebha, a mu xurisa nyimba. A nuna wakwe Uriya i wa hi yimpini ka cikhati leco. Laha a nga wuya kaya hi cikhatanyana, Dhavhidha i hlotile tindlela ta ku mu maha a hlengela masango na Bhatexebha kasi zvi wonekisa ku khwatsi a nyimba leyo yakwe. Kanilezvi Uriya a nga vhumelangi, hikwalaho Dhavhidha i no mu dayisa yimpini. I xanisekile nguvhu hi zviwonho zvakwe — yena ni ngango wakwe va welwe hi makhombo. (2 Sam. 12:9-12) Hambulezvo, Nungungulu i mu mahele tipswalo wanuna loye a nga ti karatela ku famba “hi nongameto wa mbilu ni kululama” wutomini gakwe. (1 Tih. 9:4) Loku u wa hi mun’we wa vanhu va Nungungulu va nga hanya cikhatini leco, na u te yini? Na u khunguvanyekile hi kota ya ciwonho ca Dhavhidha ke? w16.06 4:7

Kota Timboni ta Jehovha ha chela kota hi citlharihiso ca Jesu. Ha zvi tiva lezvaku hi hanya “cikhatini ca magumo” niku a “kuxaniseka ka hombe” ku ta sangula zvezvanyana! (Dhan. 12:4; Mat. 24:21) Kota lezvi Jesu a phrofetileko, a vanhu va Jehovha va chumayela mahungu yo saseka ya Mufumo misaveni yontlhe. Ka cikhati caleci ca cin’we, hi wona tiyimpi, mababyi, kutsekatseka ka misava, ni tindlala matlhelweni yo tala. Ku na ni pfilupfilu ya wukhongeli ni wugevenga ga hombe ku hundza kale. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Zvalezvi hi rindzela hi mahlo yo pswhuka a cikhati leci Jesu a tota kasi ku ta tatisa a kungo ga Papayi wakwe. (Mar. 13:26, 27) Hambulezvo, a zvi koteki ku tiva lezvaku a kuxaniseka ka hombe ku ta sangula rini hi kukongoma. w16.07 2:2-4

Hi kota ya tipswalo takwe, ha zvi kota ku khongela ka Jehovha. Hi nga khongela ka Jehovha ha Jesu ni ka cihi cikhati. Lego i lungelo ga hombe hakunene! Pawule i te: ‘Ha tiya ha yena a ku tshinela ka Nungungulu hi kutsumba, hi kukholwa ka yena.’ (Efe. 3:12) Pawule i hi kucile ku khongela ka Jehovha ni cihi cikhati zvi lavekako, “kasi hi fela ku mahelwa wuxinji, hi kuma tipswalo ta ku hi vhuna cikhatini ca kuvhumala.” (Maheb. 4:16b) Ni cihi cikhati hi kumanako ni ndzhingo kutani cikarato, hi nga kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna. I hlamula mikhongelo ya hina hambu lezvi a kalako a nga kurumeteki ku maha lezvo. A kutala ka zvikhati i tirisa vamakabye va hina kasi ku hi vhuna. Jehovha i hlamula mikhongelo ya hina kasi hi “wula na hi tiyile-hlana, hiku: A Hosi hi muvhuni wa mina, ndzi nga ta chava; a vanhu va nga ndzi mahela yini ke?” — Maheb. 13:6. w16.07 3:12, 13

Nowa i wa hi ni sati mun’we niku a vana vakwe vonawu va wova ni mun’we-mun’we. Hambulezvo, andzhako ka Ntalo, a vavanuna vo tala va tekile vasati vo hundza mun’we. Ka matshamu yo tala, a wubhayi gi wa tolovelekile, hambu ku tlhela giva cipandze ca mikhuwo ya wukhongeli. A cikhati leci Abrahama na Sara va nga rura vaya Kanani, va yile va ya hanya cikari ka vanhu va nga kala va nga kombisi cichavo hi wukati. Jehovha i lovisile a dhoropa ga Sodhoma ni ga Gomora hakuva a vahanyi va kona va wa hi ni mahanyela yo biha nguvhu. Abrahama i wa hambene ni vanhu lavo. I wa hi hloko ya yi nene ya ngango, niku Sara i wa hi cikombiso ci nene ca wasati a ti koramisako ka nuna wakwe. (1 Ped. 3:3-5) Abrahama i no chela kota hi kuva Isaka a teka sati a khozelako Jehovha. Isaka yenawu i mahile zvalezvo hi n’wana wakwe Jakobe, loyi a vana vakwe va vileko vakokwani va 12 wa tixaka ta Izrayeli. w16.08 1:10

A magezu lawa ma kari ma tatiseka masikwini lawa yo gumesa. Hikuyini? Ka lembe ga ntiro ga 2015, ku vile ni 8220 105 wa malandza ya Jehovha ma nga chumayela mahungu yo saseka misaveni yontlhe! Xungetano hi kuengeteleka ka ntsengo wa vanhu vakwe, Nungungulu i te: “Mina Jehovha ndzi ta zvi hatlisisa zvikhatini zva zvona.” Hikwalaho, laha a cikhati ci yako ci hundza, a ntiro wonawu wuya wu kula. Xana ha maha zvontlhe hi zvi kotako zvezvi kasi ku chumayela a mahungu yo saseka ni ku gondzisa ke? A vamakabye vo tala va tira kota maphayona ya cikhati contlhe kutani yo vhunetela. A van’wani va rurile va ya vhunetela ku chumayela ka wutshamu gin’wani, niku a van’wani va ti tsitsirita kuakeni ka tiSalawu ta Mufumo. Kani hi vamakabye va cinuna kutani va cisati, hi na ni zvotala zvo maha “mitirweni ya Hosi.” — 1 Kor. 15:58. w16.08 3:1, 2

Cikhatanyana ndzhako ka ku a vaIzrayeli va tlhatlhisilwe wukhumbini le Gibhite, va vhukelwe hi vaAmaleki. Mosi i no byela Joxuwa, loyi a nga hi wanuna wo tiya hlana, lezvaku a rangela vaIzrayeli ka yimpi leyo. Andzhako ka lezvo, Mosi i tekile Aroni na Hura vaya ka citsunga ci nga hi kusuhani. Hi laho va wa zvi kota ku wona lava va nga hi kulweni. Mosi i mahile zvilo zvi vhunileko vaIzrayeli lezvaku va hlula vaAmaleki. I khomile nhonga ya Nungungulu wa lisine a tlakusa mandla yakwe ma cuwuka tilweni. A cikhati leci Mosi a nga maha lezvo, Jehovha i no va nyika ntamu a vaIzrayeli lezvaku va hlula vaAmaleki. Kanilezvi, a cikhati leci Mosi a nga releta mandla yakwe hi ku karala, a vaAmaleki va no sangula ku hlula. Aroni na Hura va mahile zvilo hi cihatla kasi ku vhuna Mosi. “Va no teka ribye a tshama ka gona, Aroni na Hura va khoma mawoko yakwe, mun’we hi tlhelo gin’we ni mun’wani hi tlhelo gin’wani; zvinghaho a mawoko yakwe ma no tlakuswa kala a gambo gi pela.” Hi kota ya canja ga ntamu ga Nungungulu, a vaIzrayeli va no hlula. — Ekso. 17:8-13. w16.09 1:5-7

Pawule i wa tiyiseka lezvaku a nga hlula loku a khongela ka Jehovha, a mu tsumba, a tlhela a kombisa kukholwa ka muphahlo wa Jesu. Ahati hina ke? Hi nga hlula yimpi leyi hi lwako ni kungambheleli ka hina? Ina, hi ku pimanyisa Pawule hi tlhela hi tsumba Jehovha hi kumbhelela, hi nga tsumbi ntamu wa hina, hi tlhela hi kholwa ka ndzhiho. Ka zvikhati zvin’wani Nungungulu wa tshuka a hi nyika cikhati ca ku kombisa lezvi hi karatekisako zvona hi mhaka yo kari. Hi cikombiso, hi ta kuyini loku a ciro co kari ca ngango ci babya nguvhu kutani ku mahelwa kubiha? Loku hi tsumba Jehovha hi kumbhelela, hi ta mu kombela lezvaku a hi nyika ntamu wu lavekako kasi hi simama hi tsumbekile hi tlhela hi tsaka ni lezvaku a wuxaka ga hina naye gi simama gi tiyile. (Isa. 40:29) A zvikombiso zva maKristu yo tala, ya cikhati ci hundzileko ni ya cikhati ca hina, zvi komba lezvaku a mukhongelo wu nga hi tiyisa wu tlhela wu hi nyika kutiya hlana kasi hi simama hi timisela. w16.09 2:14, 15

Laha a bandla ga wuKristu gi ngaya gi kula, ku humelele zvilo zvi nga komba cihlawulela. A vaJudha lava va nga wulawula ciGreki va sangulile ku sola hi lezvi a tinoni tabye ti nga kala ti nga khomiwi khwatsi. Kasi ku lulamisa mhaka leyo, a vapostoli va hlawulile ntlhanu wa vavanuna ni vambiri va va rumela kasi ku nga ha kalavelwi munhu. A vapostoli va hlawulile vavanuna va nga hi ni mavito ya ciGreki, kuzvilava na va mahela ku a tinoni leto ti nga ha karateki. (Miti. 6:2-6) Kani ha zvi pola kutani ahihi, hontlheni ha nwela matshamela ya lomu hi kulelako kona. (Rom. 12:2) A zvikhati zvin’wani hi ngazwa a vaakelani va hina, vatiri-kulori, kutani zvigondzani-kulori na va wulawula kubiha hi vanhu va lixaka lo kari, tiko gin’wani kutani hlonge ya van’wani. Xana a zvilo lezvo zva hava zvi hi khumba ku ya chikela kwihi? Zvini hi mahako loku a wokari a wulawula zvahava hi tiko hi nga pswaliwa ka gona kutani mahanyela yo kari ya lomu hi tako hi kona? w16.10 1:7, 8

Loku hi cuwuka ntumbuluko hi tlhela hi ehleketa nguvhu hi wona, hi ta wona lezvaku a zvilo zvontlhe zvi mahilwe hi ndlela yo hlamalisa. “Hi kukholwa ha pima” lezvaku ku na ni Muvangi, hambu lezvi a nga wonekiko. Ha zvi zwisisa lezvaku i na ni wumunhu go saseka ni wutlhari ga hombe. (Maheb. 11:3, 27) Hi nga gondza zvotala xungetano hi zvilo lezvi a nga zvi vanga hi ku lera lezvi a titlhari ta siensia ti zvi polileko. A mahungu lawo hi nga ma kuma ka zvitiro zva hina zvo kota vhidhiyu As Maravilhas da Criação Revelam a Glória de Deus, mabroxura A Vida — Teve um Criador? ni A Origem da Vida — Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, ni bhuku Existe um Criador Que Se Importa com Você? Lomu ka Despertai! ku na ni matimu yo tala ya titlhari ta siyensiya ni van’wani va wulawulako hi lezvi zvi va mahako va kholwa ka Nungungulu. Niku a tindzima ti nge “Teve um Projeto?” ti wulawula hi zvilo zvo hlamalisa xungetano hi zvihari ni zvilo zvin’wani zva ntumbuluko zvin’we ni lezvi a titlhari ta siyensiya ti zamisileko zvona a ku kopiyara matirela ya zvihari lezvo. w16.09 4:4, 5

A vanhu vo tsumbeka va kumbukiwako ka Mahebheru cipimo 11 va wa nga rindzeli ku vhuxiwa va ya hanya tilweni, hakuva Jesu i wa nga se vhulula ndlela ya ku lezvo zvi maheka. (Gal. 3:16) Va wa rindzela ku hanya kala kupindzuka ka paradhise go saseka laha misaveni. (Lis. 37:11; Isa. 26:19; Hos. 13:14) Maheb. 11:13 i wula lezvi xungetano hi malandza lawo yo tsumbeka ya Jehovha: “Vontlhe lava va nofa kukholweni, na va nga se ku amukela lezvi zvi tsumbisilweko, kanilezvi va wa zvi wonile, va zvi tsakela na zvi hi kule.” Va wa rindzela a misava yiswa va tlhela va ti alakanyela na va hanya ka yona. A mun’we wabye hi Abrahama. Jesu i wulile lezvaku Abrahama i wa tsaka hi ku alakanyela ku wona cikhati leco. (Joh. 8:56) Sara, na Isaka, na Jakobe, ni van’wani vo tala va wa rindzela a cikhati leci a Mufumo, “lowu Nungungulu a nga muaki ni mumahi wa wona,” wu nga wa ta fumela misava yontlhe. — Maheb. 11:8-11. w16.10 3:4, 5

Jehovha i tirisile moya wa ku basa kasi ku hi vhuna ku zwisisa a lisine xungetano hi yena ni N’wana wakwe ni ku hi vhuna ku kholwa kabye. (Luka 10:21) Hi nga kombisa kuyini lezvaku ha mu bonga Jehovha hi zvontlhe lezvi a hi maheleko? Hi nga tshuki hi nyima ku mu bonga hi lezvi a hi vhumeleleko kuva ni wunghana naye hi ku tirisa Jesu, loyi a nga “muvangi ni mumbhelelisi wa kukholwa ka hina.” (Maheb. 12:2) Hi fanele ku simama hi tiyisa kukholwa ka hina kambe hi ku khongela ka Jehovha contlhe cikhati ni ku gondza Mhaka yakwe. (1 Ped. 2:2) Hi fanele ku simama hi kombisa hi mitiro ya hina lezvaku hi na ni kukholwa ko tiya ka zvitsumbiso zva Jehovha. Hi cikombiso, hi simama hi chumayela vanhu xungetano hi Mufumo wa Nungungulu ni ku va vhuna ku maha vapizani va Jesu. Hi tlhela hi simama ku ‘tira lezvi zvi nene ka vanhu vontlhe, nguvhunguvhu ka va le ngangweni wa hina wa kukholwa.’ (Gal. 6:10) Hi ti karatela ku ‘rundzuwula a munhu wa kale ni zvimaho zvakwe.’ — Kol. 3:5, 8-10. w16.10 4:11, 12

Jehovha i xaxametile zvilo zvi nga ka ntumbuluko hi ndlela yo hlamalisa. Hikwalaho, a zvi kanakanisi lezvaku i lava ku a vakhozeli vakwe va mu khozela hi ndlela yi xaxametilweko khwatsi. I hi nyikile Bhibhiliya kasi ku hi gondzisa lezvi hi faneleko ku mu khozelisa zvona. Ntsena loku hi landzela zvileletelo lezvi a hi nyikako hi ku tirisa Bhibhiliya ni hlengeletano yakwe hi kona hi to zvi kota ku hanya wutomi go tsakisa ni go nyawula. A vaIzrayeli va landzele a Nayo lowu Nungungulu a nga va nyikile niku va wa xaxametilwe khwatsi. Hi cikombiso, ku wa hi ni “vavasati lava va nga wa tira laha nyangweni ya tenda ga mutlhangano.” (Ekso. 38:8) Hi ndzhako ka cikhati, Hosi Dhavhidha i xaxametile vapristi ni vaLevhi kasi ku maha mitiro yo kongoma lomu tempeleni. (1 Kro. 23:1-6; 24:1-3) A mabandla ya zana ga malembe go sangula wonawu ma wa xaxametilwe khwatsi. Ku wa hi ni hubye yi fumako, ku nga ntlawa wa vavanuna va nga nyikela zvileletelo mabandleni. Kusanguleni a ntlawa lowo wu wa wumbiwa hi vapostoli ntsena. (Miti. 6:1-6) Jehovha i rangele a zviro zva hubye yi fumako ni van’wani va nga tirisana nayo kasi ku tsala mapapilo ma nga hi ni wusungukati ni zvileletelo zvi ngaya mabandleni.— 1 Tim. 3:1-13; Tit. 1:5-9. w16.11 2:3, 6, 8, 9

Ka lembe ga 607 mahlweni ka Kristu, Hosi Nebhukadnezare wa wumbiri ni butho gakwe ga hombe va vhukele dhoropa ga Jerusalema. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a hosi leyo yi dele majaha ya Jerusalema hi supadho. “A nga nyenyeletelangi majaha, hambu ni vanhanyana, ge hambu zvikhosana zvi nga ni wuvhu.” Andzhako ka lezvo i “no hisa a yindlu ya Nungungulu, va khungumula a ligingisi la Jerusalema, va hisa tontlhe tiyindlu ta wuhosi, va xakela zvontlhe zvilo zva malongo.” (2 Kro. 36:17, 19) A vaJudha a zvi va hlamalisangi a cikhati ku nga loviswa Jerusalema. Hi malembe yo tala, Nungungulu i wa rumele a vaphrofeti kasi ku tlharihisa vanhu lezvaku loku va simama va nga mu ingisi, va wa ta vhukelwa hi vaBhabhuloni. A vaJudha vo tala va wa ta dawa hi supadho, niku lava va nga wa ta pona va wa taya wukhumbini le Bhabhuloni. w16.11 4:1, 2

Hi kota ya kuwonha ka Adhamu, a ciwonho ni kufa zvi khumba vanhu vontlhe vo kala kumbhelela va hanyako misaveni. Hi cigelo leco, a Bhibhiliya gi wula lezvaku “hi cihambuko ca munhu mun’we a kufa ku fumile.” Kanilezvi Jehovha i kombisile tipswalo ta hombe, a vhulula ndlela ya ku a vanhu vontlhe va tlhatlhiswa hi ku tirisa a “munhu mun’we, yena Jesu Kristu.” (Rom. 5:12, 15, 17) Hi ndlela leyo, “hi kuingisa ka mun’we a vanyingi va ta mahiwa volulama,” niku va nga rindzela ku kuma ‘wutomi ga pindzukelwa ha Jesu Kristu.’ (Rom. 5:19, 21) Ehleketa hi lezvi: Jehovha i wa nga kurumetwi ku nyikela N’wana wakwe kota ndzhiho. Hambulezvo, i kombisile tipswalo ta hombe hi ku humesa lezvi zvi nga laveka kasi hi tlhatlhiswa ka ciwonho ni kufa. Ku hava ni mun’we wa hina a ringaniwako hi lezvi Nungungulu na Kristu va hi maheleko. A ho ku bonga lezvi va nga hi vhulela ndlela ya ku tsetselelwa zviwonho zva hina ni ku hanya kala kupindzuka! I chukwana hi kombisa lezvaku ha bonga hi ndlela leyi hi hanyako hi yona. w16.12 1:1, 6, 7

Pawule i tlharihisile aku: “A maalakanyo ya nyama hi kufa.” (Rom. 8:6) I wa lava ku wula yini? Loku hi hanya “hi ka nyama,” hi nga luza wuxaka ga hina na Jehovha zvezvi hi tlhela hi luza wutomi ga hina cikhatini ci tako. Kanilezvi a kuva ni “maalakanyo ya nyama” a zvi wuli ku u konelwe kufa. Zva koteka ku cica. Alakanya a wanuna wa cibhayi le Korinte loyi a nga fanele ku susiwa bandleni. I cicile, a tsika kunavela kakwe ko biha a tlhela a sangulisa ku tirela Jehovha hi ndlela yi basileko. (Kor. 2:6-8) A wanuna loye i wa hi cikombiso co tshisa ca munhu a “hanyako hi ka nyama,” hambulezvo i cicile. Hikwalaho, loku a muKristu wo kari inyamutlha a sangulile ku landzela kunavela kakwe ka kuwonha wutshan’wini ga matshinya ya milayo ya Jehovha, yenawu a nga cica. A ku alakanya a citlharihiso ca Pawule zvi nga hi kuca ku cica ni cihi ci lavekako. w16.12 2:5, 12, 13

Zva tiyisa hlana a ku tiva lezvaku Jehovha i ta hi khatalela loku hi mu rulela ndzhwalo wa hina. Hi nga tsumba hi kutiya lezvaku Nungungulu a nga maha zva hombe “ku hundza zvontlhe lezvi hi zvi kombelako.” (Efe. 3:20) Jehovha a nga ta hi vhuna nguvhu basi, kanilezvi i ta hi vhuna “nguvhunguvhu ku hundza zvontlhe”! Kasi hi kuma a nchachazelo, hi fanele ku kholwa ka Jehovha hi kutiya hi tlhela hi ingisa zvileletelo zvakwe. Mosi i byelile a tiko ga Izrayeli aku: “Jehovha i ta ku katekisa hi zvinene a tikweni legi Jehovha Nungungulu wa wena a ku nyikileko ku ya gi fumela, ni kuva tshomba ya wena; loku wa nga ingisa a gezu ga Jehovha Nungungulu wa wena, u chela kota hi ku maha yontlhe milayo leyi ndzi ku leletelako yona inyamutlha. Jehovha Nungungulu wa wena i ta ku katekisa kota lezvi a ku tsumbisileko.” (Dhewu. 15:4-6) Wa kholwa hakunene lezvaku Jehovha i ta ku katekisa loku u simama ku mu tirela hi kutsumbeka ke? U na ni cigelo co zwala ca ku maha lezvo. w16.12 4:8, 9

Jehovha a ngo no halahala a hlawula vaIzrayeli. I wa lava ku hlayisa a citsumbiso a mahileko ka munghana wakwe Abrahama. (Gen. 22:15-18) Contlhe cikhati Jehovha i tirisa kutlhatlheka kakwe hi lirandzo ni kululama. Hi nga wona lezvo ka ndlela leyi a nga kawuka hi yona a vaIzrayeli loku va nga mu ingisi. Laha va nga ti sola hi mbilu yontlhe ka lezvi va zvi mahileko, Jehovha i wa va kombisa lirandzo ni tipswalo. I te ngalo: “Ndzi ta chuma a kutlhelela kabye ndzhako, ndzi va randza hi mbilu yontlhe ya mina.” (Hos. 14:4) Jehovha i hi vekele cikombiso ci nene hi ku tirisa kutlhatlheka kakwe kasi ku vhuna van’wani! I hlawulile ku maha a tingilozi ni vanhu na va hi ni kutlhatlheka ko hlawula. A civangwa co sangula ca Jehovha hi Jesu. I vangilwe hi mufananiso wa Nungungulu na a hi ni kutlhatlheka ko hlawula. (Kol. 1:15) Jesu i ku tirisisile kuyini kutlhatlheka kakwe? Na a nga seta misaveni, Jesu i hlawulile ku simama a tsumbekile ka Nungungulu, wutshan’wini ga ku ti patsa na Sathani kuvhukeleni kakwe. w17.01 2:3, 4

Ka zvikhati zvin’wani a mitiro ya hina yi nga ha cica hi kota ya zviyimo zva hina. Hi nga ha kota ku maha zvotala, kutani ku maha zva zvitsongwani. Kanilezvi kani hi vaswa kani hi kulile hi tanga, kani ha babya kani a hi babyi, Jehovha wa zvi tiva lezvi a mun’we ni mun’wani wa hina a nga mu tirelisako zvona hi ndlela ya chukwana. A nga rindzeli zvo hundza lezvi hi zvi kotako ku maha. Wa tsaka nguvhu kambe hi zvontlhe hi mu mahelako. Jesu i wa tsaka hi mitiro yontlhe leyi a nga nyikwa hi Jehovha, niku hinawu hi nga tsaka hi leyi a hi nyikako. (Mav. 8:30, 31) A munhu wo ti koramisa wa tsaka hi mitiro yakwe ni malungelo yakwe lomu bandleni. A nga veki kupima ka lezvi a van’wani va mahako. Kanilezvi i xalala hi ntiro wakwe hlengeletanweni ya Nungungulu. I zvi wona na zvita hi ka Jehovha. A munhu wa kutikoramisa i kombisa cichavo kambe hi van’wani a tlhela a tsakela ku va vhuna. Wa zvi zwisisa lezvaku Jehovha i va nyikile ntiro vonawu. — Rom 12:10. w17.01 3:13, 14

A zvikhati zvin’wani, a majaha ma nyikwa ciavelo ca ku wonelela a ntiro wa vamakabye vo buvha va khosaheleko. Zvi wa tava wutlhari nguvhu a ku gondza ka vamakabye lavo va kulileko. Timote i wa hi jaha nguvhu a ku hundza mupostoli Pawule, hambulezvo va tirile zvin’we hi malembe yo tala. Pawule i byelile vamakabye va le Korinte aku: “Ndzi rumele Timote ka n’wina, loyi a nga n’wananga a randzekileko ni ku tsumbeka Hosini; i ta mu alakanyisa hi mafambela ya mina ka Kristu.” (1 Kor. 4:17) Hi magezu lawa, ha zvi wona khwatsi lezvaku Pawule na Timote va wa tirisana khwatsi va tlhela va vhunana. Pawule i ti nyikile cikhati co gondzisa Timote a ‘mafambela yakwe’ niku Timote i ma gondzele khwatsi. Pawule i wa mu randza Timote niku i wa tiyiseka lezvaku i ta va khatalela khwatsi vamakabye le Korinte. A madhota ma nga pimanyisa a cikombiso ca mupostoli Pawule a cikhati leci ma gondzisako a vavanuna van’wani ku rangela bandla. w17.01 5:13, 14

Jehovha i lava lezvaku a vanhu va hanya. Hikwalaho i ta tlhela a vhuxa lava va fileko. A ndzhiho wu maha lezvaku zvi koteka ku va tlhela va hanya. Ka cikhati leco, va ta gondza xungetano hi Jehovha va tlhela va hanya kala kupindzuka. (Miti. 24:15) Jehovha hi yena a cibuka ca wutomi. A cikhati a to va tlhelisela wutomi lava va fileko, i tava Papayi wabye. (Lis. 36:9) Ka mukhongelo wa cikombiso, Jesu i wulile lezvaku Jehovha i “Dhadhani wa hina wa le tilweni.” (Mat. 6:9) Jehovha i mu nyikile cipandze ca lisima nguvhu Jesu mhakeni leyi ya ku vhuxa vafileko. Jesu i te: “Mina ndzi kuvhuka ni wutomi.” (Joh. 6:40, 44; 11:25) I tlhelile aku: “Loyi a mahako a kurandza ka Nungungulu, yaloye i nakulori, ni makweru, ni mamani wa mina.” (Mar. 3:35) A kurandza ka Nungungulu hi lezvaku a vanhu va wontlhe matiko ni tixaka ni tirimi va maha vakhozeli vakwe. Va wuliwa lezvaku “cidlemo ca tsandza-vahlayi.” A vanhu lavo va kholwa ka ndzhiho niku va lava ku ingisa Nungungulu. Va mu dhumisa vaku: “A kuhanyisa ku lumba Nungungulu wa hina loyi a tshamileko citshan’wini ca wuhosi ni Yivhana.” — Kuv. 7:9, 10. w17.02 2:10, 11

Hi 1884, ku wumbilwe a Sociedade de Tratados da Torre de Vigia de Sião. Charles Taze Russell ive yena murangeli wa kona. I wa gondza Bhibhiliya hi wukheta niku i wa nga chavi ku byela van’wani lezvaku a tigondzo ta chichi to kota leyi yaku Nungungulu vanharu laha ka kun’we ni leyi yaku a muhefemulo a wufi a hi ta lomu ka Bhibhiliya. I gondzile lezvaku a kuwuya ka Kristu ku nga tava ko woneka niku “a cikhati ca vamatiko” ci wa ta mbhela hi 1914. (Luka 21:24) Makabye Russell i tirisile cikhati cakwe, ni ntamu, ni mali kasi ku gondzisa van’wani a lisine lelo. Zvi te dlunya lezvaku Jehovha na Jesu va tirisile Makabye Russell kasi ku rangela ka cikhati leco ca lisima nguvhu matin’wini. Makabye Russell i wa nga lavi ku ti kokela wudzundzo ka vanhu. Hi 1896, i tsalile lezvaku yena ni vavanuna van’wani va nga rangela a va lavi wudzundzo, ne hambu ga gi tsongwani. Va wa nga lavi ku nyikwa zvikhundla zvo hlawuleka, niku va wa nga lavi lezvaku kuva ni ntlawa wa vanhu va vitaniwako hi vito gabye. Hi ndzhako ka cikhati, i te: “Lowu a hi ntiro wa vanhu.” w17.02 4:8, 9

Hontlheni hi fanele ku hlawula ni ku maha zviboho wutomini. A zvokari zva lisima nguvhu, a zvin’wani a hi zva lisima. Hambulezvo, a zviboho zvo tala hi zvi mahako zvi nga khumba nguvhu a wutomi ga hina. Loku hi maha zviboho zva zvi nene, hi nga ti hungulela zvikarato wutomini hi tlhela hiva ni kurula ka hombe. Kanilezvi loku hi maha zviboho zva hava, hi ta kumana ni zvikarato zvo tala wutomini hi tlhela hi khunguvanyeka. Zvini zvi to hi vhuna ku maha zviboho zva wutlhari? Hi fanele ku kholwa ka Nungungulu, hi tsumba lezvaku i lava ku hi vhuna ni ku hi nyika wutlhari gi lavekako kasi hi maha zviboho zva zvi nene. Hi fanele ku tlhela hi kholwa ka Mhaka yakwe, hi tsumba a wusungukati legi a hi nyikako. (Jak. 1:5-8) A cikhati hi yako hi tshinela ka Jehovha hi tlhela hi randza a Mhaka yakwe, zvi hi vhuna ku tsumba lezvaku yena wa zvi tiva lezvi zvi nga chukwana ka hina. Lezvo zvi hi maha hi hlola a Mhaka yakwe na hi nga se maha zviboho. w17.03 2:2, 3

A ku fana ni papayi wakwe Asa, Jehoxafate i tsumbile Jehovha a cikhati leci ku ngata masochwa yo tala kasi ku talwa na Judha. (2 Kro. 20:2-4) I wa chava, hikwalaho i kombele Jehovha lezvaku a mu vhuna. Na a khongela, i wulile lezvaku a va nge zvi koti ku hlula a valala vabye. I tlhelile a wula lezvaku yena ni vanhu vakwe a va ci tivi co maha. Jehoxafate i wa nga kanakani lezvaku Jehovha i ta va vhuna kota lezvi a wulileko ka mutsalo wa nyamutlha. A ku fana na Jehoxafate, hinawu hi nga tshuka hi ti wona na hi nga hi na ndlela ya ku lulamisa cikarato co kari, hambu ku tlhela hi chava. (2  Kor. 4:8, 9) Kanilezvi, alakanya lezvi Jehoxafate a nga maha. I no khongela ka Jehovha mahlweni ka vanhu vontlhe, a mu bikela lezvaku va ti wona na va nga hi na ntamu. (2 Kro. 20:5) A tihloko ta mingango ti nga pimanyisa a cikombiso ca Jehoxafate. Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ni ngango wa wena a ku lwisana ni cikarato ni ku tiva co maha kasi kulwa naco. U nga chavi ku zwiwa hi ngango wa wena na u maha mikhongelo leyo. Va ta wona lezvi u mu tsumbisako zvona Jehovha. A ku fana ni lezvi a nga vhuna Jehoxafate, wenawu i ta ku vhuna. w17.03 3:12, 13