Julho

A nhanyana wa Jefta i tsikile kunavela kakwe ka mabeleko ka kuva ni nuna ni vana kasi a vhuvhumisa wukhozeli ga lisine. Hi nga wu pimanyisisa kuyini a moya wakwe wa kutitsona? Ku na ni makume ya mazana ya vaswa va maKristu va ti tsonako ku chadha kutani kuva ni vana hi cikhati co kari kasi va tirela Jehovha hi ntamu wabye wontlhe. A vamakabye va kulileko vonawu va nga ha ti tsona cikhati leci va nga wa ta ci mbheta ni vana vabye ni vazukulu kasi va tira kuakeni, kuya ka Cikola ca Vavhangeli va Mufumo ni ku tira lomu ku nga ni cilaveko ca hombe ca vahuweleli va Mufumo. A van’wani va ti vekela zvilo zvabye hi tlhelo kasi va hlengela matsimeni. A mitiro leyo yo mahiwa hi mbilu yontlhe ya mu tsakisa nguvhu Jehovha, loyi a to kala a nga tshuki a rivala ntiro wabye ni lirandzo leli va li kombisako ka yena. (Maheb. 6:10-12) Xana u nga engetela a kutitsona ka wena kasi u tirela Jehovha hi kumbhelela? w16.04 1:16, 17

Jesu i ti fananisile ni murisi, a valandzeli vakwe a va fananisa ni ntlhambi wa tiyivhu. Ehleketa hi mhaka leyi: Loku a tiyivhu timbiri ti hi citsungeni, a tin’wani ta timbiri ti hi nkoveni, a yin’wani na yi ti gela byanyi ka wutshamu gin’wani, u nga wula ku a tiyivhu leto i ntlhambi ke? Hi tolovelo a ntlhambi wa tiyivhu wu fambafamba zvin’we na wu rangelwa hi murisi wa wona. Hi ndlela yo fana, a hi nge zvi koti ku landzela a Murisi wa hina loku hi ti hambanisa ni van’wani. Hi fanele ku tlhangana ni maKristu man’wani kasi hiva “ntlhambi mun’we” wu rangelwako hi “murisi mun’we.” A cikhati hi nga mitlhanganweni, hi tiyisa a kubohana ka hina ni vamakabye. (Lis. 133:1) A vamakabye vo kari va tsikiwa hi vapswali ni vamakabye vabye va nyama. Hambulezvo, Jesu i tsumbisile lezvaku i wa ta va nyika ngango wa moya lezvaku wu va randza wu tlhela wu va khatalela. (Mar. 10:29, 30) Loku uta mitlhanganweni hi kukhandzakanya, u tava papayi, mamani, kutani makabye wa vanhu lavo! Xana lezvo a zvi hi kuci ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hiva kona mitlhanganweni yontlhe? w16.04 3:9, 10

A kutikarata loku hi ku mahako kasi ku tirela Nungungulu — hi mukhongelo, kuta mitlhanganweni, kuya sin’wini, ni mitiro yin’wani ya ku khozela — a ku vhuni nchumu loku hi nga lavi kurula ni van’wani. A hi nge mahi vanghana va Nungungulu loku hi nga vhumeli ku tsetselela van’wani. (Luka 11:4; Efe. 4:32) A muKristu mun’we ni mun’wani i fanele ku ehleketa khwatsi hi mhaka ya ku tsetselela ni kuva ni kurula ni van’wani. Ti wutise lezvi: ‘Ndza tsetselela makholwa-kulori hi matsenya? Zva ndzi tsakisa a ku khozela navo ke?’ Jehovha i lava lezvaku a malandza yakwe ma tsetselela. Loku a livhalo la wena li ku byela lezvaku u fanele ku chukwatisa mhakeni leyi, kombela Jehovha hi mbilu yontlhe lezvaku a ku vhuna ku maha lezvo! A Papayi wa hina wa le tilweni i ta kuzwa a tlhela a hlamula mikhongelo ya wena. — 1 Joh. 5:14, 15. w16.05 1:6, 7

A ntiro wa kuchumayela lowu wu phrofetilweko wu wa ta mahiwa kala rini? Jesu i wulile lezvaku a ntiro lowu wa misava yontlhe wu wa ta simama kala masikwini yo gumesa, ‘hi kona ku nga wa ta chikela a kugumesa.’ Hi wihi ntlawa wun’wani wa wukhongeli wu simamako ku chumayela mahungu yo saseka masikwini lawa yo gumesa ya zvimaho zva hombe ke? A vokari hi va kumako wutirelini va tshuka vaku: “Hina hi na ni moya wa ku basa, kanilezvi n’wina mu maha a ntiro wa kona.” Kanilezvi xana a kuva hi zvi kota ku timisela ntirweni lowu a hi cikombiso ca lezvaku hi nawo a moya wa Nungungulu ke? (Miti. 1:8; 1 Ped. 4:14) A mitlawa yo kari ya wukhongeli yata na yi ringisa ku maha lezvi a Timboni ta Jehovha ti mahako contlhe cikhati, kanilezvi a mizamo yabye a yi tali ku tsuwukelwa hi gambo. A van’wani va nghenela mitiro yi wuliwako lezvaku mitiro ya wurumiwa hi cikhatana co kari va gumesa va ti tlhelela ka mitiro yabye ya siku ni siku. A van’wani kambe va nga ha ringa ku famba hi muti ni muti, kanilezvi va chumayela yini? A hlamulo wa ciwutiso leci wu komba zviku dlunya lezvaku a va mahi ntiro lowu wu sangulilweko hi Kristu. w16.05 2:13, 16

Kasi hi “mbheleliswa” hi tlhela hi kombisa ‘wumunhu giswa’ hi fanele kulwa contlhe cikhati. Pawule i alakanyisile makholwa-kulobye aku: “Xungetano ni mahanyela ya n’wina ya kale mu yimelwe hi ku ti tlhatlha ka munhu wa kale, loyi a wonhekako hi kunavela ka kukhohlisa; kasi mu mahiwa la’vaswa a moyeni wa kupima ka n’wina, mu ambala munhu muswa, loyi a vangilweko ku fanana ni Nungungulu kululameni ni kubaseni ka zvinene.” (Efe. 4:22-24) A gezu ga ciGreki legi gi hundzuluselweko ku “mahiwa la’vaswa” gi komba lezvaku a ku ambala wumunhu giswa zvi mahiwa contlhe cikhati; a zvi nyimi. Lezvo zva tiyisa hlana hakuva zvi hi komba ku hambu loku hi hi ni malembe na hi tirela Jehovha, hi nga simama hi engetela ni ku chukwatisa a matshamela ya wuKristu lawa ma wumbako a wumunhu giswa. Kunene, a Bhibhiliya gi nga simama gi cica a wutomi ga hina. w16.05 4:8, 9

A wutshamu legi Jehovha a hi wumbako ka gona nyamutlha gi woniwa kota paradhise ga moya legi gi yako gi woneka khwatsi. (Isa. 64:8) Hi ti wona na hi vhikelwe hambu lezvi hi hanyako ka tiko go biha. Hi tivile Jehovha niku zvezvi ha wona lirandzo lakwe lo fana ni la papayi. (Jak. 4:8) Misaveni yiswa hi ta ti buza hi kumbhelela hi makatekwa ya paradhise ga moya. Ka cikhati leco, a paradhise ga hina ga moya gi tava ni munghana wa gona wo mbhelela — ku nga paradhise ga civiri mandleni ya Mufumo wa Nungungulu. Cikhatini leco ca ku lulamiswa ka zvilo zvontlhe misaveni, Jehovha i ta simama ku wumba vanhu, a va gondzisa hi ndlela yo hlamalisa nguvhu. (Isa. 11:9) Nungungulu i ta tlhela a maha maalakanyo ni miri wa hina zvi mbhelela, kasi hi khoma gondziselelo yakwe ni ku maha kurandza kakwe hi kumbhelela. Hikwalaho, a hi ti yimiseleni ku simama hi ti koramisa ka Jehovha, hi mu komba lezvaku hi wona kuwumba kakwe kota cikombiso ca ku wa hi randza. w16.06 1:8, 9

Lawo man’we ya magezu lawa Mosi a byelileko a tiko ga Izrayeli gi nga tlhangene mikoveni ya Mowabhi hi 1473 Mahlweni ka Nguva ya Hina. Ci wa chikele a cikhati caku a tiko lego gi tsemakanya a congo wa Jordhani kasi ku teka a Tiko gi Tsumbisilweko. (Dhewu. 6:1) Mosi, loyi a nga va rangele hi 40 wa malembe, i wa lava lezvaku va tiya-hlana ka zvikarato lezvi va nga wa ta kumana nazvo. Va wa fanele ku tsumba Jehovha va tlhela va tsumbeka kakwe kota Nungungulu wabye. Handle ko kanakana, a magezu yo gumesa ya Mosi ma wa ta va khumba nguvhu a vanhu lavo. Andzhako ka kuva a kumbukile a Milayo ya Khume ni zvileletelo zvin’wani lezvi Jehovha a nga va nyikile, Mosi i wulile magezu ya ntamu ma nga ka Dhewuteronome 6:4, 5. Xana a vaIzrayeli lava va nga tsombene na Mosi va wa nga zvi tivi lezvaku Jehovha Nungungulu wabye i “Jehovha mun’we”? Va wa zvi tiva. A vaIzrayeli vo tsumbeka va wa tiva ni ku khozela Nungungulu mun’we ntsena — ku nga Nungungulu wa vakokwani vabye Abrahama, Isaka na Jakobe. w16.06 3:2, 3

Jesu i wulile a magezu lawa a cikhati leci a nga hi laha misaveni. Lisine ku lezvi Jesu a nga yena a to rangela a Har–Magedhoni, zva koteka ku ngha makunu na a zvi tiva ku a yimpi leyo yi ta sangula rini. (Kuv. 19:11-16) Kanilezvi hina a hi se gi tiva a siku kutani cikhati leci a kugumesa ku to chikela hi cona. Hi cigelo leco, zva lisima nguvhu kuva hi rindzela. Jehovha i sina a bohile lezvaku a kuxaniseka ka hombe ku ta sangula rini, niku siku ni siku hiya hi tshinela kusuhani. Ku “nga ta thindeka.” (Hab. 2:1-3) Hikuyini hi tiyisekako hi mhaka leyi? A zviphrofeto zva Jehovha contlhe cikhati zvi tatiseka hi cikhati ca kona! Jehovha i tsumbisile ku tlhatlhisa vanhu vakwe kuxanisekeni ka hombe ni ku va nyika wutomi ga pindzukelwa misaveni yiswa. Niku hi nga tsumba ku lezvo zvi ta maheka. Hikwalaho, loku hi lava ku hanya misaveni yiswa, hi fanele ku rindzela. w16.07 2:4-6

Ka cikhati co kari co bindza, a vapostoli va tsikile Jesu yece. Pedro i wa wulile lezvaku hambu loku lava van’wani va mu tsika, yena i wa nga ta mu tsika. (Mar. 14:27-31, 50) Hambulezvo, a cikhati leci Jesu a nga khon’wa a yiswa ka hubye ya kulamula, a vapostoli vontlhe — a ku patsa na Pedro — va mu tsikile yece. Pedro i kanetile hi kuphindaphinda aku a nga mu tivi Jesu. (Mar. 14:53, 54, 66-72) Hambulezvo, Pedro i ti solile nguvhu, niku Jehovha i simamile a mu tirisa. Loku u wa hi mupizani ka cikhati leco, xana lezvi Pedro a nga maha na zvi khumbile kutsumbeka ka wena ka Jehovha? Nyamutlha, wa zvi alakanya lezvaku Jehovha wa nyika cikhati a vawonhi lezvaku va hundzuluka niku i ta lulamisa zvihoxo lezvo a tlhela a maha kululama ke? Hi tlhelo gin’wani, lava va mahileko zviwonho zva hombe va tshuka va ala tipswalo ta Jehovha va nga hundzuluki. Ka zviyimo lezvo, u ta tsumba lezvaku Jehovha i ta lamula vawonhi lavo hi cikhati ca kona, kuzvilava hi ku va susa bandleni ke? w16.06 4:8, 9

Makatekwa ya hombe a kuva Jehovha a hi chavelela ni ka cihi cikhati hi nga kukaratekeni. (Lis. 51:17) Laha a maKristu ya le Tesalonika ma nga kari ma xanisiwa, Pawule i ma tsalele a magezu ya mutsalo wa nyamutlha. A zvo ku tiyisa hlana a ku tiva lezvaku Jehovha wa hi randza ni ku hi khatalela hi kota ya tipswalo takwe! Kota lezvi hi nga vawonhi, loku hi nga vhuniwi hi Jehovha, a hi na kutsumba. (Lis. 49:7, 8) Kanilezvi Jehovha i hi nyikile kutsumba ko saseka nguvhu. Kutsumba muni? Jesu i te: “Kurandza ka Dhadhani lezvaku ni wihi loyi a cuwukako N’wana, a kholwa ka yena, i fela kuva ni wutomi ga pindzukelwa.” (Joh. 6:40) Hikwalaho, hi na ni kutsumba ka ku hanya kala kupindzuka hi kota ya tipswalo ta Jehovha. Pawule i te: “A tipswalo ta Nungungulu ti wonekile, ti neha kuhanyiswa ka vanhu vontlhe.” — Tit. 2:11. w16.07 3:14, 15

Inyamutlha a ku nga tsumbeki wukatini a zvi amukeleki ka vanhu va Jehovha, niku zva kala ku maheka. Kanilezvi, hi ngaku yini hi munhu a bhabhatisilweko loyi a mahako wubhayi, a tlhatlha wukati kasi ku chadha ni mun’wani? Loku a nga ti soli, i ta susiwa bandleni kasi a bandla gi tshama gi basile. (1  Kor. 5:11-13) Kasi ku tlhela a amukelwa bandleni, a munhu loye i fanele ku ‘humesa mihandzu yi faneleko kuhundzuluka.’ (Luka 3:8; 2 Kor. 2:5-10) A ku na mpimo wo kongoma wa cikhati leci ci faneleko ku hundza na a nga se wuyisiwa bandleni. Hi lisine zvi nga teka lembe ni kuhundza kasi a muwonhi a kombisa lezvaku hakunene wa ti sola a tlhela a vhumelelwa ku wuya bandleni. Niku hambu loku a wuyela, a munhu loye wa ha ta “yima mahlweni ka citshamu ca kulamula ca Nungungulu.” — Rom. 14:10-12. w16.08 1:12, 13

Mupostoli Pawule i dzundzile vamakabye lava va nga ‘navela’ kuva varisi. Loku a munhu a lava nchumu wu nga le kule, wa ti karata a tlhela a nawuluta khwatsi woko kasi ku wu kuma. Makunu hi nga alakanyela makabye a navelako kuva nandza ga wutireli. Wa zvi tiva lezvaku i fanele ku ti karatela ku engetela ku buvha kota muKristu. Loku a sangula ku tira kota nandza ga wutireli, i simama a ti karata kasi a ringanelwa hi ku maha dhota. A vamakabye van’wani va ti karatela ku cica zvokari wutomini gabye kasi va maha zvotala ntirweni wa Jehovha. Hi cikombiso, kuzvilava va xuva kuva maphayona, ku tira Beteli, kutani ku vunetela ku aka tiSalawu ta Mufumo. w16.08 3:3, 4

A cikhati leci Nehemiya a ngaya le Jerusalema, zvini a nga ya zvi kuma? I kumile lezvaku a vaJudha va nyimile ku aka makhurisi ya Jerusalema hi ku chaviselwa hi valala va ngata hi ka matiko man’wani. A dhoropa gi wa nga vhikelwangi, niku a vaJudha va wa mbhelile ntamu. I ti zwisile kuyini Nehemiya? Xana yenawu i rerekile a tsika mandla yakwe ma mbhela ntamu? Ahihi! A ku fana na Mosi, na Asa, ni malandza man’wani yo tsumbeka ya Jehovha, contlhe cikhati Nehemiya i wa tsumba Jehovha. (Ekso. 17:8-13; 2 Kro. 14:8-13) Ka ciyimo leci kambe, Nehemiya i no kombela Jehovha lezvaku a mu vhuna, niku i mu hlamulile. Nungungulu i tirisile a “ntamu” wakwe wa hombe ni “canja” gakwe ga ntamu kasi ku tiyisa vaJudha. (Neh. 2: 17-20; 6:9) Wa kholwa lezvaku Jehovha wa tirisa a “ntamu” wakwe wa hombe ni “canja” gakwe ga ntamu kasi ku tiyisa a malandza yakwe nyamutlha ke? w16.09 1:9

A jornali go kari ga le Holanda gi tlhamusele lezvi a varangeli vo kari va wukhongeli va nga bohisile zvona ka mutlhangano va nga hi nawo. Gi wulile lezvaku a votala va “boha tinguwo to khwatsi va famba va hlakana, nguvhunguvhu loku ku hisa.” Kanilezvi a jornali galego ga gin’we gi wulile lezvaku a Timboni ta Jehovha a ti bohisi lezvo ka migotsovanyano ya tona. A Timboni ta Jehovha ti tolovela ku dzundziwa hi mabohela ya tona. Mupostoli Pawule i wulile lezvaku a maKristu ma fanele ku boha tinguwo ti “faneleko hi cichavo ni kutikhoma,” ti amukelekako ka malandza ya Nungungulu. (1 Tim. 2:9, 10) Hambu lezvi Pawule a nga wulawula hi vavasati, a matshinya lawo ya milayo ma tira ni ka maKristu ya vavanuna kambe. A ku boha khwatsi zva lisima ka hina kota vanhu va Jehovha, niku zva lisima ka Nungungulu loyi hi mu khozelako. (Gen. 3:21) A Bhibhiliya gi zvi veka kubaseni lezvaku Jehovha, a Hosi ya Hombe wuakweni gontlhe, i na ni matshinya ya milayo ya lezvi a malandza yakwe ma faneleko ku bohisa zvona. Hikwalaho, lezvi hi bohako zvi fanele ku tsakisa Jehovha, a Hosi ya hina ya Hombe. w16.09 3:1, 2

A vokari va randza ku gondza a zviphrofeto zva Bhibhiliya. A van’wani va randza ku fananisa matimu ya Bhibhiliya ni lezvi zvi wuliwako hi vatsali va matimu, titlhari ta siyensiya, ni lava va gondzako a zvilo zva kale. Wona cikombiso ca Genesisi 3:15. Jehovha i mahile ciphrofeto leci ca lisima cikhatanyana ndzhako ka ku Adhamu na Evha va tsikile ku mu ingisa va tlhela va ala mafumela yakwe. Leci ciphrofeto co sangula cikari ka zviphrofeto zvo tala zva Bhibhiliya zvi hi vhunako ku zwisisa lezvi a Mufumo wa Nungungulu wu to kombisa zvona lezvaku a mafumela ya Nungungulu hi wona ya ma nene ni lezvi wu to fuvisisa zvona a kuxaniseka kontlhe. U nga maha yini kasi ku zwisisa Genesisi 3:15? Hlota mavhesi ya Bhibhiliya ma tlhamuselako zvin’wani xungetano hi lezvi a ciphrofeto leco ci nga wa ta tatisekisa zvona. Hi kulandzela, zama ku tiva lezvaku a mavhesi lawo ma tsalilwe rini u tlhela u ma xaxameta hi zvikhati. U ta wona lezvaku a vatsali lavo va Bhibhiliya va hanyile ka zvikhati zvo hambana kanilezvi a mun’we ni mun’wani wabye i tsalile nchumu wu nga maha lezvaku a ciphrofeto leci ci engetela ku dlunyateka. Lezvo zvi ta ku vhuna ku u tiyiseka lezvaku a vaphrofeti ni vatsali va Bhibhiliya va “susumetilwe hi moya wa ku basa.” w16.09 4:8

Hi cikhati co kari mupostoli Pedro i vile ni cihlawulela hi vanhu vo kala va nga hi vaJudha. Kanilezvi hi kutsongwani-kutsongwani i gondzile ku tsika tshamela lego ga hava. (Miti. 10:28, 34, 35; Gal. 2:11-14) Hinawu, loku hi pola lezvaku hi na ni cihlawulela, hambu cova citsininani, kutani ku ti wona na hi hi ni hlonge ya chukwana ku hundza van’wani, hi fanele ku ti karatela ku fularela tshamela lego hi kumbhelela. (1 Ped. 1:22) Cini ci to hi vhuna ku maha lezvo? Alakanya lezvaku kani hita hi ka tiko gihi, hontlheni a hi mbhelelangi niku i hava cikari ka hina a ringanelwako hi kuponiswa. (Rom. 3:9, 10, 21-24) Hikwalaho a hi na cigelo ca ku ti wona na hi hi va chukwana ku hundza van’wani! Hi fanele ku ti wonisa lezvi mupostoli Pawule a ti wonisileko zvona. I byelile maKristu-kulobye lezvaku va wa nga “ha hi vapfhumba ni valuveli” kanilezvi va wa hi “va le ngangweni wa Nungungulu.” (Efe. 2:19) Hontlheni hi fanele ku ti karatela ku susa ni cihi cihlawulela hi nga naco kasi hi ambala a munhu muswa. —  Kol. 3:10, 11. w16.10 1:9

Cini ci to hi vhuna ku simama hiva ni kukholwa ko tiya? Jehovha i hi nyikile Bhibhiliya kasi gi hi gondzisa a zvitsumbiso zvakwe zva cikhati ca ha tako. I tirisa gona kasi ku hi komba lezvi hi faneleko ku maha kasi hi tsaka. Hi cigelo leco, zvi nene kuva hi lera Bhibhiliya siku ni siku hi tlhela hi landzela a wurangeli ga gona. (Lis. 1:1-3; Miti. 17:11) Jehovha i tlhela a hi nyika “zvakuga hi cikhati ci faneleko” hi ku tirisa a “nandza gi tsumbekileko ni go tlhariha.” (Mat. 24:45) A ku fana ni vanhu va Nungungulu va cikhatini ca kale, hi fanele ku lera mahungu ma wulawulako hi zvitsumbiso zva Nungungulu hi tlhela hi ehleketa hi wona. Lezvo zvi ta hi vhuna ku simama hi tsumbekile ka Nungungulu hi tlhela hi rindzela hi mahlo yo pswhuka a cikhati leci a Mufumo wakwe wu to fumela misava yontlhe. (Maheb. 11:1) Va wa kombela Jehovha lezvaku a va vhuna, niku loku va wona lezvaku i hlamulile mikhongelo yabye, a kukholwa kabye ku wa engetela ku tiya. — Neh. 1:4, 11; Lis. 34:4, 15, 17; Dhan. 9:19-21. w16.10 3:7, 8

Jesu i wulile lezvaku “a nayo wa hombe milayweni yontlhe” ku randza Nungungulu. (Mat. 22:35-40) A kukholwa ni lirandzo matshamela ya lisima hi wumbiri ga wona, niku a vatsali va Bhibhiliya va wa tolovela ku ma kumbuka zvin’we. Pawule i kucile vamakabye vakwe lezvaku va “ambala a cikatawu ca ciketse ca kukholwa ni lirandzo.” (1 Tes. 5:8) Johani i tsalile lezvaku a kuleleta ka Nungungulu hi lezvaku “hi kholwa vitweni ga N’wana wakwe Jesu Kristu, hi randzana.” (1 Joh. 3:23) Kanilezvi Pawule i tlhelile a tsala lezvi: “Makunu zvi te tsoma lezvi zvinharu, a kukholwa, ni kutsumba, ni lirandzo; kanilezvi a ca hombe nguvhu ka zvona hi lirandzo.” (1 Kor. 13:13) Cikhatini ci tako ku nga ta ha laveka lezvaku hi kholwa a zvitsumbiso zva Nungungulu xungetano hi misava yiswa hakuva zvi ta ngha zvi tatisekile. Hi ta ngha hi hanya wutomi go saseka legi a Bhibhiliya gi wulawulako hi gona. Kanilezvi a ku randza Nungungulu ni vanhu-kulori zvi ta simama zvi laveka. Hi lisine hi taya hi engetela ku va randza siku ni siku kala kupindzuka. w16.10 4:15-17

Ka zana ga malembe go sangula, a vamakabye vo kari va wa endzela mabandla kasi ku ma byela “a zvileletelo lezvi zvi nga wa yimisilwe hi vapostoli ni masingalakati ya le Jerusalema,” ku nga hubye yi fumako. (Miti. 16:4) A mabandla ma landzele zvileletelo lezvo ma tlhela ma “tiyiswa kukholweni, ni zviro zva wona zvi engetelana masiku ni masiku.” Makunu zvini hi faneleko ku maha loku hi kuma zvileletelo zvi nyikwako hi hlengeletano ya Nungungulu nyamutlha? A bhuku ga Jehovha ku nga Bhibhiliya, gi byela hontlheni lezvaku hi ingisa lava va rangelako. (Dhewu. 30:16; Maheb. 13:7, 17) Lava va tsumbekako ka Jehovha a va kanyisi zvileletelo lezvi va nyikwako niku a va zvi solasoli. A hi lavi ku fana na Dhiyotrefesi, loyi a nga kala a nga hi na cichavo hi lava va nga kari va rangela. (3 Joh. 9, 10) Loku hi ingisa a zvileletelo lezvi hi nyikwako, hi vunetela ku kuva ni kurula ni kubohana bandleni. Hikwalaho hi nga ti wutisa lezvi: ‘Ndza kuca vamakabye lezvaku va tsumbeka ka Jehovha? Ndza tekela ku landzela zvileletelo ndzi nyikwako hi hlengeletano ya Nungungulu?’ w16.11 2:10, 11

A vaJudha lava va nga landzela a zvileletelo zva Jehovha va hanyisile ku khwatsi va le kaya le wukhumbini. A vaBhabhuloni va vhumelele vaJudha lezvaku va ti mahela zvabye ni kuya ni kwihi va nga ku lava tikweni lego. Ka cikhati leco, a tiko ga Bhabhuloni gi wa hi tsindza ga mabhindzu. A mahungu ya kale ma komba lezvaku a cikhati va nga hi wukhumbini, a vaJudha vo tala va gondzile ntiro wa ku maha mabhindzu ni kuvatla. A vaJudha vo kari va zile va maha zviganyi. A ku hanya wukhumbini le Bhabhuloni zvi wa nga bayisi a ku fana ni lezvi va nga hanyisa zvona a vaIzrayeli lava va nga hi tikhumbi le Gibhite ka mazana ya malembe ndzhako. (Ekso. 2:23-25) Kanilezvi xana a vaIzrayeli va wa ta tshuka va zvi kota kambe ku khozela Nungungulu hi ndlela yi amukelekako kakwe hi kumbhelela? Ka cikhati leco, kuzvilava zvi wa wonekisa ku khwatsi zvi nga ta koteka hakuva a vaBhabhuloni va wa nga tshuki va tlhatlha tikhumbi tabye. Kanilezvi Jehovha Nungungulu i wa tsumbisile lezvaku a vanhu vakwe va wa ta tlhatlhiwa, niku va tlhatlhilwe futsi. Lezvi Nungungulu a zvi tsumbisako contlhe cikhati zva maheka! — Isa. 55:11. w16.11 4:3, 5

A maKristu lawa ku wulawuliwako hi wona laha ma wa ha hanya. Maku a magezu lawa ma wa lava ku wula yini? Hi ku tirisa ndzhiho, Nungungulu i tsetselele zviwonho zva Pawule ni zva maKristu man’wani ya zana ga malembe go sangula. Jehovha i va totile hi moya wa ku basa kasi va maha vana vakwe. Loku va simama va tsumbekile va wa ta ya hanya le tilweni va tlhela va fuma na Kristu. Pawule i tirisile wulawulela go fananisa kasi ku komba lezvaku a mahanyela yabye ma cicile hi kumbhelela. I wulile lezvaku andzhako ka kufa kakwe, Jesu i vhuxilwe na a hi moya wu nga fiko. Hi cigelo leco, a kufa ku wa nga ha “hi na ntamu hehla kakwe.” A maKristu wonawu zvi wa fana ni loku ma file. A mahanyela ya wona ma wa cicile nguvhu hakuva ma wa nga ha tsiki a kunavela ka kuwonha ku ma fumela. Kusukela kwalaho, a maKristu ma wa ti karatela ku hanya hi ndlela yi tsakisako Nungungulu. Ma wa “file hi tlhelo ga kuwonha, kanilezvi [ma wa] hanyela Nungungulu ka Kristu Jesu.”— Rom. 6:9, 11. w16.12 1:9, 10

A kuva ni “maalakanyo ya moya” a zvi wuli lezvaku a munhu loye i wulawula hi Jehovha kutani hi Bhibhiliya basi. Hi cikombiso, a malandza ya Nungungulu ka zana ga malembe go sangula ma wa hanya wutomi go toloveleka. Ehleketa hi maKristu ya cikhatini ci hundzileko. Ma waga ni kunwa, ma chadha, ma pswala vana, ma tlhela ma tira kasi ku kuma zvo ti hanyisa. (Mar. 6:3; 1 Tes. 2:9) Kanilezvi Pawule ni maKristu man’wani ya cikhati leco a va tsikangi zvilo lezvo zva wutomi zviva zvona zva lisima nguvhu wutomini gabye. Hi cikombiso, ha zvi tiva lezvaku Pawule i wa maha matenda kasi ku kuma zvo ti hanyisa. Kanilezvi a ntiro wakwe wu wa nga hi wona wo ranga wutomini gakwe. A ca lisima nguvhu wutomini ga Pawule ku wa hi ku tirela Nungungulu. Pawule i wa veka kupima ntirweni wa ku chumayela ni ku gondzisa. (Miti. 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35) A vamakabye le Roma va wa fanele ku pimanyisa Pawule, niku hinawu hi fanele ku maha zvalezvo. — Rom. 15:15, 16. w16.12 2:5, 15, 16

Hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha wa nyika lisima zvontlhe lezvi hi mahako kasi ku mu tirela. Wa hi zwisisa loku hi nga ti tsumbi kutani hi kanakana ku hi nga zvi kota ku maha ntiro wo kari. Wa khatala nguvhu hi hina loku hi karatekile xungetano hi ntiro wa kutihanyisa kutani ndlela ya ku wundla ngango. Wa zvi zwisisa kambe loku hi nga ha zvi koti ku maha zvontlhe lezvi hi nga maha kale ntirweni wakwe hi kota mababyi kutani gome. Hi nga tsumba hi kumbhelela lezvaku Jehovha wa nyika lisima a kutsumbeka ka hina hambu loku hi hi zvikaratweni. (Maheb. 6:10, 11) Alakanya kambe lezvaku Jehovha ‘wazwa mikhongelo.’ Loku hi khongela ka yena, i ta hizwa. (Lis. 65:2) “A Dhadhani wa wuxinji ni Nungungulu wa kuchavelela kontlhe” i ta hi nyika zvontlhe lezvi zvi lavekako kasi hi tshama kusuhani naye. A zvikhati zvin’wani a nga ha tirisa vamakabye va hina kasi ku maha lezvo. (2 Kor. 1:3) Jehovha wa tsaka loku hi zwela van’wani. (Mat. 6:3, 4) I tsumbisa ku hi chachazela hi wunene. w16.12 4:13, 14

A cikhati a nga hi laha misaveni, Jesu i hlawulile ku ala zviringo zva Sathani. (Mat. 4:10) Hikwalaho, ka wusiku legi a nga khon’wa a dawa hi mandziko wa kona, i byelile Papayi wakwe lezvaku i wa lava ku maha kurandza Kakwe. I te: “Dhadha, loku u zvi randza, susa a gombe legi ka mina; ahemba-lokoke, na ku nga hi kurandza ka mina, kanilezvi ka wena a ku maheke.” (Luka 22:42) Xana hakunene zva koteka ku pimanyisa Jesu, hi tirisa a kutlhatlheka ka hina kasi ku dhumisa Jehovha ni ku maha kurandza kakwe? Ina, hi nga mu pimanyisa Jesu hakuva hinawu hi mahilwe hi mufananiso wa Nungungulu. (Gen. 1:26) Kanilezvi, a hi na kutlhatlheka ko mbhelela a ku fana na Jehovha. A Mhaka ya Nungungulu yi tlhamusela lezvaku Jehovha i hi vekele mimbhingano kutlhatlhekeni ka hina niku i rindzela lezvaku hi vhumela a mimbhingano leyo. Hi cikombiso, ndzeni ka ngango, a sati i fanele ku ti koramisa ka nuna wakwe, a vana va ingisa vapswali vabye. — Efe. 5:22; 6:1. w17.01 2:4, 5

Hi hanya zvikhatini zvo tsakisa nguvhu. A cipandze ca laha misaveni ca hlengeletano ya Jehovha ci kula hi tindlela to tala. Lezvo zvi komba lezvaku a zvilo zvi ta simama zvi cica. A zvilo zvin’wani zvi cicako zva hi khumba niku a zvi olovi ku yimisana nazvo. Loku lezvo zvi maheka, hi fanele ku ti koramisa hi tlhela hi veka kupima ka zvilo zva zvi nene ntirweni wa Mufumo wutshan’wini ga ku veka kupima ka lezvi hina hi zvi lavako. Hi ndlela leyo, hi tava ni kuzwanana. Pawule i tsalele a maKristu ya le Roma aku: “Hizvalezvo na hinawu lava hi nga vanyingi, hi miri mun’we ka Kristu, mun’we ni mun’wani ciro ca van’wani.” (Rom. 12:5) A vanhu vontlhe va Jehovha va zvi lava ku seketela Mufumo va tlhela va maha ni cihi va kombeliwako ku maha. Lava va kulileko hi tanga va nga gondzisa vaswa. A vaswa va nga amukela mitiro yo engeteleka hi kutikoramisa ni cichavo. A vamakabye va chadhileko va ta xalala loku a vasati vabye va va seketela hambu loku a zviyimo zvi cica. A vavasati lavo va nga pimanyisa Prisila, loyi a tirileko zvin’we ni nuna wakwe Akwila hi kutsumbeka.— Miti. 18:2. w17.01 5:15, 16

A cikhati leci Jehovha a nga mu ruma ku ya ponisa vaIzrayeli ka vaMidiani, Gidheyoni i te: A “ngango wa hina, hi wona wa lahasi ka lixaka la ka Manasa; mina ndzi cisiva-marumbu ca kona ndlwini ya dhadhani.” (Vala. 6:15) Hambulezvo Gidheyoni i tsumbile Jehovha a vhumela ntiro lowo. Andzhako ka lezvo, na a lava ku tiyiseka lezvaku i zvi zwisisile zvontlhe lezvi Jehovha a zvi lavako kakwe, Gidheyoni i khongelele ka yena a kombela wurangeli. (Vala. 6:36-40) Gidheyoni i wa hi wanuna wa ntamu ni kutiya-hlana, kanilezvi i wa tlharihile kambe niku i wa ti wonela ka timhango. (Vala. 6:11, 27) Hi kufamba ka cikhati, laha a vanhu va nga lava lezvaku a maha hosi yabye, a nga vhumelangi. Andzhako ka ku maha lezvi Jehovha a nga mu rumile, i no tlhela kaya. (Vala. 8:22, 23, 29) Loku a munhu a vhumela ntiro wuswa kutani a navela ku maha zvotala bandleni, a zvi wuli ku a nga ti koramisi. A Bhibhiliya gi wula lezvaku zvi nene ku a nandza ga Jehovha gi lava ku tirela vamakabye hi kumbhelela gi tlhela gi kula hi tlhelo ga moya. (1 Tim. 4:13-15) Kanilezvi xana a munhu i kula loku a kuma ciavelo ciswa ke? Ahihi. Hontlheni hi nga simama ku chukwatisa matshamela ya wuKristu ni wutlhari legi Jehovha a hi nyikileko kasi hi mu tirela khwatsi hi tlhela hi vhuna van’wani. w17.01 3:15, 16

Jehovha i hakhele a ndzhiho hi ntsengo wa hombe nguvhu. (1 Ped. 1:19) I hi wona hi hi va lisima nguvhu laha ka kuza a vhumela ku tsika N’wana wakwe a hi fela. Hi ndlela yo kari, Jesu i mahile papayi wa hina wutshan’wini ga Adhamu. (1 Kor. 15:45) Jesu i hi vhululele ndlela ya kuva hi hanya kala kupindzuka hi tlhela hi tlhelela ngangweni wa Nungungulu. Hi ku tirisa a ndzhiho, a vanhu va ta maha vo mbhelela niku Jehovha i ta va amukela ngangweni wakwe na a nga tshovi a milayo yakwe. Hi nga alakanyela a kutsakisa ka zvona a cikhati leci vontlhe lava va tsumbekako ka Jehovha va tova vanhu vo mbhelela! Hi magumo, a vanhu vontlhe le tilweni ni laha misaveni va ta patsana va maha ngango wun’we. Hontlheni hi tava vana va Nungungulu. (Rom. 8:21) A ku bonga ndzhiho zvi fanele ku hi kuca ku bhulela van’wani xungetano hi cinyikiwo leci ca lisima nguvhu. w17.02 1:17, 19

A Murindzeli wa 15 ka Julho wa 2013 i tlhamusele lezvaku a “nandza gi tsumbekileko ni go tlhariha” i ntlawa wu tsongwani wa vamakabye va totilweko lava va wumbako a Hubye yi Fumako. A Hubye yi Fumako yi maha zviboho zva lisima kota ntlawa a cikhati leci a zviro zva yona zvi tlhanganako vhiki ni vhiki. A ku tlhangana hi ndlela leyo zvi va vhuna kuva va bhulisana khwatsi va tlhela va zwanana. (Mav. 20:18) A ku na ciro ni cin’we ca Hubye yi Fumako ci nga ca lisima ku hundza vanghana, hikwalaho lembe ni lembe ku yimisiwa makabye wo hambana kasi ku rangela ka mitlhangano leyo. (1 Ped. 5:1) Hi zvalezvo kambe zvi mahiwako ka tikometi ta Hubye yi Fumako ta ntlhanu ni yin’we. A ku na ciro ca Hubye yi Fumako ci ti wonako na ci hi murangeli wa vamakabye va cona. A mun’we ni mun’wani wabye i maha cipandze ca malandza kambe niku i amukela zvakuga zva moya zvi tako hi ka nandza gi tsumbekileko a tlhela a landzela a wurangeli ga nandza lego. A Hubye yi Fumako a yi pimiselwi hi moya niku a yi mbhelelangi. Yi nga tshuka yi phazama a cikhati yi tlhamuselako a Bhibhiliya kutani ku rangela a hlengeletano. w17.02 4:10-12

A yin’we ya tindlela ta lisima ta ku komba ku ha wu bonga a ndzhiho ku hendleleta wutomi ga hina ka Jehovha hi tlhela hi bhabhatiswa. Hi ku maha lezvo, hi komba lezvaku ha kholwa ka ndzhiho niku “hi va ka” Jehovha. (Rom. 14:8) Zvontlhe lezvi Jehovha a mahako i zvi maha hi lirandzo. I lava lezvaku a vakhozeli vakwe va mu pimanyisa va tlhela va randzana. (1 Joh. 4:8-11) Loku hi randza vanhu, hi komba lezvaku hi lava kuva “vana va Raru wa [hina] loyi a nga le tilweni.” (Mat. 5:43-48) A nayo wo sangula wa hombe ka yontlhe ku randza Jehovha; a wa wumbiri ku randza van’wani. (Mat. 22:37-40) Hi nga komba lezvaku ha va randza vanhu hi ku va gondzisa a mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu. Loku hi ingisa a nayo wa Jehovha wa kuva hi randza van’wani, nguvhunguvhu a vamakabye va hina, a lirandzo la hina hi yena li ta ‘mbheleliswa.’— 1 Joh. 4:12, 20. w17.02 2:13, 14

Zvi nga ha wonekisa ku khwatsi a ciboho leco ci wa olova ku ci maha hakuva a ku tirela Jehovha zvi nene cikhati contlhe. A munhu wo tlhariha i wa nga ta lava ku tirela nungungulu a nga hanyiko. Kanilezvi a vanhu lavo va wa nga zvi koti ku maha ciboho. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a vaIzrayeli va wa “yimile cikari ka maalakanyo mambiri.” Hi wutlhari, Elija i kucile vanhu lezvaku va hlawula ku khozela Jehovha, a Nungungulu wa lisine. Hikuyini zvi nga va karatela vaIzrayeli lavo a ku maha ciboho ca wutlhari? Co sangula, va wa nga kholwi ka Jehovha, niku va wa nga lavi ku mu ingisa. Va wa nga mu tsumbi Jehovha, niku va wa nga ti nyiki cikhati ca ku gondza xungetano hi yena kutani wutlhari gakwe. Loku va wa no maha lezvo, na zvi va vhunile ku maha zviboho zva wutlhari. (Lis. 25:12) Ca wumbiri, a vaIzrayeli va wa kucetelwa hi vanhu va matiko man’wani. Kota wuyelo ga kona, a vaIzrayeli va sangulile ku landzela a vamatiko lavo va tlhela va khozela vanungungulu vabye va mawunwa. Lezvo zvi wa hi zvilo lezvi Jehovha a nga tlharihisile vaIzrayeli ka malembe yo tala ndzhako.— Ekso. 23:2. w17.03 2:6, 7

Cini cin’wani hi nga mu pimanyisako ka cona Hezekiya? Kuzvilava ci kona ci colopetelako a wunghana ga hina na Jehovha kutani ci hi gelako cikhati ca ku mu tirela. Hi cikombiso, a vanhu vo tala nyamutlha va teka vanhu-kulobye va va maha ku khwatsi vanungungulu. Va dzundza a vanhu va nduma ni vanhu van’wani vo kala va nga va tivi. A votala va mbheta cikhati co leha na va lera mahungu ma wulawulako hi vanhu lavo va tlhela va cuwukisela mifota yabye. A van’wani va tolovela ku tirisa tisayite ta mabhulo ni zvin’wani kasi ku bhula ni vanhu lomu ka Internet. Lisine ku zva tsakisa ku bhula ni maxaka kutani vanghana hi ku tirisa mahela lego. Kanilezvi loku hi nga ti woneli, hi nga tshuka hi xakela cikhati lomu ka tisayite ta mabhulo. Hi nga tshuka hi sangula kuva ni matshandza kambe loku a vanhu vo tala va komba lezvaku va yi randza a mifota kutani a mahungu lawa hi ma haxako lomu ka Internet. Kutani, loku hi pola lezvaku a vokari a va ha hi na mhaka ni lezvi hi chelako, hi nga tshuka hi swireka. Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Xana ndza ti wonela ku teka vanhu ndzi va maha ku khwatsi vanungungulu? Xana ndza potsa ku mbheta cikhati na ndzi maha zvilo zvi nga hiko zva lisima ke?’ — Efe. 5:15, 16. w17.03 3:14, 17