Outubro

Jehovha i “Nungungulu [a nyikako] kutiya ni kuchavelela.” (Rom. 15:5) Hi yena yece a zwisisako khwatsi a zvikarato lezvi hi kumanako nazvo a tlhela a tiva lezvi hi khumbiswako zvona hi wutshamu legi hi nga ka gona, mbilu ya hina, ni matshamela ya hina. Hi cigelo leco, hi yena a ringanako ku hi longisela kasi ku timisela. Makunu, Nungungulu i ta yi hlamulisa kuyini mikhongelo ya hina yo kombela ntamu wa ku timisela ke? Loku hi kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna kulwa ni mindzhingo, i ta hi “mahela a ndlela ya kupona.” (1 Kor. 10:13) Xana Jehovha o vhulula ndlela ya ku susa ndzhingo lowo? Zvi nga maha. Hambulezvo, a kutala ka zvikhati i vhulula ndlela ya kuva hi “zvi kota ku wu rwala.” I hi nyika ntamu kasi hiva ni “kutiyisela kontlhe ni kutimisela zvin’we ni kutsaka.” (Kol. 1:11) Niku kota lezvi a tivako khwatsi a kugumelwa ka hina ka miri, ni mapimo, ni mbilu, Jehovha a nga ta tshuka a tsika ndzhingo wo kari wu kula nguvhu laha ka kuza hi nga ha zvi koti ku simama hi tsumbekile. w16.04 2:5, 6

A Mhaka ya Nungungulu yi hi byela lezvaku hi ingisa mifumo ya vanhu, hambulezvo yi tlhela yiku hi fanele ku ingisa Nungungulu ku hundza vanhu. (Miti. 5:29; Tit. 3:1) A hi kulwisana loko ke? Ahihi! Jesu i kombile tshinya ga nayo gi hi vhunako ku ingisa milayo leyi. I songile a tshinya lego hi ku wula a magezu ma nga ka mutsalo wa nyamutlha. Hi ti veka hasi ka mufumo lowu hi hanyako ka wona hi ku ingisa milayo ya wona, hi kombisa cichavo ka tihosana ta kona, ni ku hakhela mikhupo leyi yi lavekako. (Rom. 13:7) Hambulezvo, loku a tihosi ta mufumo ti hi ruma ku maha zvilo zvi lwisanako ni kurandza ka Nungungulu, a hi vhumeli. Hi simama hi nga ti ngheniseli ka politika ya tiko legi. (Isa. 2:4) Hi ndlela leyo, a hi vhukeli mifumo ya vanhu leyi Jehovha a yi vhumelelako ku fuma; a hi ti ngheniseli kambe ka zvilo zvi kombisako ku randza kutani ku ti kulisa hi tiko legi hi hanyako ka gona. (Rom. 13:1, 2) A hi nyiki mawonela ya mafumela, ku hlawula hosi, ku zama ku kuma wuhosi, ge hambu ku zama ku cica mufumo wo kari. w16.04 4:1, 2

A kutala ka mazunga ya maKristu ma nga lulamiswa hi lava va goheleneko na va hi voce, niku hi zvalezvo va faneleko ku maha. Hambulezvo, Jesu i wulile lezvaku a zviyimo zvo kari zvi nga ha lava bandla. (Mat. 18:15-17) Ku nga humelela yini loku loyi a khunguvanyisileko munghana a ala ku ingisa makabye wakwe, a ala ku ingisa vakustumunyu, a tlhela a ala ku ingisa bandla? I fanele ku woniwa kota “wamatiko ni muhlengisi.” Inyamutlha, hi nga wula lezvaku i fanele ku susiwa bandleni. A kubindza ka zambo legi ku komba lezvaku a “ciwonho” leco a hi ca kungazwanani ka kutsongwani. Kanilezvi 1) ciwonho ci nga ringana ku lulamiswa hi lava va nga gohelana, hambulezvo ci wa hi 2) ciwonho ca hombe co ringana ku maha munhu a susiwa bandleni loku ci nga lulamisiwi. A ciwonho ca tshamela lego ci ngava ku kanganyisa kutani ku chakisa vito ga mun’wani hi mahlevo. A zvigava zvinharu lezvi zvi kombilweko hi Jesu, kota lezvi zvi tsalilweko ka Matewu 18:15-17 zvi tira ntsena loku ku hi ni zviyimo zvo fana ni lezvo. w16.05 1:14

Ku na ni zviyimo zvo tala zvaku a Bhibhiliya a gi nyiki cileletelo co kongoma hi zvona. Hi cikombiso, a Mitsalo a yi na milayo yi xaxametilweko xungetano hi tinguwo ti ringanako ku bohiwa hi maKristu. Lezvo zvi kombisa kuyini wutlhari ga Jehovha? A timodha ni mikhuwo zva hambana hi kuya hi matiko, niku nguva ni nguva yi na ni zva yona. Loku a Bhibhiliya gi wova ni xaxameto wa tixaka ta tinguwo ni mabohela ma amukelekako, makunu na gi hundzelwe. Hi zvigelo zvo fana ni caleco, a Mhaka ya Nungungulu a yi nyiki milayo yo tala kasi ku fumela maKristu kuhlawuleni ka ntiro wo ti hanyisa, machumela ya mababyi, ni zvihungato. Zvini hi faneleko ku maha ka zviyimo lezvi ku kalako ku nga hi na nayo wo kongoma wa Bhibhiliya? Ka zviyimo lezvo, wutihlamuleli ga mun’we ni mun’wani wa hina a ku hlola lezvi zvi patsekako, a maha ciboho hi ku landza lezvi Jehovha a to zvi tsakela ni ku zvi katekisa, wutshan’wini ga ku maha lezvi a mbilu yakwe yi zvi lavako. — Lis. 37:5. w16.05 3:2, 6

Handle ko kanakana hontlheni hi na ni zvipandze hi zvi randzako nguvhu lomu ka Bhibhiliya. A vokari va tsakiswa nguvhu hi tiIvhangeli, ti hi kombako wumunhu go saseka ga Jehovha legi gi kombisilweko hi N’wana wakwe. (Joh. 14:9) A van’wani va randza zvipandze zva Bhibhiliya lezvi zvi nga ni zviphrofeto — zvo kota bhuku ga Kuvhululelwa, legi gi kombako “lezvi zvi ta nga humelela lokuloku.” (Kuv. 1:1) Himani cikari ka hina a kalako a nga chavelelwi hi bhuku ga Tisimu kutani a kalako a nga kumi zvigondzo zva lisima ka bhuku ga Mavingu? A Bhibhiliya i bhuku ga vanhu vontlhe hakunene. Kota lezvi hi randzako Bhibhiliya, hi randza a mabhuku ya hina kambe ma seketelwako ka gona. Hi cikombiso, hi bonga nguvhu a zvakuga zva moya lezvi hi zvi kumako kota mabhuku, mabroxura, marevhista, ni zvin’wani. Ha zvi tiva lezvaku a zvakuga lezvo hi nyikwako hi Jehovha zvi hi vhuna ku tshama na hi xurile hi tlhela hi tlhariha hi ka moya, na hi “hi ni kukholwa ku nene.”— Tit. 2:2. w16.05 5:1-3

A moya wa ku basa wu nga hi wumba hi tindlela to tala. Hi cikombiso, wu nga hi vhuna kuva ni wumunhu go fana ni ga Kristu, legi gi kombisiwako hi mihandzu ya moya wa Nungungulu. A gin’we ga matshamela ma pswaliwako hi moya lowo lirandzo. Ha mu randza Nungungulu hi tlhela hi lava ku mu ingisa ni kuva hi wumbiwa hi yena, na hi tiva lezvaku a milayo yakwe a yi bindzi. A moya wa ku basa wu nga hi nyika ntamu kambe kasi hi ala ku wumbiwa hi misava leyi ni moya wa yona wo biha. (Efe. 2:2) Mupostoli Pawule, loyi a nga nghenilwe nguvhu hi moya wa matshandza wa varangeli va wukhongeli ga vaJudha na a ha hi muswa, hi ndzhako ka cikhati i wulile lezvi: “Ndza zvi kota ku maha zvilo zvontlhe ha [Jehovha] . . . loyi a ndzi tiyisako.” (Fil. 4:13) Hikwalaho, ngha hi simama ku kombela moya wa ku basa, a ku fana na mupostoli Pawule. Jehovha i ta ingisa zvikombelo lezvo zvo huma mbilwini zva vanhu va ti koramisako. — Lis. 10:17. w16.06 1:12

Kasi Jehovha ava Nungungulu wa hina wa mun’we, hi fanele ku khozela yena yece. A hi faneli ku mu khozela na hi covela ni van’wani vanungungulu, kutani ni mikhuwo yin’wani ya makhozelela. Hi fanele ku alakanya lezvaku Jehovha a hi mun’we wa vanungungulu, hambu kuva yena wa hombe ni wa ntamu ka vona. Kova yena yece a faneleko ku khozelwa. Kasi hi khozela Jehovha yece, hi fanele ku ti wonela lezvaku hi nga tsiki nchumu wutomini ga hina wu teka kutani ku yivanyana a wutshamu legi gi lumbako Jehovha yece. Zvi ngava zvilo muni? Ka Milayo ya Khume, Jehovha i zvi vekile kubaseni lezvaku a vanhu vakwe va wa nga faneli kuva ni vanungungulu van’wani ahandle ka yena niku va wa nga faneli ku khozela zvifananiso. (Dhewu. 5:6-10) Inyamutlha, ku na ni makhozelela yo tala ya zvifananiso, niku a man’wani ma karata ku ma pola. Kanilezvi Jehovha a nga cicangi; wa ha venga wukhozeli ga zvifananiso ni nyamutlha. Kunene, wa ha hi “Jehovha mun’we.” — Mar. 12:29. w16.06 3:10, 12

A cikhati leci Pedro a nga wutisa lezvaku hi fanele ku tsetselela “kala ntlhanu ni kumbiri ke?,” Jesu i te: “A ndzi ku byeli ndziku: Ku kala ntlhanu ni kumbiri; kanilezvi ku kala ku maha 70 wa makhati ma wuyetilweko hi ntlhanu ni kumbiri.” Zvi te dlunya lezvaku Jesu i wa wula ku contlhe cikhati hi fanele ku tsetselela; a kungo ga hina ga hombe gi fanele kuva lego. (Mat. 6:15; 18:21, 22) Wutlhari a ku alakanya lezvaku kota lezvi hontlheni hi mahako zvihoxo, kuzvilava va kona hi va wonhelako. Loku hi pola ku hi wonhele mun’wani, a Bhibhiliya gi hi leletela lezvaku hi mu yela hi ya zama ku lulamisa mhaka leyo. (Mat. 5:23, 24) Ha tsaka nguvhu loku a van’wani va nga veketeli zvihoxo zva hina, hikwalaho hinawu hi fanele ku maha zvalezvo. (1 Kor. 13:5; Kol. 3:13) Loku zvita mhakeni ya lezvi hi khomisako zvona a zvihoxo zva van’wani, a mahela ga wuKristu ku pimanyisa ndlela ya tipswalo leyi a Papayi wa hina a hi khomako hi yona loku hi maha zvihoxo. — Lis. 103:12-14 w16.06 4:15, 17

Cikhatini leci ca magumo, a vanhu va Jehovha va nyikilwe ntiro wa ku chumayela “ivhangeli . . . ya Mufumo . . . ka matiko wontlhe.” (Mat. 24:14) A ivhangeli ya Mufumo hi yona “ivhangeli ya tipswalo ta Nungungulu” kambe. Hi ndlela muni? A makatekwa wontlhe hi to nyikwa hi Mufumo wa Nungungulu hi ta ma kuma hi kota ya wunene ga Jehovha. (Miti. 20:24; Efe. 1:3) Pawule i bongile a tipswalo ta Jehovha hi ku chumayela hi kuhiseka. Xana ha pimanyisa cikombiso cakwe? (Rom. 1:14, 15) Kota lezvi hi nga vawonhi, ha vhuneka hi tipswalo ta Jehovha hi tindlela to tsalangana. Kota lezvi hi vhunekileko nguvhu, hi fanele ku gondzisa van’wani lezvi Jehovha a kombisisako zvona a lirandzo lakwe ni lezvi va nga vhunekisako zvona. w16.07 4:4, 5

Cikhatanyana mahlweni ka kufa kakwe, Jesu i alakanyisile vapizani vakwe hi mhaka leyi makhati manharu. (Joh. 12:31; 14:30; 16:11) Sathani i tirisa wukhongeli ga mawunwa kasi ku khohlisa vanhu. Hi zvalezvo zvi mahako vanhu vo tala nyamutlha va nga cheli kota hi zviphrofeto zva Bhibhiliya lezvi zvi kombako zviku dlunya lezvaku a kugumesa ka tiko legi ku laha kusuhani nguvhu. (Zef. 1:14) Zva woneka khwatsi lezvaku Sathani “i pfhupelisile a kupima ka lava va nga kholwiko.” (2 Kor. 4:3-6) Kota wuyelo ga kona, a cikhati hi zamako ku byela vanhu lezvaku a kugumesa ka tiko ku tshinele niku zvalezvi Kristu wa fuma, a kutala kabye a va lavi ni ku zvizwa. Hambu lezvi a votala va kalako va nga khatali hi zviphrofeto zva Bhibhiliya, a hi faneli ku va tsika va hi tsema hlana. Ha zvi tiva ku hikuyini a ku rindzela zvi nga zva lisima. w16.07 2:11, 12

Laha a muteki ni muswika wakwe wo saseka va wonanako hi siku ga muchado wabye, a va khomeki hi kutsaka. Jehovha, a Muvangi wa wukati, i lava lezvaku a nuna ni sati va tsaka va tlhela va hanyisana khwatsi wukatini gabye. Hikwalaho i nyika wusungukati ga wutlhari Mhakeni yakwe, ku nga Bhibhiliya. (Mav. 18:22) Hambulezvo, a Bhibhiliya gi hi byela ku a vanhu vo kala ku mbhelela lava va tekanako va tava ni zvikarato kutani ku “karateka nyameni.” (1  Kor. 7:28) Makunu a mipatswa yi nga hungulisa kuyini a zvikarato lezvo? Niku a maKristu ma nga maha yini kasi ma tsaka wukatini? A Bhibhiliya gi hi gondzisa ku a lirandzo i tshamela ga lisima nguvhu. Kanilezvi ku na ni tixaka to tala ta lirandzo leti a nuna ni sati va faneleko ku kombisana wukatini. Hi cikombiso, va fanele ku kombisana lirandzo lo zwelana ni lirandzo leli a wanuna ni wasati va kokanako hi lona. Niku loku va hi ni vana, a lirandzo cikari ka zviro zva ngango la laveka nguvhu. Kanilezvi a lirandzo li seketelwako ka matshinya ya milayo hi lona li mahako wukati gi famba khwatsi. w16.08 2:1, 2

Timote i wata na a chumayela hi malembe yo tala. Makunu hikuyini a nga fanele ku chukwatisa? I wa zvi tiva lezvaku a vanhu ni zviyimo zva cica. I wa lava ku a vanhu va simama ku mu ingisela, hikwalaho i wa fanele ku simama a chukwatisa ni ku cica a ndlela leyi a nga va gondzisa hi yona. Hinawu hi fanele ku maha zvalezvo nyamutlha, a cikhati hi chumayelako. Ka matshamu yo kari, a hi kumi vanhu lomu mimitini a cikhati leci hi chumayelako hi muti ni muti. Ka man’wani matshamu, hambu loku va hi kona mimitini yabye, a zvi koteki ku nghena hi wulawula navo, hakuva va hanya ka wutshamu go bhiyiwa legi va kalako va nga hi tsiki hi nghena. Loku ku hi ku lezvo zva maheka cipandzeni ca wena, a wu nge ringisi a mamahela man’wani kasi u kuma vanhu ke? A vamakabye vo tala va randza ku maha wukustumunyu ga laha kubaseni. Hi cikombiso, va yela vanhu lomu ku nyimako zvitimela kutani zvibhomba, mabazarini, ni lomu maparki kasi ku wulawula navo. w16.08 3:14-16

Jehovha i hi nyika vamakabye va moya va nga misaveni yontlhe lava va nga hi tiyisako. (Maheb. 12:12, 13) A maKristu yo tala yo sangula ma wa vhuniwa hi ndlela leyo hi vamakabye va wona. Hi zvalezvo ni nyamutlha. Zvini hi nga mahako? Ehleketa a cikhati leci Aroni na Hura va nga khometela mandla ya Mosi kasi ma nga mbheli ntamu laha va ngalwa ni vaAmaleki. (Ekso. 17:8-13) Hinawu nyamutlha hi nga hlota tindlela to vhuna van’wani. A vamakabye vo kari va xaniseka hi kota ya tanga yabye, mababyi, ku xaniswa hi maxaka, ciwundza, kutani ku felwa. Hi nga tiyisa a vaswa kambe lava contlhe cikhati va kucetelwako ku maha zvilo zvo biha kutani ku hlongolisela titshomba tikweni legi. (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Hlota tindlela ta ku kombisa kukhatala hi van’wani Salawini ya Mufumo, kuchumayeleni, loku mu kari muga, kutani loku u bhula ni munhu hi telefone. w16.09 1:13, 14

Hi na ni mangava ka Nungungulu wa hina wo basa, ni ka vamakabye va hina va maKristu, ni ka vanhu va lomu cipandzeni ca hina ya lezvaku hi boha hi ndlela yi dzundzako Jehovha ni mahungu lawa hi chumayelako. (Rom. 13:8-10) Lezvo zva lisima nguvhunguvhu loku hiya mitlhanganweni kutani kuchumayeleni. Hi fanele ku boha tinguwo ti faneleko vanhu va khozelako Nungungulu. (1 Tim. 2:10) Hi lisine, ku na ni tinguwo ti faneleko ka wutshamu go kari kanilezvi ti nga faneliko ka gin’wani. Hikwalaho kani hi hanya kwihi, kota Timboni ta Jehovha hi fanele ku potsa ku khunguvanyisa van’wani hi mabohela ya hina. A cikhati leci hi yako migotsovanyanweni, hi fanele ku boha tinguwo ti faneleko ti tlhela ti kombisa cichavo. A hi faneli ku pimanyisa timodha to hundzeleta ti tolovelekileko tikweni legi. Loku hi maha lezvo hi ta ti tivekisa na hi hi ni matshandza lezvaku hi Timboni ta Jehovha, niku hi ta tshama na hi longile ku chumayela ni ka cihi cikhati. w16.09 3:7, 8

Lezvi Pawule a nga wula lisine; a yindlu yi tsaliwa yi tlhela yi akiwa hi munhu. Loku a wokari a nga kholwi khwatsi ka Bhibhiliya, u nga tirisa mahela go fana ni legi. Ranga hi ku mu wutisa lezvi a kholwako. Tlhela u zama ku tiva a zvilo zvi mu tsakisako. (Mav. 18:13) Loku a randza siyensiya, mu nyike zvikombiso zvi nga lomu ka Bhibhiliya kasi ku mu komba lezvaku loku a Bhibhiliya gi wulawula hi zva siyensiya gi wula lisine. Loku a randza matimu, u nga kumbuka mhaka yo kari ku wulawuliwako hi yona ka mabhuku ya matimu u guma u mu komba lezvi a Bhibhiliya gi nga ranga gi phrofeta hi zvilo lezvo na ka ha kiyela malembe yo tala kasi zvi maheka. A van’wani va nga ku ingisela khwatsi loku u va komba zvilo zvi nga lomu ka Bhibhiliya zva ku zvi nga va vhuna wutomini gabye, zvo fana ni wusungukati legi gi nga ka Kanelo ya le Citsungeni. Alakanya lezvaku a hi lavi ku holovisana ni munhu. Hi lava ku a vanhu va tsakela ku bhula na hina ni ku gondza Bhibhiliya. Hikwalaho va mahe zviwutiso hi cichavo u tlhela u va ingisela khwatsi. A cikhati u byelako munhu lezvi u zvi kholwako, zvi mahe hi cichavo, nguvhunguvhu loku a munhu wa kona a hi wahombe ka wena. w16.09 4:14-16

Kasi ku vhuna vanhu va mudhawuko wun’wani lezvaku va ti wona va hi kaya lomu bandleni, ti wutise lezvi, ‘Loku ndzi wa hi muluveli ka tiko gin’wani, ndzi wa ta lava ku va ndzi khomisa kuyini?’ (Mat. 7:12) Kombisa lihlazva-mbilu hi lava va lwako ni ku ti zwananisa ni tiko gin’wani. Kusanguleni, hi nga tshuka hi nga zwisisi khwatsi a mapimisela yabye kutani ndlela leyi va khumbekako hi yona. Kanilezvi, wutshan’wini ga ku rindzela ku va fana ni vanhu va lomu ka hina, zvi ngo yini loku ho vhumela tshamela gabye? Loku hi ti nyika cikhati ca ku gondza mahanyela yabye, zvi nga hi vhuna ku va tiva khwatsi. Wukhozelini ga hina ga ngango, hi nga hlota mahungu xungetano hi mahanyela ya vanhu va matiko man’wani va nga bandleni ga hina kutani cipandzeni ca hina. A ndlela yin’wani yi nga hi vhunako ku tolovelana ni vanhu lavo ku va ramba hi taga navo kaya ka hina. Jehovha “i vhululele a vamatiko a nyangwa ya kukholwa,” hikwalaho hinawu hi fanele ku mu pimanyisa hi ku vhululela nyangwa a vapfhumba va le ‘ngangweni wa hina wa kukholwa’ mimitini ya hina. — Miti. 14:27; Gal. 6:10; Joba 31:32. w16.10 1:15, 16

Jesu Kristu i timisele a mindzhingo yo bayisa nguvhu ka yontlhe a tlhela a simama a tsumbekile ka Jehovha. Cini ci nga mu vhuna ku timisela? Pawule i wulile lezvaku Jesu i timisele mindzhingo leyo “hi kota ya kutsaka loku a nga vekelwe kona . . . , a nga khatali hi tingana ta [yona]; kanilezvi makunu, i tshamile hi tlhelo ga cinene ga citshamu ca wuhosi ca Nungungulu.” (Maheb. 12:2) Hi kulandzela, Pawule i kucile maKristu lezvaku ma ‘alakanya’ a cikombiso ca Jesu. A ku fana na Jesu, a maKristu yo tala ya zana ga malembe go sangula ma delwe hi kota ya kutsumbeka ka wona ka Jehovha. A mun’we wabye hi Antipasi. (Kuv. 2:13) A maKristu lawo ma sina ma amukele a nchachazelo wa wona, a ku hambana ni malandza man’wani ya Nungungulu ma hanyileko mahlweni kabye lawa ma nga rindzela ku hanya laha misaveni. (Maheb. 11:35) Cikhatanyana ndzhako ka kuva Jesu a mahile Hosi hi 1914, a maKristu ma totilweko lawa ma nga file ma no vhuxiwa maya kuma wutomi ga kungafi le tilweni, niku ma ta fumela vanhu na ma hi zvin’we naye. — Kuv. 20:4. w16.10 3:12

A vapswali van’wani a va tiyisi vanana vabye hi lezvi a vapswali vabyewo va nga kala ku va tiyisa. A vanhu va hombe vonawu va zvi lava ku tiyiswa, kanilezvi a zvi toloveli ku maheka. Hi cikombiso, a vanhu vo tala va khala hi lezvi va kalako va nga tshuki va dzundziwa hi lezvi va mahako ntirweni. Hi nga tiyisa hlana van’wani hi ku va dzundza hi zvilo va zvi mahileko khwatsi kutani ku va byela lezvaku va na ni matshamela ya ma nene hi tlhela hi va chavelela loku va karatekile kutani loku va mbhelile ntamu. (1 Tes. 5:14) Kota lezvi hi tolovelako kuva zvin’we ni vamakabye, hi tshama hi vhululekelwe hi tindlela to tala ta ku wula zvilo zvi to va tiyisa. (Mutsh. 4:9, 10) Ti wutise lezvi: ‘Xana ndza byela van’wani ku hikuyini ndzi va nyikako lisima ndzi tlhela ndzi va randza? Ndza maha lezvo ni ka cihi cikhati zvi kotekako ke?’ Ehleketa hi lezvi a Bhibhiliya gi wulako: “Yi nandzihisa kuyini a mhaka yi wuliwako hi cikhati ca yona!” — Mav. 15:23. w16.11 1:3-5

A cikhati leci a vaIzrayeli va nga ingisa Jehovha, va wa xaxametilwe khwatsi va tlhela va zwanana. Nungungulu i phrofetile lezvi hi vanhu vakwe: “Ndzi ta va tlhanganyisa wutshamu gin’we khwatsi tiyivhu lomu rangeni.” (Mika 2:12) Jehovha i tlhelile a phrofeta lezvaku a vanhu vakwe va wa ta gondza lisine lomu ka Mitsalo va tlhela va mu tirela hi kuzwanana. I te: “Ndzi ta nyika a matiko minomu yiswa leyi yi basileko, kasi wontlhe ma fela ku vitana a vito ga Jehovha, ma mu tirela hi mbilu yin’we.” (Zef. 3:9) A ho ku mu bonga Jehovha hi lezvi hi mu tirelako hi kuzwanana! Zvi te dlunya lezvaku a cikhati leci a maKristu ya zana ga malembe go sangula ma nga landzela zvileletelo zvi nga hi ka Mhaka ya Nungungulu, a mabandla yabye ma wa tshama ma basile, ma hi ni kurula, ma tlhela ma hi ni kuzwanana. (1 Kor. 1:10; Efe. 4:11-13; 1 Ped. 3:8) Inyamutlha konawu, a vanhu va Jehovha va xaxametilwe khwatsi va tlhela va hi ni kuzwanana, niku va chumayela mahungu yo saseka misaveni yontlhe. w16.11 2:16, 18

Ka mazana yo sangula ya malembe andzhako ka Kristu, a vanhu vo tala va wa simama ku lera Bhibhiliya hi ciGreki kutani ciLatini. Hikwalaho va wa zvi kota ku fananisa tigondzo ta Mhaka ya Nungungulu ni tigondzo ta chichi. Laha a vanhu vo kari va nga pola lezvaku a tigondzo ta chichi leyo mawunwa, va no ti ala. Kanilezvi zvi wa hi ni mhango a ku byela van’wani a mawonela yabye hakuva zvi wa chikela laha ka kuza va dawa loku va maha lezvo. Laha a cikhati ci ngaya ci hundza, ku no sala vanhu vatsongwani va nga wulawula ciGreki kutani ciLatini. Niku a varangeli va chichi va wa nga vhumeleli vanhu lezvaku va hundzulusela Mhaka ya Nungungulu hi tirimi leti a vanhu va nga wulawula. Ni wihi a nga ala lezvi zvi gondzisiwako hi chichi i wa tsayiswa nguvhu. A maKristu yo tsumbeka ma totilweko ma wa tlhangana hi mitlawa yi tsongwani kufihlaleni niku a van’wani va wa nga zvi koti ku tlhangana. “A vapristi va wuhosi” va totilweko va wa nga zvi koti ku khozela hi ndlela yi xaxametilweko khwatsi. Bhabhuloni wa Hombe i wa nonohisa nguvhu woko hehla ka vanhu! w16.11 4:8, 10, 11

Lisine lezvaku hi fanele ku potsa ku maha zviwonho zva hombe lezvi zvi nga mahiwa hi vokari le Korinte. A hi nge simami hi maha zvilo lezvo hi tlhela hi rindzela lezvaku Nungungulu a kombisa tipswalo takwe hi ku hi tsetselela. Kanilezvi ahati a zviwonho lezvi a vokari va nge a hi zva hombe? Xana hi ti yimisele ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku ingisa Jehovha ka zvontlhe? (Rom. 6:14, 17) Ehleketa hi mupostoli Pawule. I tsalile lezvi: “Mina ndzi na ni matshamela ya nyama, ndzi xavisilwe wukhumbini ga kuwonha. Hakuva lezvi ndzi zvi mahako a ndzi zvi tivi; hakuva lezvi ndzi randzako ku zvi maha a ndzi zvi mahi, kanilezvi ndzi maha lezvi ndzi zvi vengako.” (Rom. 7:14, 15) Hambu lezvi a nga kala a nga mahi a zvilo lezvi zvi kumbukiwako ka 1 Va Le Korinte 6:9-11, Pawule i vhumele lezvaku i wa ha wonha. I wa lava ku tsakisa Jehovha, hikwalaho i walwa nguvhu kasi ku hlula zvilo zvo biha. (Rom. 7:21-23) I chukwana hi pimanyisa a cikombiso cakwe, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku ingisa Jehovha. w16.12 1:15, 16

Loku u karatekile, a Papayi wa wena wa lirandzo le tilweni i lava lezvaku u mu tlhatlhela cifuva ca wena. Andzhako ka ku maha zvontlhe u zvi kotako kasi ku lulamisa cikarato co kari, a ku khongela ka Jehovha hi zvona zvi to ku vhuna nguvhu ku hundza ku karateka. (Lis. 94:18, 19) Kota lezvi zvi kombisiwako ka Va Le Filipi 4:6, 7, Jehovha a nga hlamula mikhongelo yo huma mbilwini leyi hi yi mahako hi kuphindaphinda. Hi ndlela muni? A nga hi vhuna ku rulisa maalakanyo hi tlhela hi potsa ku alakanyela zva hava. Wutshan’wini ga ku karateka ni ku chava, Nungungulu i hi vhuna ku kuma kurula ka hombe nguvhu ka mbilu. A vamakabye vo tala va ku kuma kurula loko. Wenawu u nga ku kuma. “A kurula ka Nungungulu” ku nga ku vhuna ku hlula ni cihi cikarato! U nga tsumba hi kumbhelela a magezu ya Jehovha yaku: “U nga mbheli ntamu, hakuva ndzi Nungungulu wa wena! Ndzi ta ku tiyisa, ndzi ku vhunetela.” — Isa. 41:10. w16.12 3:3, 4

Mosi i alile titshomba ta Gibhite, a hlawula “kuva a xaniswa zvin’we ni vanhu va Nungungulu, ku hundza kuva ni litsako la kuwonha ka cikhatanyana.” (Maheb. 11:25,26) A hi pimanyiseni a kukholwa ka vavanuna ni vavasati vo tsumbeka vo kota Mosi hi tlhela hi bonga a cinyikiwo ca ku tlhatlheka ku hlawula, hi ci tirisela ku maha kurandza ka Nungungulu. Zvi nga ha wonekisa ku khwatsi zva olova ku mahelwa zviboho hi mun’wani, kanilezvi hi wa ta luza makatekwa ya hombe nguvhu ma nehiwako hi kutlhatlheka ko hlawula. Makatekwa muni? A Bhibhiliya ga ma tlhamusela ka Dhewuteronome 30:19, 20. Ka vhesi 19, hi gondza lezvaku Nungungulu i va nyikile kuhlawula a vaIzrayeli. Ka vhesi 20, hi gondza lezvaku Jehovha i va nyikile lungelo ga ku komba lezvi va nga mu randzisa zvona. Hinawu hi nga hlawula ku khozela Jehovha. Hi na ni lungelo go hlawuleka kambe ga ku tirisa a cinyikiwo ca hina ca ku tlhatlheka ku hlawula kasi ku dhumisa Jehovha hi tlhela hi komba lezvi hi mu randzisako zvona! w17.01 2:10, 11

Jehovha i rindzela lezvaku hi ma tirisa khwatsi a matshamela ya hina. Hikuyini? Hi lezvi a hi randzako a tlhela a tiva lezvaku hi ta xalala loku hi tirisa lezvi a hi nyikileko. Jehovha i lava lezvaku hi tirisa a matshamela ya hina, kanilezvi wa zvi tiva lezvaku ha gumelwa. Hi cikombiso, a hi zvi koti ku ti susela kungambheleli, ni ciwonho, ni kufa. (1 Tih. 8:46) A hi zvi koti kambe ku fumela mun’wani munhu, hakuva munhu ni munhu i tlhatlhekile ku ti hlawulela. Hambu loku hi hi ni wutivi ga hombe kutani kubuvha ko chikela kwihi, hi nga ta tshuka hi fana na Jehovha. (Isa. 55:9) Contlhe cikhati hi fanele ku tsika Jehovha a hi rangela, na hi tsumba lezvaku i ta hi vhuna a tlhela a hi mahela lezvi hi nga zvi kotiko ku ti mahela ha hoce. Hambulezvo, Jehovha i lava kambe lezvaku hi ehleketa hi lezvi hi nga mahako kasi ku lulamisa zvikarato, hi tlhela hi vhuna van’wani. Hi fanele ku ‘tsumba Jehovha hi maha kusaseka,’ hi tlhela hi “tsumbeka.” w17.01 1:2-4

Bharzilayi a nga vhumelangi cirambo leco. Hambu lezvi zvi nga wa tava wudzundzo ga hombe ku tshama ndlwini ya wuhosi, Bharzilayi i wulile lezvaku zvi wa tava chukwana ku nyikela ciavelo leco ka wanuna a vitwako Kimhame, loyi kuzvilava a nga hi n’wana wakwe. (2 Sam. 19:31-37) Hikuyini Bharzilayi a nga kala ku vhumela a cirambo leco? I wo nyenya wutihlamuleli kutani ku lava ku hanya wutomi go olova ke? Ne cin’we ca zvona. I wova munhu wo ti koramisa. I wonile lezvaku a ciyimo cakwe ci wa cicile, niku i wa vhumela kugumelwa kakwe. (Gal. 6:4, 5) Hinawu hi fanele ku ti koramisa, a ku fana na Bharzilayi. Wutshan’wini go veka kupima ka lezvi hi zvi lavako kutani ku ti fananisa ni van’wani, hi fanele ku ti karatela ku mahela Jehovha lezvi zvi nga ntan’wini wa hina. Lezvo hi zvona zvi nga zva lisima nguvhu a ku hundza kuva ni ciavelo co hlawuleka kutani ku tiviwa nguvhu. (Gal. 5:26) Loku hi ti koramisa, hi ta tira zvin’we ni vamakabye va hina kasi ku nyika wudzundzo Jehovha hi tlhela hi vhuna van’wani. — 1 Kor. 10:31. w17.01 4:5, 6

Jehovha Muvangi wo hlamalisa nguvhu. Zvontlhe lezvi a zvi mahileko zvi tlakukile nguvhu. (Jer. 10:12) Hi wutlhari, Jehovha i vekele mimbhingano a zvivangwa zvakwe zvontlhe. I mahile a milayo ya ntumbuluko, a tlhela a yimisa milayo ya mahanyela. I vekile milayo leyo kasi a zvilo zvontlhe zvi nga kona zvi tirisana khwatsi. (Lis. 19:7-9) A zvilo zvontlhe zvi nga kona wuakweni zvi na ni wutshamu ga zvona ni ntiro wa zvona. Hi cikombiso, a nayo wa gravidade (wu mahako ku a zvilo zvi nga tshami laha ndengelengeni) wu maha lezvaku ku simama kuva ni moya wu nene laha misaveni, wu tlhela wu wonelela a mati ya bimbi lezvaku ma nga tali ku hundza mpimo. Loku ku wa nga hi na gravidade, zvi wa nga ta koteka ku hanya misaveni. A mimbhingano leyi Jehovha a yi vekileko ka zvivangwa zvakwe yi maha lezvaku kuva ni kuxaxameteka ko mbhelela ka zvilo wuakweni. Lezvo zvi komba ku i na ni kungo hi misava leyi ni vanhu. A cikhati hi chumayelako, hi nga vhuna van’wani lezvaku va tiva a Muvangi wa wuako legi go hlamalisa. — Kuv. 4:11. w17.02 1:4, 5

Himani mun’wani a nga vhuniwa hi tingilozi? A Bhibhiliya gi wula lezvaku a “nduna ya yimpi ya Jehovha,” yi nga ngilozi, yi vhunile Joxuwa ku hlula vaKanani. (Jox. 5:13-15; 6:2, 21) Hi ndzhako ka cikhati, laha Hosi Hezekiya a nga rangela a vanhu va Nungungulu, ku tile butho ga hombe ga Asiriya kasi ku ta hahlula Jerusalema. Kanilezvi hi wusiku gin’we basi, “a ngilozi ya Jehovha yi no huma yi ya hlasela 185 000 wa vavanuna.” (2 Tih. 19:35) A tingilozi ti mbhelele. Kanilezvi, a vanhu lava ti nga va vhuna va wa nga mbhelelangi. Hi cikombiso, ka khati go kari, Mosi a nga mu dhumisangi Jehovha. (Mitse. 20:12) Joxuwa a nga wutisangi Nungungulu lezvaku i fanele ku maha yini a cikhati leci a vaGibheyoni va nga lava ku maha naye civhumelwano. (Jox. 9:14, 15) Ka cikhati co kari, Hezekiya ive ni matshandza. (2 Kro. 32:25, 26) Hambu lezvi a vavanuna lavo va nga kala va nga mbhelelangi, a vaIzrayeli va wa fanele ku landzela wurangeli gabye. A vaIzrayeli va wa zvi wona lezvaku Jehovha wa tirisa tingilozi kasi ku vhuna vavanuna lavo. Zvi te dlunya lezvaku hi Jehovha a nga rangela vanhu vakwe. w17.02 3:7-9

Zvi wula yini a ku dzundza van’wani? Hi maha lezvo hi ku va nyika lisima ni ku va kombisa cichavo. A kutala ka zvikhati, hi dzundza lava va mahileko zvilo zvi va mahako va ringanelwa hi ku dzundziwa kutani lava va nyikilweko ntiro kutani cikhundla ca lisima. Hi vamani hi faneleko ku va dzundza niku hikuyini? Kuvhululelwa 5:13 i wula lezvaku “Loyi a tshamileko citshan’wini ca wuhosi” ni “Yivhana” va fanele ku dzundziwa. “Loyi a tshamileko citshan’wini ca wuhosi” ku wuliwa Jehovha. Lomu ka Kuvhululelwa cipimo 4, a zvivangwa zva le tilweni zvi hi komba a cin’we ca zvigelo zva kuva Jehovha, “Loyi a hanyako kala kupindzuka ni kupindzuka,” a ringana ku dzundziwa. Zvi ngalo: “Hosi ya hina ni Nungungulu wa hina, wena u fanele ku amukela kukhesiwa ni kudhumiswa ni ntamu; hakuva hi wena u nga vanga zvilo zvontlhe, hi kota ya kurandza ka wena zvi kona, zvi vangilwe.” — Kuv. 4:9-11. w17.03 1:1, 2

Inyamutlha, a vanhu vo tala va ingisa timbilu tabye a cikhati va mahako zviboho. Kanilezvi zvi na ni mhango. A Bhibhiliya ga hi tlharihisa lezvaku hi nga mahi zviboho zvi seketelwako ka mbilu ya hina yo kala ku mbhelela. A hi faneli ku tsumba mbilu ya hina hakuva “a mbilu yi khohlakele ku hundza zvilo zvontlhe, [niku] yi bolile.” (Jer. 17:9) Lomu ka Bhibhiliya ku na ni zvikombiso zvo tala zvi kombako a wuyelo go biha ga ku tsumba mbilu yi nga mbhelelangiko. (1 Tih. 11:9; Jer. 3:17; 13:10) Makunu, ku nga humelela yini loku hi tsika mbilu ya hina yi rangela a kupima ka hina ni mitiro ya hina? Hi cikombiso, zva karata ku a munhu a zangarileko a maha ciboho ca ci nene. (Mav. 14:17; 29:22) Zva karata kambe ku a munhu a rerekileko a maha ciboho ca wutlhari. (Mitse. 32:6-12; Mav. 24:10) Loku hi lava ku maha zviboho zva lisima, a hi faneli ku tsika mbilu ya hina yi hi rangela. w17.03 2:12, 13

Hontlheni a hi mbhelelangi niku ha maha zvihoxo. Leci ci tsakisako hi ku Jehovha i hi nyikile ndzhiho niku i ti yimisele ku hi tsetselela. Hikwalaho loku hi ti koramisa hi tlhela hi ti sola, hi nga mu kombela lezvaku a hi tsetselela. Hi nga tsumba lezvaku Jehovha a nga ta hi tlhelisela “maringano ni zvigoho zva hina.” (Lis. 103:10) Hambulezvo, hi fanele ku mu “khozela hi mbilu yi basileko,” kutani yi mbheleleko. (1 Kro. 28:9) A munhu a tirelako Nungungulu hi “mbilu yi mbheleleko” i mu randza nguvhu Jehovha niku i lava ku khozela yena kala kupindzuka. Lomu ka Bhibhiliya, a gezu “mbilu” gi tolovela ku wula lezvi hi tshamisileko zvona lomu ndzeni. Lezvo zvi patsa a ndlela leyi hi ehleketako hi yona, lezvi hi zvi randzako, lezvi hi tsakelako ku maha hi wutomi ga hina, ni leci ci hi kucako ku maha lezvi hi zvi mahako. Hambu lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi, hi nga zvi kota ku khozela Jehovha hi mbilu yi mbheleleko. Hi mu tirela hi kuzvirandza, na ku nga hi ku kurumetwa kutani ku zvi maha kota mukhuwo. — 2 Kro. 19:9. w17.03 3:1, 3

Hi ta kuyini loku a zvilo zvi hi fambela khwatsi kutani loku hi dzundziwa hi van’wani? A ndlela leyi hi khumbekako hi yona yi nga komba lezvi zvi nga lomu mbilwini ya hina. Hi cikombiso, a makabye a ngava a ti karatile nguvhu kasi ku longisela kanelo a tlhela a yi veka mahlweni ka vanhu vo tala. A vo tala va mu dzundza hi lezvi a yi vekisileko zvona. I ta ti wonisa kuyini hi wudzundzo lego? Contlhe cikhati hi fanele ku alakanya lezvi Jesu a nga wula zvaku: “Loku mu mahile zvontlhe lezvi mu layilweko zvona, wulani muku: Hi malandza ma nga vhuniko nchumu; hakuva hi mahile ntsena lezvi hi yimelweko hi ku zvi maha.” (Luka 17:10) Alakanya lezvaku a cikhati leci Hezekiya a nga telwa hi matshandza, a nga bongangi Jehovha hi lezvi a mu vhunisileko zvona. (2 Kro. 32:24-27, 31) Makunu, cini ci to hi vhuna ku simama hi ti koramisa loku a van’wani va hi dzundza hi kota ya kanelo hi vekileko? Hi nga ehleketa hi lezvi Jehovha a hi maheleko. Hi nga tlhela hi wulawula hi yena ni lezvi a hi vhunisileko zvona hi ku tsumbeka. w17.03 4:12-14