Março

I kona a ku swirako laha bandleni ke? Loku u ngalwi nawo a maalakanyo lawo, ma nga ta suka ha woce. A Bhibhiliya gi loku u hana u nga chukwatisa a kuzwanana ka wena ni van’wani, a ku patsa ni lava va nga valala va wena. (Mav. 25:21, 22) A ku ramba munhu lezvaku ata kaya ka wena zvi nga ku vhuna ku hlula mawonela yo biha lawa u nga nawo hi yena u tlhela u zwanana naye. U nga ha sangula ku wona matshamela ma nene lawa Jehovha a nga ma wona a cikhati a nga mu kokela lisineni. (Joh. 6:44) Loku a lirandzo li ku kuca ku ramba munhu a kalako a nga alakanyi ku u nga tshuka u mu ramba, ku nga tshuka ku vhuka wunghana ga hombe. Kanilezvi, cini ci to ku vhuna ku maha lezvo na u kuciwa hi lirandzo? A cin’we ca zvona ku tirisa wusungukati gi nga ka mutsalo wa nyamutlha. Hi fanele ku alakanyela a zvilo zvi mahako vamakabye va hina vava chukwana ku hundza hina. Kuzvilava hi nga gondza ka kukholwa kabye, kutimisela kabye, ni ka matshamela man’wani ya wuKristu va nga nawo. A ku ehleketa hi matshamela yabye ya ma nene zvi ta engetela lirandzo la hina hi vona zvi tlhela zvi maha ku zvi hi olovela ku va rurela. w18.03 19 ¶¶18-19

A cin’we ca zvilo zvi ringako nguvhu a kuingisa ka vapswali hi loku a n’wana wabye a susiwa bandleni. A makabye wo kari wa cisati a nga hi ni n’wana a susilweko bandleni a tlhela a suka laha kaya, i ngalo: “Ndzi wa handzela mabhukwini ya hina na ndzi zama ku kuma co ti yimelela hi cona kasi ku simama ndzi bhula ni nhanyana wa mina zvin’we ni cizukulwana ca mina.” Kanilezvi a nuna wakwe i mu vhunile hi lirandzo lezvaku a wona ku a n’wana wabye i ti hlamulela hi yece makunu niku vona va fanele ku tsumbeka ka Jehovha. Andzhako ka malembe yo kari, a nhanyana loye i no wuyela bandleni. A mamani wakwe i ngalo: “I na ni cichavo ca hombe hi mina ni papayi wakwe hi lezvi hi ingisileko Nungungulu.” Loku a n’wana wa wena a susilwe bandleni, u ta ‘tsumba Jehovha hi mbilu ya wena yontlhe’ ke? U ta komba lezvaku a wu “tsumbi kupimisisa ka wena wutsumbu”? (Mav. 3:5, 6) Tsumba lezvaku a kulaya ka Jehovha ni wurangeli gakwe zva vhuna hambu loku a ku ingisa zvi karata. Ingisa kulaya ka Nungungulu; u ngalwi nako. w18.03 30 ¶¶12-13

A Bhibhiliya a gi wuli tanga ya ku a munhu a bhabhatiswa hi yona. Hi ciGreki, a gezu gi tirisilweko ka Matewu 28:19 laha ka ku “mu va maha vapizani” gi wula ku gondzisa munhu ni kungo ga ku mu vhuna ku a maha cigondzani kutani mupizani. A mupizani munhu a gondzako lezvi Jesu a nga gondzisa, a zvi zwisisa, a tlhela a lava ku mu ingisa. Hikwalaho neti a n’wana a pswaliwa, a vapswali va fanele ku sangula ku mu gondzisa hi kungo gaku va mu vhuna kuva a ti hendleleta ka Jehovha, a maha mupizani wa Kristu. Lisine ku a cihlangi a ci nge ringanelwi hi ku bhabhatiswa. Kanilezvi, a Bhibhiliya gi komba ku hambu vanana va va tsongwani va nga li zwisisa a lisine la Bhibhiliya va tlhela va li randza. Hi cikombiso Timote i bohile ku tirela Jehovha na a ha hi n’wanana. A kukholwa kakwe ku wa tiyile nguvhu. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Kuzvilava i wa hi kwalomo ka 20 wa malembe a cikhati a nga ringanelwa hi ku nyikwa mitiro yo hlawuleka lomu bandleni. — Miti. 16:1-3. w18.03 10 ¶¶4-5

A cikhati hi nga sangula ku tirela Nungungulu, hi cicile zvilo zvi nga khumba wutomi ga hina gontlhe. Lezvo a zvi mbhelangi ka siku hi nga bhabhatiswa. A Bhibhiliya gi li hi fanele ku ‘mahiwa la’vaswa a moyeni wa kupima ka hina’. Hi ciGreki, a magezu lawa yaku “mu mahiwa la’vaswa” ma wula zvilo zvaku a zvi nyimi ku maheka. Kota vanhu vo kala ku mbhelela, hi fanele ku simama hi cica. (Filp. 3:12, 13) Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Ndza ti wona na ndzi engetela kuva ni kupima ka moya ke? Ndzaya ndzi fana na Kristu? A mahanyela ya mina ni lezvi ndzi mahako loku ndzi hi mitlhanganweni zvi komba yini hi mina? A mabhulo ya mina ma komba yini xungetano hi lezvi ndzi zvi nyikako nguvhu lisima wutomini? A longoloko wa mina wa cigondzo, ni mabohela ya mina, ni lezvi ndzi ti sasekisisako zvona, ni lezvi ndzi mahako loku ndzi nyikwa wusungukati zvi komba yini hi mina? Ndzi maha yini loku ndzi ringwa ku maha nchumu wo biha? Xana ndzi buvhile kota muKristu?’ (Efe. 4:13) A zviwutiso lezvi zvi nga hi vhuna ku wona ku hi kulile kuya chikela kwihi hi tlhelo ga moya. w18.02 23 ¶¶4-5

Hi hanya ka nguva yo hambana nguvhu ni tontlhe ti hundzileko. Kota lezvi a Bhibhiliya gi nga sina gi phrofetile, Jehovha i kari a hlengeleta cidlemo ca tsandza-vahlayi ‘ca matiko wontlhe, ni tixaka, ni mifumo, ni tirimi’. Zvalezvi i “tiko ga ntamu” ga vanhu vo hundza 8 wa timiliyoni va ‘tirelako Nungungulu mumu ni wusiku’. (Kuv. 7:9, 15; Isa. 60:22) Cima a ku se tshuka kuva ni vanhu vo talisa lezvo va randzako Nungungulu ni vanhu-kulobye. A Bhibhiliya gi tlhelile gi phrofeta lezvaku lava va kalako va nga hi vanghana va Nungungulu va wa tava ni lirandzo la tshamela gin’wani, la ku ti kokela gabye basi. Mupostoli Pawule i tsalile lezvaku masikwini yo gumesa, a vanhu va wa ta ‘ti randza wutsumbu, va randza mali’, va tlhela ‘va randza ku ti tsakisa ku hundza ku randza Nungungulu’. (2 Tim. 3:1-4) A lirandzo lelo li hambene nguvhu ni lirandzo la Nungungulu. A co biha hi ku li tlhela li vangela zvikarato van’wani. w18.01 21 ¶¶1-2

A ku tiva Jehovha zvi vhunile Nowa lezvaku ava ni kukholwa ni wutlhari gi tako hi ka Nungungulu. Lezvo zvi mu vhikele nguvhu; zvi mu vhunile kuva a nga mahi nchumu wu nga wa ta xukuvalisa Jehovha. Hi ndlela muni? Nowa i wa lava kuva munghana wa Nungungulu. Hikwalaho, i wa nga hi na wunghana ni lava va nga kala va nga kholwi ka Jehovha, vaku ne va wa nga lavi kuzwa nchumu hi yena. A ku hambana ni vanhu lavo, Nowa a nga vhumelangi ku xengwa hi madhimoni lawa ma nga tile misaveni. A vanhu va wa hlamaliswa hi ntamu wa madhimoni lawo niku kuzvilava va tlhelile va lava ni ku ma khozela. (Gen. 6:1-4, 9) Ahandle ka lezvo, Nowa i wa zvi tiva ku Jehovha i byelile vanhu lezvaku va pswala vana, va tata misava. (Gen. 1:27, 28) Hikwalaho, a cikhati leci a madhimoni ma nga teka vasati ma pswala navo vana, Nowa i wa zvi tiva ku lezvo zvi bihile. Lezvo zvi engetele ku dlunyateka a cikhati leci a vana lavo va nga kula nguvhu va tlhela vava ni ntamu nguvhu ku hundza vanana-kuloni. Hi magumo, Jehovha i byelile Nowa lezvaku i lava ku neha Ntalo kasi ku lovisa vanhu vontlhe vo biha. Kota lezvi Nowa a nga kholwa a citlharihiso leco ca Jehovha, i akile taru, a pona hi gona ni ngango wakwe. — Mah. 11:7. w18.02 11 ¶8

Loku u mahile ciwonho ca hombe, Jehovha i longile ku ku tsetselela. I lava ku ku vhuna ku vhuxa wunghana naye. Kanilezvi u fanele ku mu tsika a ku vhuna hi ku tirisa madhota. (Mav. 24:16; Jak. 5:13-15) Hikwalaho, u nga mahi mihoni! A muri wa kona kasi u kuma wutomi ga pindzukelwa hi walowo. Kanilezvi ahati loku u simama u tizwa nandzu hi ciwonho caku u tsetselelwe kale ke? Zvini u faneleko ku maha? Mupostoli Pawule i wa tshuka a mbhetwa ntamu hi zviwonho a zvi mahileko kale. I te: ‘A ndzi faneli ku vitanwa aku ndzi mupostoli, hakuva ndzi no xanisa a bandla ga Nungungulu.’ (1 Kor. 15:9) Jehovha i wa zvi tiva ku Pawule a nga mbhelelangi. I wa xalala hi yena na a tshamisile zvezvo, niku i wa lava ku yenawu a zvi tiva lezvo. Loku hakunene u ti sola ka lezvi u nga maha, na u bhulile hi zvona na Jehovha, ni madhota kambe loku zvi lava lezvo, handle ko kanakana Jehovha i ta ku tsetselela. Kholwa lezvaku Jehovha i ku tsetselele, u tlhela u vhumela kutsetselelwa loko! — Isa. 55:6, 7. w18.01 7-8 ¶¶17-18

Kasi kuva munghana wa Jehovha, hi fanele ku mu ingisela hi tlhela hi bhula naye. A ndlela ya hombe ya ku ingisela Jehovha ku gondza Bhibhiliya. Lezvo zvi patsa ku lera ni ku ehleketa hi Mhaka yakwe ni mabhuku ma seketelwako ka yona. Kanilezvi a ku gondza Bhibhiliya a hi ku lera zvi tshama lomu hlokweni basi, a ku khwatsi hi loku u lava ku ya maha provha cikoleni. Zvi fana ni ku teka lipfhumba lo tsakisa, laha u polako zvilo zviswa xungetano hi Jehovha. Loku u maha lezvo, u ta tshinela ka Nungungulu, yenawu a tshinela ka wena. A hlengeletano ya Jehovha yi humesa zvilo zvo tala zvaku u nga zvi tirisa ka cigondzo ca wena. Hi cikombiso, lomu ka jw.org ku na ni maphepha ya ku gondza hi wona a bhuku “Zini lezi a Biblia gi zi gonzisako hakunene?”. A mahungu lawo ma nga ku vhuna ku tiyisa kukholwa ka wena ni ku tlhamusela van’wani lezvi u zvi kholwako. — Lis. 119:105. w17.12 23 ¶¶8-9

A ciphrofeto leco ca Bhibhiliya ciya mahlweni ciku: ‘Hakuva [a] ku tiva Jehovha ku tava ku enetile misava.’ Kanilezvi, a zvihari a zvi na ndlela ya ku gondza zvi tiva Jehovha. Hikwalaho, leyo i ndlela yo fananisa ya ku wula lezvi a vanhu va cicisako zvona a wumunhu gabye. (Isa. 11:9) Hi na ni vamakabye vo tala va nga hi vanhu vo leva ku khwatsi mahlolwa, kanilezvi zvezvi vanhu vo rula. U nga gondza matshango ya vokari vabye ka tindzima leti ti nge “A Bhibhiliya ga cica wutomi ga vanhu”, ti tako lomu ka Murindzeli wa vanhu vontlhe, wu nga ka jw.org. Kanilezvi, a vakhozeli vo tala va Jehovha lava va nga hi vanhu vo leva va “ambala munhu muswa, loyi a vangiwako ku fanana ni Nungungulu kululameni ni kubaseni ka [lisine]”. (Efe. 4:23, 24) A cikhati leci a vanhu va gondzako va tiva Nungungulu, va guma va zwisisa ku va fanele ku landzela milayo yakwe. Lezvo zvi va vhuna ku cica lezvi va zvi kholwako, lezvi va pimisako, ni lezvi va mahako. A zvi olovi ku cica zvilo lezvo, hambulezvo a moya wa Nungungulu wa va vhuna lava va lavako ku mu tsakisa. w18.01 31 ¶¶15-16

Loku gi wulawula hi lava va yako tilweni, a Bhibhiliya gi a ‘mun’we ni mun’wani i ta vhuka hi cikhati cakwe’. Hikwalaho hi nga tsumba lezvaku lava va to vhuxiwa laha misaveni vonawu va ta vhuxiwa hi ku landza xaxameto. Lezvo zvi nga hi maha hi ti wutisa lezvi: Xana lava va fileko zvezvanyana va ta vhuka kusanguleni ka Kufuma ka Kristu ka 1000 wa malembe, va amukelwa hi maxaka yabye ni vanghana va va tivako ke? Xana a vavanuna vo tsumbeka va cikhatini ci hundzileko lava va nga hi varangeli vo tlhariha va ta ranga hi vona va vhuxiwa kasi va vhunetela ku xaxameta vanhu va Nungungulu misaveni yiswa ke? Ahati lava va ngafa na va nga zangi va tirele Jehovha ke, va ta vhuxiwa rini niku kwihi? A zvo wutisa zvi tele, kanilezvi a hi faneli ku karateka hi zvilo lezvo zvezvi. A ca chukwana ku rindzela, hi ta ku wona lezvi Jehovha a to mahisa zvona zvilo lezvo. Zvalezvi hi fanele ku tiyisa kukholwa ka hina ka Jehovha. I tsumbisile hi ku tirisa Jesu lezvaku a vafileko va lomu maalakanyweni yakwe niku i ta va vhuxa hi ka vafileko. — Joh. 5:28, 29; 11:23. w17.12 14 ¶¶20-21

Xana wa wona tindlela leti a wusungukati legi gi nga mu vhunako hi tona ngangweni wa n’wina ke? A vanuna va byeliwa lezvi: ‘Randzani vasati va n’wina, mu nga va maheli timbiti.’ A nuna wa lirandzo wa mu nyika lisima sati wakwe. Hi ndlela muni? Hi ku vhumela kuzwa mawonela yakwe a tlhela a mu komba ku wa ma nyika lisima. (1 Ped. 3:7) Hambu loku a makhati man’wani zvi nga koteki ku maha lezvi a sati a zvi lavako, a ku mu ingisela zvi nga mu vhuna ku maha khwatsi zviboho. (Mav. 15:22) A nuna wa lirandzo a ngayi hi ku londza cichavo ka sati wakwe. Kanilezvi i maha zvilo zvi to kuca sati wakwe lezvaku a mu komba cichavo. Loku a nuna a randza sati wakwe ni vanana, zvi nga maha lezvaku va tirela Jehovha na va tsakile va tlhela va kuma nchachazelo wa wutomi. w17.11 30 ¶12; 31 ¶15

Mupostoli Pawule i tsalele maKristu ya le Kolosi na a hi paxweni le Roma ka malembe ya 60 kala 61. I va tlhamusele ku hikuyini va nga fanele kuva ni “kupima . . . ka moya”, ku nga ku wona zvilo hi mawonela ya Jehovha. (Kol. 1:9) I te: ‘Ndzi wula lezvo kasi mu nga kupetwi hi munhu hi timhaka ti wongako. Ti woneleni lezvaku a munhu a nga dzuki a mu koka hi tigondzo ta wutlhari ga hava, hi ku landzela a mikhuwo ya vanhu, ni mintamu yo sangula ya misava, na ku nga hi ka Kristu.’ (Kol. 2:4, 8) Hi kulandzela i tlhamusele ku hikuyini a mawonela yo kari ma nga randziwa nguvhu ma nga ya hava niku hikuyini a vanhu vo tala va nga ma randza. Hi cikombiso, a yokari ma wa maha vanhu va alakanya ku va tlharihile kutani va chukwana ku hundza van’wani. Hikwalaho, Pawule i tsalile papilo lego kasi ku vhuna vamakabye vakwe lezvaku va potsa kupima ka tiko ni mahanyela yo biha. — Kol. 2:16, 17, 23. w17.11 21 ¶1

Zvini lezvi a muKristu a faneleko ku ti tsona kasi ku simama a kuma wuxinji ga Jehovha? I fanele ku vhumela ku tsika hambu zvilo a zvi randzako loku a wona ku zvi nga mu yisa ciwonhweni. (Mat. 18:9) Hi cikombiso, loku a vanghana va wena va ku kokela ku maha zvilo zvi kalako zvi nga tsakisi Jehovha, u ta tsema wunghana navo ke? Loku zvi ku karatela ku ti pimela byala u nwako, u ta potsa zviyimo zvi ku ringako kunwa nguvhu ke? Loku zvi ku karatela ku ti khoma timhakeni ta masango, u ta potsa mafilmi, tisayite, kutani zvilo zvin’wani zvi ku vhuxelako maalakanyo yo kala ma nga hlazvekangi ke? Alakanya lezvaku ni cihi leci u ti tsonako kasi ku ingisa milayo ya Jehovha a wu ti tsoni mahala. A ku na nchumu wu bayisako nguvhu ku hundza ku ti wona na u tsukulilwe hi Jehovha. A ku na nchumu wo tsakisa nguvhu kambe ku hundza ku tiva lezvaku wa kuma ‘tipswalo ta pindzukelwa’ ta Jehovha. — Isa. 54:7, 8. w17.11 12 ¶12

U zvi wonile ku Zakariya 5:4 i wula lezvaku a ndzhukano, kutani khombo, gi ta “enghena lomu ndlwini ya khamba” gi ‘tshama kwalomo, gi mbheta a timhandze ta yona ni maribye ya yona’ ke? Lezvo zvi komba ku Jehovha i ta paluxa a tlhela a lamula ni gihi wubihi gi mahiwako cikari ka vanhu vakwe. Hambu loku a munhu loye a yivako a fihlela maphoyisa, ni vatholi vakwe, ni madhota, kutani vapswali vakwe, a nge zvi koti ku fihlela Jehovha. Jehovha i ta paluxa ni wihi loyi a yivako. (Mah. 4:13) Handle ko kanakana ha xalala hi kuva zvin’we ni vanhu va ti karatelako ku tsumbeka “matlhelweni wontlhe”! (Mah. 13:18) A tixaka tontlhe ta kuyiva ta mu swira Jehovha. I thomo ga hombe a ku tiva milayo ya Jehovha hi tlhela hi yi ingisa ni ku hanya hi ndlela yi nga chakisiko vito gakwe. Loku hi maha lezvo, hi ta pona a cikhati leci Jehovha a to lamula lava va kalako va nga mu ingisi. w17.10 16-17 ¶¶6-7

A kuva ni kurula ni vamakabye va hina i nchumu wa lisima nguvhu. Hambu loku hi ti byela ku a wokari a nga hi khomangi khwatsi, hi fanele ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku vhuxa kurula. (Rom. 12:17, 18) Loku hi khunguvanyisa munhu, hi fanele ku kombela rivalelo. A kurula ku laveka nguvhu cikari ka nuna ni sati. A hi zvi nene ku a nuna ni sati va ku khwatsi vo randzana loku va hi lomu ka vanhu kuveni loku va hi voce va randza ku miyelelana, ku rukatelana, hambu ku banana. Loku a wokari a hi khunguvanyisa, hi fanele ku ti yimisela ku mu tsetselela hi tlhela hi nga tshami ni civiti, hambu loku a munhu loye a nga zvi tivi ku i hi khunguvanyisile. Kasi ku tsetselela hi ndlela leyo, hi fanele ku nyima ku gayela lezvi a munhu loye a nga maha. A lirandzo “a li alakanyeli hi kubiha loku li mahelweko kona”. (1 Kor. 13:4, 5) Hi lisine, a ku tshama ni civiti zvi nga tshuka zvi wonha a kuzwanana ka hina ni makabye loye zvi tlhela zvi daya wuxaka ga hina na Jehovha. — Mat. 6:14, 15. w17.10 7 ¶¶14-15

A mahungu ya Zakariya ma va khumbisile kuyini a vaJudha ka cikhati leco? Jehovha i wa tsumbisile ku va vhuna ni ku va vhikela kasi va zvi kota ku mbheta ku aketa tempeli. A citsumbiso leco ci va tiyisile nguvhu. Hambulezvo, kota va nga hi vatsongwani, kuzvilava va simamile va ti wutisa ku va ta zvi kotisa kuyini ku maha ntiro lowo wa hombe. Hikwalaho, Zakariya i va byelile zvilo zvi nga wa ta va maha va susa kukanakana ni kuchava. Khwatsi hi lezvi Heldhayi na Tobhija na Jedhaia va nga tile kasi ku ta va vhuna, Jehovha i wulile lezvaku ku wa tata vanhu van’wani vo tala ‘va ta aka a tempeli ya Jehovha’. Makunu a vaJudha va wa tiyiseka lezvaku Jehovha i kari a va vhuna ku maha ntiro wabye. Va lo tiya hlana va tlhela va ya aketa tempeli, hambu lezvi a hosi ya Persia yi nga vekile nayo wa ku byeletela ntiro lowo. A nayo lowo wu wa fana ni cigodho ca hombe ci vhalako ndlela, kanilezvi Jehovha i ci susile. Hi magumo, a tempeli yi no mbhela ku akiwa hi lembe ga 515 Mahlweni ka Kristu. (Ezra 6:22; Zak. 4:6, 7) Kanilezvi, a magezu lawo ya Jehovha ma tlhela ma wula nchumu wun’wani wa hombe nguvhu wu humelelako nyamutlha. w17.10 26 ¶17

Solomoni i wa nyikilwe ntiro wo hlawuleka. I wa hlawulilwe hi Jehovha kasi ku wonelela a ntiro wa ku aka tempeli le Jerusalema. Leyo yin’we ya tiyindlu ta lisima nguvhu ti akilweko ka cikhati leco! Yi wa fanele ku akiwa yi ‘saseka nguvhu,’ niku yi wa ta dhuma nguvhu hi kota ya kusaseka ka yona. A ku hundza lezvo, yi wa tava ‘yindlu ya Jehovha Nungungulu.’ (1 Kro. 22:1, 5, 9-11) Hosi Dhavhidha i wa tsumba ku Nungungulu i ta mu vhuna Solomoni. Kanilezvi Solomoni i “wa ha hi muswa” nguvhu. Xana i wa tava ni hlana wa ku khoma ntiro lowo wa ku aka tempeli? Kutani a kuva muswa zvi wa ta mu maha a chava ku maha lezvo? Kasi a zvi kota i wa fanele ku tiya hlana, a sangula ku tira. Loku Solomoni i wa no kala ku tiya hlana, na a telwe hi hlenekera a chava ni ku sangula ku tira. Leto ti wa tava tingana ta hombe a ku hundza ku zvi tsandza na a zamile. Hinawu hi lava civhuno ca Jehovha kasi hi tiya hlana hi maha ntiro lowu a hi nyikako. w17.09 27 ¶¶1-2; 28 ¶¶4-5

Hi nga ti alakanyela na u nga hi na Bhibhiliya. U wa ta hanyisa kuyini? Phela u wa nga tava ni wutlhari ga ku ku rangela siku ni siku. U wa nga ta li tiva a lisine xungetano hi Nungungulu, kungo ga wutomi, ni wumandziko. Na u nga tivi nchumu xungetano hi lezvi Jehovha a maheleko vanhu cikhatini ci hundzileko. A ho ku tsaka hi lezvi hi kalako hi nga hi ka ciyimo leco. Jehovha i hi nyikile Mhaka yakwe, a Bhibhiliya, niku i tsumbisa lezvaku yi ta simama kala kupindzuka. Mupostoli Pedro i tshahile magezu lawo ma nga ka Isaya 40:8. Hambu lezvi a vhesi lego gi kalako gi nga wulawuli hi Bhibhiliya hi ku kongoma, gi wulawula hi mahungu lawa ma nga lomu ka Bhibhiliya. (1 Ped. 1:24, 25) Hi mazana ya malembe, a vanhu va kulula va n’watseka kasi ku hundzulusela Bhibhiliya ni ku maha lezvaku a van’wani va gi kuma, hambu lezvi a zvikhati zvin’wani va nga kumana ni zvikarato zvo tala. Jehovha i lava lezvaku a vanhu vontlhe “va hanyiswa” va tlhela va tiva a lisine. — 1 Tim. 2:3, 4. w17.09 15 ¶¶1-2

Lezvi zvi nga humelela Josefa zva humelela vaswa vo tala va maKristu inyamutlha. (Gen. 39:7) Wona lezvi zvi nga humelela Kim. A zvigondzani-kulobye zvi wa tolovela ku bhuma hi kuva zvi hlengele masango kumbheleni ka vhiki. Kim i wa nga hi na matimu yo kota lawo. Kota kuwula kakwe, a zvikhati zvin’wani i wa tizwa ‘na a hi yece’ niku a zvigondzani-kulobye zvi waku i fayele hi lezvi a nga kala a nga hi na cigango. Kanilezvi hi lisine gi wa hi wutlhari. I wa zvi tiva ku a ciringo ca ku hlengela masango ca hombe nguvhu loku wa ha hi muswa. (2 Tim. 2:22) A zvigondzani-kulobye zvi wa tolovela ku mu wutisa ku a nga se etlela ni jaha cima a pswaliwa ke. Lezvo zvi wa mu nyika lungelo ga ku tlhamusela ku hikuyini a hlawulako ku kala a nga hlengeli masango ni munhu. Ha tizwa matshandza hi vaswa va maKristu lava va ti yimiseleko ku ala a ciringo ca wubhayi, niku Jehovha yenawu wa tizwa matshandza hi vona! w17.09 5 ¶¶8, 10

A vanhu vo kari va hatlisa ku zangara va tlhela va rukatela van’wani. Loku va maha lezvo, a ngango wabye wontlhe wa sokola. A Bhibhiliya gi hi byela lezvaku hi fanele ku potsa a zanga, ni guwa, ni ku rukatela van’wani. (Efe. 4:31) Lezvo zvi tala ku vhuxa tiholova. A vanhu vo tala nyamutlha va alakanya ku a cizangazangani ni ku leva zvilo zvo toloveleka. Kanilezvi a ku maha lezvo zvi chakisa a Muvangi wa hina. A vamakabye vo tala zvi lavile ku va cica mahanyela yabye, va ambala a munhu muswa. (Kol. 3:8-10) Hi cikombiso, a vanhu vo tala va randza ku hemba kasi va nga hakheli mikhupo kutani kasi ku vhika a nandzu wabye. Kanilezvi Jehovha i “Nungungulu wa lisine”. (Lis. 31:5) Hikwalaho, i lava lezvaku a vakhozeli vakwe va ‘tsika mawunwa,’ va ‘wulawula lisine.’ (Efe. 4:25; Kol. 3:9) Zvi te dlunya ku hi fanele ku wulawula lisine hambu loku zvi wisa tingana kutani zvi hi karatela. — Mav. 6:16-19. w17.08 16 ¶¶3, 5; 18-19 ¶¶12-13; 20 ¶15

Inyamutlha, Jehovha i hi rangela hi ku tirisa Mhaka yakwe, yi nga Bhibhiliya. A mutsali wa Lisimu 147 i te a mhaka ya Jehovha “yi tsutsuma mazambo” kasi ku hi vhuna. Jehovha i hi rangela hi cikhati ci faneleko, hi ndlela yi faneleko kambe. Ehleketa hi lezvi u vhunekisako zvona hi Bhibhiliya, mabhuku ma humesiwako hi ‘nandza gi tsumbekileko ni go tlhariha,’ tivhidiyu ta JW Broadcasting, saite ya hina ya jw.org, madhota, ni vamakabye lomu bandleni. (Mat. 24:45) Wa zvi wona wutomini ga wena lezvaku Jehovha wa tsutsuma kasi ku ku rangela ke? A mutsali wa Lisimu 147 i wa zvi tiva lezvaku ka matiko wontlhe ya laha misaveni, Jehovha i wa hlawulile a vaIzrayeli va kale lezvaku va maha vanhu vakwe. Hi vona voce va nga amukele “mhaka” ya Nungungulu ni ‘zvileletelo zvakwe’. (Lis. 147:19, 20) Inyamutlha, hi na ni thomo ga hombe ga ku vitaniwa hi vito ga Nungungulu. Ha bonga hi lezvi hi mu tivako, ni lezvi hi nga ni mhaka yakwe kasi ku hi rangela, hi tlhela hiva ni kuzwanana ka hombe naye. A ku fana ni mutsali wa Lisimu 147, wenawu u na ni zvigelo zvo tala zva kuva u ‘dhumisa Jehovha!’ u tlhela u kuca van’wani lezvaku vonawu va mu dhumisa. w17.07 20 ¶¶15-16, 18

A valandzeli va Jesu inyamutlha, a ku patsa lava va 1 000 000 ni ku hundza va nga ka ntiro wa cikhati contlhe, va maha zvontlhe va zvi kotako kasi ku landzela a wusungukati ga Pawule. A va vhumeli ku xengwa hi zvinavetiso zva tiko legi go randza titshomba. Va alakanya a tshinya ga nayo gaku a ‘mupembi i nandza ga mupembisi.’ (Mav. 22:7) Sathani i lava lezvaku hi mbheta contlhe cikhati ca hina ni ntamu wa hina na hi tirela mabhindzu ya tiko legi. A vokari va maha mangava ya hombe kasi ku xava yindlu, ku xava movha, ku hakhela zvigondzo, kutani ku maha mubuzo wa muchadho. Loku hi nga ti woneli, hi ga tshuka hi tshama ni mangava hi malembe yo tala. Hi kombisa wutlhari loku hi olovisa wutomi ga hina, hi potsa mangava, hi tlhela hi nga tirisi nguvhu mali. Hi ndlela leyo, hi ta tlhatlheka kasi ku tirela Nungungulu wutshan’wini ga ku maha tikhumbi ta mabhindzu ya tiko legi. — 1 Tim. 6:10. w17.07 6 ¶13

Jehovha i na ni fanelo ya ku fuma. I tirisa khwatsi a wuhosi gakwe hakuva i fuma hi kululama ko mbhelela. I hi byela lezvi: ‘Hi mina Jehovha ndzi mahako wuxinji, ni kulamula ni nongameto laha misaveni; hakuva ndza xalaliswa hi zvakunghahi.’ (Jer. 9:24) Jehovha a nga na cilaveko ca ku vhuniwa hi milayo ya vanhu kasi ku tiva lezvi zvi lulamileko. Hi yena a bohako ku a zvo lulama hi lezvi. Niku hi kululama kakwe ko mbhelela, Jehovha i va vekele milayo a vanhu. A muyimbeleli wa tisimu i te: ‘A kululama ni nongameto zviseketelo zva citshamu ca wena ca wuhosi.’ Hikwalaho, ni wihi nayo kutani tshinya ga nayo, kutani ciboho ci tako hi ka Jehovha ci lulamile. (Lis. 89:14) Sathani i wula lezvaku Jehovha a hi Hosi ya yi nene. Kanilezvi loyi a tsandzekako ku neha kurula laha misaveni hi yena. w17.06 22 ¶5

Jehovha hi yena cibuka ca lisine, niku kota Papayi wo hana wa hi nyikawo a lisine lelo. (Lis. 31:5) Hi gondza cipandze ca hombe ca lisine lelo hi ku lera Bhibhiliya ni mabhuku ya hina, ni kuva kona migotsovanyanweni, mitlhanganweni ya cipandze, ni ka mitlhangano ya hina ya vhiki ni vhiki. Laha hi yako hi tiva timhaka tin’wani ta lisine, hi tava ni leci Jesu a nga ci vitana ku i ‘bako’ kutani tshala ga lisine ‘la liswa ni la kale.’ (Mat. 13:52) Jehovha i ta hi vhuna ku tata a tshala ga hina loku hi hlota lisine a ku khwatsi hi loku hi hlota tshomba yi fihlilweko. (Mav. 2:4-7) Hi nga zvi mahisa kuyini lezvo? Hi fanele ku gondza Bhibhiliya ni mabhuku ya hina hi kukhandzakanya hi tlhela hi kambisisa timhaka to eta. Lezvo zvi ta hi vhuna ku pola lisine ‘liswa,’ la ku hi wa nga li tivi. (Jox. 1:8, 9; Lis. 1:2, 3) Hi fanele ku navela nguvhu ku simama hi tiva zvilo zvin’wani zva lisine. w17.06 12-13 ¶¶13-14

A jaha go kari ga gwendza gi wa kari gi ehleketa hi 1 Va Le Korinte 7:28, a wulako lezvaku lava va chadhako “va ta karateka nyameni.” Hikwalaho, a makabye loyi i yile a ya wutisa dhota gi chadhileko, aku: “‘Kukarateka’ muni loku ku wuliwako laha? Kona ndzi nga ku khomisa kuyini loku ndzo chadha?” Na gi nga se hlamula, a dhota legi gi kulileko gi rangile hi ku byela makabye loye lezvaku a ehleketa hi magezu ma tsalilweko hi mupostoli Pawule yaku: Jehovha i “Nungungulu wa kuchavelela kontlhe; loyi a hi chavelelako kuxanisekeni ka hina kontlhe.” (2 Kor. 1:3, 4) Ha zvi tiva lezvaku Jehovha, a Papayi wa hina, wa hi randza niku wa hi chavelela loku hi kumana ni zvikarato. Kuzvilava wa alakanya zvikhati zvo kari lezvi Jehovha a nga ku chavelela a tlhela a ku rangela hi ku tirisa Mhaka yakwe. Hi nga tiyiseka lezvaku i lava ku hi hanya khwatsi a ku fana ni lezvi a nga zvi lava ka malandza yakwe cikhatini ci hundzileko. — Jer. 29:11. w17.06 3 ¶¶1-2

A vamakabye va hina va nga valuveli, a va lavi zvakuga ni tinguwo basi. Va lava ku tangaliswa ni ku tiyisiwa hi Bhibhiliya. (Mat. 4:4) A madhota ma nga va vhuna hi ku kombela mabhuku ya lirimi la valuveli lavo ni ku va vhuna ku tivana ni vamakabye va wulawulako lirimi labye. Lezvo zva lisima nguvhu hakuva a valuveli vo tala va kurumetekile ku siya zvontlhe va nga zvi tolovele. Va xuva maxaka yabye, ni vaakelane, ni bandla gabye. Va fanele kuzwa a lirandzo la Jehovha ni tipswalo takwe cikari ka maKristu-kulobye. Loku lezvo zvi nga maheki, va nga ha lava civhuno ka van’wani va tako hi ka tiko gin’we navo, kanilezvi na va nga tireli Jehovha. (1 Kor. 15:33) Loku hi va maha va ti wona na va hi kaya lomu bandleni ga hina, ho tira zvin’we na Jehovha kasi ku vhikela “a vamatiko”. A valuveli va nga tshuka va nga hi na ndlela ya ku tlhela kaya kabye loku ku hi lezvaku lava va va hlotako va ha fuma. A kutala ka van’wani kambe va nga ha tlhatlhiwa misisi hi lezvi zvi va humeleleko. Ti wutise lezvi, ‘Loku ndzi wozwa kubayisa loko, ndzi wa ta lava lezvaku va ndzi khomisa kuyini?’ — Mat. 7:12. w17.05 7 ¶¶15-16

Kota lezvi hi hanyako ka tiko legi go biha ga Sathani, ku na ni zvilo zvo tala zva ku zvi nga tshuka zvi hi mbheta ntamu. (1 Joh. 5:19) Kanilezvi loku hi tsika zvilo lezvo zvi hi rera, zvi nga hungula a kukholwa ka hina zvi tlhela zvi maha lirandzo la hina hi Nungungulu li titimela. Hi cikombiso, hi nga kumana ni zvikarato hi kota ya ku khosahala, ku babya, ni ku vhumala zva ku ti hanyisa hi zvona. Kutani hi nga ha xukuvala hi ku kala hi nga zvi koti ku maha khwatsi zvilo kota lezvi hi zvi lavisako zvona. Hi nga ha khunguvanyeka kambe hi lezvi a zvilo zvo kari wutomini zvi nga kala ku humisa lezvi hi nga zvi rindzelisa zvona. Kova ni cihi cikarato hi kumanako naco, hi nga tshuki hi zvi wonisa ku khwatsi Jehovha i hi tsikile. Ehleketa hi magezu yo chavelela lawa hi ma kumako ka Lisimu 136:23, ma nge: ‘I hi alakanyile a cikhati hi nga tsongahatiwa, hakuva a lirandzo lakwe la kala kupindzuka.’ (NM) Hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha wazwa a ‘mikhongelo ya hina’ niku i ta yi hlamula. — Lis. 116:1; 136:24-26. w17.05 17 ¶8

Kota lezvi zvi kombisiwako ka Va Le Galatiya 2: 11-14, Pedro i no chava vanhu. (Mav. 29:25) I wa zvi tiva lezvi Jehovha a nga va wonisa zvona a vaMatiko. Hambulezvo, i wa chava ku a maKristu ya vaJudha ma nga nghenele wukwera lawa ma ngata hi Jerusalema ma mu chepeta hi lezvi a nga hlengela ni maKristu ya Matiko. Mupostoli Pawule i byelile Pedro aku i wo ti maha muxengeteli. (Miti. 15:12; Gal. 2:13) Pedro i ti koramisile a vhumela ku kawukiwa hi Pawule. Ku hava laha Mitsalo yi wulako lezvaku Pedro i luzile ciavelo hi kota ya lezvo. Hi lisine, hi kufamba ka cikhati Pedro i pimiselwe ku tsala mapapilo mambiri ma nga maha cipandze ca Bhibhiliya nyamutlha. Jesu, a hloko ya bandla, i simamile a mu tirisa. (Efe. 1:22) A vamakabye lomu bandleni va vile ni lungelo ga ku pimanyisa Jesu ni Papayi wakwe hi ku tsetselela Pedro. Ha tsumba ku i hava a mbhelileko ntamu hi kota ya cihoxo ci mahilweko hi munhu wo kala ku mbhelela. w17.04 25-26 ¶¶16-18

Jehovha i lovisile a madhoropa lawo wontlhe kasi ku mbheta a zvilo zvo biha zvi nga mahiwa lomo. Hi ku maha lezvo i wo ‘yimisa . . . cikombiso’ kambe ca lezvi a to maha hi vanhu vo biha lava va nga kona nyamutlha. A ku fana ni lezvi Jehovha a fuvisileko a mahanyela wontlhe yo biha cikhatini leco, i ta ma fuvisa kambe nyamutlha a cikhati a to lovisa a tiko legi. Cini ci to vhaleta a mahanyela yo biha? Misaveni yiswa, hi ta tshama hi khomekile hi mitiro yo tala yo tsakisa. Hi cikombiso, hi ta hundzula misava yiva paradhise hi tlhela hi aka tiyindlu ta hina ni ta maxaka ni vanghana. Hi ta tlhela hi amukela a timiliyoni ta vanhu va to vhuxiwa hi ka vafileko, hi va gondzisa xungetano hi Jehovha ni zvontlhe lezvi a hi maheleko. (Isa. 65:21, 22; Miti. 24:15) Ka cikhati leco, hi ta tshama hi khomekile hi mitiro yi to hi nyika litsako yi tlhela yi neha wudzundzo ka Jehovha! w17.04 13 ¶¶11-12

Kuzvilava Jefta i wa zvi tiva lezvaku a nhanyana wakwe hi yena a to ranga a huma a mu khinga. Kanilezvi, a ku zvi tiva ni ku nga zvi tivi, a ku tatisa cifungo cakwe ka Jehovha a zvi mu olovelangi Jefta ni nhanyana wakwe. A cikhati leci Jefta a nga mu wona, i wulile lezvaku i wa mu vangele hlomulo wa hombe. A nhanyana wakwe i no suka a ya “rilela wunhwana gakwe”. Hikuyini? Jefta i wa nga hi na n’wana wa jaha, niku makunu a nhanyana wakwe wa mun’we i wa nga ta tshuka a chada ni kuva ni vana. A lixaka la Jefta li wa ta fuva. Hambulezvo, Jefta ni nhanyana wakwe va alakanyile lezvaku ku patseka zvilo zvin’wani zva lisima nguvhu ku hundza lezvi va nga ti zwisa zvona. Jefta i te: ‘Ndzi ahlamile a nomu wa mina ka Jehovha, ndza tsandzeka ku tlhelisa.’ A nhanyana wakwe aku: ‘Ndzi mahe kota lezvi u wulileko.’ (Vala. 11:35-39) Jefta ni nhanyana wakwe va wa hi vanhu vo tsumbeka vaku va wa nga ta tshuka va alakanyela ku tshova cifungo va nga ci mahile ka Nungungulu, hambu loku zvi va karatelisa kuyini. — Dhewu. 23:21, 23; Lis. 15:4. w17.04 4-5 ¶¶5-6

Josefa i mahelwe wubihi ga hombe nguvhu. A kuranga, i xavisilwe hi vamakabye vakwe lezvaku a maha khumbi na a hi kwalomo ka 17 wa malembe. Hi kufamba ka cikhati, a vhalelwa paxweni vaku i zamile ku pfinya a sati wa n’winyi wakwe. (Gen. 39:11-20; Lis. 105:17, 18) Hambu lezvi a nga hi munhu wo tsumbeka ka Nungungulu, zvi wa wonekisa ku khwatsi o tsayisiwa wutshan’wini ga ku katekiswa. Kanilezvi andzhako ka 13 wa malembe, a zvilo zvi no cica. Josefa i humesilwe paxweni, a maha hosi ya wumbiri ya Gibhite. (Gen. 41:14, 37-43; Miti. 7:9, 10) Xana a wubihi lego gi mu vangele civiti Josefa? I zile a alakanya lezvaku Jehovha i mu tsikile? Ahihi. Josefa ive ni lihlazva-mbilu, a rindzela. Cini ci nga mu vhuna? Kukholwa loku a nga hi nako ka Jehovha. I wa zvi zwisisa ku Jehovha wa zvi wona lezvi zvi mahekako. Hi wona lezvo ka magezu lawa a nga byela vamakabye vakwe yaku: ‘N’wina mu wa alakanyile ku ndzi mahela kubiha, kanilezvi Nungungulu i no ndzi alakanyela kusasa, kasi a feIa ku maha lezvi zvi mahekileko, ni lezvaku a ponisa a tiko legi ga hombe.’ (Gen. 50:19, 20) Josefa i wa zvi tiva ku a ku rindzela makatekwa ya Jehovha ku rindzela co ci tiva. w17.08 4 ¶6; 6 ¶¶12-13