Junho

Jehovha i hi kawuka a tlhela a hi gondzisa hi kota ya lezvi a hi randzako. I lava lezvaku hi zwanana naye hi tlhela hi hanya kala kupindzuka. A zvikhati zvin’wani a ku laya a zvi nyimi laha ka ku nyika wusungukati basi. Loku a munhu a maha ciwonho ca hombe, a nga ha ringanelwi hi ku maha mitiro yo kari laha bandleni. Kanilezvi, hambu ka ciyimo leco, ca ha hi cikombiso caku Jehovha wa mu randza. Hi cikombiso, lezvo zvi nga mu vhuna ku wona lisima la ku ti nyika cikhati co enela ca ku gondza Bhibhiliya, a ehleketa hi lezvi a gondzako, ni ku khongela. A ku maha lezvo zvi ta mu vhuna ku tiyisa kuzwanana kakwe na Jehovha. (Lis. 19:7) Hi kufamba ka cikhati, a nga tshuka a tlheliselwa malungelo lawa a nga ma luza. Hambu loku a munhu a susiwa bandleni, zvonawu zvi kombisa lirandzo la Jehovha hakuva zvi vhikela bandla ka kucetelo wa hava. (1 Kor. 5:6, 7, 11) Niku kota lezvi Jehovha a layako hi kululama contlhe cikhati, lezvo zvi vhuna muwonhi lezvaku a zwisisa a kukula ka ciwonho cakwe. Lezvo zvi nga mu maha a ti sola. — Miti. 3:19. w18.03 22-23 ¶¶5-6

A murindzeli wa paxo i wa nga yi tivi a Mhaka ya Nungungulu. Hikwalaho kasi ku maha muKristu, i wa fanele ku gondza a tigondzo-tshinya ta Bhibhiliya, a zwisisa lezvi Jehovha a zvi lavako ka malandza yakwe, a tlhela a ingisa a tigondzo ta Jesu. Lezvi a nga zvi gondza ka cikhatana leco ca ci tsongwani zvi mu mahile a lava ku bhabhatiswa. (Miti. 16:25-33) Hi lisine, i wa fanele ku simama a gondza andzhako ka ku bhabhatiswa. Maku, u taku yini loku a n’wana wa wena aku i lava ku bhabhatiswa hakuva wa mu randza Jehovha niku i lava ku mu ingisa? U nga mu tsika a ya bhula ni madhota kasi ma wona ku wa ringanelwa hi ku bhabhatiswa ke. A ku fana ni maKristu wontlhe ma bhabhatisilweko, i ta simama a gondza xungetano hi Jehovha wutomini gakwe gontlhe, hambu kala kupindzuka. — Rom. 11:33, 34. w18.03 11 ¶¶8-9

Loku hi ti karatela ku kula hi tlhelo ga moya, a moya wa ku basa wu ta hi vhuna ku cica a kupima ka hina. Hi kutsongwani-kutsongwani, hi nga gumesa hi kuva ni kupima kun’we na Kristu. A moya wa ku basa wu nga hi vhuna ku hlongola kunavela ka hava hi tlhela hi hlakulela matshamela ma tsakisako Nungungulu. Loku hi hi ni kupima ko fana ni ka Kristu, zvi ta woneka ka lezvi hi ti khomisako zvona le ntirweni kutani cikoleni, lezvi hi wulawulisako zvona, ni lezvi hi mahisako zvona zviboho siku ni siku. A zviboho zva hina zvi ta komba ku hi ti karatela ku pimanyisa Kristu. A munhu a nga ni kupima ka moya a nga lavi ku tsika nchumu wu wonha kuzwanana kakwe na Jehovha. Loku hi ringwa ku maha nchumu wo biha, a wumoya ga hina gi hi vhuna ku ti khoma. Loku hi lava ku maha ciboho, hi ta ranga hi ku nyima hi ti wutisa lezvi: ‘Matshinya muni ya milayo yaku ma nga ndzi vhuna? Kristu i wa ta maha yini ka ciyimo leci? Zvini zvi to tsakisa Jehovha?’ w18.02 26 ¶¶12, 14

Masikwini ya kokwani wakwe Enoki, a vanhu va wa sina va bihile nguvhu. Va wa wulawula kubiha va ‘rukatela’ Jehovha. (Jud. 14, 15) Andzhako ka lezvo, a tiko gi yile gi engetela ku biha. Masikwini ya Nowa, a “misava yi wa tele hi tihanyi”. Ku wa tile tingilozi to biha laha misaveni, ti ta ti cica ti maha vanhu, ti chadha ni vavasati. A vana va tona va wa hi ni xapi niku va wa leva. (Gen. 6:2-4, 11, 12) Kanilezvi a vanhu vontlhe va wa zvi wona ku Nowa i hambene navo. A ku hambana ni vanhu lava va nga mu randzele, yena i wa maha kululama. ‘Nowa i no famba zvin’we na Nungungulu.’ (Gen. 6:9) A magezu lawo ma hi byela yini hi Nowa? A kuranga ehleketa hi cikhati leci Nowa a nga ci mbheta na a tirela Jehovha hi kutsumbeka tikweni lego go biha na wu nga seta Ntalo. A hi 70 kutani 80 wa malembe basi, kanilezvi cive cipimo ca 600 wa malembe! (Gen. 7:11) Ca wumbiri, alakanya lezvaku i wa nga hi na bandla ga ku mu vhuna ni ku mu tiyisa a ku fana na hina nyamutlha. Zvi wonekisa ku khwatsi hambu vamakabye vakwe va wa nga nyimi naye. w18.02 4 ¶¶4-5

A munhu a randzako mali a nga tshuki aku ndzi nayo yo enela. I simama a lava yin’wani niku i lwela yona wutomini gakwe gontlhe. Lezvo zvi vanga “kuxaniseka kunyingi.” (1 Tim. 6:9, 10; Mutsh. 5:10) Lisine ku hontlheni ha yi lava mali. Ya hi vhikela hi ndlela yo kari. (Mutsh. 7:12) Kanilezvi, xana hi fanele kuva ni mali yo tala kasi ku tsaka ke? Ahihi! (Mutsh. 5:12) Agur, a n’wana wa Jake i tsalile lezvi: ‘U nga ndzi nyiki [wusiwana] hambu [kuganya]; ndzi phamele zvakuga lezvi zvi ndzi ringanako.’ Zva zwisiseka ku hikuyini a nga kala a nga lavi kuva cisiwana nguvhu. I te a nga lavi kuza a ringwa ku yiva, hakuva lezvo zvi wa ta ruka Nungungulu. Kanilezvi hikuyini a nga kala a nga lavi ku ganya? I te: ‘Ndzi nga taku laha na ndzi xure ndzi ku kaneta, ndziku: Himani Jehovha?’ (Mav. 30:8, 9) Jesu i te: ‘A ku na munhu a zvi kotako ku tirela tihosi timbiri; hilezvi i ta venga yin’we, a randza yin’wani, kutani i ta namarela ka yin’we, a kanyisa yin’wani. A mu zvi koti ku tirela Nungungulu ni Mamona,’ ti nga titshomba. — Mat. 6:24. w18.01 24 ¶¶9-11

Hi hlanganyetela wumun’we hi ku tsetselela van’wani. Loku hi maha lezvo, hi komba lezvaku ha mu bonga Jehovha hi lezvi a hi tsetselelako zviwonho zva hina hi ku tirisa muphahlo wa Jesu. Kasi ku komba lisima la ku tsetselela van’wani, Jesu i hlawutele mufananiso wa hosi ni zvitiri zva yona. Lera Matewu 18:23-34, u guma u ti wutisa lezvi: ‘Ndza kuceka ku maha lezvi Jesu a gondzisileko? Ndza kombisa lihlazva-mbilu ndzi tlhela ndzi zwisisa vamakabye va mina ke? Ndza vhumela ku va tsetselela lava va ndzi wonheleko?’ Lisine ku a zviwonho zvo kari zva hombe ku hundza zvin’wani. Ku na ni zviwonho zvaku zvi nga hi karatela nguvhu ku tsetselela kota vanhu vo kala kumbhelela. Kanilezvi a mufananiso wa Jesu wu hi gondzisa lezvi Jehovha a lavako ku hi zvi maha. Jesu i zvi dlunyatisile lezvaku Jehovha a nga ta hi tsetselela loku hi nga tsetseleli vamakabye va hina va ti solako hi mbilu yontlhe. Leyo i mhaka hi faneleko ku ehleketa khwatsi hi yona. Kasi ku vhikela ni ku hlayisa a wumun’we ga hina go tsakisa, hi fanele ku tsetselela van’wani kota lezvi Jesu a hi gondzisileko. w18.01 13 ¶12

Dhaniyeli i simamile a khongela kwalaha va nga tolovela ku mu wona kona hambu lezvi a nga zvi tiva ku zvi ta mu veka mhangweni. Jehovha i katekisile Dhaniyeli hi kota ya ciboho cakwe ca kutiya-hlana ni kutsumbeka. I mahile cihlamaliso, a vhikela Dhaniyeli lezvaku a nga dawi hi tinghala. Kota wuyelo ga kona, Mufun’weni wontlhe wa Medhi-Persiya, a vanhu va mu tivile Jehovha! (Dhan. 6:25-27) Hi nga ku kumisa kuyini a kukholwa ko fana ni loku ka Dhaniyeli? A hi nge kumi kukholwa ko tiya hi ku lera Mhaka ya Nungungulu hi nyima kwalaho. Hi fanele ku yi zwisisa. (Mat. 13:23) Hi lava ku tiva lezvi Jehovha a ti zwisako zvona ni lezvi a zvi wonisako zvona a zvilo. Hikwalaho, hi fanele ku ehleketa khwatsi hi lezvi hi lerako. Zva lisima nguvhu kambe a ku randza ku khongela, nguvhunguvhu loku hi kumana ni zvikarato. Hi nga maha lezvo na hi kholwa ku Jehovha i ta hi nyika a wutlhari ni ntamu lowu hi mu kombelako. — Jak. 1:5. w18.02 12-13 ¶¶13-15

Hambu loku u hi nandza ga Nungungulu ga ha hiko muswa u nga ringa u wona wunene ga Jehovha kambe a cikhati a ku nyikako hlana wa ku bhulela van’wani lezvi u zvi kholwako, ku ngava kuchumayeleni kutani cikoleni. Zvi nga tshuka zvi karata ku chumayela zvigondzani-kuloni. U nga ha ti wutisa ku kani va ta zvi khomisa kuyini, nguvhunguvhu loku u alakanyela ku tlhamusela lezvi u zvi kholwako lomu ko tala vanhu. Cini ci to ku vhuna? Ehleketa hi leci ci ku mahako u kholwa lezvi u zvi kholwako. Loku a maphepha yo gondza hi wona lawa ma nga ka jw.org ma hi kona hi lirimi la wena, ma londzowote. Ma ta ku vhuna ku ehleketa hi lezvi u zvi kholwako, leci ci ku mahako u zvi kholwa, ni lezvi u nga tlhamuselisako zvona van’wani. Loku u tiyiseka u tlhela u ti longisela khwatsi, u ta xuva ku nyika wukustumunyu hi Jehovha. — Jer. 20:8, 9. w17.12 24-25 ¶¶12, 14-15

A ku gondzisa vana va wena xungetano hi vanhu ni zvimaho zva lomu ka Bhibhiliya basi a zvi eneli. Alakanya lezvaku Timote i tlhelile a ‘tiyisiwa’ ka zvona. A magezu ya ciGreki lawa Pawule a nga ma tirisa ma wula ku “kholwisiwa lezvaku a mhaka yo kari lisine”. Timote i tivile a Mitsalo ya ciHebheru “kusukela wuhlangini”, lezvi zvi wulako ku, na a ha ni n’wanana nguvhu. Hi kufamba ka cikhati, i no tiyiseka lezvaku Jesu hi Mesiya. U nga va vhunisa kuyini vana va wena lezvaku va ‘tiyiseka’ lezvi va zvi gondzako a ku fana na Timote, kasi vava ni kukholwa ke? Vana ni lihlazva-mbilu. Zvi teka cikhati kasi ku a munhu ava ni kukholwa ko tiya. U nga alakanyi ku loku wena u kholwa nchumu wo kari, a vana va wena va taku halahala va kholwawu. A n’wana mun’we ni mun’wani i fanele “ku tirisa kupima” kakwe kasi a kholwa lezvi a Bhibhiliya gi gondzisako. (Mah. 5:14) Kota mupswali, u nga va vhuna nguvhu a vana va wena lezvaku va tiyisa kukholwa kabye, nguvhunguvhu loku va maha zviwutiso. w17.12 16 ¶¶3, 5-6

Marta, a munghana tlhelo mupizani wa Jesu, i wa karatekile. I wa felwe hi makabye wakwe, Lazaru. Xana ci kona ci nga ringana ku mu chavelela? Ina. Jesu i tsumbisile lezvi: ‘A makabye wa wena i ta vhuka.’ (Joh. 11:20-23) Marta i wa kholwa lezvaku a vafileko va ta vhuka cikhatini ci tako. Kanilezvi, hi kulandzela Jesu i mahile cihlamaliso, a vhuxa Lazaru hi ka vafileko ka siku galego. Hina a hi na cigelo co rindzela ku Jesu kutani Papayi wakwe va vhuxa maxaka ya hina hi ka vafileko zvezvi. Kanilezvi, xana wa kholwa a ku fana na Marta lezvaku a maxaka ya wena ma fileko ma ta vhuka cikhatini ci tako? Kuzvilava u felwe hi nuna kutani sati, mamani, papayi, kokwani kutani n’wana. U xuva nguvhu ku tlhela u mu wona, u bhula naye, u tlhela u tsaka naye. A ku fana na Marta, u na ni zvigelo zvo zwala zva ku wula lezvi: ‘Ndza zvi tiva lezvaku a xaka ga mina gi ta vhuka hi ka vafileko.’ Hambulezvo, zvi nene ku a muKristu mun’we ni mun’wani a ti wutisa ku hikuyini hi nga ni kutsumba loko. w17.12 3 ¶¶1-2

Jesu i wa wu randza a Nayo wa Mosi. Kanilezvi a zvi hi hlamalisi hakuva a Nayo lowo wu wata hi ka Papayi wakwe, Jehovha, a nga hi yena Munhu wa lisima nguvhu wutomini gakwe. Lezvo zvi wa phrofetilwe kambe ka mutsalo wa nyamutlha. Jesu i kombile hi magezu ni mitiro lezvaku a Nayo wa Nungungulu wu mbhelele, wa vhuna, niku a wu tshuki wu nga tatiseki. (Mat. 5:17-19) Kuzvilava zvi wa mu bayisa a ku wona vatsali ni vaFarisi na va tirisa Nayo wa Papayi wakwe hi ndlela ya hava, va wu maha wu ku khwatsi wa bindza. I va byelile ku va ‘nyikela a zva wukhume, a minte ni anase ni kumine’ kasi ku komba lezvaku va wa ti karatela ku landzela Nayo hi cidokho ni citoti. Makunu, a cikarato ci wa hi kwihi? Wona lezvi Jesu a nga ci tlhamuselisa zvona. I te: “Mu tsikile a tshinya ga nayo, gi nga nongameto, ni wuxinji, ni kukholeka.” (Mat. 23:23) A vaFarisi va wa nga ma zwisisi a matirela ya Nayo wa Nungungulu, niku va wa ti wona na va hi chukwana ku hundza van’wani. Kanilezvi Jesu i wa gi zwisisa a kungo ga Nayo lowo a tlhela a tiva lezvi a cileletelo cin’we ni cin’wani ci nga zvi gondzisa xungetano hi Jehovha. w17.11 15 ¶¶1-2

A vanhu va nga tshuka vaku: “Hikuyini mu karatisako zvilo? Ti buze hi wutomi.” Kanilezvi a Mhaka ya Nungungulu ya beletela wubhayi. (1 Tes. 4:4-8) Jehovha i na ni fanelo ya ku hi vekela milayo hakuva hi yena a nga hi vanga. I wula lezvaku a masango ma fanele ku hlengelwa hi wanuna ni wasati va chadhileko basi. Jehovha i hi nyika milayo leyo hi ku hi randza. Wa zvi tiva ku loku hi yi ingisa, hi ta hanya khwatsi. A ngango wu ingisako milayo ya Nungungulu wu tava ni lirandzo ni cichavo wu tlhela wu tiya. Kanilezvi Nungungulu i ta tsayisa lava kanyisako nayo wakwe ha womu. (Mah. 13:4) Kasi ku hi vhuna ku potsa wubhayi, a Bhibhiliya gi hi byela lezvaku hi fanele ku wonelela mahlo ya hina. (Mat. 5:28, 29) Hikwalaho hi fanele ku potsa ku cuwukisela zvithombe zva masango kutani ku ingisela wucenje go kala ku hlazveka. — Efe. 5:3-5. w17.11 23 ¶¶9-10

Kale ni kale, a vakhozeli va Jehovha va tirisa tisimu kasi ku mu dhumisa. Ka cikhati contlhe leci a vaIzrayeli va nga tsumbekile ka Jehovha, a ku yimbelela zvi wa hi cipandze ca lisima ca wukhozeli gabye. Hi cikombiso, a cikhati leci Dhavhidha a nga longisela zvo aka hi zvona tempeli, i xaxametile 4000 wa vaLevhi kasi ku dhumisa Jehovha hi wucenje. A 288 wa vona va wa hi vanhu ‘va tivako a tisimu ta Jehovha, a zviyimbeleli’. (1 Kro. 23:5; 25:7) A ku chaya ni ku yimbelela zvive ni cipandze ca hombe kambe a cikhati leci a tempeli yi nga hendleletwa. A Bhibhiliya gi ngalo: ‘A vabi va mipundzu ni vayimbeleli va no yimbelela khatigin’we, hi gezu gin’we a ku dhumisa ni ku bonga Jehovha. Laha va nga waba mipundzu ni tingoma, ni tin’wani timbila, na va kari va yimbelela vaku: Dhumisani Jehovha . . . a kungangamela ka Jehovha ku wa tatile a yindlu ya Nungungulu.’ Hi nga alakanyela lezvi a cimaho leco ci nga tiyisisa zvona a kukholwa ka vaIzrayeli! — 2 Kro. 5:13, 14; 7:6. w17.11 4 ¶¶4-5

Jesu i wa zvi tiva lezvaku a hi vontlhe va nga wa ta vhumela tigondzo takwe. I wa zvi tiva kambe lezvaku a vo kari va wa ta vhukela vapizani vakwe. Hikwalaho, zvi wa ta lava lezvaku va tiya-hlana. Hambulezvo, a kungo gakwe ku wa nga hi ku hambanisa mingango, kanilezvi ku wa hi ku gondzisa lisine xungetano hi Nungungulu. (Joh. 18:37) Hambulezvo, a vapizani vakwe va wa fanele ku zvi tiva lezvaku zvi nga ta va olovela kuva valandzeli vakwe, nguvhunguvhu loku a vanghana vabye kutani maxaka va nga amukeli lisine. Kasi ku tsakisa Kristu, kusukela kale a vapizani vakwe va timisela a cikhati leci va hlekiwako kutani ku tsikiwa hi maxaka yabye. Kanilezvi va kumile zvo hundza lezvi va nga zvi luza. (Mar. 10:29, 30) Hambu loku a maxaka ya hina ma hi vhukela hi kota ya lezvi hi khozelako Jehovha, hi simama hi ma randza. Hambulezvo, hi fanele ku alakanya lezvaku Nungungulu na Kristu hi vona hi faneleko ku va randza nguvhu a ku hundza ni wihi munhu mun’wani. (Mat. 10:37) Hi fanele ku alakanya kambe lezvaku Sathani a nga tirisa lirandzo leli hi nga nalo hi maxaka ya hina kasi ku hi maha hi nga tsumbeki ka Jehovha. w17.10 10 ¶¶3-6

A muwoniso lowo wu hi tiyisa lezvaku Jehovha a nga ta vhumelela ni gihi wubihi cikari ka vanhu vakwe. Loku a wona nchumu wo biha, i ta wu susa hi cihatla. (1 Kor. 5:13) A ngilozi yi kombile lezvo hi ku tekela ku vhala cibya leco hi tapa yo bindza. Hikwalaho, a muwoniso lowu wu wa tiyisa vaIzrayeli lava va nga hanya masikwini ya Zakariya lezvaku Jehovha i ta vhikela wukhozeli gakwe lezvaku gi tshama na gi basile. A muwoniso lowo wu wa alakanyisa vaJudha kambe lezvaku vonawu va fanele ku hlayisa wukhozeli gabye lezvaku gi tshama na gi basile. A wubihi a gi laveki cikari ka vanhu va Nungungulu. Inyamutlha, Jehovha i hi nghenisile ka hlengeletano yakwe yo basa, laha hi kumako lirandzo ni ku vhikelwa. A mun’we ni mun’wani wa hina i fanele ku maha cipandze cakwe kasi yi tshama yi basile. A wubihi a gi laveki. w17.10 19 ¶¶14-15; 20 ¶¶17-18

A 39 wa mabhuku yo sangula ya Bhibhiliya ma tsalilwe hi vaJudha kutani vaIzrayeli. Vave vona vo sangula ku “yimiswa a kuva vahlayisi va timhaka ta Nungungulu”. (Rom. 3:1, 2) A mabhuku lawo va ma tsalile hi ciHebheru kutani hi ciAramayiko. Kanilezvi ka zana ga malembe ga wunharu na ku nga seva Nguva ya Hina, a vaJudha vo tala va wa nga ha ci tivi a ciHebheru. Hikuyini? Hi lezvaku a cikhati leci Alexandre wa Hombe a nga khozisa a cipandze ca hombe ca tiko, a Mufumo wa Grekia wu no kula. Lezvo zvi mahile ku a ciGreki civa cona lirimi la siku ni siku ka matshamu lawa ma nga fumiwa hi vaGreki. A vanhu vo tala va sangulile ku tsika tirimi tabye, va wulawula ciGreki, a ku patsa ni vaJudha. (Dhan. 8:5-7, 20, 21) Hikwalaho zvi wa va karatela ku zwisisa a Bhibhiliya hi ciHebheru. Ci tlhatlhisilwe kuyini a cikarato leci? A ntlhanu wa mabhuku yo sangula ya Bhibhiliya ma hundzuluselwe maya ka ciGreki. Hi kufamba ka cikhati, ku hundzuluselwe a Mitsalo leyi yin’wani ya ciHebheru. A wuhundzuluseli lego gi wa vitaniwa ku i Septuaginta ga ciGreki. Gi vile wuhundzuluseli go sangula gi tivekako ga Mitsalo yontlhe ya ciHebheru. w17.09 17 ¶¶7-9

A vapswali va maKristu vonawu va fanele ku tiya hlana. Hi cikombiso, kuzvilava a mutholi wa wena i tshamela ku ku kombela ku tira yi nga chayi hi masiku u sinako u ma vekile lezvaku masiku ya wukhozeli ga ngango, ntiro wa simu, ni mitlhangano ya bandla. Zvi lava ku tiya hlana kasi ku byela mutholi wa wena uku zvi nga ta koteka, ni ku vekela cikombiso ci nene vana va wena. Zvi lava ku tiya hlana kasi ku vhuna vana va hina lezvaku va ti vekela mixuvo ntirweni wa Nungungulu. Hi cikombiso, a vapswali vo kari va nga ha chava ku kuca vana vabye lezvaku va nghenela wuphayona, ku ya tira lomu ku nga ni cilaveko ca vahuweleli, ku ya tira Bheteli, kutani ku vhunetela ku kuaka tiSalawu ta Mufumo. Kuzvilava va chava ku a vana vabye va nga zvi koti ku va hlayisa loku va ta khosahala. Kanilezvi, a vapswali va tlharihileko va kombisa kutiya-hlana va tlhela va kholwa lezvaku Jehovha i ta tatisa zvitsumbiso zvakwe. (Lis. 37:25) A vapswali va kombisako kutiya-hlana hi ndlela leyo va tlhela va tsumba Jehovha, va vhuna vana vabye lezvaku vonawu va maha zvalezvo. — 1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15. w17.09 30 ¶¶14-15

A vana va wena u nga va vhunisa kuyini ku gondza ku ti khoma? A vapswali va zvi tiva ku a vana vabye a va pswaliwangi nago tshamela legi. Hikwalaho va fanele ku va gondzisa matshamela ma nene hi cikombiso cabye. (Efe. 6:4) Loku a vana va wena va nga zvi koti ku ti khoma, ti wutise ku wa va vekela cikombiso ci nene ke. U nga va vekela cikombiso ci nene hi ku chumayela hi ku hiseka, ku rangisa mitlhangano ni ku fambisa wukhozeli ga ngango hi kukhandzakanya. U nga chavi ku byela vana va wena ku ahihi loku zvi laveka! Jehovha i va vekele mimbhingano Adhamu na Evha, leyi yi nga wa ta va vhuna ku gondza ku kombisa cichavo hi wuhosi gakwe. Hi kufanana, loku a vapswali va gondzisa vana vabye va tlhela va va vekela cikombiso ci nene, a vana vabye va ta gondza ku ti khoma. A ku randza wuhosi ga Jehovha ni kuva ni cichavo hi milayo yakwe zvin’we zva zvilo zva lisima nguvhu lezvi u nga va gondzisako kuva nazvo. — Mav. 1:5, 7, 8. w17.09 8 ¶17

Loku a tiko legi ga Sathani gi nga se lovisiwa, a vanhu va Jehovha va ta simama va kumana ni zvikarato. Hi nga ha xaniseka hi kota ya ku vhumala mitiro, mababyi ya hombe, tixanisa, timhango ta ntumbuluko, ku yivelwa, kutani zvilo zvin’wani. Kasi hi vhunana ka zvikhati zvo kota lezvo, hi fanele kuva ni mbilu yo zwela wusiwana. A mbilu leyo yi ta hi kuca ku khoma van’wani hi wunene. (Efe. 4:32) A matshamela lawo ma maha cipandze ca munhu muswa. Ma ta hi vhuna ku pimanyisa Nungungulu ni ku chavelela van’wani. (2 Kor. 1:3, 4) Hi nga kombisa kuyini wunene ka lava hi nga navo bandleni ga hina na vata hi ka tiko gin’wani kutani va nga ka ciyimo ca lahasi? Hi nga maha lezvo hi ku va khoma khwatsi, hi maha navo wunghana, hi tlhela hi va vhuna ku wona lezvaku va laveka nguvhu lomu bandleni. (1 Kor. 12:22) A Timboni to tala ti kombisa ku zwela vanhu va matiko man’wani hi ku gondza lirimi labye. (1 Kor. 9:23) A kutikarata loko ka pswala mihandzu. w17.08 23 ¶¶7-9

Hontlheni hi fanele kuva ni lihlazva-mbilu, hi rindzela. Cini ci to hi vhuna ku maha lezvo? Hi fanele ku khongela hi kombela moya wa ku basa wa Nungungulu. Alakanya lezvaku a lihlazva-mbilu lita hi ka moya wa ku basa. (Efe. 3:16; 6:18; 1 Tes. 5:17-19) Hikwalaho kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku timisela hi lihlazva-mbilu! Alakanya kambe leci ci nga vhuna Abrahama, na Josefa, na Dhavhidha lezvaku va rindzela hi lihlazva-mbilu a kutatiseka ka zvitsumbiso zva Jehovha. Kuve kukholwa kabye ni ku tsumba Jehovha. Va wa nga tshami hi ku alakanyela a ciyimo cabye ni lezvi va nga zvi lava basi. Loku hi ehleketa hi lezvi a kurindzela kabye ku nga chachazeliswa zvona, hinawu hi ta kuceka ku rindzela hi lihlazva-mbilu. Hambu loku hi kumana ni zvikarato, hi ti yimisele ku ‘rindzela.’ A zvikhati zvin’wani hi nga ha wutisa Jehovha hiku: “Kala rini Hosi?” (Isa. 6:11) Kanilezvi hi ku vhuniwa hi moya wa ku basa wa Nungungulu, hi nga pimanyisa magezu ya Jeremiya ma nga ka mutsalo wa nyamutlha. w17.08 8 ¶¶18-20

Jesu Kristu i mu vekele cikombiso co mbhelela n’wina vaswa. Na a ha hi n’wanana, kuzvilava i wa zvi randza ku hlakana. Kota kuwula ka Mhaka ya Nungungulu, ku na ni ‘cikhati ca ku hleka’ ni ‘cikhati ca ku kina’. (Mutsh. 3:4) Jesu i wa gondza a Mitsalo kambe kasi a tshinela ka Jehovha. A cikhati a nga hi ni 12 wa malembe, a vagondzisi lomu tempeleni va zile va “hlamala hi kutlhariha kakwe ni mihlamulo yakwe.” (Luka 2:42, 46, 47) A cikhati a nga hi wa hombe, Jesu i wa kuma litsako hi ku maha lezvi a nga rumiwa hi Nungungulu. Hi cikombiso, Nungungulu i wa lava lezvaku a ‘kanela a mahungu yo saseka ka lava va vhumalako’ ni ‘ku tlhelisela kuwona ka zvikhumu’. (Luka 4:18) Jesu i wa tsaka hi ku gondzisa vanhu xungetano hi Papayi wakwe. (Luka 10:21) Ka khati go kari a nga bhula ni wasati wo kari xungetano hi wukhozeli ga lisine, Jesu i byelile vapizani vakwe aku: ‘A zvakuga zva mina hi ku maha a kurandza ka loyi a ndzi rumileko, ni ku mbhetisa a ntiro wakwe.’ (Joh. 4:31-34) Jesu i wa tsaka hi ku kombisa lirandzo hi Nungungulu ni van’wani. Loku u maha zvalezvo, wenawu u ta tsaka. w17.07 22 ¶¶4-5

A cikhati leci a nga hi laha misaveni, Jesu i pimanyisile khwatsi a matshamela yo saseka ya Papayi wakwe ka lezvi a nga wula ni lezvi a nga maha. (Joh. 5:19) Jehovha i rumele Jesu misaveni kasi ku ta chavelela “lava va nga ni timbilu ti tshovekileko” ni “vontlhe lava va rilako.” (Isa. 61:1, 2; Luka 4:17-21) A vanhu va wa zvi tiva lezvaku Jesu wa ku zwisisa a kuxaniseka kabye niku wa zvi lava nguvhu ku va vhuna. (Mah. 2:17) A Bhibhiliya gi komba khwatsi lezvaku Jesu a nga cicangi. Gi ngalo: ‘Jesu Kristu hi yaloyi wa tolo ni nyamutlha ni ku kala kupindzuka.’ (Mah. 13:8) I vitaniwa lezvaku i “Hosi ya wutomi” hakuva i hi vhululele ndlela ya ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Jesu wa ku tiva a kubayisa ka ku felwa kambe niku ‘wa zvi kota ku vhunetela lava va ringiwako.’ (Miti. 3:15; Mah. 2:10, 18) Jesu wa ha khumbeka ni nyamutlha loku a van’wani vazwa kubayisa. Wa ku zwisisa a kurila kabye, niku wa zvi kota ku va chavelela hi cikhati ci faneleko. — Mah. 4:15, 16. w17.07 10 ¶¶6-7; 11 ¶10

Hi fanele ku ti wonela lezvaku hi nga tsiki Sathani ni tiko legi zvi mbheta lirandzo leli hi nga nalo hi titshomba ta moya. Loku hi nga ti woneli, hi nga tshuka hi colopetelwa hi zvilo zvo kota ku tsumbisiwa ntiro wu holelako mali yo tala, ku ti alakanyela na hi ganyile nguvhu kutani ku lava ku komba van’wani lezvi hi nga nazvo. Mupostoli Johani i hi alakanyisa lezvaku a tiko legi ni zvilo zvi nga ka gona zvi ta fuva na ku nga hi kale. (1 Joh. 2:15-17) Hi cigelo leco, hi fanele ku simama hi bonga a titshomba ta hina ta moya hi tlhela hi ti vhikela. Ti yimisele ku tsika ni cihi ci nga hungulako a lirandzo la wena hi Mufumo wa Nungungulu. Ti yimisele ku chumayela hi kuhiseka, u tlhela u nga luzi lirandzo la wena hi ntiro lowo. Simama u lavetela lisine la Bhibhiliya. Loku u maha lezvo, u ta ti vekela ‘titshomba le tilweni, laha tisumba ni kutshutshumbala zvi nga giko, ni laha makhamba ma nga bhoxiko ma yiva; hakuva laha yi nga kona tshomba ya wena, kwalaho yi tava kona ni mbilu ya wena’. — Mat. 6:20, 21. w17.06 14 ¶¶19-20

Jehovha a nga fumi hi ndlela ya xapi. Lava va mu ingisako va tsaka va tlhela va ti wona na va tlhatlhekile. (2 Kor. 3:17) Dhavhidha i wulile lezvi ha Jehovha: ‘A wukulu ni kungangamela zvi le mahlweni kakwe; a ntamu ni kutsaka zvi le wutshan’wini gakwe.’ (1 Kro. 16:7, 27) Muyimbeleli Etani i tsalile lezvi: ‘Gi katekile a tiko legi gi tivako a guwa ga litsako. Gi famba kuwonekeleni ka nghohe ya wena, Jehovha. Masiku wontlhe va tsaka vitweni ga wena, va kuliswa kululameni ka wena.’ (Lis. 89:15, 16) A ku ehleketa nguvhu hi wunene ga Jehovha zvi hi maha hi tiyiseka khwatsi lezvaku a mafumela yakwe hi wona ya ma nene. Jehovha hi yena a nga hi wumba ni ku hi vanga, hikwalaho wa zvi tiva khwatsi lezvi zvi to hi tsakisa. Hi kota ya wuhana gakwe, i hi nyika zvo hundza lezvi zvi lavekako. Ni cihi leci Jehovha a hi kombelako ku maha, i mahela ku vhuna hina. Hambu loku ku laveka lezvaku hi ti tsona zvokari, contlhe cikhati hi ta tsaka nguvhu loku hi mu ingisa. — Isa. 48:17. w17.06 23-24 ¶¶10-11

Wona cikombiso ca makabye wo kari wa cisati le Inglaterra. I wa zvi lava nguvhu kuva ni vana. A cikhati a nga pola ku zvi nga ta koteka ku a pswala vana ka nguva leyi, a nga no ku bayiseka. Andzhako ka lezvo, yena ni nuna wakwe va bohile ku lava n’wana wa ku mu wundla a maha wabye. Hambulezvo i simamile a karateka hi cikhati co kari. I ngalo: “Ndzi wa zvi tiva ku a n’wana wa ku mu wundla i hambene ni n’wana wa ku pswala hi wece.” A Bhibhiliya gi wula lezvaku a wasati “i ta hanyiswa hi ku beleka vanana.” (1 Tim. 2:15) Kanilezvi a zvi wuli lezvaku i to kuma wutomi ga pindzukelwa hi ku pswala vana basi. Makunu, a vhesi legi gi lava ku wula yini? A mamani i khomeka nguvhu hi ku hlayisa vana vakwe ni ku khatalela muti. Lezvo zvi nga mu vhuna ku potsa zvilo zvo kota ku hleva kutani ku nghenela zvilo zvo kala zvi nga mu lumbi. — 1 Tim. 5:13. w17.06 4-5 ¶¶6-8

Xana Elihu yenawu i wo zama ku wula lezvaku a kutikarata ka hina kasi ku tirela Nungungulu a ku vhuni nchumu? Ahihi. Jehovha a nga kawukangi Elihu, a ku khwatsi hi lezvi a nga kawuka vavanuna lava van’wani. Lezvi Elihu a nga zvi wula zvi hambene ni lezvi zvi nga wuliwa hi vavanuna lavo. I wa wula lezvaku Jehovha a nga vhumali nchumu hambu loku hi nga mu khozeli. Jehovha i mbhelele. Ci hava hi nga ci mahako ci to mu maha a ganya kutani ku engetela ntamu wakwe. Hi lisine ni gihi tshamela ga gi nene kutani wutlhari hi nga nago gita hi ka Nungungulu, niku wa chela kota hi lezvi hi gi tirisisako zvona. A cikhati leci hi kombisako lirandzo lo tsumbeka ka lava va khozelako Jehovha, i zvi wonisa ku khwatsi lezvo zvi mahelwa yena wutsumbu. Ka Mavingu 19:17 hi gondza lezvi: ‘Loyi a hawukelako zvisiwana i pembisa ka Jehovha; yena i ta chachazelwa hi zvimaho zvakwe zva zvi nene.’ Jehovha wa hi wona khati ni khati hi mahelako wuxinji van’wani. Niku hambu lezvi a nga yena Muvangi wa wuako gontlhe, Jehovha i hlawula ku wona a zvilo lezvi hi mahako kota ku mu ceneka, a hi hakhela hi zvinyikiwo zvo tsakisa nguvhu. A N’wana wakwe Jesu, i tiyisile a mhaka leyo. — Luka 14:13, 14. w17.04 28 ¶¶3-4

Cini cin’wani ci to hi vhuna ku tiyisa a lirandzo la hina hi lisine la Bhibhiliya? Hi fanele kuva kona mitlhanganweni ya bandla contlhe cikhati, ku nga lomu hi gondzisiwako kona hi Jehovha. A ku gondza Bhibhiliya vhiki ni vhiki hi ku tirisa Murinzeli yin’we ya tindlela ta tshinya leti hi gondzisiwako hi tona. Loku hi lava ku vhuneka khwatsi hi cigondzo leco, hi fanele ku longisela khwatsi na ka ha hi ni cikhati. Hi cikombiso, hi nga kambela a mitsalo yontlhe ya Bhibhiliya yi kumbukiwako ka ndzima leyo. Inyamutlha, a vanhu vo tala va nga gondza kutani ku chisa A Murinzeli lomu ka Internet hakuva i kona hi tirimi to tala lomu ka saite jw.org kutani lomu ka JW Library. A matshamela man’wani ya revhista legi lomu ka michini ma vhumela ku u tekela ku thitha mitsalo leyi yi kumbukiwako u yi wona hi kwalaho. Hambulezvo, kani hi gondza a ndzima leyo lomu ka muchini kutani ka revhista go gandliwa, loku hi gondza a mitsalo ya kona hi tlhela hi ehleketa khwatsi hi yona, a lirandzo la hina hi lisine la Bhibhiliya li ta kula nguvhu. w17.05 19 ¶14

Andzhako ka kubhabhatiswa, hi fanele ku simama ku hanya hi kuzwanana ni kutihendleleta ka hina ka Nungungulu. Loku hi mahile cifungo ca ku tirela Jehovha, a zvi koteki ku ci tlhatlha. A munhu a karalako hi ku tirela Jehovha kutani hi ku hanya kota muKristu a nga na ndlela yaku hi kufamba ka cikhati a cica aku hi lisine a nga zangi a ti hendleletile ka Nungungulu niku a kubhabhatiswa kakwe a ku tiri. Loku a munhu a ti hendleletileko ka Jehovha a maha ciwonho ca hombe, wa ti hlamulela mahlweni ka Jehovha ni ka bandla. A hi lavi ku fana ni lava Jesu a nga va byela ku: ‘U tsikile a lirandzo la wena lo sangula.’ Wutshan’wini ga lezvo, hi lava ku a wula lezvi hi hina: ‘Ndza yi tiva mitiro ya wena, ni lirandzo la wena, ni kukholwa ka wena ni kutira ni kutimisela, ni lezvaku mitiro ya wena yo gumesa yi hundza leyi yo ranga.’ (Kuv. 2:4, 19) Hi lava ku tsakisa Jehovha hi ku ti karatela ku hanya hi kuyelana ni kutihendleleta ka hina. w17.04 7 ¶¶12-13

“A mulamuli wa tiko a nga ta tsema timhaka hi nongameto ke?” (Gen. 18:25) Abrahama, loyi a nga hi wanuna wa kukholwa, a nga mahangi ciwutiso leco hi ku kanakana. Kanilezvi a ciwutiso cakwe ci kombile lezvaku i wa tsumba ku Jehovha i ta lamula a madhoropa ya Sodhoma ni Gomora hi kululama. I wa tiyiseka lezvaku Jehovha a nga ta tshuka a “lovisa valulamileko ni vangalulamangiko.” Abrahama i wa zvi wona na zvi nga koteki a ku lezvo zvi maheka. I wa kombisa kutsumba loko hakuva Jehovha hi yena cikombiso ca hombe ca kululama ni nongameto. Hi lisine a magezu “kululama” ni “nongameto” ma tolovela ku tiriswa zvin’we lomu ka Mitsalo ya ciHebheru. Hikwalaho, kota lezvi Jehovha a nga yena tshinya ga kululama, contlhe cikhati i tsema timhaka hi kululama. A Bhibhiliya gi ngalo: ‘Wa randza kululama ni nongameto.’ — Lis. 33:5. w17.04 15 ¶¶1-2

Vapswali, a cikombiso ca n’wina ca lisima nguvhu loku mu lava lezvaku a vana va n’wina vava ni wunghana gi nene na Jehovha va tlhela va hanya kala kupindzuka. Loku a vana va wena va ku wona na u ‘lava Mufumo kuranga,’ va ta gondza ku tsumba Jehovha kasi ku kuma zva ku ti hanyisa. (Mat. 6:33, 34) Rangisa a ntiro wa wena ka Jehovha ku hundza ku hlengeletela titshomba. Hanya wutomi go olova u tlhela u ti karatela ku potsa mangava. Lwela kuva ni “tshomba le tilweni,” ku nga ku tsakelwa hi Jehovha, wutshan’wini ga ku lwela kuva ni mali kutani ‘ku dzundziwa hi vanhu’. (Mar. 10:21, 22; Joh. 12:43) U nga tshuki u khomeka nguvhu laha ka kuza u vhumala cikhati co tshama ni vana va wena. Va tivise lezvaku wa tizwa matshandza hi vona loku va boha ku rangisa Jehovha wutshan’wini ga ku ti lavela kutani ku lavela wena mupswali a nduma kutani mali. Potsa a wonela ga hava ga ku a vana va fanele ku maha lezvaku a vapswali vabye va hanya wutomi ga kutshamiseka. Alakanya lezvaku ‘a vanana a va faneli ku vekela vapswali, kanilezvi a vapswali hi vona va vekelako vanana’. — 2 Kor. 12:14. w17.05 9-10 ¶¶3-4