Setembro

A vapswali va nyikilwe thomo ga hombe ga ku gondzisa vana vabye a ku randza Jehovha. (Lis. 127:3) Le Izrayeli wa kale, a vanana va wa hendleletwa ka Jehovha na va ha pswaliwa. Kanilezvi lava va hina a zvi tshamisangi lezvo. Loku a vapswali va randza Jehovha ni lisine, a zvi wuli ku a vana vabye vonawu va ta mu randza. Neti a n’wanana a pswaliwa, a vapswali va fanele ku sangula ku mu vhuna ku maha mupizani, a ti hendleleta ka Nungungulu a tlhela a bhabhatiswa. A ku na ca chukwana ku hundza lezvo. Phela loku munhu a ti hendleleta, a bhabhatiswa, a tlhela a tirela Jehovha hi kutsumbeka i ti vhululela ndlela ya ku a ponisiwa kuxanisekeni ka hombe. (Mat. 24:13) Vapswali, hi xuva ku n’winawu muva ni litsako la ku wona vana va n’wina na va ti hendleleta ka Jehovha va bhabhatiswa kota malandza yakwe. w18.03 14 ¶16-17

Lava a Bhibhiliya gi va nyikako fanelo yo laya van’wani — ku ngava laha ngangweni kutani lomu bandleni — va fanele ku pimanyisa Kristu. Loku va maha lezvo, va ta komba lezvaku va lava ku rangelwa hi Nungungulu ni N’wana wakwe. Loku hi vhumela ku layiwa hi Nungungulu hi tlhela hi pimanyisa lezvi Jehovha na Jesu va hi layisako zvona, hi ta kuma makatekwa ya talela ga cima! A mingango ya hina ni mabandla zvi tava ni kurula ka hombe niku vontlhe va ta ti wona na va randziwa, na va hi va lisima, ni ku hlayiseka. Lawo masemanyana ntsena ya kurula ni litsako hi to li kuma cikhatini ci tako. (Lis. 72:7) A kulaya ka Jehovha ku hi longisela ku hanya zvin’we kota ngango wu nga ni kurula ni kuzwanana kala kupindzuka, na hi rangelwa hi Papayi wa hina Jehovha. (Isa. 11:9) Loku hi alakanya mhaka leyi, hi ta wona kulaya kota ndlela yo saseka leyi Jehovha a kombisako hi yona lezvaku wa hi randza. w18.03 25 ¶¶15, 17; 26 ¶19

Lava va ngaya va ya bhabhatiswa hi Johani Mubhabhatisi va wa mahela ku komba lezvaku va ti sola ka zviwonho zvabye, ku nga ku vhumela lezvaku va tshovile Nayo wa Mosi niku va ti laya hi mbilu yontlhe. (Mat. 3:1-6) Kanilezvi a munhu wa lisima nguvhu loyi Johani a nga mu bhabhatisa i bhabhatisilwe hi cigelo co hambana nguvhu ni leco. Johani ive ni thomo ga hombe ga ku bhabhatisa Jesu, a N’wana wo mbhelela wa Nungungulu. (Mat. 3:13-17) Jesu a nga zangi a wonhile. Hikwalaho, zvi wa nga lavi ku a ti sola. (1 Ped. 2:22) Maku, i wa bhabhatiselwa yini? I wa bhabhatiselwa ku komba lezvaku i longile ku tirisa wutomi gakwe kasi ku maha kurandza ka Nungungulu. (Mah. 10:7) Andzhako ka loku Jesu a sangulile ku chumayela, a vapizani vakwe va sangulile ku bhabhatisa van’wani. (Joh. 3:22; 4:1, 2) A vanhu lavo vonawu va wa bhabhatiselwa ku komba lezvaku va ti sola ka zviwonho zvabye zva ku tshova a Nayo wa Mosi. Kanilezvi andzhako ka loku Jesu a file a tlhela a vhuxiwa, lava va nga lava ku maha vapizani vakwe va wa ta bhabhatiswa hi cigelo cin’wani. w18.03 5 ¶¶6-7

A ku hambana ni munhu wa nyama, a munhu wa moya wa khatala nguvhu hi wunghana gakwe na Nungungulu. Wa vhumela ku rangelwa hi moya wa ku basa wa Nungungulu niku i ti karatela ku pimanyisa Jehovha. (Efe. 5:1) I lwela kuva ni kupima kun’we na Jehovha a tlhela a wona zvilo hi mawonela ya Jehovha. Ka yena, Nungungulu munhu wa lisine. Wutshan’wini ga ku rangisa kunavela kakwe, a munhu wa moya i kombisa cichavo hi milayo ya Nungungulu ka zvontlhe a mahako wutomini. (Lis. 119:33; 143:10) A nga mahi “mitiro ya nyama”, kanilezvi i hlakulela ‘a mihandzu ya moya’. — Gal. 5:22, 23. w18.02 17 ¶¶3, 6

Dhaniyeli i wa hanya ka dhoropa ga Bhabhuloni, legi gi nga tele hi vanungungulu va mawunwa ni wudhimoni. A vanhu va tiko lego va wa va venga a vaJudha niku va wa va tseketsela va tlhela va tseketsela Nungungulu wabye Jehovha. (Lis. 137:1, 3) Kuzvilava lezvo zvi wa mu bayisa nguvhu Dhaniyeli ni vaJudha van’wani va nga randza Jehovha! Kanilezvi, Dhaniyeli a nga vhumelangi ku ‘ti nyenyezisa hi zvakuga zva hosi’. (Dhan. 1:5-8, 14-17) Dhaniyeli ive ni cikarato cin’wani kambe caku kuzvilava kusanguleni ci wa nga wonekisi ku khwatsi cikarato. I wa hi ni wutlhari ga hombe legi gi nga maha ku a hosi yi mu nyika malungelo yo hlawuleka. (Dhan. 1:19, 20) Hambulezvo, Dhaniyeli a nga ti kulisangi, ne a nga zangi a ti byelile ku hi yena wo tiva nguvhu. I simamile a ti koramisa. Contlhe cikhati i waku hi Jehovha a mu mahako a humelela. (Dhan. 2:30) Phela Jehovha i patsile Dhaniyeli na Nowa na Joba aku zvikombiso zvi nene zvi ringanako ku zvi tekelela. Ka cikhati leco, Nowa na Joba va wa sina va tirele Jehovha hi kutsumbeka kala va yafa, kanilezvi Dhaniyeli i wa ha hi muswa. (Ezek. 14:14) Handle ko kanakana Jehovha i wa mu tsumba Dhaniyeli! Hi lisine, a nga mu tsumbangi mahala hakuva i simamile a kholwa ka Nungungulu a tlhela a mu ingisa wutomini gakwe gontlhe. w18.02 5-6 ¶¶11-12

Jesu i hi kombile lezvi a ku ti tsakisa na u ringanisela zvi wulako zvona. I yile ka festa ya ‘muchadho’ a tlhela aya ka “mubuzo wa hombe”. (Joh. 2:1-10) Laha muchadhweni, ku wa nga hi na vhinyo yo enela. Hikwalaho, Jesu i mahile cihlamaliso, a hundzulusa mati ma maha vhinyo. Hambulezvo, Jesu i wa nga rangisi a kutitsakisa wutomini gakwe. I wa rangisa Jehovha a tlhela a maha zvontlhe a nga zvi kota kasi ku vhuna van’wani. I vhumele kudawa hi ndlela yo bayisa nguvhu laha mhandzeni kasi ku hanyisa vanhu. I byelile lava va nga lava ku mu landzela aku: ‘Mu katekile loku va mu rukatela, va mu xanisa, va mu lumbeta kontlhe kubiha hi kota ya mina. Tsakani, mu nengela nguvhu, hakuva ngwa hombe a nchachazelo wa n’wina le tilweni.’ (Mat. 5:11, 12) Kota lezvi hi randzako Nungungulu hi tlhela hi lava ku mu tsakisa, a hi potsi ntsena lezvi hi zvi tivako ku zvi bihile, kanilezvi hi zama ku potsa ni lezvi hi alakanyako ku zvi nga ta mu tsakisa. — Mat. 22:37, 38. w18.01 25-26 ¶¶16-18

Hi mu nyika zvilo Jehovha hi ku mu randza ni ku mu bonga. Loku hi ehleketa hi zvontlhe a hi maheleko, a timbilu ta hina to tala hi kubonga. Hosi Dhavhidha i wa zvi zwisisa a ku zvontlhe hi nga nazvo zvita hi ka Jehovha niku ni cihi hi mu nyikako hi ci susa ka lezvi a sinako a hi nyikile. (1 Kro. 29:11-14) A ku nyika zvi nene nguvhu ku hundza ku nyikiwa basi. Hi cikombiso, ehleketa hi vapswali va mu nyikako malana yo kari a n’wanana wabye kasi a ti xavela lezvi a zvi lavako. Va nga ti zwisa kuyini loku o pambula yokari a va xavela cinyikiwo hi yona? Ehleketa kambe hi muswa a nga phayona a humesako mali a nyika vapswali vakwe kasi ku vhunetela ku xava zvakuga ni zvilo zvin’wani laha kaya. Kuzvilava va wa nga rindzeli ku a maha lezvo, hambulezvo va ta amukela cinyikiwo cakwe. Hikuyini? Hiku i ndlela ya ku a muswa loye a komba ku wa va bonga hi lezvi va mu mahelako. Jehovha yenawu wa zvi tiva ku a ku mu nyika zvokari ka lezvi hi nga nazvo zvi ta hi vhuna. w18.01 16 ¶¶4, 6

Kasi ku vhuna vana va wena lezvaku vava ni kukholwa, u nga lumbeli ku va byela ku ‘lezvi zvi nene, lezvi zvi bihile’. U fanele ku va vhuna ku ehleketa hi zviwutiso zvo kota lezvi: ‘Hikuyini a Bhibhiliya gi beletelako zvilo zvi nge khwatsi zva tsakisa? Ndzi nga tiyisekisa kuyini lezvaku a milayo ya Bhibhiliya contlhe cikhati ya vhuna?’ (Isa. 48:17, 18) Loku a n’wana wa wena a lava ku bhabhatiswa, mu vhune ku ehleketa kambe hi lezvi zvi rindzelwako ka yena loku a bhabhatisilwe. I zvi wonisa kuyini? Wa ma tiva a mabhindzu ya kona? A zvikarato ke? Hikuyini a mabhindzu ma teleko ku hundza zvikarato? (Mar. 10:29, 30) Zva lisima nguvhu ku a n’wana wa wena a ehleketa khwatsi hi zvilo lezvo na a nga se bhabhatiswa. A ku ehleketa khwatsi hi zvilo lezvo zvi ta mu vhuna kuva a kholwa lezvaku a ku landzela milayo ya Bhibhiliya contlhe cikhati hi zvona zva zvi nene. — Dhewu. 30:19, 20. w17.12 18-19 ¶¶14-15

A vamakabye vo tala va kari va xanisiwa hi mababyi ya hombe. A van’wani va khosahele, kutani valwa ni ku hlayisa maxaka ma khosaheleko. A van’wani kambe valwa ni ku kuma zvo wundla hi zvona ngango wabye. Hi lisine, a kutala ka n’wina a mulwi ni cikarato cin’we basi; mulwa ni zvikarato zvontlhe lezvi hi khati gin’we. Loku Jehovha a khatala hi tinyeleti ti kalako ti nga hi na wutomi, a ha ha wuli hi wena! Phela a wu mu tireli hi ku kurumetwa, kanilezvi u mu tirela hi ku mu randza. (Lis. 19:1, 3, 14) A Papayi wa hina wo randzeka wa ku tiva khwatsi. A Bhibhiliya gi li ‘hambu ni misisi ya hloko ya wena yi hlayilwe’ hi yena. (Mat. 10:30) Jehovha i lava lezvaku hi zvi tiva ku zvontlhe zvi humelelako wutomini ga hina wa zvi wona. (Lis. 37:18) Zvi te dlunya ku Jehovha wa zvi wona zvikarato zvontlhe lezvi u lwako nazvo, niku a nga ku nyika ntamu wa ku zvi timisela. w18.01 3 ¶1; 4 ¶4

A kuva Pedro a vhuxile Tabhita cive cimaho ca ntamu nguvhu laha ka kuza a votala dhoropeni lego va “kholwa ka Hosi”. A vapizani lavo va vaswa va wa ta bhulela van’wani a mahungu yo saseka xungetano hi Jesu va tlhela va wulawula hi ntamu wa Jehovha wa ku vhuxa vafileko. (Miti. 9:36-42) A vokari va wonile munhu mun’wani kambe na a vhuxiwa hi ka vafileko. Mupostoli Pawule i wa hi mutlhanganweni ka yindlu yo kari ya predhiyu le Trowasi, laha zvalezvi ku nga n’walungu wa Turkiya. I wulawulile kala phindzulani wa wusiku. A jaha go kari gaku hi Etikusi gi nga kari gi ingisela na gi tshamile hi laha janeleni, gi no khudzehela giwa. Kuzvilava Luka ive wo sangula ku chikela laha Etikusi a nga wile kona. Kota dhokodhela, Luka i wonile lezvaku a jaha lego gi file. A hi ku khwatsi gi wo no ti bayisa kutani ku titivala, gi wo nofa futsi! Pawule i no chikawo, a ta khoma Etikusi a gumesa a hlamalisa vontlhe va nga hi kona hi ku va byela lezvaku Etikusi wa hanya. A cihlamaliso leco ci va khumbile nguvhu vontlhe lava va zvi wonileko lezvi zvi nga maheka. Hi ku tiva lezvaku a jaha lego gi wa file gi gumesa gi vhuxiwa hi ka vafileko, va no “tangaliswa”. — Miti. 20:7-12. w17.12 5-6 ¶¶10-11

A vanhu va zvi kota ku mbheta zvikarato zvi va xanisako hi malembe yo tala? Hi lisine a va zvi koti ku potsa tiyimpi. A wugevenga, ni tiholova, ni terrorismo, ni zvin’wani zvikarato zvo tshisa zviya zvi andza nguvhu. A mababyi yo daya wonawu maya ma engeteleka nguvhu. A tihlengeletano ta mabhindzu ni ta politika ti rangelwa hi vanhu va alakanyelako gabye basi. A vanhu lavo a va nge mbheti tiyimpi, ni wugevenga, ni mababyi, ni wusiwana. Mufumo wa Nungungulu woce wu to zvi kota lezvo. Ehleketa hi lezvi Jehovha a to mahela vanhu. A Mufumo wakwe wu ta fuvisa zvontlhe lezvi zvi vhuxako tiyimpi, zvo kota ku nga khatali hi van’wani, wukanganyisi, kuva ni matshandza hi tiko ga wena, wukhongeli ga mawunwa, a ku patsa na Sathani. (Lis. 46:9) Wu ta mbheta wugevenga kambe. Hambu nyamutlha, a Mufumo lowo wu gondzisa vanhu a ku randzana ni ku tsumbana. A ku na mufumo wun’wani wu zvi kotako ku maha lezvo. (Isa. 11:9) Na ku nga hi kale, Jehovha i ta fuvisa mababyi a tlhela a mbheta zvitshetshela zva vanhu vontlhe. (Isa. 35:5, 6) I ta mbheta wusiwana a tlhela a vhulula ndlela ya ku a vanhu vontlhe va hanya na va tsakile va tlhela va zwanana naye. — Lis. 72:12, 13. w17.11 25-26 ¶¶14-16

A cin’we ca zvigelo zva hombe zva kuva ni mimiti ya wuponelo ku wa hi ku vhikela vaIzrayeli lezvaku va ngavi ni nandzu wa nkhata hi ku daya munhu. Jehovha wa gi randza wutomi. Hikwalaho wa ku venga a kudaya. (Mav. 6:16, 17) Kota Nungungulu wo lulama ni wo basa, a nga zvibi hi makatla hambu loku a munhu a no daya hi kuphazama. A ku hambana na Jehovha, a vatsali ni vaFarisi va wa komba lezvaku a va nyiki lisima a wutomi ga van’wani. Jesu i va byelile lezvi: ‘Mu susile a pfhungulo ya wutivi; n’wina wutsumbu a mu enghenangi, ni lava va nga kari va enghena mu va tsimbetele.’ (Luka 11:52) I wa lava ku wula yini? A vatsali ni vaFarisi va wa fanele ku tlhamusela vanhu a Mhaka ya Nungungulu va tlhela va va vhuna ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Kanilezvi leci va nga maha ku beletela vanhu loku va lava ku landzela Jesu, a “Hosi ya wutomi”. (Miti. 3:15) Hi ndlela leyo, va wa hambukisa vanhu va va yisa kulovisweni. A vatsali ni vaFarisi va wa hi ni matshandza niku va wa nga khatali hi wutomi ga van’wani. Hi nga wona xapi ya kona! w17.11 17-18 ¶¶9-10

Kuzvilava a cikhati hi nga sangula ku gondza Bhibhiliya ni Timboni ta Jehovha, a hi ma byelangi nchumu maxaka ya hina. Kanilezvi laha a kukholwa ka hina ku ngaya ku kula, hi wonile ku i chukwana hi va byela lezvaku hi lava ku tirela Jehovha. Hambulezvo, kuzvilava a kutsumbeka ka wena ka Jehovha ku vhuxile guwa cikari ka wena ni maxaka ya wena. Zama ku tiva lezvi va ti zwisako zvona. Ha tsaka nguvhu hi lezvi hi tivako lisine la Bhibhiliya. Hambulezvo, a maxaka ya hina ma nga ha alakanya lezvaku hi vhumele ku xengwa kutani ku hi ti nghenisile ka wukhongeli go kala ku toloveleka. Loku hi nga ti patsi navo ka mibuzo ya tifiriyadho, va nga ha alakanya lezvaku a ha ha va randzi. Va nga tlhela va chava ku a cikhati hi tofa hi ta tsayisiwa hi Nungungulu. Hi fanele ku zama ku zwisisa lezvi va zvi alakanyako hi tlhela hi va ingisela loku va wulawula kasi hi tiva ku cini ci va karatako. (Mav. 20:5) Mupostoli Pawule i wa zama ku tiva a kupima ka “vanhu vontlhe” kasi a va gondzisa a mahungu yo saseka. Loku hi zama ku zwisisa maxaka ya hina, zvi nga hi vhuna ku tiva ndlela ya ku ma gondzisa lisine. — 1 Kor. 9:19-23. w17.10 12 ¶¶11-12

Kuzvilava leci ci hi mahako hi dhana ku yimbelela ku kala hi nga zvi tivi ku yimbelela. Kanilezvi hi nga zvi kota ku yimbelela khwatsi, niku a hi zva hombe zvi lavekako. Kasi ku yimbelela hi gezu go zwala ni ga ntamu u fanele ku gondza ku koka moya hi ndlela yi faneleko. A ku fana ni gezi gi mahako lampadha yi vhura, a moya lowu hi hefemulako wu maha lezvaku hi zvi kota ku humesa gezu a cikhati hi wulawulako kutani ku yimbelela. A gezu ga wena gi fanele ku zwalisa zvalezvi gi zwalisako zvona loku u wulawula, kutani ku hundza laho. Hi lisine a Bhibhiliya ga tshuka gi byela vakhozeli va Jehovha lezvaku va maha “guwa ga hombe” ga kutsaka a cikhati va yimbelelako. (Lis. 33:1-3) Ka wukhozeli ga ngango, pimani ku hlawula lisimu lin’we mu li randzako, mu li lera hi gezu go zwala khwatsi, na gi nga hi na kuchava. Hi kulandzela, kokani moya mu wula magezu wontlhe ya vhesi gin’we hi gezu galego na mu nga se phinda ku koka moya. Andzhako ka lezvo, yimbelelani vhesi lego hi gezu galegi ga gin’we. (Isa. 24:14) A gezu ga n’wina gi tava ni ntamu nguvhu, niku hi zvalezvo zvi lavekako. Zvi nga mu chavise kutani ku mu dhanisa! w17.11 6 ¶¶11-13

Hi nga alakanyela a lipfhumba lelo lo leha la ku sukela Bhabhuloni kala Jerusalema. A vanhu va wa hi ni cikhati co tala ca ku ehleketa ni ku bhula hi muti wabye wa wuswa. Lava va nga hi va kale va wa va hlawutele lezvi a Jerusalema ni tempeli zvi nga sasekisile zvona. (Ezra 3:12) Loku u wa hi mun’we wabye, na u ti zwisile kuyini a cikhati u nga chikela u wona a marumbi ya Jerusalema? Xana na u bayisekile hi ku wona byanyi ga hombe lomu ku nga hi ni tiyindlu, u wona makhurisi ya dhoropa lego na ma hohlokile, u tlhela u wona makhele ya hombe lomu ku nga hi ni tinyangwa ta kona ke? Kuzvilava na u fananisile nhulu leyo ni makhurisi yo tiya ya Bhabhuloni. Kanilezvi a vaJudha a va tsemekangi hlana. Hikuyini? Hi ku Jehovha i wa va vhunile a tlhela a va vhikela ka lipfhumba labye la hombe. Neti va nga chikela Jerusalema, va no aka alati laha ku nga hi ni tempeli va tlhela va sangula ku maha miphahlo ka Jehovha siku ni siku. — Ezra 3:1, 2. w17.10 21-22 ¶¶2-3

Kuzvilava Solomoni i gondzile zva hombe ka papayi wakwe Dhavhidha xungetano hi kutiya-hlana. Na a ha hi mufanyana, Dhavhidha i lwile ni zvihari zvo leva lezvi zvi nga khomile tiyivhu ta papayi wakwe. I kombisile hlana wa hombe kambe a cikhati a ngalwa na Goliyate, loyi a nga hi sochwa go tshisa ni go zimuka ga cihotlovila. Hi ku vhuniwa hi Nungungulu, Dhavhidha i hlulile Goliyate hi ku tirisa ribye basi. (1 Sam. 17:45, 49, 50) Hosi Dhavhidha i alakanyisile Solomoni lezvaku Jehovha i wa tava zvin’we naye kala a mbheta ku aka tempeli. Handle ko kanakana, Solomoni i ehleketile hi magezu lawo, niku a kuva muswa a zvi mu mahangi a chava ku maha ntiro lowo. I tiyile hlana a khoma ntiro, niku hi ku vhuniwa hi Jehovha, i akile tempeli yo saseka nguvhu hi 7 wa malembe ni khihlanya. A ku fana ni lezvi a nga vhuna Solomoni, Jehovha a nga hi vhunawu lezvaku hi tiya hlana hi maha ntiro wa hina, laha kaya ni lomu bandleni. (Isa. 41:10, 13) Loku hi tiya hlana a cikhati hi tirelako Jehovha, handle ko kanakana i ta hi katekisa zvezvi ni cikhatini ci tako. w17.09 28 ¶¶3-4; 32 ¶¶20-21

A vanhu va Jehovha va kholwa lezvaku a mhaka yakwe, ku nga mahungu lawa a byelako vanhu, “ya hanya” niku “yi na ni ntamu”. Ha wu wona a ntamu wa Bhibhiliya wutomini ga hina ni ga van’wani. Na va nga se maha Timboni, a vokari va wa hi makhamba, vadzahi va timbangi, kutani zvibhayi. A van’wani va wa hi vanhu va nduma kutani vanyatimali, kanilezvi va wa ti wona na va hi phanga wutomini gabye. (Mutsh. 2:3-11) Leci ci tsakisako hi ku a kutala ka vanhu lavo va nga ku khwatsi va lahlekile wutomini va kumile ndlela ya wutomi hi kota ya ntamu wa Mhaka ya Nungungulu. Lomu ka Murinzeli, hi kuma matshango yo tala yo tsakisa ka tindzima ti nge: “A Bhibhiliya ga cica a wutomi ga vanhu.” Kanilezvi, hambu lava makunu va nga maKristu, va fanele ku simama va tiyisa wunghana gabye na Jehovha hi ku vhuniwa hi Bhibhiliya. w17.09 21 ¶1

A ku fana ni lezvi Jehovha a nga zwisisa a ciyimo ca Loti, ni nyamutlha wa ci zwisisa ni cihi cikarato hi kumanako naco. (Isa. 63:7-9; Jak. 5:11; 2 Ped. 2:9) Jehovha i tlhela a gondzisa vanhu vakwe lezvaku vava ni tipswalo. A wun’we wa milayo leyi a nga nyikile vaIzrayeli wu waku loku a munhu a cenekile mali, a n’winyi wa yona a nga khoma nguwo ya munhu loye kasi ku londza mali yakwe. (Ekso. 22:26, 27) Kanilezvi i wa fanele ku mu tlhelisela nguwo yakwe a gambo na gi nga se pela kasi a nga xaniseki hi cirami ni wusiku. A munhu wo kala a nga hi na tipswalo kuzvilava i wa nga ta maha lezvo, kanilezvi Jehovha i wa lava ku a vanhu vakwe va gondza kuva ni tipswalo. A tshinya ga nayo lowo gi hi gondzisa kuva hi nga tshuki hi tsika ku vhuna muKristu-kulori, loku hi hi ni makotela ya ku mu vhuna. — Kol. 3:12; Jak. 2:15, 16; 1 Joh. 3:17. w17.09 10 ¶¶4-5

Jesu i kombele Papayi wakwe lezvaku a tsetselela a vavanuna lava va nga mu daya. Ni loku a hi kukaratekeni kutani azwa kubayisa, Jesu i simamile ava wo rula ni wa lihlazva-mbilu. (1 Ped. 2:21-23) Hi nga kombisa kuyini ku hi vanhu vo rula ni va lihlazva-mbilu? Pawule i kumbukile a ndlela yin’we leyi hi nga kombisako hi yona a kurula ni lihlazva-mbilu laha a ngaku: ‘Honiselanani ni ku tsetselelana; loku munhu a hi ni cisolo ka mun’wani, kota lezvi Jehovha a nga mu tsetselela, n’winawu mahani zvalezvo.’ (Kol. 3:13) A ku tsetselela van’wani, zvi lava kurula ni lihlazva-mbilu. Lezvo zvi maha lezvaku kuva ni kuzwanana lomu bandleni. Jehovha i lava lezvaku hi rula hi tlhela hiva ni lihlazva-mbilu ni van’wani. A matshamela lawa ya lisima nguvhu loku hi lava ku hanya misaveni yiswa. (Mat. 5:5; Jak. 1:21) Loku hiva vanhu vo rula ni va lihlazva-mbilu, hi dhumisa Jehovha hi tlhela hi vhuna van’wani lezvaku va maha zvalezvo. — Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25. w17.08 25 ¶¶15-17

Lomu ka Bhibhiliya hi kuma zvikombiso zvo tala zva makhati lawa Jehovha a nga maha zvilo zvo kala zvi nga rindzelwangi. Hi cikombiso, a cikhati leci Hezekiya a nga hi hosi ya Judha, Senakeribhe, a hosi ya Asiriya, i vhukele a tiko lego, a khozisa madhoropa wontlhe ku sala Jerusalema basi. (2 Tih. 18:1-3, 13) Hi kulandzela, Senakeribhe i no wuya a ta dhumela Jerusalema. Zvini a nga maha Hosi Hezekiya? A kuranga, i no khongela ka Jehovha kasi a mu vhuna a tlhela a kombela wusungukati ka muphrofeti Isaya. (2 Tih. 19:5, 15-20) Hi kulandzela, i kombisile kuringanisela hi ku hakhela nandzu lowu Senakeribhe a nga mu nyika. (2 Tih. 18:14, 15) Hi kugumesa, i longisele a dhoropa lego kasi ku kuma kuvhikeleka loku gi randzelwa hi cikhati co leha. (2 Kro. 32:2-4) Zvi gumesisile kuyini? Jehovha i no rumela ngilozi yi ya daya 185 000 wa masochwa ya Asiriya hi wusiku gin’we basi. Hambu Hezekiya i wa nga zvi rindzelangi ku lezvo zvi maheka! — 2 Tih. 19:35. w17.08 11 ¶7; 12 ¶12

U nga ti longiselisa kuyini kasi ku nghenela ntiro wa cikhati contlhe? Kasi u mu tirela khwatsi Jehovha hi laha zvi kotekako hi kona, u fanele ku ti karatela kuva ni matshamela ya wuKristu. Gondza Mhaka ya Nungungulu hi kukhandzakanya, u ehleketa hi yona, u tlhela u kombisa a kukholwa ka wena loku u hi mitlhanganweni ya bandla. Na wa ha gondza cikola, u nga engetela wutlhari ga wena ga ku bhulela van’wani a mahungu yo saseka. Gondza ku kombisa kukhatala hi vanhu hi ku kombela mawonela yabye hi wutlhari, u tlhela u ingisela khwatsi a mihlamulo yabye. U nga ti nyiketela kambe kasi ku maha mitiro laha bandleni, yo kota ku basisa ni ku lungisa a Salawu ya Mufumo. Jehovha wa tsaka hi ku tirisa a vanhu va ti koramisako va tlhela va vhumela ku tira. (Lis. 110:3; Miti. 6:1-3) Mupostoli Pawule i rambile Timote lezvaku a tira kota murumiwa hi lezvi a nga dzundziwa hi vamakabye. — Miti. 16:1-5. w17.07 23 ¶7; 26 ¶14

Loku a mhaka yi yelanako ni wuhosi ga Jehovha ga kululama, yi nga se tiya maalakanyweni ya vanhu ni tingilozi lezvaku Jehovha hi yena a nga ni fanelo ya ku fuma, ku nga ta tshuka kuva ni kurula ni kuzwanana ka lisine. Kanilezvi andzhako ka kuva a mhaka leyi yi tiyisilwe, hontlheni hi tazwa kunandziha ka mafumela yakwe ya ma nene kala kupindzuka. Ku tava ni kurula wuakweni gontlhe. (Efe. 1:9, 10) Hi cikhati ci faneleko, zvi ta woneka zvi ku dlunya lezvaku a mafumela ya Sathani ni ya vanhu a ma vhuni nchumu, zvi tlhela zvi woneka lezvaku a mafumela ya Nungungulu hi wona ya ma nene nguvhu. Hi ndlela leyo, zvi ta tiya ku Nungungulu hi yena a nga ni fanelo ya ku fuma, ku fuvisiwa a mufumo wa Sathani ni wa vanhu. A vanhu va timbilu ti nene va tava va kombile hi kumbhelela lezvaku zva koteka ku simama va tsumbeka va tlhela va seketela a wuhosi ga Nungungulu hi mbilu yontlhe. (Isa. 45:24) Hina ke, a hi zvi lavi kuva vanhu lavo vo tsumbeka? Handle ko kanakana ha zvi lava! Makunu, hi fanele ku zwisisa a lisima la mhaka leyi. w17.06 16 ¶¶4-5

A zvi koteki ku tiva lezvaku a munhu i ta mbheta cikhati muni na a ha rila. Loku a munhu a ha hi ku felwa, kuta vanghana vo tala ni maxaka kasi ku ta mu chavelela. Kanilezvi andzhako ka loku va ti tlhelele ka mitiro yabye ya siku ni siku, lava va felweko va ha zvi lava ku chavelelwa. Hikwalaho tshama na u longile ku va vhuna. Hi fanele ku simama hi chavelela lava va rilako kala a timbilu tabye ti hola. (1 Tes. 3: 7) Alakanya lezvaku a hlomulo wa ku felwa wu nga tshuka wu wuya maalakanyweni ya munhu ni ka cihi cikhati. Lezvo zvi nga ha humelela hi kota ya kuchikela ka siku legi va nga chadha hi gona kutani legi a nga felwa hi gona, kuzwa muzka wo kari, ku wona mufota, hambu kuzwa masema kutani pfumawulo wo kari, ni ku chikela ka nguva yo kari ya lembe. A cikhati leci a munhu a felweko hi nuna kutani sati a mahako nchumu na a hi yece hi khati go sangula, ku ngava kuya mutlhanganweni wa cipandze kutani Cialakanyisweni, ku nga ha wuya maalakanyo yo bayisa nguvhu. Alakanya lezvaku lava va felweko a va lavi ku tiyisiwa ka zvimaho zvo hlawuleka ntsena. w17.07 14 ¶¶17-19

Loku hi khomekile hi ku maha zvilo zva zvi nene kasi ku vhuna van’wani, a kutala ka zvikhati hi rivala a zvikarato zva hina venyi. Hi cikombiso, a vamakabye vo tala va cisati, va chadhileko ni vo kala va nga chadhangi, va zvi tiva ku loku va chumayela a mahungu yo saseka ya Mufumo, vo tira na Jehovha niku va kari va maha kurandza kakwe. Lezvo zvi va maha va tsaka. Hi lisine, hontlheni ha kombisa kukhatala hi van’wani hi ku va chumayela a mahungu yo saseka. Loku hi mahela zvilo a vamakabye va hina kambe, hiya hi tshinela nguvhu ka vona. Hi zvalezvo a nga maha mupostoli Pawule. I wa khatalela van’wani a ku khwatsi ‘muan’wisi loku a hlayisa a vanana vakwe.’ Pawule i chavelele a tlhela a tiyisa vamakabye vakwe kambe a ku ‘khwatsi hi papayi loyi a layako vanana vakwe.’ (1 Tes. 2:7, 11, 12) A vanana va gondzileko ku randza Jehovha va nga chavelela maxaka yabye va tlhela va ma tiyisa. Hi ndlela muni? Hi ku kombisa cichavo ka vapswali vabye ni ku ti karatela ku va vhuna hi mitiro. Ahandle ka lezvo, loku a vanana va simama va tsumbekile ka Jehovha, a ngango wontlhe wa tiyisiwa. w17.06 6-7 ¶¶13-14; 8 ¶17

Zvi te dlunya ku a vanhu vo kari va na ni mali yo ringana ku hlayisa zvizukulwana ni zvizukulwana yi tlhela yi sala, kuveni lezvo ku na ni tibhiliyoni ta vanhu va nga zvisiwana nguvhu. Jesu i wa zvi tiva ku a Mufumo wa Nungungulu hi wona woce wa ku wu nga cica a ciyimo ca mabhindzu tikweni legi. A Bhibhiliya gi komba lezvaku a “vamahungani,” kutani ciyimo ca mabhindzu, zvin’we ni tihlengeletano ta politika ni ta wukhongeli, zvi maha cipandze ca tiko ga Sathani. (Kuv. 18:3) A vanhu va Nungungulu va zvi kota ku huma hi kumbhelela ka politika ni ka wukhongeli ga mawunwa. Kanilezvi a kutala kabye a va na ndlela yo huma hi kumbhelela ka cipandze ca mabhindzu ca tiko ga Sathani. Kota maKristu, hi fanele ku hlola a mawonela ya hina xungetano hi mabhindzu ya tiko legi. Kasi ku maha lezvo hi fanele ku ti wutisa lezvi: ‘Ndzi nga tirisisa kuyini a titshomba ta mina kasi ku komba lezvaku ndzi munhu wo tsumbeka ka Nungungulu? Ndzi nga maha yini kasi ndzi nga ti ngheniseli nguvhu ka mabhindzu ya tiko legi? Matshango muni ma kombako lezvaku a vanhu va Nungungulu nyamutlha va mu tsumba hi kumbhelela?’ w17.07 3-4 ¶¶1-3

Jesu i wa zvi tiva lezvaku a wutomi tikweni legi gi wa ta bindza niku hi wa ta karateka hi tlhela hi kumana ni zvikarato. Ka mufananiso wakwe wa muxwanyi, Jesu i wulile lezvaku a vanhu vo kari va wa ta amukela a “mhaka ya Mufumo” niku kusanguleni va wa ta hiseka. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, ‘a kukaratekela a zvilo zva tiko, ni kukhohlisa ka cuma’ ku wa ta “tlimba mhaka,” niku a vanhu lavo va wa ta nyima ku hiseka. (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19) Loku hi nga ti woneli, a zvikarato zva wutomi ga siku ni siku zvi nga colopetela a ntiro wa hina ka Jehovha. Hi nga komba lezvaku ha mu randza Kristu hi ku rangisa a ntiro wa kuchumayela wutomini ga hina. Hi nga zvi tivisa kuyini lezvaku ha simama hi maha lezvo ke? Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Cini ndzi ci randzako nguvhu wutomini ga mina? Xana a litsako la mina lita hi ku tirela Jehovha kutani hi ka yin’wani mitiro?’ w17.05 22 ¶¶3-4

Loku a valuveli va hanya kule ni Timboni tin’wani ti wulawulako lirimi labye, ku nga ha laveka lezvaku vaya ka bandla ga lirimi la tiko legi va nga ka gona. (Lis. 146:9) Kanilezvi loku ku hi ni bandla laha kusuhani gi tirisako a lirimi labye la mabeleko, a hloko ya ngango yi fanele ku maha ciboho ca ku hi lihi a lirimi li to vhuna a ngango wa yona. Na a nga se maha ciboho leco, i fanele ku ehleketa khwatsi a tlhela a zvi khongelela. I fanele ku bhula hi zvona kambe ni sati wakwe ni vana. (1 Kor. 11:3) A vapswali va fanele ku alakanyela lezvi hakunene zvi lavekako ka vana vabye. Kasi ku zwisisa khwatsi a lisine la Bhibhiliya, a vanana va lava zvo hundza tihora ti tsongwani leti va ti mbhetako vhiki ni vhiki mitlhanganweni. Hambulezvo, tiva lezvi: Ka mitlhangano yi fambisiwako hi lirimi leli va li zwisisako khwatsi, a vanana va nga vhuneka hi kuva kona basi, kuzvilava hambu ku gondza zvo tala ku hundza lezvi a vapswali vabye va zvi alakanyako. Lezvo zvi nga tshuka zvi nga maheki loku a vanana lavo va nga li zwisisi khwatsi a lirimi la kona. — 1 Kor. 14:11. w17.05 11 ¶¶10-11

A mun’we ni mun’wani wa hina i maha khwatsi hi ku ti wutisa lezvi: ‘Xana ndza tsikela vanghana a cipandze ca hombe ca ntiro ke? Xana ndzi karatekela nguvhu ku kuma titshomba ku hundza ku tirela Jehovha? Kutani ndza pimanyisa kukholwa ni kutiya-hlana ka Bharake, na Dhebhora, na Jayeli, ni lava va 10 000 hi ku tirela Jehovha hi zvontlhe ndzi nga nazvo? Xana ndzi alakanyela ku rura ndziya ka dhoropa gin’wani kutani ka tiko gin’wani kasi ku ya tira mali ni ku hanya wutomi go tshamiseka? Loku zvi hi tano, xana ndza khongela ka Jehovha xungetano hi lezvi a kurura loko ku to khumbisa zvona a ngango wa mina ni bandla ke?’ Jehovha i hi nyika wudzundzo ga hombe hi ku hi tsika hi seketela wuhosi gakwe. Kusukela masikwini ya Adhamu na Evha, Sathani i lava lezvaku a vanhu va yima naye, va vhukela Jehovha. Kanilezvi loku hi seketela a wuhosi ga Jehovha, hi komba Sathani zviku dlunya lezvaku hi yima na mani. A kukholwa ka hina ni kutsumbeka zvi hi kuca ku ti nyiketela ntirweni wa Jehovha, niku lezvo zvi mu nyika litsako la hombe. (Mav. 23:15, 16) Nungungulu wa hina a nga tirisa a kuseketela ka hina ni kuingisa ka hina kasi ku hlamula zviruko zva Sathani. (Mav. 27:11) A kuingisa ka hina i nchumu wu ringanako ku nyika Jehovha lowu a wu wonako na wu hi wa lisima nguvhu wu tlhela wu mu tsakisa nguvhu. w17.04 32 ¶¶15-16

Ka Nayo wa Mosi, hi gondza lezvaku loku a munhu a maha cifungo ka Jehovha, ‘a nga dzuki a hambunyeta a gezu ga cifungo cakwe: I fanele ku maha zvontlhe lezvi a wulileko hi nomu wakwe.’ (Mitse. 30:2) Hi ndzhako ka cikhati, Solomoni i tsalile magezu ya mutsalo wa nyamutlha. Jesu i gondzisile lezvaku a ku maha cifungo ka Nungungulu a hi mhaka ya kuhlakana a cikhati a ngaku: ‘Mu zwile lezvi zvi nga wuliwa ka vakale ku ngalo: U nga hlambanyi hi mawunwa, kanilezvi u ta tatisa ka Hosi a zvifungo zva wena.’ (Mat. 5:33) Zva dlunyateka lezvaku hi fanele ku nyika lisima ni cihi cifungo hi ci mahako ka Jehovha. Lezvi hi zvi wonisako zvona a zvifungo zva hina zva khumba a wunghana ga hina naye. Dhavhidha i dlunyatisile mhaka leyi a cikhati a ngaku: ‘Himani a ta nga kandziha citsungeni ca Jehovha? Himani a ta nga yima wutshan’wini gakwe go basa ke?’ Hi kulandzela i hlamulile hi ku wula lezvaku Jehovha i ta amukela ni wihi “a nga hlambanyiko hi kukhohlisa”. — Lis. 24:3, 4. w17.04 4 ¶¶3-4

Loku hi alakanya lezvaku hi khomilwe hi ndlela yo kala yi nga lulamangi lomu bandleni, hi fanele ku ti wonela nguvhu kasi hi nga zvi mahi mahlevo. Lisine lezvaku hi fanele ku kombela civhuno ka madhota hi tlhela hi ma byela loku a makabye wo kari a mahile ciwonho ca hombe. (Lev. 5:1) Hambulezvo, a kutala ka zvikhati loku ci nga hi ciwonho ca hombe, zva koteka ku vhuxa kurula ni makabye wa hina na hi nga zangi hi byelile munhu mun’wani, ge hambu madhota. (Mat. 5:23, 24; 18:15) Hi fanele ku tsumbeka hi tlhela hi landzela matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ka zviyimo lezvo. A zvikhati zvin’wani hi nga ha pola ku a zvilo lezvo hi no zvi khoma hi ndlela ya hava; a ku na nchumu wo biha hi mahelweko. Loku zvi maha lezvo, hi ta tlhela hi bonga hi kuva hi nga engetelangi ku bihisa mhaka leyo hi ku wulawula kubiha hi makabye wa hina! Alakanya lezvaku hambu loku hakunene hi mahelwe kubiha, a ku wulawula zvilo zvi tlhavako zvi nga ta vhuna ku lulamisa a mhaka leyo. A ku tsumbeka ka Jehovha ni ka vamakabye va hina zvi ta hi vhikela ku maha cihoxo leco. w17.04 19 ¶14