Outubro

Jehovha hi yena n’winyi wa wutlhari, niku a nga tsoni. A yin’we ya tindlela ta ku kuma wutlhari ku vhumela ku layiwa hi Nungungulu. Lezvo zvi hi vhikela ku maha zvilo zvo biha zvi tlhela zvi hi vhuna ku simama hi zwanana na Jehovha. (Mav. 2:10-12) A cin’wani hi ku hi tava ni kutsumba ko tsakisa ka ku hanya kala kupindzuka. (Jud. 21) Hi kota ya ku kala ku mbhelela kutani lezvi hi nga wundliswa zvona, a zvikhati zvin’wani zvi nga tshuka zvi hi karatela ku vhumela ku layiwa kutani ku zvi wona kota nchumu wa lisima. Kanilezvi laha hi wonako a mihandzu ya kulaya ka Nungungulu, hi guma hi wona lezvaku wa hi randza nguvhu. Mavingu 3:11, 12, i ngalo: ‘N’wananga, u nga kanyisi kulaya ka Jehovha.’ Hi kulandzela aku: ‘Hakuva loyi Jehovha a mu randzako, wa mu kawuka.’ Ha tiyiseka lezvaku Jehovha i hi xuvela zva zvi nene. (Mah. 12:5-11) Kota lezvi Nungungulu a hi tivako khwatsi, contlhe cikhati i hi laya hi cigelo co zwala niku hi ndlela yi faneleko. w18.03 27 ¶¶1-2

Mupostoli Pedro i tsalile magezu lawa laha hehla ma ma ngaya ka vamakabye va nga hanya le Azia wa Mutsongwani va ngata hi ka matshamu yo hambanahambana na va nga kari va kumana ni tixanisa to khwatsi i ‘ndzilo’. Maku, cini ci nga wa ta vhuna maKristu lawo zvikhatini lezvo zva zvikarato? (1 Ped. 1:1; 4:4, 7, 12) Wona lezvaku Pedro i wa kuca vamakabye vakwe lezvaku va ‘rurelana’, hambu lezvi va nga sina va tivana va tlhela va tira zvin’we. A ku rurelana zvi wa ta va vhunisa kuyini? Lezvo zvi wa ta va maha va tshinelelana. Wa alakanya khati go kari u nga rambiwa hi wokari lezvaku uya kaya kakwe, kutani u nga ramba munhu le kaya ka wena ke? Lezvo zvi mu mahile mu tshinelelana. Phela a ku rurelana i ndlela ya yi nene ya ku tivana khwatsi ni vamakabye va hina. A maKristu ma nga hanya cikhatini ca Pedro ma wa fanele kuva ni kubohana laha a zvikarato zvi ngaya zvi tshinga. ‘Masikwini lawa yo gumesa’, hinawu hi fanele ku maha zvalezvo. — 2 Tim. 3:1. w18.03 15-16 ¶¶1-3

A Bhibhiliya gi wulawula nguvhu hi vanhu va nga ni kupima ka moya. A bhuku ga Va Le Roma 8:6 gi tlhamusela lezvaku kasi ku kuma wutomi hi fanele kuva ni kupima kun’we na Jehovha, loku giku: ‘A maalakanyo ya nyama kufa, kanilezvi a maalakanyo ya moya kuhanya ni kurula.’ Hikwalaho, loku hi hi ni kupima ka moya, hi ngava ni kurula na Nungungulu zvezvi, hiva ni kurula ka maalakanyo, hi tlhela hi rindzela ku hanya kala kupindzuka. A tiko nyamutlha gi tele hi vanhu va kalako va nga hi na kupima kun’we na Nungungulu. Hikwalaho zvi lava kutikarata ka hombe kasi ku vhikela a maalakanyo ya hina. Loku hi nga tati a mapimo ya hina hi maalakanyo ya Jehovha, a tiko gi ta hi tata hi kupima ka nyama. Judha i te a vanhu va nyama va wa ta tlhela va luza thomo ga kuva ni moya wa Jehovha. — Jud. 18, 19. w18.02 17 ¶¶5, 7; 18 ¶8

A vadhokodhela vo tala va khatalela vanhu va nga ni mababyi ya cithapelani. Va maha lezvo hi ku lava ku va vhuna. Kanilezvi va fanele ku ti wonelawu kasi va nga thapelwi hi mababyi lawa va zamako ku ma tira. A malandza ya Jehovha ma ka ciyimo co fana ni caleco. A kutala ka hina hi hanya hi tlhela hi tira ni vanhu va nweleko mahanyela ni matshamela yo hambana nguvhu ni lawa ya Nungungulu. Hi cigelo leco, hi fanele ku ti wonela nguvhu. Inyamutlha, lava va kalako va nga randzi Nungungulu a va na mhaka ni milayo yakwe ya lezvi zvo saseka ni zvo biha. Mupostoli Pawule i wulawulile hi matshamela yabye yo biha ka papilo a nga tsalela Timote. (2 Tim. 3:1-5) Kuzvilava a matshamela lawo ya hava ma hi tlhava loku hi ma wona. Hambulezvo, hi nga tshuka hi thapelwa hi kupima, mawulawulela, ni mahanyela ya lava hi hanyako navo. (Mav. 13:20) Hikwalaho hi fanele ku ti vhikela kasi hi nga thapelwi hi matshamela lawo yo biha a cikhati hi vhunako vanhu ku tiva Jehovha. w18.01 27 ¶¶1-2

Hi lembe ga 33 Nguveni ya Hina, Jesu na a ha hi ku vhuka hi ka vafileko, i wonekile ka 500 wa vanhu ni ku hundza: Vavanuna ni vavasati, kuzvilava hambu vanana. Kuzvilava kuve ka khati galego a nga wula magezu lawa ma nga laha hehla. (1 Kor. 15:6) Jesu i byelile valandzeli vakwe lezvaku va maha vapizani. Ni wihi loyi a lavako ku maha mupizani wakwe, kutani ku rwala “pingu” wakwe, i fanele ku bhabhatiswa. (Mat. 11:29, 30) Kasi ku tirela Nungungulu hi ndlela yi mu tsakisako, a munhu i fanele ku vhumela lezvaku Nungungulu i tirisa Jesu kasi ku maha kurandza kakwe. Hi kona ka ku a munhu a nga bhabhatiswa hi ndlela yi amukelwako hi Nungungulu. A Bhibhiliya gi komba lezvaku a vapizani vo sangula va Jesu va wa zvi tiva ku a ku bhabhatiswa zva lisima. Va wa nga zvi maheli mihoni vaku hi ta bhabhatiswa hi masiku. — Miti. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33. w18.03 5 ¶8

Inyamutlha hi hanya ka tiko gi teleko hi wubhayi ni wukhozeli ga mawunwa. A vanhu va xengwa hi Bhabhuloni wa Hombe, wu nga mufumo wa misava yontlhe wa wukhongeli ga mawunwa, lowu a Bhibhiliya gi nge ‘wutshamu ga madhimoni’. (Kuv. 18:2) Hina hi tshamisile ku khwatsi hi valuveli tikweni legi. Hikwalaho, a vanhu va hi poyilela hakuva va zvi wona ku hi hambene nguvhu navo. (Mar. 13:13) Kanilezvi, a hi tshineleni ka Nungungulu wa hina Jehovha, a ku fana ni lezvi Dhaniyeli a nga maha. Loku hi ti koramisa, hi tsumba Jehovha hi tlhela hi mu ingisa, hinawu i ta hi wona kota vanhu vo randzeka. (Hag. 2:7) A vapswali va nga kuma zvigondzo zva lisima ka vapswali va Dhaniyeli. Ka cikhati leci Dhaniyeli a nga kula hi cona, a vanhu vo tala va wa bihile nguvhu. Hambulezvo, i kulile na a randza Jehovha. Lezvo zvi komba ku a vapswali vakwe va mu gondzisile, a tiva Jehovha. (Mav. 22:6) Ni vito ga kona legi va nga mu chula gaku Dhaniyeli, gi wulako ku “a Mulamuli wa mina hi Nungungulu” gi komba ku va wa mu randza Jehovha. Hikwalaho, n’wina vapswali mu fanele gondzisa vana va n’wina hi lihlazva-mbilu lezvaku va tiva Jehovha. Mu nga godholi. (Efe. 6:4) Va khongeleleni, mu tlhela mu khongela navo. Mahani zvontlhe mu zvi kotako kasi ku va gondzisa ku randza lezvi Jehovha a nge hi zvona zva zvi nene. Jehovha i ta mu katekisa nguvhu. — Lis. 37:5. w18.02 6 ¶¶12, 14; 7 ¶15

A cigelo cin’wani ca ku hi mu nyika zvilo Jehovha hi ku leyo i ndlela ya ku mu khozela. Ka muwoniso wo kari, mupostoli Johani i zwile malandza ya Jehovha le tilweni na maku: ‘Hosi ya hina ni Nungungulu wa hina [Jehovha], wena u fanele ku amukela kukhesiwa ni kudhumiswa ni ntamu; hakuva hi wena u nga vanga zvilo zvontlhe, hi kota ya kurandza ka wena zvi kona, zvi vangilwe.’ (Kuv. 4:11) Handle ko kanakana, Jehovha wa fanelwa hi gontlhe wudzundzo ni wudhumo. Hikwalaho, hi fanele ku mu nyika a zvilo zva hina zva wuchukwana. Jehovha i byelile tiko ga Izrayeli hi ku tirisa Mosi lezvaku va maha mibuzo yinharu hi lembe. A cipandze co kari ca ku khozela kabye mibuzweni leyo ku wa hi ku mu nyika zvokari Jehovha. A vanhu va wa byelilwe ku ‘va nga ti wonekelisi mahlweni ka Jehovha na va nga welelangi nchumu’. (Dhewu. 16:16) Ni nyamutlha kambe, a ku nyika hi kuzvirandza cipandze ca lisima ca wukhozeli ga hina. Hi ndlela leyo hi komba lezvaku ha wu nyika lisima hi tlhela hi wu seketela a ntiro wa hlengeletano ya Jehovha. w18.01 16 ¶¶4-5

Jesu i no engeta aku: ‘Rwalani a pingu wa mina. . . . Hakuva a pingu wa mina a wu tsandzi, ni ndzhwalo wa mina wa hehuka.’ (Mat. 11:29, 30) Lelo lisine lo tiya! Ha tshuka hi suka kaya na hi karele hiya mutlhanganweni kutani kuchumayeleni. Kanilezvi hi ti zwisa kuyini laha kuwuyeni? Hi wuya na hi tangalile, na hi hi ni ntamu wa kulwa ni zvikarato zva hina. A pingu wa Jesu a wu bindzi futsi. A hi woneni lezvi zvi nga humelela makabye wo kari wa cisati. A miri wakwe wu tshama na wu karele, niku i na ni mababyi ya gome, ni hloko yi tshamako hi ku bongola. Hikwalaho, zva tshuka zvi mu karatela kuya mitlhanganweni. Kanilezvi ka siku go kari a nga ti koka aya mutlhanganweni, i tsalile lezvi: “A kanelo yi wa wulawula hi kumbhela ntamu. A mahungu ya kona ma tlhamuselwe hi ndlela yi kombisako ku zwisisa ni kukhatala laha ka kuza ma ndzi humisa ni mihloti. Ndzi alakanyisilwe ku zvi nene nguvhu kuva kona mitlhanganweni.” I xalele nguvhu laha ka kuza a ti karata nguvhu kasi kuva kona mitlhanganweni! w18.01 5 ¶¶6-7

U nga kuyini loku a n’wana wa wena a sangula ku kanakanela lisine andzhako ka ku bhabhatiswa? Hi cikombiso, a nga ha sangula ku navela a zvilo zva tiko. A nga ha sangula ku kanakana lezvaku a ku landzela matshinya ya milayo ya Bhibhiliya hi zvona zva chukwana. (Lis. 73:1, 3, 12, 13) Lezvi u to mu khomisa zvona zvi nga mu vhuna ku simama a tirela Jehovha kutani ku mu tsikisa. Zama ku kala u nga holovi naye hi mhaka leyi, hambu loku a ha hi mutsongwani nguvhu. Mu tiyisekise lezvaku wa mu randza niku u lava ku mu vhuna. A muswa a bhabhatisilweko i ti hendleletile ka Jehovha. I tsumbisile ku mu randza ni ku mu tirela ku hundza ni wihi nchumu wun’wani. (Mar. 12:30) Ka Jehovha, a kutihendleleta a hi citsumbiso ca kuhlakana, niku hinawu hi fanele ku ci wonisa zvezvo. — Mutsh. 5:4, 5. w17.12 19-20 ¶¶16-17

A ku fana na Marta, a malandza yo tala yo tsumbeka ya Jehovha ma wa zvi tiva ku ku tava ni kuvhuka ka vafileko. Ehleketa hi lezvi Jehovha a nga byela Abrahama lezvaku a maha hi n’wana wakwe Isaka. I wa rindzele malembe yo tala nguvhu kasi ku kuma n’wana loye. Kanilezvi Jehovha i te: ‘Teka a n’wanana wa wena Isaka, loyi u mu randzako, uya tikweni ga le Moriya, u ya mu nyikela laho, a kuva munyikelo wa kuhiswa.’ (Gen. 22:2) U alakanya ku Abrahama i ti zwisile kuyini a cikhati a ngazwa cileletelo leco? Jehovha i wa tsumbisile lezvaku a matiko wontlhe ma ta katekiswa hi pswalo wa Abrahama. (Gen. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18) I tlhelile a wula lezvaku a makatekwa lawo ma tata “hi ka yena Isaka”. (Gen. 21:12) Kanilezvi, zvi wa ta kotekisa kuyini lezvo loku Abrahama a maha muphahlo hi n’wana wakwe? Pawule i pimiselwe ku tlhamusela lezvaku Abrahama i wa kholwa ku Nungungulu i na ni ntamu wa ku vhuxa Isaka hi ka vafileko. (Mah. 11:17-19) Abrahama i wa nga zvi tivi ku a n’wana wakwe i ta vhuxiwa rini. Kanilezvi i wa tsumba lezvaku Jehovha i ta mu vhuxa Isaka hi ka vafileko. w17.12 6-7 ¶¶12-14

A ku fana na Pawule, hinawu hi fanele ku wona wutomi hi ndlela leyi Jehovha a gi wonako hi yona. Jehovha i lava lezvaku a vanhu vontlhe va hundzuluka kasi va kuma wutomi. (2 Ped. 3:9) Kasi ku pimanyisa Jehovha, hi fanele ku randza vanhu. A kuva vanhu vo zwela van’wani zvi ta hi kuca ku chumayela hi kuhiseka zvi tlhela zvi hi tsakisa a ku maha lezvo. Kasi hiva ni mawonela ya Jehovha xungetano hi wutomi, hi fanele hi tiva ku potsa timhango. Loku hi fambisa movha kutani ku maha ntiro wo kari, hi fanele ku zvi maha hi ndlela yi potsako timhango, a ku patsa ni loku hi aka kutani ku lungisa wutshamu ga wukhozeli ni loku hi endza hiya kukhozeleni. A vanhu ni wutomi zva lisima nguvhu ku hundza a cikhati ni mali. A Nungungulu wa hina contlhe cikhati i maha lezvi zvi faneleko. Hinawu hi fanele ku maha zvalezvo. A madhota nguvhunguvhu ma fanele ku chela kota hi ku vhikela wutomi ga wona ni ga van’wani. (Mav. 22:3) Loku a dhota gi ku alakanyisa cileletelo co kari ci vhunako ku potsa timhango, vhumela wusungukati lego. (Gal. 6:1) Wona wutomi kota lezvi Jehovha a gi wonisako zvona kasi ‘u nga dzuki uva ni nandzu wa nkhata’. — Dhewu. 19:10. w17.11 18 ¶¶11-12

A maKristu ma totilweko ma na ni kutsumba ko saseka nguvhu. Ma rindzela ku ya hanya tilweni. Lezvo Pawule i zvi vitanile ku i “nchachazelo wa kuvitanwa ku tlakukileko” ku tako hi ka Nungungulu. (Filp. 3:14) Le tilweni va ta ya fuma na Jesu Kristu Mufun’weni wakwe va tlhela va vhuna vanhu lezvaku va kuma kumbhelela. (Kuv. 20:6) Hi nga wona kusaseka ka zvona! Lava va tiyivhu tin’wani va rindzela nchachazelo wo hambana. Va rindzela ku hanya kala kupindzuka misaveni ya Paradhise. Lezvo zvi va nyika litsako la lisine! (2 Ped. 3:13) Pawule i wa lava ku vhuna maKristu-kulobye yo totiwa lezvaku ma simama ma tsumbekile kasi ma kuma nchachazelo. I ma byelile lezvi: ‘Alakanyani a zvilo zva le hehla.’ (Kol. 3:2) Va wa fanele ku tshama na va alakanya kutsumba kabye ka ku ya hanya tilweni. (Kol. 1:4, 5) Hi lisine, a ku ehleketa hi makatekwa ya Jehovha zvi nga hi vhuna ku tshama na hi alakanya a nchachazelo wa hina. — 1 Kor. 9:24. w17.11 27 ¶¶1-2

A tisimu to tala ta bhuku ga hina ga giswa ti tshamisile ku khwatsi mikhongelo. Lezvo zvi hi vhuna ku byela Jehovha lezvi hi ti zwisako zvona. A tin’wani ti hi susumetela ‘lirandzweni ni mitirweni yo saseka’. (Mah. 10:24) Hi fanele ku ti karatela ku tiva a wucenje, mabela, ni magezu ya tisimu ta hina. A yin’we ya tindlela ta ku maha lezvo ku ingisela vamakabye va hina lava va nga thepiwa na va yimbelela. A tisimu leto hi nga ti kuma lomu ka jw.org. Loku u vhuxeta tisimu na wa ha hi kaya, u ta gondza ku yimbelela zvi huma mbilwini na u nga chavi. Alakanya lezvaku a ku yimbelela cipandze ca lisima nguvhu ca wukhozeli ga hina. I ndlela ya ntamu ya ku komba Jehovha lezvaku ha mu randza niku ha mu bonga hi zvontlhe lezvi a hi mahelako. (Isa. 12:5) Loku u yimbelela hi kuhiseka, u nga kuca van’wani lezvaku vonawu va maha zvalezvo. Hontlheni lomu bandleni, vanana ni vahombe, zvin’we ni lava va ha gondzako lisine, hi nga khozela Jehovha hi ndlela leyo. Hikwalaho, u nga chavi ku yimbelela zvi huma mbilwini. Yimbelela hi kutsaka! w17.11 8 ¶¶18-19

A valuveli vo tala nyamutlha vata hi ka matiko lawa a ntiro wa hina wa kuchumayela wu beletelwako. Hi kota ya Timboni to hiseka, ku na ni makume ya mazana ya valuveli va zwako “a mhaka ya Mufumo” hi khati go sangula. (Mat. 13:19, 23) A vanhu vo tala va ‘bindzwako’ va kuma kuchavelelwa ni ku humutwa mitlhanganweni ya hina, niku a va hlweli ku wula vaku: ‘Hakunene Nungungulu i kona cikari ka n’wina.’ (Mat. 11:28-30; 1 Kor. 14:25) Hi fanele ku ‘tlhariha’ a cikhati hi chumayelako valuveli. (Mav. 22:3) Kombisa lihlazva-mbilu a cikhati leci a valuveli va wulawulako, kanilezvi u nga bhuli navo hi zva politika. Hi fanele ku landzela a zvileletelo zva hofisa ya ravi ni zva tihosi ta lomu hi nga kona kasi hi nga ti peti mhangweni kutani ku veka van’wani mhangweni. Kota lezvi a valuveli va tako hi ka matshamu yo hambana ni ka midhawuko yo hambana, hi fanele ku gondza matshamela ya timbilu tabye ni mawonela yabye. Hi cikombiso, a vanhu va matiko yo kari va na ni mawonela yo bindza nguvhu xungetano hi lezvi a vavasati va faneleko ku bohisa zvona. Hikwalaho loku hi va chumayela, zvi nene ku boha hi ndlela yi to kala yi nga va khunguvanyisi. w17.05 8 ¶¶17-18

Hi nga kombela Jehovha lezvaku a hi nyika moya wakwe wa ku basa kasi wu hi vhuna ku khoma maxaka ya hina hi kurula ni wunene. Hi nga zami ku kaneta ni yihi gondzo ya mawunwa va yi kholwako. Loku va wula kutani ku maha nchumu wu hi bayisako, hi nga tekelela vapostoli. Pawule i te: ‘Loku hi rukatelwa hi tlhela hi katekisa; loku hi xaniswa, hina ha timisela; loku hi pandziwa wuxezi, hina ha khongotela.’ (1 Kor 4:12, 13) Hikuyini lezvo zvi nga zva lisima? Hambu lezvi a ku wulawula hi ndlela yo rula zvi nga hi vhunako ku hlayisa kurula ni maxaka ya hina, a mahanyela ya hina wonawu ma ngava ni ntamu. (1 Ped. 3:1, 2, 16) Komba maxaka hi mahanyela ya wena lezvaku a Timboni ta Jehovha ti hanyisana khwatsi wukatini ga tona, ta hlayisa khwatsi vanana, ti hanya hi milayo ya Bhibhiliya, niku ta ci tiva leci ti hanyelako cona. Hambu loku a maxaka ya hina ma nga tshuki ma amukela lisine, hi ta tsaka hi ku tiva lezvaku a mahanyela ya hina ma mu tsakisa Jehovha. w17.10 12-13 ¶¶13-14

A zvi hi hlamalisi a ku wona vanhu vo tala na va cica nguvhu a cikhati va gondzako lisine. A vamakabye va hina va zana ga malembe go sangula, lava va nga hi ni kutsumba ko ya hanya tilweni, vonawu va cicile zva hombe. (1 Kor. 6:9-11) A cikhati leci Pawule a nga wulawula hi lava va to kala kuga tshomba ya Mufumo wa Nungungulu, i tlhelile aku: ‘A van’wani va n’wina va wa hi vakunghaho.’ A Mhaka ya Nungungulu ni moya wakwe wa ku basa zvi va vhunile ku cica wutomi gabye. Kanilezvi hambu andzhako ka kuva va mahile maKristu, a vokari vabye va mahile zviwonho zva hombe zvi nga khumba a wunghana gabye na Jehovha. Hi cikombiso, a Bhibhiliya gi wulawula hi makabye wo kari a totilweko a nga kala a susiwa bandleni. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, i cicile va tlhela va mu amukela kambe Bandleni ga wuKristu. (1 Kor. 5:1-5; 2 Kor. 2:5-8) A zvo ku tiyisa hlana a ku tiva lezvaku a vamakabye va hina va zvi kotile ku cica zva hombe hi ku vhuniwa hi Mhaka ya Nungungulu. Handle ko kanakana, hi lava ku yi tirisa khwatsi. w17.09 21-22 ¶¶2-3

Jehovha hi yena a Cibuka ca lirandzo. (1 Joh. 4:7) A lirandzo la hombe ka tontlhe tixaka ta lirandzo hi leli li seketelwako ka matshinya ya milayo. Lomu ka Bhibhiliya, a lirandzo lelo li tlhamuselwa hi gezu ga ciGreki gaku a·gaʹpe. Lirandzo li patsako ku zwela wusiwana kutani ku khatala hi mun’wani, niku hi li kombisa hi ku va mahela zva zvi nene van’wani. A ku kombisa lirandzo lelo zvi hi nyika litsako niku zvi hi maha hizwa kunandziha ka wutomi. Jehovha i sangulile ku kombisa lirandzo hi vanhu na a nga se maha Adhamu na Evha. I mahile misava hi ndlela ya ku yiva ni zvontlhe hi zvi lavako kasi ku hanya. Ahandle ka lezvo, i yi mahile yiva wutshamu ga ku hi hanya ka gona na hi xalele. Zvontlhe lezvo, i wa nga zvi maheli yena n’winyi, kanilezvi i zvi mahele hina. A cikhati a nga mbheta ku longisela muti wa hina, hi kona a nga vanga vanhu na va hi ni matshamela ya ku va hanya kala kupindzuka misaveni ya paradhise. w17.10 3 ¶¶1-2

Jakobe i te: ‘Ma wonha loku mu hi ni kuhlawula vanhu, ma koniwa hi nayo lezvaku mu vahambunyeti.’ (Jak. 2:8, 9) Loku hi randza vanhu, hi nga ta chepeta munhu hi ku kala a nga gondzangi, kuva wa hlonge yin’wani, kutani kuva wa ciyimo ca lahasi. Hi nga zvi mahisi ku khwatsi a hi na cihlawulela. Gi fanele kuva tshamela ga hina ga lisine. A lirandzo ‘li na ni lihlazva-mbilu’ kambe; “li nene” niku ‘a li ti kukumukisi’. (1 Kor. 13:4) Hi fanele kuva ni lihlazva-mbilu, ni wunene, ni kutikoramisa kasi ku simama hi chumayela mahungu yo saseka ka van’wani. (Mat. 28:19) A matshamela lawo ma tlhela ma maha ku zvi hi olovela ku hanyisana ni vamakabye vontlhe lomu bandleni. Loku hontlheni hi kombisa lirandzo lelo, a mabandla ya hina ma tava ni kuzwanana niku ma ta mu nyika wudzundzo Jehovha. A vanhu van’wani va ta zvi wona, va kokelwa lisineni. Hikwalaho, a Bhibhiliya gi dayelela a tlhamuselo wa munhu muswa hi ku wula lezvi: ‘A hehla ka zvontlhe lezvo, ambalani lirandzo, leli li nga ciboho ca kumbhelela.’ — Kol. 3:14. w17.08 25-26 ¶¶18-19

Hinawu hi fanele kuva ni tipswalo hi lava va kalako va nga se mu tiva Jehovha. A vanhu lavo va nga ha ti sola va tlhela va maha vanghana vakwe. Jehovha a nga lavi lezvaku kuva ni wo lova ka siku gakwe ga kulamula. (2 Ped. 3:9) Hikwalaho, hi fanele ku tlharihisa vanhu vontlhe hi tlhela hi vhuna vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona lezvaku va vhuneka hi tipswalo ta Nungungulu, na cikhati ca ha vhumela. Jesu i nyikile cikombiso ca ci nene nguvhu ca tipswalo. I wa zwela wusiwana vanhu hi lezvi va nga ‘xaniseka na va hangalakile, kota tiyivhu ti nga hava murisi.’ Makunu zvini a nga maha? ‘I no sangula ku va gondzisa timhaka to tala.’ (Mat. 9:36; Mar. 6:34) Kanilezvi a vaFarisi va wa nga hi na tipswalo niku va wa nga lavi ku vhuna vanhu. (Mat. 12:9-14; 23:4; Joh. 7:49) Wena ke, xana wa xuva nguvhu ku vhuna vanhu ni ku va gondzisa xungetano hi Jehovha, a ku fana na Jesu? w17.09 11 ¶6; 12 ¶9

Ehleketa hi lezvi zvi nga humelela Josefa. A cikhati a nga hi paxweni le Gibhite, i wa nga alakanyi ku i ta tshuka a maha wa wumbiri hi wukosi lomu Gibhite kutani lezvaku Jehovha i ta mu tirisa kasi ku ponisa a ngango wakwe. (Gen. 40:15; 41:39-43; 50:20) Handle ko kanakana, lezvi Jehovha a nga maha zvi hundza zvontlhe lezvi Josefa a nga alakanya ku zvi nga tshuka zvi maheka. Xana i wa zvi rindzele ku Jehovha a mu vhumelela ku pswala n’wana ha yece? Handle ko kanakana i wa nga alakanyi ku i ta tshuka a pswala Isaka. (Gen. 21:1-3, 6, 7) A hi rindzeli lezvaku Jehovha a mbheta zvikarato zva hina hi cihlamaliso na yi nga se chikela a misava yiswa. Ne a hi rindzeli lezvaku Jehovha a maha zvilo zvo hlamalisa wutomini ga hina. Hambulezvo, ha zvi tiva lezvaku cikhatini ci hundzileko Jehovha i vhunile malandza yakwe yo tsumbeka hi tindlela to hlamalisa, niku a nga cicangi. (Isa. 43:10-13) Ha tsumba lezvaku i ta hi nyika a ntamu wu lavekako kasi hi maha kurandza kakwe. (2 Kor. 4:7-9) Loku hi simama hi tsumbekile ka Jehovha, a nga hi vhuna hambu ka zviyimo zvo nonoha nguvhu. w17.08 13 ¶¶13-14

A ntiro wa cikhati contlhe wu ku vhuna kuva muKristu wo buvha laha u tirako ni malandza man’wani ya cikhati contlhe. Ahandle ka lezvo, a votala va polile lezvaku a kuva va nghenele ntiro wa cikhati contlhe na va ha hi vaswa zva va vhuna wukatini gabye. A kutala ka zvikhati, lava va nga hi maphayona na va nga se chadha va simama va phayona zvin’we kota patswa. (Rom. 16:3, 4) A Lisimu 20:4 li wula lezvi ha Jehovha: “Ngha a ku nyika a mixuvo ya mbilu ya wena, a mbhelelisa a makungo ya wena wontlhe.” A cikhati u mahako makungo ya wumandziko ga wena, alakanyela lezvi hakunene u zvi lavako wutomini. Ehleketa hi lezvi Jehovha a mahako ka masiku ya hina ni lezvi u nga mahako ntirweni wakwe. Hi kulandzela, maha makungo ma to mu xalalisa. Loku u tirisa wutomi ga wena kasi ku tirela Jehovha hi citalo ni ku mu nyika wudzundzo, u tava ni litsako la hombe. U ta ‘ti xalalisa ha Jehovha, yena a ku nyika a kuxuva ka mbilu ya wena’. — Lis. 37:4. w17.07 26 ¶¶15-18

A kutala ka zvikhati hi dzundza munhu loku hi hlamaliswa hi zvilo a zvi wulileko kutani a zvi mahileko. Makunu hi nga alakanyela a zvigelo hi nga nazvo zva ku dhumisa Jehovha Nungungulu! Hi mu dhumisa hi kota ya ntamu wakwe wa hombe, lowu hi wu wonako ka zvilo zvo hlamalisa lezvi a zvi vangileko, hi tlhela hi mu dhumisa hi kota ya lirandzo lakwe la hombe hi hina, leli hi li wonako ka muphahlo wa ndzhiho wa N’wana wakwe. A cikhati hi gondzako a Lisimu 147, ha ku wona a kuxuva a nga hi nako a mutsali wa lisimu lelo ka ku lava ku dhumisa Jehovha. I tlhelile a kuca van’wani lezvaku vonawu va mu dhumisa. (Lis. 147:1, 12) A hi mu tivi loyi a nga tsala a Lisimu 147. Hambulezvo, kuzvilava i hanyile ka cikhati leci Jehovha a nga humesa vaIzrayeli wukhumbini ga Bhabhuloni, va tlhela Jerusalema. (Lis. 147:2) A mutsali loye i wa dhumisa Jehovha hi lezvi makunu a vanhu vakwe va nga zvi kota mu khozela na va hi tikweni gabye. Hakunene, u ni zvigelo zvo zwala zva ku u huwelela uku: ‘Dhumisani Jehovha!’? — Lis. 147:1. w17.07 15 ¶¶1-3

Jesu i wa zvi tiva ku a valandzeli vakwe va wa ta bindzelwa hi wutomi tikweni legi go biha. Kanilezvi a nga wulangi ku hikuyini a ngaku a titshomba ta nyama titshomba ‘ti nga lulamangiko’. Hambulezvo, a Bhibhiliya gi komba zvi ku dlunya lezvaku a ku hlengeletela mali hi ku xavisa zvilo zvi wa nga hi kungo ga Nungungulu. Hi cikombiso, Jehovha i nyikile Adhamu na Evha zvontlhe zvi nga laveka kasi ku hanya le sin’wini ga Edheni. (Gen. 2:15, 16) Hi ndzhako ka cikhati, laha Nungungulu a nga va nyika moya wa ku basa a vatotilweko vakwe, ‘ku wa nga hi kona ni mun’we a ngaku ngalo, a zvilo a nga nazvo zva yena yece; kanilezvi va no hlengela zvilo zvontlhelele.’ (Miti. 4:32) Muphrofeti Isaya i wulile lezvaku ku ta chikela cikhati leci a vanhu vontlhe va toga ni cihi leci ci humesiwako hi misava. (Isa. 25:6-9; 65:21, 22) Kanilezvi loku a cikhati leco ci nga se chikela, ku wa ta laveka lezvaku a valandzeli va Jesu va tirisa “wutlhari.” Ku wa ta laveka lezvaku va hanya hi titshomba ti nga lulamangiko ta tiko legi, va tlhela va ti karatela ku tsakisa Nungungulu. — Luka 16:8. w17.07 4 ¶¶4-6

Zva lisima ku hiva ni mawonela ma nene hi wuhosi ga Jehovha. Lezvo hi nga zvi wona hi ku lera a bhuku ga Joba, ku nga gin’we ga mabhuku yo sangula ku tsaliwa lomu ka Bhibhiliya. Ka bhuku lego hi kuma lezvaku Sathani i te loku Joba a xaniseka nguvhu, i wa ta tsika Nungungulu. Sathani i tlhelile a kombela Nungungulu lezvaku a xanisa Joba. Kanilezvi Jehovha a nge mahi lezvo. Hambulezvo i chusile Sathani lezvaku a ringa Joba. Cikhatanyana ndzhako ka lezvo, Joba i felwe hi malandza yakwe a tlhela a luza zvontlhe a nga hi nazvo. Andzhako ka lezvo i tivisilwe lezvaku a vana vakwe va khume va humelwe hi mhango vafa vontlhe. Sathani i zvi mahile zvi ku khwatsi a makhombo lawo ma vangiwa hi Nungungulu. (Joba 1:13-19) Loku ku hundzile lezvo, Sathani i no babyisa Joba hi mababyi yo bayisa nguvhu ni yo nyenyeza. (Joba 2:7) Ahandle ka lezvo, a sati wakwe ni vanghana vakwe vo kala ku tsumbeka va tlhelile va mu tata hloko hi magezu yo tlhava ni zvilo zva ku mu mbheta ntamu. (Joba 2:9; 3:11; 16:2) Xana lezvi Sathani a nga wula zvi wa hi lisine? Ahihi. Hambu lezvi Joba a nga welwa hi makhombo yo tshisa, a nga tshukangi a tsika Jehovha. — Joba 27:5. w17.06 17 ¶¶9-10

Ni nyamutlha Jehovha i lava lezvaku a tihloko ta mingango ti hlayisa mingango ya tona. Ti fanele ku tira kasi ku maha lezvo. Kanilezvi, masikwini lawa yo gumesa, a ntiro wa kutihanyisa wu nga vanga kukarateka ka hombe. A kutala ka zvikhati a vanhu va lavako ntiro va tele nguvhu ku hundza mitiro yi nga kona. Hi kota ya lezvo, a vanhu vo palisana kasi ku kuma ntiro. A votala va ti wona na va kurumeteka ku tira tihora to tala, kasi lezvo va hola zvimalana. Zvalezvi a tikoponi ti zama ku maha zvotala hi vatiri vatsongwani. Hikwalaho a vatiri va karateka nguvhu, va karala, hambu ku babya. Hi ku chava ku luza ntiro wabye, a vanhu vo tala va ti karatela ku maha ni cihi leci a vatholi vabye va ci lavako. Kota maKristu, hi tsumbeka nguvhu ka Jehovha ku hundza munhu mun’wani, a ku patsa ni mutholi wa hina. (Luka 10:27) A ntiro wa kutihanyisa i ndlela ya ku kuma zvilo lezvi zvi lavekako kasi ku hanya ni ku hi vhuna ku chumayela. Kanilezvi loku hi nga ti woneli, a ntiro wa hina wu nga colopetela a wukhozeli ga hina. w17.05 22 ¶¶5-7

A vanhu va nga vaswa lisineni va nga tshuka va kombela ku hi va vhuna a cikhati va gondzisako vana vabye xungetano hi Jehovha. Loku a mupswali a hi kombela lezvaku hi gondza Bhibhiliya ni n’wana wakwe, zvi nene ku alakanya lezvaku a hi na ntamu wo fana ni wa mupswali wa kona. (Efe. 6:1-4) A zvikhati zvin’wani hi nga ha gondza ni n’wanana waku a vapswali vakwe a va lisineni. Loku hi gondza ni vanana vo kala va nga hi va hina, gi ngava wutlhari ku gondza laha kaya kabye na va hi kona vapswali vabye kutani Mboni yin’wani yo buvha, kutani ku gondza ka wutshamu ga laha kubaseni. Hi ndlela leyo, hi ta potsa ku a vanhu va hi alakanyela zvahava. Hi kufamba ka cikhati, kuzvilava a vapswali va ta zvi kota ku gondzisa vana vabye ha voce xungetano hi Jehovha. w17.06 8 ¶¶15-16

Loku a vanana va nga ti woni na va hi va mudhawuko wun’we ni vapswali vabye, va nga tshuka va nga lavi ku gondza a lirimi ni wukhongeli ga vapswali vabye kambe. A vapswali va maKristu va rangisa a zvilaveko zva vana vabye mahlweni ka lezvi vona wutsumbu va zvi tsakelako. (1 Kor. 10:24) A makabye a vitaniwako ku hi Samuel i ngalo: “Mina ni sati wa mina hi cuwukile vana va hina kasi ku tiva ku a lisine li va khumba khwatsi hi lirimi muni, hi tlhela hi zvi khongelela. . . . A cikhati hi nga wona ku a va vhuneki khwatsi hi mitlhangano, hi bohile ku rura hiya ka bandla ga lirimi la lomu hi hanyako kona. Hi wa famba zvin’we mitlhanganweni ni kuchumayeleni. Hi wa ramba vanghana va lomu cipandzeni kambe kasi ku taga navo ni ku famba hi hlakana navo. Zvontlhe lezvo zvi vhunile vana va hina a ku tiva vamakabye ni ku tiva Jehovha kota Nungungulu wabye, tlhelo Papayi wabye ni munghana wabye. Lezvo hi zvona hi nga zvi wona na zvi hi zva lisima nguvhu ku hundza kuva va wulawula khwatsi a lirimi la hina.” w17.05 11-12 ¶¶11-13

Zvezvanyana a vanhu vontlhe laha misaveni va ta hlawula wuhosi ga Jehovha basi. Hi rindzela cikhati leco hi mahlo yo pswhuka! Hi ti zwisa ku khwatsi hi Dhebhora na Bharake, va nga yimbelela vaku: ‘Jehovha, ngha valala va wena vontlhe va loviswa. Kanilezvi ngha lava va ku randzako va fanana ni gambo loku gi tsuwuka hi ntamu wa gona.’ (Vala. 5:31) Lezvo zvi ta maheka cikhati leci Jehovha a to lovisa tiko go biha ga Sathani. A cikhati leci a yimpi ya Har–Magedhoni yi to sangula, Jehovha a nga ta lava vanhu vo ti nyiketela kasi ku lovisa valala. Wutshan’wini ga lezvo, hi to “yima ntsena” hi ‘wona a kuhanyisa ka Jehovha’. (2 Kro. 20:17) Na ca hata a cikhati leco, hi na ni malungelo yo saseka ya ku seketela a wuhosi ga Jehovha hi kutiya-hlana ni kuhiseka. Dhebhora na Bharake va sangulile lisimu labye la kuhlula hi ku dhumisa Jehovha, a va dhumisangi vanhu. Va te: ‘Kota lezvi a . . . vanhu va [nga] nyikela wutsumbu gabye hi kumbheleleko, khesani Jehovha!’ (Vala. 5:1, 2) Hinawu, loku hi tirela Jehovha ni kwihi laha ku lavekako, a van’wani va nga kuciwawo lezvaku va ‘khesa Jehovha’ kutani ku mu dhumisa! w17.04 32 ¶¶17-18

Hambu lezvi Josefa a nga kala ku rivakelwa a zvilo zvo biha lezvi va mu maheleko a cikhati leci a nga hi ni 13 wa malembe, a nga vekangi civiti. (Gen. 45:5-8) A nga zangi a mu nyikile nandzu Jehovha hi lezvi zvi nga mu humelela. A ku hundza lezvo, Josefa a nga tsikangi a kungambheleli ni zvimaho zvo biha zva van’wani zvi mu hambanisa na Jehovha. A kutsumbeka ka Josefa ku mu nyikile lungelo ga ku wona Jehovha na a lulamisa a kungalulami loko, a mu katekisa zvin’we ni ngango wakwe. Hinawu hi fanele ku alakanya a wunghana ga hina na Jehovha hi tlhela hi gi vhikela. Hi nga tshuki hi tsika a kungambheleli ka vamakabye va hina ku hi hambanisa ni Nungungulu loyi hi mu randzako hi tlhela hi mu khozela. (Rom. 8:38, 39) Wutshan’wini ga lezvo, loku hi mahelwa kubiha lomu bandleni, a hi pimanyiseni Josefa, hi tshinela nguvhu ka Jehovha. Zama ku wona zvilo hi mawonela Yakwe. Andzhako ka ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku lulamisa cikarato leco hi ku landzela a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, hi fanele ku zvi tsika mandleni ya Jehovha. Hi nga tsumba lezvaku i ta zvi lulamisa hi cikhati cakwe, na a tirisa mahela gakwe. w17.04 18 ¶12; 19-20 ¶¶15-16

Hana i mahile lezvi a nga tsumbisile ka Jehovha. I tekile Samuweli aya naye tabhernakelini le Xilo a ya mu hendleleta ka Mupristi wa Hombe Eli, aku: ‘Ndzi no kombela a n’wanana loyi ka Jehovha, a ndzi nyika leci ndzi nga wa kombela cona. Hikwalaho minawu ndza mu nyikela ka Jehovha. Wontlhe masiku ya kuhanya kakwe i tava loyi a lumbako Jehovha.’ (1 Sam. 1:24-28) Kusukela kwalaho, Samuweli i hanyile tabhernakelini. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a ‘mufana Samuweli i no kulela mahlweni ka Jehovha’. (1 Sam. 2:21) A ku tatisa cifungo cakwe a zvi mu olovelangi Hana. Lezvo zvi wa wula ku kala a nga ha tshami ni nwana wakwe a nga mu randza nguvhu. I wa ta xuva ku mu wona na a kula. Hambulezvo i nyikile lisima a cifungo cakwe ka Jehovha. I wa longile ku ti tsona zvilo a zvi randzako kasi ku tatisa a citsumbiso cakwe ka Nungungulu. — 1 Sam. 2:1, 2; Lis. 61:1, 5, 8. w17.04 5 ¶¶7-8

Mupostoli Pawule i wulile lezvaku masikwini yo gumesa ku wa tava ni ‘zvikhati zva zvikarato’. Hi kulandzela aku: “A vanhu vo biha ni vakanganyisi va ta nonohisa vaya mahlweni kubiheni.” (2 Tim. 3:2-5, 13) U tshuka u zvi wona lezvo ke? A kutala ka hina hi tshukile hi xanisiwa hi vanhu vo biha vo kota lava va civhukelani, lava va ku venga van’wani hi kota ya hlonge yabye, ni zvigevenga zvo leva. A vokari a vazi va fihla a zvilo zvo biha lezvi va mahako. A va ti maha ku khwatsi vo vhuna vanhu, kuveni hi lisine va maha kubiha. Kanilezvi, hambu loku hi nga se tshuka hi mahelwa kubiha, ha khumbiwa hi vanhu vo biha. Ha bayiseka loku hizwa matimu ya vanana, ni vakhosaheleko, ni vanhu van’wani va nga hava muvhikeli va khomiwako hi ndlela ya xapi. A vanhu lavo vo biha va maha zvilo hi ndlela yi va mahako va ku khwatsi zvihari kutani madhimoni. (Jak. 3:15) Leci ci tsakisako hi ku a Mhaka ya Jehovha ya hi nyika kutsumba. w17.04 11 ¶4