Março

Loku hi gondza a zvipimo 1 ni 2 zva bhuku ga Genesisi, hi pola ku Adhamu na Evha va wa hi ni kutlhatlheka loku a vanhu nyamutlha va ku lavako va ku vhumala. Va wa hi ni zvontlhe zvi nga laveka, va wa nga chavi nchumu, niku va wa nga tshuki va mahelwa kubiha. Ne va wa nga karateki hi zvakuga, ntiro, mababyi, kutani kufa. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Hi fanele ku alakanya lezvaku hi Jehovha yece a nga ni kutlhatlheka ko mbhelela, kaku a ku na mbhingano. Hikuyini? Hi ku hi yena a nga vanga zvilo zvontlhe niku hi yena Hosi ya hombe wuakweni gontlhe. (1 Tim. 1:17; Kuv. 4:11) Kanilezvi a kutlhatlheka ka zvivangwa zvontlhe, le tilweni ni laha misaveni, ku na ni mimbhingano. Jehovha i lava ku hi zvi zwisisa ku hi yena yece a nga ni fanelo yo veka mimbhingano ya zvo lulama, yi lavekako, yi tlhela yi hi ka mpimo wu nene. Kusukela kusanguleni, Jehovha i zvi vekele mimbhingano a zvivangwa zvakwe. w18.04 4 ¶¶4, 6

Ka tiko legi gi teleko hi zvikarato, hi zvi kota ku timisela hi ku vhuniwa hi Jehovha ntsena. (2 Kor. 4:7, 8) Kanilezvi, hi nga ehleketa hi lava va lwisanako ni zvikarato zva wutomi legi, na va nga hi na wunghana na Jehovha! Vona zva va bindzela nguvhu. A ku fana na Jesu, hi va zwela wusiwana hi tlhela hi kuceka ku va chumayela “mahungu yo saseka yo tsakisa”. Hikwalaho, zvi lava ku uva ni lihlazva-mbilu hi lava u va gondzisako. U nga rivali ku lava hi va gondzisako kuzvilava ne a va se tshuka va ehleketa hi lisine lo kari la Bhibhiliya leli hina hi li tivako khwatsi. A kutala ka vona kambe a wu va susi ka lezvi va zvi kholwako — zvi noya hi ku zima timitsu. Zva koteka ku na va alakanya ku loku va tsika wukhongeli gabye zvi ta lava ku va tsika ntumbuluko wabye, va nga ha zwanani ni maxaka ni vanhu va lomu va hanyako kona. Na hi nga se kombela vanhu lezvaku va tsika zvilo zva “kale” lezvi va zvi kholwako, hi fanele ku ranga hi ku va vhuna ku tiva ni ku randza lisine “liswa” leli va gondzako — ku nga tigondzo ta Bhibhiliya leti va nga kala va nga ti tivi kusanguleni. Ntsena loku hi mahile lezvo, hi kona va tova va longile ku tsika lezvi va nga zvi kholwa. Kasi ku vhuna vanhu lezvaku va cica lezvi va zvi kholwako, zvi nga teka cikhati. — Rom. 12:2. w19.03 22 ¶10; 23-24 ¶¶12-13

A cikombiso ca Jehovha ca ku tiyisekisa munhu lezvaku wa mu randza, ci hi gondzisa ku zva lisima a ku hlota tindlela ta ku tiyisa van’wani. (Joh. 5:20) Ha tsaka loku a wokari hi mu nyikako lisima a kombisa lirandzo a tlhela a hi dzundza hi nchumu wo kari wa wu nene hi wu mahileko. A vamakabye va hina bandleni ni va ngango wa hina, vonawu va zvi xuva ku hi va randza hi tlhela hi va tiyisa. Loku hi dzundza van’wani, hi tiyisa a kukholwa kabye hi tlhela hi va kuca ku simama va tirela Jehovha hi kutsumbeka. Nguvhunguvhu a vapswali va fanele ku tiyisa a vana vabye. Loku va va dzundza hi mbilu yontlhe va tlhela va kombisa lezvaku va va randza, zvi va vhuna ku kula khwatsi. A magezu lawa yaku: “Ndza xalala hi wena,” ma komba lezvaku Jehovha i wa tiyiseka ku Jesu i wa ta tsumbeka a maha kurandza ka Papayi wakwe. Jehovha wa mu tsumba nguvhu a N’wana wakwe. Maku, hinawu hi nga tiyiseka hi mbilu yontlhe lezvaku Jesu i ta tsumbeka a tatisa zvitsumbiso zvontlhe zva Jehovha. (2 Kor. 1:20) Loku hi ehleketa hi cikombiso ca Jesu, zvi ta hi nyika ntamu wa ku simama hi landzela nkondzo wakwe. — 1 Ped. 2:21. w19.03 8 ¶3; 9 ¶¶5-6

Loku hi nyikwa nchumu, hi tolovela ku mu bonga loyi a hi nyikako. Kanilezvi a vaIzrayeli va wa nga mu bongi Jehovha hi kutlhatlheka loku a nga va nyikile. Andzhako ka tihwetanyana basi na a va tlhatlhisile le Gibhite, va no sangula ku ngurangura vaku va xuva zvakuga lezvi va ngaga le Gibhite. Va wa solasola a zvakuga zva manna lezvi Jehovha a nga va nyika. Va tlhelile va navela ni ku tlhela Gibhite! Ka vona, ‘a zvidliwani, ni mariwa, ni makhalavatla, ni soboya, ni sobolinya, ni timbura’ zvi wa hi zva lisima nguvhu a ku hundza kutlhatlheka loku Jehovha a nga va nyikile kasi va mu khozela. Jehovha ive ni cigelo co zwala ca ku va zangarela. (Mitse. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Leco citlharihiso ca hombe ka hina. Pawule i tlharihisile maKristu wontlhe lezvaku ma nga rivali a ku bonga a kutlhatlheka loku Jehovha a ma nyikako hi ku tirisa N’wana wakwe, Jesu Kristu. — 2 Kor. 6:1. w18.04 10-11 ¶¶6-7

Hontlheni hi lava ku randziwa ni ku mahelwa kululama. Loku hi nga randziwi ne hi nga mahelwi kululama, hi nga tizwa na hi nga vhuni nchumu ne hi nga ci tivi leci hi hanyelako cona. Jehovha wa zvi tiva ku hifa hi vhuka hi ku lava ku randziwa niku hi zvi xuva nguvhu a ku mahelwa kululama. (Lis. 33:5) Jehovha wa hi randza niku i lava ku hi mahelwa kululama — a zvi kanakanisi. Lezvo zvi woneka khwatsi lomu ka Nayo lowu a nga nyika tiko ga Izrayeli hi ku tirisa Mosi. Loku hi gondza a Nayo wa Mosi, hi wona lirandzo la hombe leli a nga nalo Jehovha, a Nungungulu wa hina. (Rom. 13:8-10) Hi nga wula lezvaku wontlhe a Nayo wa Mosi wu kombisa lirandzo, hi ku zvontlhe lezvi Jehovha a zvi mahako i kuciwa hi lirandzo. (1 Joh. 4:8) Yontlhe milayo yi nga lomu ka Nayo wa Mosi, Jehovha i yi seketele ka zvilo zvimbiri — ku nga ku randza Nungungulu, ni ku randza muakelani. (Lev. 19:18; Dhewu. 6:5; Mat. 22:36-40) Ka 600 wa milayo ni kuhundza yi wumbako Nayo wa Mosi, wun’we ni wun’wani wu komba lirandzo la Jehovha hi ndlela yo kari. w19.02 20-21 ¶¶1-4

Joba i wa ti wonela ka lezvi a nga va khomisa zvona vavasati. (Joba 31:1) I wa zvi tiva ku zvi bihile a ku navela mun’wani wasati. Inyamutlha hi hanya ka tiko gi hi ringako yi nga chayi hi zvilo zva masango. Xana hi ta pimanyisa Joba hi ku kala hi nga naveli a wasati kutani wa nuna hi nga chadhangiko naye? Hi ta ala ni cihi cilo kutani mifota yi vhuxako manyawunyawu ya masango (pornografia)? (Mat. 5:28) Loku siku ni siku hi zama ku hanyisa lezvo, hi tava ni ntamu wa ku simama hi tsumbeka. Joba i wa ingisa Jehovha kambe ka lezvi a nga kari a ti wonisa zvona titshomba. I wa zvi zwisisa lezvaku loku i wo tsumba titshomba, ci wa tava ciwonho ca hombe ci ringanako ku a tsayisiwa. (Joba 31:24, 25, 28) Inyamutlha hi hanya ka tiko gi pelileko ni hloko lomu ka titshomba. Loku hi ingisa lezvi a Bhibhiliya gi hi kucako, zva ku hi ringanisela mhakeni ya kuva ni titshomba ni mali, hi tava ni ntamu wa ku simama hi tsumbeka. — Mav. 30:8, 9; Mat. 6:19, 20. w19.02 6 ¶¶13-14

Ka zvontlhe lezvi Jesu a nga zvi maha, i kombisile khwatsi a lirandzo la hombe leli Jehovha a nga nalo hi hina. (1 Joh. 4:8-10) A ca lisima ka zvontlhe, hi ku a lirandzo li mu kucile ku nyikela wutomi gakwe kasi ku vhuneka hina. Kani hi vatotilweko, kani hi va “tiyivhu tin’wani”, ha vhuneka hi lirandzo leli Jehovha na Jesu va li kombisileko hi muphahlo wa Jesu. (Joh. 10:16; 1 Joh. 2:2) Ehleketa hi lezvi Jesu a nga zvi tirisa laha Cilalelweni ca kona! Zvonawu zvi kombisa ku wa va randza vapizani vakwe a tlhela a khatala hi vona. Hi ndlela muni? Jesu i kombisile lirandzo hi vapizani vakwe va totilweko hi moya hi ku yimisa Cialakanyiso ci nga tateliko zvo khoma. Hi kufamba ka malembe, zvi bohile ku a vapizani lavo va totilweko va simama ku maha Cialakanyiso lembe ni lembe, lezvo na va hi ka zviyimo zvo hambanahambana — ka zvikhati zvin’wani lomu paxweni. (Kuv. 2:10) Va zvi kotile a ku maha ke? Ina, va zvi kotile! Kala masikwini ya hina, a maKristu ya lisine ma ti karatela ku maha Cialakanyiso ca kufa ka Jesu. w19.01 24 ¶¶13-15

Jehovha i hi tlhatlhisile ka wukhongeli ga mawunwa, ka wupumbu, ni ku kholwa mawunwa. Cikhatini ci tako, hi rindzela hi mahlo yo pswhuka lezvaku hiva ni “kutlhatlheka ka kungangamela ka vana va Nungungulu”. (Rom. 8:21) Hambu zvezvi u nga ti buza hi kutlhatlheka loko, loku u hanya hi lezvi Kristu a nga gondzisa. (Joh. 8:31) Loku u maha lezvo, ‘u ta tiva lisine’ hi ku li gondza, ni ku hanya hi lona kambe! Tikweni legi go biha, hambu lezvi a vanhu va nge wutomi ga gi nene, a gi pindzuki. A ku na munhu a zvi tivako lezvi zvi to humelela mandziko wa siku. (Jak. 4:13, 14) Hikwalaho, a nchumu wa wu nene u nga mahako ku maha zviboho zvi to ku vhuna ku kuma “wutomi legi hakunene gi nga wutomi” — ku nga wutomi ga pindzukelwa misaveni yiswa ya Nungungulu. (1 Tim. 6:19) Jehovha a nga kurumeti munhu lezvaku a mu tirela. Zvi le ka mun’we ni mun’wani wa hina a ku i ta maha yini. Hikwalaho, maha lezvaku Jehovha ava ‘ciavelo’ ca wena. (Lis. 16:5) Maha lezvo hi ku ti karatela ku tshinela ka yena siku ni siku, u tlhela u zvi nyika lisima “zvilo zvontlhe” zva zvi nene lezvi a ku nyikako. (1 Tim. 6:17) U nga kanakani, Jehovha a nga ku nyika litsako la hombe kala kupindzuka! — Lis. 16:11. w18.12 26 ¶¶19, 21

A maKristu wontlhe ma fanele ku wona wukati kota nchumu wo dzundzeka a ku fana ni lezvi Jehovha na Jesu va gi wonisako zvona. Hambulezvo, a vokari va tshuka va nga mahi lezvo, hakuva hontlheni a hi mbhelelangi. (Rom. 7:18-23) Hikwalaho a zvi faneli ku hi hlamalisa lezvi a maKristu yo kari yo sangula ma ngava ni zvikarato zva hombe wukatini gabye. Pawule i tsalile lezvaku “a sati a nga faneli ku hambana ni nuna wakwe”. Hambulezvo, lezvo zvi tshukile zvi maheka. (1 Kor. 7:10) Pawule a nga tlhamuselangi ku zviyimo muni zvi nga maha ku a nuna ni sati va hambana. Kanilezvi, ha zvi tiva ku a cikarato ci wa nga hi nchumu wo fana ni ku a nuna a mahile wubhayi. Loku zvi wa hi lezvo, a sati i wa tava ni cigelo co zwala ca ku a tsika nuna wakwe a chadha ni mun’wani. Pawule i tsalile lezvaku a wasati a hambeneko ni nuna wakwe i fanele ku ‘tshama a nga chadhi kutani ku tlhela a zwanana ni nuna wakwe’. Lezvo zvi komba ku Nungungulu wa ha va wona kota nuna ni sati. Pawule i te kani kova zvihi zvikarato lezvi a nuna ni sati va nga vako nazvo, loku ne mun’we wabye a nga mahangi wubhayi, a kungo gabye gi fanele giva ku tlhelelana, lezvi zvi wulako ku va fanele ku lulamisa zvikarato zvabye va tlhela va hanya zvin’we. Va nga kombela madhota ma va vhuna. w18.12 13 ¶¶14-15

Inyamutlha, Nungungulu i lava ku hiva vanghana vakwe hi tlhela hi maha zvontlhe hi zvi kotako ntirweni wa kuchumayela mahungu ya ma nene. (Mat. 28:19, 20; Jak. 4:8) Kanilezvi a vokari va nga tshuka va hi godholisa, lezvo na gi nga hi kungo gabye. Hi cikombiso, a mulungu wa wena a nga tshuka a lava ku ku holela mali yo tala, hambulezvo u zvi tiva ku zvi ta lava ku u tira yi nga chayi, u nga salelwi hi cikhati ca kuya mitlhanganweni kutani ca kuya kuchumayeleni ni bandla. Loku wa ha gondza cikola, a hi zvi veki laha ka ku a vagondzisi va wena va ku nyika thomo ga ku engetela zvigondzo, lezvo na zvi lava ku u rura laha kaya. Xana leco ci ngava cona cikhati ca ku khongela, u kambisisa lomu ka mabhuku ya hina, ni ku kombela civhuno ka van’wani kasi u ta maha ciboho ke? I chukwana ku songa cikhumba na ca ha tsakama, u gondza zvezvi u tiva lezvi Jehovha a zvi wonisako zvona zvilo u tlhela u zvi wona kota lezvi yena a zvi wonisako zvona. Loku makunu u tshuka u kumana ni ciyimo leco, ci nga tava ciringo ka wena, hakuva u tava na u ci tiva co maha. Lezvo hi ku u ta sina u ti mahele ciboho ca ku veka kupima ntirweni wa Jehovha. w18.11 31 ¶18

Solomoni i sangulile ku fuma tiko ga Izrayeli na a ha hi jaha nguvhu. Zvezvi a nga sangula ku fuma, i no wona Jehovha lomu ka noro na a mu byela lezvi: ‘Kombela leci u ci lavako a kuva ndzi ku nyika.’ Solomoni i no hlamula aku: ‘Ndza hi n’wanana tsongwani, a ndzi zvi tivi ku rangela vanhu. . . . Hikwalaho nyika a nandza ga wena a mbilu ya ku tivisisa ku lamula vanhu va wena.’ (1 Tih. 3:5-10) A zvo ku hlamalisa! A ku ya hi ku kombela “mbilu ya ku tivisisa” kutani ya ku ingisa! Hi ngazwa ku ti koramisa ka yena! Zva dlunyateka a ku hikuyini Jehovha a nga kari a mu randza Solomoni. (2 Sam. 12:24) Nungungulu wa hina i tsakile nguvhu hi lezvi a hosi leyi ya jaha yi nga kombela, laha ka kuza a yi nyika “mbilu ya kutlhariha yi nga ni kupima”. (1 Tih. 3:12) Ka cikhati contlhe leci Solomoni a nga kari a tsumbeka ka Jehovha, i katekisilwe nguvhu. Ive ni wudzundzo ga ku aka tempeli ‘yi lumbako a vito ga Jehovha Nungungulu wa ka Izrayeli’. (1 Tih. 8:20) Ive ni nduma hi wutlhari legi a nga nyikilwe hi Nungungulu. Lezvi a nga wula kambe hi ku pimiselwa hi Nungungulu, zvi tsalilwe lomu ka mabhuku manharu ya Bhibhiliya — a gin’we ga kona i bhuku ga Mavingu. w19.01 14 ¶¶1-2

A vokari a va zvi lavi ku pimanyisa a pimisela ga mun’wani. Va ti byela lezvi: “A ndzi lavi kuzwa hi munhu.” Zvi wonekisa ku khwatsi va lava ku ti mahela zviboho hi voce niku va alakanya ku va na ni fanelo ya ku maha lezvo. A va lavi ku gadhiwa hi munhu kutani ku kurumetwa ku pimanyisa van’wani. A ya ma nene hi ku loku hi vhumela kupima ka Jehovha, hi nga ha simama hiva ni mawonela ya hina. 2 Va Le Korinte 3:17 i li: “Laha ku nga ni moya wa Jehovha ku na ni kutlhatlheka.” A ka Jehovha hi tlhatlhekile; a nga hi kurumeti kuva ni wumunhu legi hi kalako hi nga gi lavi. Hi nga hlawula lezvi zvi hi tsakisako ni lezvi hi zvi lavako nguvhu; i hi mahisile zvezvo. Kanilezvi lezvo a zvi wuli ku a kutlhatlheka ka hina a ku na mbhingano. (1 Ped. 2:16) Jehovha i lava ku hi rangelwa hi Mhaka yakwe loku hi lava ku tiva zva zvi nene ni zvo biha. w18.11 22 ¶¶5-6

A cikhati hi nga sangula ku gondza lisine, hi polile lezvaku a ku tirela Jehovha zva lisima nguvhu ku hundza titshomba, niku hi tsikile ni cihi hi kota ya lisine — na hi tsakile kambe. Kanilezvi laha cikhati ci hundzako, hi nga sangula ku wona van’wani na va xava michini ya ha hi ku humesiwako kutani zvilo zvin’wani zvi lavako mali. Hi nga sangula ku ti wona na ho luza. Hi nga tshuka hi nga ha xalali hi lezvi hi nga nazvo hi guma hi sangula ku kulula hi n’watseka na hi lwela ku hlengeletela titshomba a ku hundza ku tirela Jehovha. Lezvo zvi hi alakanyisa lezvi zvi nga humelela Dhemasi. I no “randza tiko legi” aza a tsika ku tira na mupostoli Pawule. Kuzvilava Dhemasi i wa randza nguvhu titshomba ku hundza ku randza ku tirela Nungungulu. Zvi nga maha kambe na ku hi ku i wa nga ha zvi lavi ku ti karata kasi a tira na Pawule. Hi gondza yini ka mhaka leyi? Kuzvilava a kale hi wa ti randza nguvhu titshomba. Loku hi nga ma vhuli, a lirandzo lelo li nga tlhela li hlukela kambe li kula nguvhu laha ka kuza hi nga ha li randzi lisine. w18.11 12 ¶9

A mawunwa ya Sathani ma bihile nguvhu hakuva i wa zvi tiva ku loku Evha a kholwa a guma aga handzu, i wa tafa. Niku hi zvalezvo futsi zvi nga maheka. Kota wuyelo ga kona, Evha na Adhamu va no tsika ku ingisa cileletelo ca Jehovha; va gumesa vafa. (Gen. 3:6; 5:5) A kuhundza lezvo, hi kota ya ciwonho ca Adhamu, ‘a kufa ku no thapela vanhu vontlhe’. Hi lisine, “a kufa ku no fuma hambu hehla ka lava va nga kala ku wonhisa ku khwatsi hi Adhamu”. (Rom. 5:12, 14) Hi zvalezvo zvi mahako ku hi nga hi vanhu vo mbhelela hi tlhela hi nga hanyi kala kupindzuka kota lezvi Nungungulu a nga zvi lavisa zvona. Wutshan’wini ga lezvo, hi wutsongwani ga kona hi hanya ‘70 wa malembe, lava va nga ni ntamu va nga chikela ka 80 wa malembe’, niku a wutomi gi tele hi ‘kubayisa ni kukarateka’. (Lis. 90:10) Zvontlhe lezvo zvi humelela hi kota ya wunwa ga Sathani! Ka Johani 8:44, Jesu i wulawulile hi Sathani, aku: ‘A nga yimi [lisineni] hakuva ku hava [lisine] ka yena.’ Phela Sathani a nga cicangi. Wa ha ‘kanganyisa tiko gontlhe’ hi mawunwa yakwe. (Kuv. 12:9) Kanilezvi hina a hi zvi lavi a ku kanganyisiwa hi Sathani. w18.10 3-4 ¶¶1-4

Loku hi ranga hi hina hi hlota kurula ni van’wani, hi ta tsaka. Mupizani Jakobe i tsalile lezvi: ‘A mihandzu ya kululama yi byaliwa kuruleni hi vona lava va mahako kurula.’ (Jak. 3:18) Hikwalaho loku u kari ulwa ni ku lava ku u zwanana ni makabye lomu bandleni ga wena kutani laha ngangweni, kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku hlota kurula. Loku u maha lezvo, Jehovha i ta ku nyika moya wakwe wa ku basa, lowu wu to ku vhuna ku kombisa matshamela ya wuKristu niku u ta tsaka. Jesu i khanyisile lisima la ku hlota kurula a cikhati a ngaku: “Loku u neha a cinyikiwo ca wena laha alatini, kanilezvi na u hi kwalaho u alakanya lezvaku a makabye wa wena i na ni mhaka na wena, siya cinyikiwo ca wena mahlweni ka alati, u suka u famba. Famba u ya hlota kurula ni makabye wa wena kuranga, andzhako ka lezvo wuya u ta nyikela cinyikiwo ca wena.” — Mat. 5:23, 24. w18.09 19 ¶17

Ka wusiku go gumesa legi Jesu a nga tshama ni vapizani vakwe, i kumbukile lirandzo kwalomo ka 30 wa makhati. I byelile vapizani vakwe lezvaku va fanele ku ‘randzana’. (Joh. 15:12, 17) A lirandzo labye li wa tava lo hlamalisa laha ka ku a van’wani va zvi wona ku va randzana va tlhela va zvi tiva ku valandzeli va lisine va Kristu. (Joh. 13:35) A lirandzo leli Jesu a nga wulawula hi lona, a hi kutizwa basi; kanilezvi i tshamela ga ntamu nguvhu legi zvi lavako ku ti karata kasi kuva nago. I te: ‘A ku na munhu a nga ni lirandzo la hombe lo hundza leli, lezvaku munhu a nyikela kuhanya kakwe hi kota ya maxaka yakwe. N’wina mu maxaka ya mina, loku mu maha lezvi ndzi mu leletelako.’ (Joh. 15:13, 14) Inyamutlha a malandza ya Jehovha ma tiviwa hi kurandzana ni kuva ni kuzwanana ko tiya. (1 Joh. 3:10, 11) A malandza ya Jehovha misaveni yontlhe ma randzana zva lisine. A ma cuwuki ku loyi ita hi ka tiko muni, wa lixaka muni, i wulawula lirimi muni, kutani lomu a nga kulela kona. w18.09 8 ¶¶1-2

Jehovha i lava lezvaku hi khatalela mingango ya hina. Hi cikombiso, kuzvilava zvi lava ku u tira kasi u kuma mali ya ku xava lezvi zvi lavekako laha ngangweni. A vamamani vo tala zvi boha ku va tshama laha kaya kasi va khatalela vanana vabye. Loku a vapswali va hina va nga ha zvi koti ku ti hlayisa ha voce, zvi nga ha lava ku hi va khatalela. Lezvo zvilo hi faneleko ku zvi maha. Loku u hi ni ngango u faneleko ku wu hlayisa, kuzvilava a wu mu maheli zvotala Jehovha kota lezvi u nga zvi lavisa zvona. Kanilezvi u nga mbheli ntamu! Jehovha wa tsaka loku u hlayisa ngango wa wena. (1 Kor. 10:31) Loku u nga hi na ngango u faneleko ku wu hlayisa, xana u nga vhuna vamakabye va babyako, vo khosahala kutani lava va lavako ku vhuniwa hi zvin’wani? U nga zvi kota ku vhuna lava va va hlayisako ke? Loku u maha lezvo, u tava u tira na Jehovha kasi a hlamula mukhongelo wa wokari. — 1 Kor. 10:24. w18.08 22 ¶¶3, 5

Ka vana vontlhe va Jakobe Josefa hi yena a nga randziwa nguvhu. Lezvo zvi mahile ku a vamakabye vakwe va nga mu tsakeli. Laha a nga hi ni 17 wa malembe, va no mu xavisa kota citiri. (Gen. 37:2-4, 23-28) I no ya xaniseka le Gibhite hi cipimo ca 13 wa malembe, a kusangula kota citiri hi ndzhako ka cikhati ava cibochwa. Ka cikhati leco i wa hi kule nguvhu ni papayi wakwe loyi a nga mu randza nguvhu. Ka ciyimo a nga hi ka cona zvi wa olova ku a zangara a tlhela a mbhelelwa hi kutsumba. Kanilezvi, a zvi mahekangi. Cini ci nga mu vhuna? A cikhati leci Josefa a nga xaniseka lomu paxweni, zva koteka ku a vekile kupima ka lezvi Jehovha a nga kari a mu vhunisa zvona. (Gen. 39:21; Lis. 105:17-19) Kuzvilava i ehleketile kambe hi lezvi a nga lora a cikhati a nga ha hi jaha — lezvi zvi nga hi ciphrofeto — a tlhela a tiya hi ku tiva lezvaku Jehovha i wa hi zvin’we naye. (Gen. 37:5-11) Zvi wonekisa ku khwatsi Josefa i wa tolovela ku khongela ni ku byela Jehovha zvontlhe lezvi zvi nga hi mbilwini yakwe. (Lis. 145:18) Jehovha i hlamulile mikhongelo ya Josefa hi ku mu tiyisekisa lezvaku i wa tava “zvin’we naye”. w18.10 23 ¶¶3-4

Lezvi hi va wonisako zvona van’wani zvi nga ya hi lezvi va nga ganyisa zvona kutani lezvi va nga zvisiwana ha zvona. Kanilezvi zvi mahekisa kuyini lezvo? A moya wa ku basa wu vhunile Solomoni lezvaku a tsala lisine lo bayisa xungetano hi vanhu vo kala ku mbhelela kota lezvi wu wulako a mutsalo wa siku ga nyamutlha. Gi hi gondzisa yini a vingu legi? Loku hi nga ti woneli, hi nga randza ku maha wunghana ni lava vo ganya hi nyenya zvisiwana. Hikuyini zvi nga ni mhango a ku lamula vanhu hi kuya hi lezvi va nga nazvo ni lezvi va kalako va nga hi nazvo? A ku maha lezvo zvi wa ta vanga mitlawa lomu bandleni. Lezvo zvi humelele ka mabandla yo kari ka zana ga malembe go sangula, niku Jakobe i tlharihisile maKristu lawo lezvaku ma ti wonela ka mhaka leyi. (Jak. 2:1-4) Hi nga vhumeleni ku kuva ni zvitlawana lomu bandleni ni ku lamula van’wani hi kuya hi titshomba leti va nga nato. w18.08 11-12 ¶¶8-10

Hi komba ku ha gi nyika lisima a wunghana ga hina na Jehovha loku hi khoma khwatsi vamakabye va hina. A ku fana na hina vonawu vanhu va Jehovha. Loku hi alakanya mhaka leyi, contlhe cikhati hi ta tirisana navo hi wunene ni lirandzo. (1 Tes. 5:15) Hikuyini zvi nga zva lisima? Jesu i byelile valandzeli vakwe aku: ‘Loku mu randzana, a vanhu vontlhe va ta zvi tiva lezvaku mu vapizani va mina.’ (Joh. 13:35) Malaki i te ‘Jehovha i dembile ndleve a ingisela’ lezvi a mun’we ni mun’wani a khomisako zvona mun’wani. (Mala. 3:16) Jehovha wa va ‘tiva lava va nga vakwe’. (2 Tim. 2:19) Jehovha wa zvi tiva zvontlhe lezvi hi mahako ni lezvi hi wulako. (Mah. 4:13) Loku hi nga kombisi wunene ka vamakabye va hina, Jehovha wa zvi wona. Ahandle ka lezvo, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha wa zvi wona kambe loku hi rurela van’wani, hi hana, hi tsetselela ni kuva ni wunene. — Mah. 13:16. w18.07 25 ¶¶15, 17

A ku na munhu a nga ni ntamu, ni wutlhari, ni lirandzo a ku hundza Jehovha! Hikwalaho hi kombisa wutlhari loku hi namarela ka yena. Niku contlhe cikhati hi lava ku tsumbeka ka Jehovha hi tlhela hi yima tlhelweni gakwe. (Lis. 96:4-6) Kanilezvi a vakhozeli vo kari va Nungungulu va tsandzekile ku maha lezvo. Ehleketa hi cikombiso ca Kana. I wa nga khozeli vanungungulu va mawunwa, kanilezvi Jehovha i wa nga amukeli wukhozeli gakwe. Hikuyini? Hi ku i wonile lezvaku a mbilu yakwe yi wa bihile. (1 Joh. 3:12) Jehovha i tlharihisile Kana aku: ‘U zangarela yini ke? Hi yini a nghohe ya wena yi tsuvileko ke? Loku u maha khwatsi u nga ta tlakuswa ke? Kanilezvi loku u nga mahi khwatsi a ciwonho ci xiyelele nyangweni, niku ci xuva’ ku ku fumela. (Gen. 4:6, 7) Jehovha i byelile Kana lezvaku loku a ti sola a hlawula ku yima tlhelweni gakwe, yenawu i wa ta yima tlhelweni ga Kana. Kanilezvi Kana a nga ingisangi Nungungulu. w18.07 15 ¶1, 3; 16 ¶4

A kuchumayela ni ku maha vapizani yin’we ya tindlela ta ku tsika kuwonekela ka hina ku woninga. (Mat. 28:19, 20) Ahandle ka kuchumayela, a mahanyela ya hina ma dhumisa Jehovha. A vanhu vo tala va hi wona a cikhati hi chumayelako. Loku hi va hlekela ni ku va xeweta hi lirandzo, va tava ni mawonela ma nene hi hina ni Nungungulu loyi hi mu khozelako. Jesu i byelile vapizani vakwe aku: “Laha na mu enghenile ndlwini mu ta yi losetela.” (Mat. 10:12) Ka matshamu lawa Jesu a nga chumayela ka wona, zvi wa tolovelekile ku a vanhu va ramba vanhu vo kala va nga va tivi mimitini yabye. Ka matshamu yo tala inyamutlha, a zva ha tolovelekangi lezvo. A vanhu va tolovela ku karateka loku va wona munhu wo kala va nga mu tivi laha kaya kabye. Kanilezvi loku hi kombisa cinghana ni wunene, zvi nga va maha va nga karateki. A cikhati u nyikako wukustumunyu hi cikarinyana, wa zvi wona ku loku u hlekela vanhu u tlhela u va losa hi wunene va tizwa va tlhatlhekile va tlhela va ta teka mabhuku? Phela zvi tlhela zvi olova ku sangula navo mabhulo! w18.06 22 ¶¶4-5

Mupostoli Pedro i wa tolovela ku tshama ni vaJudha basi. Hi kulandzela, Nungungulu i zvi vekile kubaseni lezvaku a maKristu a ma faneli kuva ni cihlawulela, niku Pedro i chumayele Korneliyu, loyi a nga hi musochwa wa muRoma. (Miti. 10:28, 35) Andzhako ka lezvo, Pedro i tshamile cikhati co kari ni maKristu yo kala ma nga hi vaJudha a tlhela aga navo. Hambulezvo, hi ku famba ka malembe, i nyimile kuga ni maKristu yo kala ma nga hi vaJudha le dhoropeni ga Antiyokiya. (Gal. 2:11-14) Pawule i kawukile Pedro, niku Pedro i vhumele ku kawukiwa. Hi zvi tivisa kuyini lezvo? A cikhati leci Pedro a nga tsala papilo gakwe go sangula gi ngaya ka maKristu ya vaJudha ni lawa yo kala ma nga hi vaJudha le Aziya Menor, i wulawulile hi lisima la ku randza vamakabye vontlhe. (1 Ped. 1:1; 2:17) Zvi la su dlunya lezvaku a cikombiso ca Jesu ci gondzisile vapostoli lezvaku va randza “vanhu vontlhe”. (Joh. 12:32; 1 Tim. 4:10) Hambu lezvi zvi tekileko cikhati, va cicile mawonela yabye hi vanhu. Kota lezvi a maKristu lawo ma nga ambele a “munhu muswa”, ma gondzile ma tiva lezvaku a vanhu vontlhe va fana, ku nga lezvi Nungungulu a va wonisako zvona a vanhu. — Kol. 3:10, 11. w18.06 12-13 ¶¶15-16

Kuzvilava a cikatawu ca simbi ca musochwa wa muRoma ci wa tolovela ku mahiwa hi ndlela yaku ci rendzelekela a cifuva cakwe ci tlhela ci mu tshama khwatsi. A cikatawu leco ci wa lava ku a tshama hi ku cuwuka ku a tisimbi leto ta ha tshamile khwatsi ke ci fela ku mu vhikela mbilu ni miri wontlhe kasi wu nga tlhaviwi hi supadho kutani paxa! A milayo yo lulama ya Jehovha, leyi yi vhikelako “mbilu” ya hina kutani munhu wa hina wa le ndzeni, yi nga fananiswa ni cikatawu ca ciketse. (Mav. 4:23) A musochwa i wa nga ta cicisa cikatawu cakwe ca ciketse hi cin’wani ci nga mahiwa hi tisimbi to kala ku tiya. Hi ndlela yo fana, hinawu a hi nge cici milayo yo lulama ya Jehovha hi yi vhaleta hi lezvi hi zvi wonako na zvi hi zvi nene hi mawonela ya hina. A hi na wutlhari go ringana ku vhikela mbilu ya hina. (Mav. 3:5, 6) Hikwalaho hi fanele ku tshama hi ku wona ku a ‘cikatawu ca hina ca simbi’ ca simama ci vhikela mbilu ya hina ke. Niku laha hi yako hi engetela ku gondza ku randza lisine li nga ka Mhaka ya Nungungulu, zvi taya zvi hi olovela ku hanya hi matshinya ya milayo ya Nungungulu, kutani ku ambala ‘cikatawu ca hina ca simbi’. — Lis. 111:7, 8; 1 Joh. 5:3. w18.05 22 ¶¶3-4, 6; 23 ¶7

Hambu lezvi Mosi a nga ti karatile a va rangela hi malembe yo hlaya, va no ngurangura. A va ngurangurangi hi ku vhumala mati basi, va ngurangurele na Mosi, a ku khwatsi hi yena a nga hi ni nandzu wa lezvi va ngazwa tora. (Mitse. 20:1-5, 9-11) Laha Mosi a nga zangarile ku ku phu, i no tsandzeka kuva munhu wo rula. Wutshan’wini ga ku wulawula laha ka ribye, a ingisa lezvi Jehovha a nga mu byelisile zvona, i no wulawula na a zangarele vanhu a tlhela a ku hi yena a nga wa ta maha cihlamaliso. I no guma aba ribye makhati mambiri, gi sangula ku huma mati yo tala. A matshandza ni zanga zvi mu mahile a wonha. (Lis. 106:32, 33) Mosi i tsandzekile ku nghena Tikweni ga Citsumbiso hi lezvi a nga tsandzeka kuva munhu wo rula hi cikhatanyana basi. (Mitse. 20:12) Ka matimu lawa, hi gondza zvilo zva lisima. Co sangula, hi fanele ku ti karatela ku simama hiva vanhu vo rula. Loku ho tshuka hi ku tsope hi cikhatanyana, hi nga tshuka hi tlhela ndzhako, hiva ni matshandza, hi wulawula hi tlhela hi maha zvilo zva wupumbu. Ca wumbiri, loku hi karatekile nguvhu, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku simama hiva vo rula. Hikwalaho, hi fanele kulwa kasi hi simama kuva vanhu vo rula, hambu loku hi karatekile nguvhu. w19.02 12-13 ¶¶19-21

Xana hi zvi wona na zvi hi ndzhwalo a ku chumayela ke? Ne ni kutsongwani. Andzhako ka kuva Jesu a hlawutele mufananiso wa civhina, i te loku hi chumayela hi ta kuma kutsaka ko fana ni loku yena a nga nako. (Joh. 15:11) Zvi kotekisa kuyini lezvo? Jesu i ti fananisile ni vhina, a vapostoli vakwe a va fananisa ni madhavi. (Joh. 15:5) A madhavi ma ngo pswonga mati ni zvontlhe zvi lavekako kasi ma hanya ntsena loku ma hi laha ka civhina ca kona. Hi ndlela yo fana, hi ngava ni kutsaka ka hombe ko fana ni loku Jesu a nga hi nako ntsena loku hiva ni kubohana naye ni loku hi landzela cikombiso cakwe. Loku hi maha lezvo, hi tava ni kutsaka loku yenawu a nga hi nako, ku nga kutsaka loku ku tako hi ku maha kurandza ka Nungungulu. (Joh. 4:34; 17:13; 1 Ped. 2:21) Hanne, a nga phayona hi 40 wa malembe ni ku hundza i ngalo: “A kutsaka ndzi ku kumako loku ndzi hi ntirweni wa kuchumayela ku ndzi nyika ntamu waku ndzi simama ntirweni wa Jehovha.” A kutsaka ku ta hi nyika ntamu wa ku simama hi chumayela hambu loku a vanhu vo tala va nga tsakeli.— Mat. 5:10-12. w18.05 9 ¶2; 13 ¶14

Kuzvilava mupostoli Pawule ive mun’we wa lava va nga tiyisa vamakabye. A moya wa ku basa wu mu rumele lezvaku a ya chumayela vaGreki, ni vaRoma, ni vanhu van’wani va nga khozela vanungungulu vo tala. (Gal. 2:7-9) Pawule i fambafambile ka cipandze leci nyamutlha ci vitaniwako ku i Turkiya, ni le Grekiya ni Italiya. I chumayele vanhu vo kala va nga hi vaJudha va nga hanya ka matiko lawo, a tlhela a vhulula mabandla ya wuKristu. A wutomi gi wa nga ma oloveli a maKristu lawo ya maswa. Ma wa xanisiwa hi vanhu valava ma nga hanya navo; hikwalaho ma wa lava ku tiyisiwa. (1 Tes. 2:14) Kwalomo ka lembe ga 50 Nguveni ya Hina, Pawule i tsalile papilo a tiyisa a bandla giswa ga le Tesalonika. I te: ‘Hi bonga Nungungulu contlhe cikhati ha n’wina n’wentlhe, na hi mu alakanya kukhongeleni ka hina. Contlhe cikhati hi alakanya a ntiro wa n’wina wa kukholwa, ni kupinyama ka lirandzo, ni kutiya.’ (1 Tes. 1:2, 3) I tlhelile a va kuca kuva va tiyisana aku: “Tiyisetanani, mu akana.” — 1 Tes. 5:11. w18.04 19-20 ¶¶16-17

A muswa loyi a xuvako ku tsakisa Jehovha wutomini ga yena i navela ku gondzisa van’wani lezvaku va mu tiva. A ntiro wa kuchumayela wa cihatla niku wu fanele kuva wun’we wa mitiro hi yi nyikako nguvhu lisima. U nga ti vekela mixuvo ya ku engetela ku hiseka kuchumayeleni? U nga maha phayona? Ahati loku u nga zvi randzi nguvhu ku chumayela ke? Kona u nga maha yini kasi u zvi kota ku tlhamusela khwatsi lezvi u zvi kholwako? Ku na ni zvilo zvimbiri zvi to ku vhuna: Ku ti longisela khwatsi, ni ku kala u nga godholi ku bhulela van’wani xungetano hi Jehovha. U ta zvi wona ku na ku nga hi kale u ta zvi randza nguvhu ku chumayela. Sangula hi ku longisela mihlamulo ya zviwutiso lezvi a zvigondzani-kuloni zvi tshukako zvi wutisa, zvo kota ku “U tshuka u mu wona Nungungulu?” A saite ya hina ya jw.org yi na ni tindzima taku ti nga ku vhuna ku hlamula ciwutiso leco. Landzela a mazambo lawa ma kombiwako ka phepha lego kasi ku longisela hlamulo wa wena. U ta kuma mavhesi yaku u nga ma tirisa. w18.04 29-30 ¶¶10-11

Adhamu na Evha va wa hi ni kutlhatlheka ka hombe, hambulezvo ku wa hi ni mimbhingano. A mimbhingano yo kari yi wa nga va bindzeli ku yi tatisa. Hi cikombiso, kasi ku simama va hanya, va wa fanele ku hefemula, vaga, ni ku etlela. Xana lezvo zvi wula ku va wa nga tlhatlhekangi? Ahihi. Hi lisine, Jehovha i mahile zvilo lezvo hi ndlela yaku zvi tsakisa ku zvi maha. (Lis. 104:14, 15; Mutsh. 3:12, 13) Jehovha i va nyikile cileletelo co kongoma Adhamu na Evha. I te va fanele ku pswala vana, va tata misava, va tlhela va yi hlayisa. Xana a cileletelo leco ci va wutlele kutlhatlheka? Ne ni kutsongwani! Ci wo va nyika thomo ga ku cica misava yontlhe yi maha paradhise, yiva muti waku vona ni vana vabye vo mbhelela va hanya ka wona kala kupindzuka. A kungo ga Nungungulu gi wa hi galego. (Lis. 127:3; Isa. 45:18) Loku Adhamu na Evha va wa no ingisa Jehovha, na va vile ni litsako ngangweni wabye kala kupindzuka. w18.04 4-5 ¶¶7-8

Loku hiva ni lihlazva-mbilu hi vanhu kuchumayeleni, hi nga ta rindzela lezvaku va tekela ku zwisisa lisine kutani ku li vhumela ka khati go sangula hi to va chumayela. Hi cikombiso, wona lezvi hi nga mu vhunisako zvona munhu lezvaku a kholwa ku ku tava ni wutomi ga pindzukelwa paradhiseni laha misaveni. A votala va kholwa ku loku a munhu afa i file, a nga ta ha vhuka, kutani ku a vanhu vontlhe va va nene loku vafa vaya tilweni. Wona lezvi a makabye wo kari a va vhunisako zvona kasi va kholwa ku kuta hanyiwa wutomi ga pindzukelwa laha misaveni. A kusangula i lera Genesisi 1:28; a guma a wutisa lezvi: Hi kuya hi vhesi legi, Nungungulu i wa lava ku a vanhu va hanya kwihi, kona na ku hi ni matshamela muni? A kutala ka vanhu va li: “Laha misaveni, na ku hi ni matshamela ya ma nene.” A makabye loyi i guma a lera Isaya 55:11, a mu wutisa ku ku ngava lezvaku Nungungulu i no cica kungo gakwe ke. Lava a bhulako navo va tolovela ku wula ku: Ahihi. Hi kugumesa, a makabye wa hina i lera Lisimu 37:10, 11, a guma a wutisa ku a vanhu va ta hanya wutomi muni cikhatini ci tako. Hi ku tirisa Bhibhiliya hi ndlela leyi, a makabye wa hina i vhunile vanhu vo hlaya lezvaku va zvi zwisisa ku Nungungulu wa ha lava ku a vanhu va hanya wutomi ga pindzukelwa paradhiseni laha misaveni. w19.03 24 ¶¶14-15; 25 ¶19

Jehovha i kombile kubaseni lezvaku i lava ku hi demba ndleve ka lezvi a N’wana wakwe a nga wula hi tlhela hi zvi ingisa. Jesu i gondzisile vapizani vakwe hi lirandzo lezvi va nga fanele ku chumayelisa zvona mahungu ya ma nene, a tlhela a va alakanyisa hi kuphindaphinda lezvaku va fanele ku tshama na va rindzela. (Mat. 24:42; 28:19, 20) I va kucile ku va ti karata nguvhu ni ku simama va timisela. (Luka 13:24) I kucile vapizani vakwe kambe a ku va fanele ku randzana, va zwanana, va tlhela va ingisa milayo yakwe. (Joh. 15:10, 12, 13) A wusungukati lego ga ha tira ni nyamutlha, a ku fana ni cikhatini ca Jesu. I tlhelile aku: “Ni wihi a yimako ni lisine wa ingisa a gezu ga mina.” (Joh. 18:37) Hi komba lezvaku ha ingisa a gezu gakwe loku hi ‘simama ku timiselana ni ku tsetselelana’ hi mbilu yontlhe. (Kol. 3:13; Luka 17:3, 4) Hi komba ku ha ingisa a gezu gakwe kambe hi ku chumayela mahungu ya ma nene hi kuhiseka hi “zvikhati zva zvi nene ni ka zvikhati zvo nonoha”. — 2 Tim. 4:2. w19.03 10 ¶¶9-10