Agosto

Le mitlhanganweni, hi alakanyisiwa hi kukhandzakanya lezvi Jehovha na Jesu va hi maheleko. Lezvo zvi hi kuca ku hi va bonga hi tlhela hi kombisa kubonga loko hi ku zama ku pimanyisa Jesu ka lezvi hi hanyisako zvona siku ni siku. (2 Kor. 5:14, 15) Ahandle ka lezvo, a mbilu ya hina yi hi kuca ku dhumisa Jehovha hi lezvi a humesileko hakhelo ya kutlhatlhisa. A yin’we ya tindlela ta ku mu dhumisa ku hlamula hi mbilu yontlhe mitlhanganweni. Hi nga komba ku ha mu randza nguvhu Jehovha ni N’wana wakwe hi ku ti yimisela ku ti tsona zvokari kasi hi va tirela. A kutala ka zvikhati, kasi hiva kona mitlhanganweni hi fanele ku ti tsona zvokari. A mabandla yo tala ma maha mutlhangano mun’we ndzeni ka vhiki andzhako ka mitiro, laha a kutala ka hina hi kareleko. A wun’wani wu mahiwa kumbheleni ka vhiki, laha a van’wani va humulako. Loku hiya mitlhanganweni hambu hi karele, Jehovha wa zvi wona ke? Ina, wa zvi wona! Hi lisine, laha hi ti karatako nguvhu, hi kona Jehovha a tsakako nguvhu hi lirandzo leli hi kombisako hi yena. — Mar. 12:41-44. w19.01 29 ¶¶12-13

Jesu yenawu i kumene ni zvikarato zvo kari lezvi a vanhu va nga lwisana nazvo. Hi cikombiso, ko khwatsi yenawu i kulele ka ngango wa wusiwana. I gondzile ku maha ntiro wo bindza laha a nga kari a tira na Josefa, a papayi wakwe wa ku mu wundla. (Mat. 13:55; Mar. 6:3) Ko khwatsi Josefa i file Jesu na a nga se mbheta ntiro wakwe laha misaveni. Maku, Jesu i zvi zwile lezvi zvi bayisisako zvona a ku felwa hi munhu u mu randzako. I hanyile ka ngango va nga kholwa zvilo zvo hambana kambe. (Joh. 7:5) Hi kota ya zviyimo lezvi ni zvin’wani a nga hundza hi ka zvona, zvi wa koteka ku a zvi zwisisa zvikarato ni kutizwa ka vanhu. A kukhatala ka Jesu ku wonekile khwatsi a cikhati a nga kari a maha zvihlamaliso. Phela Jesu a nga mahangi zvihlamaliso hi ku kurumetwa. I wo va ‘zwela wusiwana’ lava va nga kari va xaniseka. (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42) Jesu i vhunile vanhu lavo hi ku va zwela wusiwana. — Mar. 7:32-35; Luka 7:12-15. w19.03 16 ¶¶10-11

Ku wa hi wusiku go gumesa ga Jesu laha misaveni. Hi nga ehleketa lezvi a nga karatekisile zvona ka wusiku lego! Xana i wa ta simama a tsumbeka hi kumbhelela kala afa? Phela loku i wa no kala ku tsumbeka, zvi wa nga ta koteka ku a vanhu va kuma wutomi. (Rom. 5:18, 19) A ca hombe ka zvontlhe, hi ku lezvi a nga wa ta zvi maha zvi wa ta chakisa kutani ku basisa vito ga Papayi wakwe. (Joba 2:4) Makunu, laha a nga kari a lalela hi khati go gumesa ni vapostoli, va nga hi vanghana vakwe va hombe, va no bhula ku guma ku “vhuka kukanetisana ka hombe” xungetano hi ku “hi mani a nga wahombe ka vontlhe”. Hambulezvo, Jesu a nga swirekangi. I no va hlamula hi ku rula. A nga yi tekangi yi hi mhaka yo hlakana kambe. Kanilezvi, i no phinda a va tlhamusela hi wunene a mawonela lawa va nga fanele kuva nawo. A zvo ku hlamalisa! I no guma a dzundza a vanghana vakwe hi kuva va tsumbekile va mu seketela. (Luka 22:24-28; Joh. 13:1-5, 12-15) Hi nga zvi kota ku pimanyisa Jesu, hi simama kuva vanhu vo rula, hambu loku hi karatekile nguvhu. Loku hi nga rivali lezvaku hontlheni ha wula hi tlhela hi maha zvilo zvi swirako van’wani, hi ta ingisa a cileletelo leci. (Mav. 12:18; Jak. 3:2, 5) Contlhe cikhati dzundza van’wani hi matshamela yabye ya ma nene. — Efe. 4:29. w19.02 11-12 ¶¶16-17

A Nayo wa Mosi wu wa vhalelanyana ku a munhu a lumbetiwa ciwonho co kari. Loyi a lumbetiwako, i wa hi ni fanelo ya ku tiva loyi a mu lumbetako. (Dhewu. 19:16-19; 25:1) Niku na a nga se wuliwa ku muwonhi, ku wa fanele kuva ni vakustumunyu vambiri hi wutsongwani ga kona. (Dhewu. 17:6; 19:15) Ahati muIzrayeli loyi a nga maha ciwonho, kanilezvi a woniwa hi munhu mun’we ke? I wa nga faneli ku ti bhuma, aku ‘ndzi ponile’. Jehovha i zvi wonile lezvi a nga maha. Jehovha i veka cikombiso ci nene nguvhu; zvontlhe a zvi mahako zvi lulamile. I chachazela lava va tsumbekako va ingisa milayo yakwe. A tsayisa varangeli lava va xanisako van’wani. (2 Sam. 22:21-23; Ezek. 9:9, 10) A vokari va nga maha zva kubiha zvi wonekisa ku khwatsi a va tsayisiwi; kanilezvi Jehovha wa va lamula loku a wona ku a cikhati ca kona ci chikele. (Mav. 28:13) Loku va nga ti soli, na ku nga hi kale va ta pola lezvaku “zva chavisa a ku wela mandleni ya Nungungulu a hanyako.” — Mah. 10:30, 31. w19.02 23-24 ¶¶20-21

Handle ko kanakana, Mosi i wa cuwuka Jehovha kasi a mu rangela. A Bhibhiliya gi hi byela ku Mosi ‘i no timisela aku khwatsi hi loku a mu wona loyi a nga woniwiko’. (Mah. 11:24-27) Andzhako ka tihweti timbiri a vaIzrayeli na va humile Gibhite, na va nga se chikela Citsungeni ca Sinayi kambe, ku humelele nchumu wo bayisa nguvhu. A vanhu va no sangula ku khala hakuva ku wa nga hi na mati. Va ngurangurele Mosi laha ka kuza a zangara a ‘rila ka Jehovha aku: ‘Ndzi ta maha yini hi vanhu lava ke? Va lava ku ndzi gandla hi maribye!’ (Ekso. 17:4) Jehovha i no mu nyika zvileletelo zvo dlunyateka Mosi. I mu byelile lezvaku a teka nhonga yakwe aba ribye le Horebhe. A Bhibhiliya gi li: ‘Mosi i no maha lezvo mahlweni ka masingalakati ya va ka Izrayeli’. — Ekso. 17:5, 6. w18.07 10 ¶¶4-5

Jehovha i tirisa bandla kasi ku hi aka hi lirandzo lakwe. Loku hi randza vamakabye va hina ho komba ku ha mu randza Jehovha. Hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku vhuna vamakabye va hina lezvaku va tiva ku va lisima niku Jehovha wa va randza. (1 Joh. 4:19-21) Mupostoli Pawule i tsalile lezvi: ‘Tiyisetanani, mu akana, kota lezvi mu zvi mahako.’ (1 Tes. 5:11) Lezvo a zvi mahiwi hi madhota basi. Hontlheni hi nga pimanyisa Jehovha na Jesu mhakeni ya ku tiyisa vamakabye va hina. (Rom. 15:1, 2) A vokari lomu bandleni va karatekako nguvhu kutani kuva ni gome laha ka kuza zviva mababyi zvi nga lava ku va vhuniwa hi vadhokodhela ni ku kuma mimuri. (Luka 5:31) A madhota ni van’wani lomu bandleni va zvi tiva ku hambu lezvi ku nga ku a va gondzisiwangi wudhokodhela, a civhuno cabye ni lezvi va nga va chavelelisako zvona a vamakabye lavo zva lisima nguvhu. Hontlheni lomu bandleni hi nga ‘tiyisa hlanha lava va timbilu ti rerekileko, [hi] vhuna lava va nga ni gome, [hiva] ni lihlazva-mbilu ka vanhu vontlhe’. — 1 Tes. 5:14. w18.09 11 ¶¶10-11

Kasi hi mu tsumba nguvhu Jehovha zvi lava ku hi mu tiva khwatsi. A ku na ndlela yin’wani ya ku mu tiva khwatsi ahandle ka ku lera Bhibhiliya hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi lerako. Lomu ka Bhibhiliya hi kuma matimu yo tsumbeka ma kombako lezvi Jehovha a va nga vhikelisa zvona a vanhu vakwe cikhatini ci nga hundza. A matimu lawo ma hi tiyisekisa lezvaku na hinawu nyamutlha i ta hi vhikela. Wona mufananiso wo saseka lowu Isaya a wu tirisileko kasi ku komba lezvi Jehovha a hi vhikelisako zvona. I wulawulile hi Jehovha kota murisi, ni malandza yakwe kota tiyivhu. I wulile lezvi xungetano hi Jehovha: ‘I ta tsombanyisa a tiyivhana mawokweni yakwe, a ti rwala laha cifuveni cakwe.’ (Isa. 40:11) Loku hizwa woko ga ntamu ga Jehovha na gi hi khumbaretile, hi tizwa na hi vhikelekile hi tlhela hi nga chavi. Kasi ku ku tiyisa hlanha u nga chavi hambu u kumana ni zvikarato zvo kota kwihi, ehleketa hi magezu yo tiyisa ya mutsalo wa siku ga nyamutlha. Ma ta ku tiyisa hlanha laha u lwisanako ni zvikarato zvi tako. w19.01 7 ¶¶17-18

U na ni mixuvo yo kari u ti karatelako ku yi tatisa ke? Kuzvilava u ti vekela mixuvo ya ku lera Bhibhiliya siku ni siku kutani ku nyika mihlamulo ya yi nene kutani ku maha khwatsi zvipandze zva wena mitlhanganweni. Zvi nga maha kambe na u ti karatela ku gi tirisa khwatsi a Bhibhiliya ntirweni wa kuchumayela. U ti zwisa kuyini loku u zvi pola hi wece kutani loku a wokari a ku byela ku wa chukwatisa laha ku lavekako? Kuzvilava wa tsaka nguvhu, niku u ni cigelo futsi! Hikuyini? Hi ku u maha lezvi Jehovha a lavako ku u maha, a ku fana na Jesu. (Mav. 27:11) Loku u veka kupima ka wena ntirweni wa Jehovha, u maha ntiro wu to ku nyika litsako wu tlhela wu ku maha u hanyela co ci tiva. Pawule i nyikile wusungukati legi: “Tiyani mu ku nde, mu nga tsekatseki, mu tshama na mu khomekile ntirweni wa Hosi, na mu tiva lezvaku a ntiro wa n’wina a hi wa mahala Hosini.” (1 Kor. 15:58) Loku a vanhu va ti vekela mixuvo tikweni legi, yo kota kuva vanyatimali kutani ku ti lavela nduma, hi lisine a va tsaki, ne ni kutsongwani. Hambu loku va ganya, va tolovela ku nga kumi litsako. — Luka 9:25. w18.12 18 ¶¶12-13

Dhavhidha i wa wulawula hi cikhati leci a vanhu vontlhe laha misaveni va to hanya hi matshinya ya milayo ya Nungungulu. (2 Ped. 3:13) A ciphrofeto ci nga ka Isaya 65:22 ci li: “A masiku ya vanhu ma ta ringana ni masiku ya tisinya.” Lezvo zvi komba ku lava va to tirela Jehovha misaveni yakwe ya yiswa va ta hanya malembe ya talela ga cima. Hi kuya hi Kuvhululelwa 21:1-4, Nungungulu i ta katekisa vanhu. A gin’we ga makatekwa lawo ku fuvisa “kufa”. Adhamu na Evha va luzile thomo ga ku hanya kala kupindzuka Paradhiseni, kanilezvi a misava yi ta tlhela yiva paradhise. Nungungulu i ta katekisa vanhu laha misaveni, kota lezvi a tsumbisileko. Dhavhidha i te a vanhu vo rula ni vo lulama va taga tshomba ya misava va tlhela va hanya ka yona kala kupindzuka. (Lis. 37:11) A zviphrofeto zva bhuku ga Isaya zvi hi vhuna ku ci rindzela hi mahlo yo pswhuka a cikhati leci hi to ti buza hi wutomi paradhiseni go saseka kwalaha misaveni. (Isa. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23) Maku zvi ta maheka rini zvezvo? Zvi ta maheka a cikhati leci ku to tatiseka lezvi Jesu a nga tsumbisa cigevenga leci ci nga dawa laha reveni gakwe. (Luka 23:43) Phela wenawu u ngava kona Paradhiseni lego! w18.12 8 ¶¶22-23

Hi nga zvi kota ku potsa kupima ka tiko hi ku mbhelela ke? Ahihi. Hi tazwa mawonela yo kari ya tiko hakuva hi hanya tikweni legi. (1 Kor. 5:9, 10) Hambu loku hi hi kuchumayeleni, hi tazwa vanhu na va wula mawonela ya hava ni tigondzo ta mawunwa. Kanilezvi, hambu lezvi ku nga ku a hi nge zvi koti ku potsa mawonela ya hava hi kumbhelela, a hi faneli ku tshama hi ku ehleketa hi wona kutani ku ma vhumela. A ku fana na Jesu, hi fanele ku tekela ku ala maalakanyo lawa Sathani a lavako ku hiva nawo. Hi nga ti vhikela hi kuva hi nga zvi sukeli hi ti aneka laha ku nga ni mawonela ni kupima ka tiko. Hi cikombiso, hi fanele ku hlawula khwatsi a vanghana va hina. A Bhibhiliya gi hi tlharihisa lezvaku loku hi maha wunghana ga hombe ni vanhu va nga tireliko Jehovha, hi ta sangula ku pimanyisa mapimisela yabye. (Mav. 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33) Loku hi potsa zvihungato zvi vhuvhumisako tihanyi, wubhayi, ni gondzo ya evholusawu, hi vhikela maalakanyo ya hina lezvaku ma nga chakiswi hi mawonela ma ‘vhalelako a ku tiva Nungungulu’. — 2 Kor. 10:5. w18.11 25 ¶¶16-17

Zvini hi nga mahako kasi hi simama ku tiya hi ku nde, hi famba lisineni? A cin’we ca zvona ku gondzisa van’wani a lisine la Bhibhiliya hi laha u zvi kotako hi kona. A Bhibhiliya gi fananisa lisine ni cipadha. A ku fana ni lezvi a musochwa wo tlhariha a khomako zvi tiya a cipadha cakwe, hinawu hi fanele ku tshama hi khomile Mhaka ya Nungungulu zvi tiya. (Efe. 6:17) Hontlheni hi ngava vagondzisi va va nene, hi “tirisa khwatsi a mhaka ya lisine”. (2 Tim. 2:15) Loku hi gondzisa van’wani hi ku tirisa Bhibhiliya, hi taya hi tiva lisine hi tlhela hi li randza nguvhu. A ku hundza lezvo, hi ta ti yimisela nguvhu a ku nga tshuki hi huma lisineni. A lisine i nchumu wa lisima nguvhu hi nyikilweko hi Jehovha. Li maha lezvaku zvi koteka ku hiva ni wunghana go tiya ni Papayi wa hina wa le tilweni. A ku na nchumu wun’wani wa lisima hi nga wa tava nawo a ku hundza lisine. Jehovha i sina a hi gondzisile zvotala, kanilezvi lawo masangulo ntsena! I tsumbisa ku simama a hi gondzisa kala kupindzuka. Hi cigelo leco, li nyiki lisima a lisine a ku fana ni lezvi u nga wa ta gi nyikisako zvona lisima a perola go dhura; u simama ku “xava [lisine, NM], u nga li xavisi.” — Mav. 23:23. w18.11 9 ¶2; 13-14 ¶¶15-17

Zva koteka ku a mahungu lawo a nga chumayela Nowa na wu nga se chikela a Ntalo na ma patsile ku tlharihisa vanhu xungetano hi kuloviswa loku ku nga hata. Hikuyini hi wulako lezvo? Jesu i te: ‘Khwatsi hi lezvi va ngaga, vanwa, va teka, ni ku tekiwa, a masikwini lawo ya mahlweni ka Ntalo, ku kala siku lego Nowa a nga enghena ha gona lomo tarwini, a va nga tivi nchumu [va wa nga cheli kota, NM] kala wuta Ntalo, wu va kukuleta vontlhe; ku tava nghaho a kuwuyeni ka N’wana wa munhu.’ (Mat. 24:38, 39) Nowa i chumayele hi kutsumbeka a mahungu ya ku tlharihisa vanhu lawa a nga nyikilwe hi Jehovha, hambu lezvi a vanhu vo tala va nga kala va nga cheli kota hi yena. Inyamutlha, hi chumayela mahungu ya Mufumo wa Nungungulu kasi hi vhuna vanhu a ku tiva lezvi Nungungulu a to mahela vanhu cikhatini ci tako. A ku fana na Jehovha, hi lava lezvaku a vanhu va kombisa ku khatala hi mahungu lawa hi chumayelako kasi va “hanya” kala kupindzuka. (Ezek. 18:23) A cikhati hi chumayelako hi muti ni muti kutani ka matshamu yo tala nguvhu vanhu, hi tlharihisa vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona lezvaku va tiva ku a Mufumo wa Nungungulu wu tata wu ta lovisa tiko legi go biha. — Ezek. 3:18, 19; Dhan. 2:44; Kuv. 14:6, 7. w18.05 11 ¶¶8-9

Zvini u faneleko ku maha loku u hanya lomu a ntiro wa hina wu betelwako, u gumesa u khomiwa hi wuhosi gi ku maha zviwutiso xungetano hi vamakabye ke? U fanele ku va byela zvontlhe u zvi tivako? Wona lezvi Jesu a nga maha a cikhati leci a govhernadhori wa muRoma a nga mu maha zviwutiso: Jesu i tirisile tshinya ga nayo ga Bhibhiliya gi nge ku na ni ‘cikhati ca ku miyela, ni cikhati ca ku wulawula’, niku ka zvikhati zvo kari i no miyela futsi! (Mutsh. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Loku hi hi ka ciyimo co fana ni leco, hi fanele ku tlhariha hi tlhela hi ti wonela kasi hi nga veki vamakabye va hina mhangweni. (Mav. 10:19; 11:12) U wa ta maha yini loku a munghana wa wena wa hombe kutani xaka gi maha ciwonho ca hombe u guma u zvi tiva? ‘Wula lisine’. U na ni ntiro wa ku ma byela lisine lontlhe a madhota, u nga fihli nchumu, ne u nga soholoti lisine. A madhota ma na ni fanelo ya ku tiva lisine lontlhe kasi ma kuma ndlela ya yi nene ya ku vhuna munhu loye lezvaku a vhuxa wunghana gakwe na Jehovha. — Jak. 5:14, 15. w18.10 7-8 ¶¶17-18

Hi tihi tindlela ta ku aka van’wani hi lirandzo? A yin’we ya tona ku va ingisela khwatsi. (Jak. 1:19) Loku a munhu a ti phofula hi kombisa lirandzo hi ku mu ingisela lihlazva-mbilu. Ka ciyimo leco, mu mahe zviwutiso hi ndlela ya yi nene, lezvi zvi to ku vhuna ku u mu zwisisa khwatsi. Loku u maha lezvo, zvi ta woneka ni lomu nghoheni ya wena ku hakunene wa mu khatalela, niku yenawu i ta zvi wona. A cikhati a wulawulako, kombisa lihlazva-mbilu u tlhela u mu tsika a ti phofula na u nga mu tsemarisi. Loku u mu ingisela khwatsi, u nga mu zwisisa khwatsi niku zvi nga mu vhuna ku a ku tsumba. Lezvo zvi ta mu olovela ku a ingisela lezvi u wulako laha u zamako ku mu vhuna. Loku hakunene u khatala hi van’wani, va nga chaveleleka. w18.09 11 ¶10; 12 ¶13

Zvi lava cikhati kasi ku a munhu a ingisela mahungu ya Mufumo, a lera Bhibhiliya ni mabhuku ma seketelwako ka gona, a gondza Bhibhiliya ni Vakustumunyu va Jehovha, a longisela mitlhangano, ni kuya mitlhanganweni leyo. Kasi hi maha zvontlhe lezvo, hi fanele ku tirisa cikhati leci hi nga wa ta ci tirisela ku maha zvilo zvin’wani, zvo kala zvi nga hi zva lisima nguvhu. (Efe. 5:15, 16, tlhamuselo wa lahasi.) Zvi teka cikhati muni kasi ku gondza lisine-tshinya la Bhibhiliya? Lezvo zviya hi munhu ni munhu. A ku gondza xungetano hi wutlhari ga Jehovha, tindlela takwe, ni lezvi a zvi vangileko a zvi na magumo. (Rom. 11:33) A Murindzeli wo sangula ku humesiwa (hi ciNgiza) wu fananisile lisine ni “citsangi ca citsongwani”; wu guma wuku: “U nga kumi citsangi cin’we ca lisine basi uku zvi enele. Loku a citsangi cin’we ca lisine ci wo enela, Nungungulu i wa nga ta hi gondzisa zvilo zvin’wani zvo tala lomu ka Mhaka yakwe. Hikwalaho, lavetela cin’wani, u tlhela u lavetela cin’wani, u nga karali.” Hambu a cikhati hi to hanya kala kupindzuka, contlhe cikhati ku tava ni zvotala zvi to lava ku hi gondza xungetano hi Jehovha. Hambulezvo, zva lisima a ku hi tirisa cikhati ca hina kasi hi gondza zvotala hi laha hi zvi kotako hi kona. w18.11 5 ¶7

A Bhibhiliya gi li a vanuna va fanele ku kombisa kukhatala ni ku zwisisa vasati vabye. (1 Ped. 3:7) A nuna a zwisisako wa zvi tiva ku hambu lezvi a kalako a nga fani ni sati wakwe hi tindlela to tala, a hi lezvaku ova wa lisima ku hundza sati wakwe. (Gen. 2:18) I kombisa kukhatala hi lezvi a sati wakwe a ti zwisako zvona niku wa mu dzundza a tlhela a mu nyika lisima. A nuna a khatalako hi lezvi a sati wakwe a ti zwisako zvona a nga tshuki a maha zvilo zvi nge khwatsi o navela vavasati van’wani, ku ngava hi kukongoma, hi tisayite ta ku maha vanghana kutani ka Internet. A nga ngheni ka tisayite ta ku maha vanghana leti ti vhuxako manyawunyawu ya masango, niku a nga ngheni ka tisayite to kala ti nga hlazvekangi. (Joba 31:1) Hi lisine, i simama a tsumbekile ka sati wakwe hakuva wa mu randza niku i randza Jehovha a venga zvobiha. — Lis. 19:14; 97:10. w18.09 28 ¶¶3-4

A ku hanya hi lezvi hi gondzako lomu ka Mhaka ya Nungungulu a zvi olovi. Hikuyini? A cin’we ca zvigelo hi lezvaku kasi hi maha zva zvi nene hi fanele kuva vanhu vo ti koramisa. Ka ‘masiku lawa yo gumesa’ zva karata ku ti koramisa, hakuva a vanhu vo tala ‘va ti randza wutsumbu, va randza mali, va na ni matshandza, va na ni manyanga,’ niku a va ‘tivi ku ti khoma’. (2 Tim. 3:1-3) Hina kota malandza ya Nungungulu, ha zvi tiva lezvaku a matshamela lawo ma bihile. Hambulezvo zvi nga wonekisa ku khwatsi lava va nga ni matshamela lawo va hanya khwatsi niku vo ti buza hi wutomi hi lisine. (Lis. 37:1; 73:3) Hi nga tshuka hi ti wutisa ku: ‘Zva lisima hakunene a ku zama ku rangisa zvilaveko zva van’wani ku hundza lezvi zva mina? Loku ndzi ti koramisa, a vanhu va ta simama ku ndzi komba cichavo?’ Loku hi tsika moya wa makangwa wa tiko wu hi thapela, hi nga daya kuzwanana ka hina ni vamakabye va hina niku hi ta tlhela hi maha ku a van’wani zvi va karatela ku tiva ku hi maKristu. Kanilezvi loku hi gondza ka zvikombiso zva malandza yo ti koramisa ya Nungungulu hi tlhela hi ma pimanyisa, hi ta vhuneka. w18.09 3 ¶1

Hi cikhati cokari Jehovha i wa hi yece. Hi kulandzela i no boha ku vanga tingilozi le tilweni ni vanhu laha misaveni — zvontlhe a zvi nyika wutomi. Jehovha, a “Nungungulu wo tsaka”, wa zvi randza ku nyika zvilo zva zvi nene. (1 Tim. 1:11, NM; Jak. 1:17) Kota lezvi Jehovha a lavako ku hinawu hi tsaka, i hi gondzisa kuva hi hana. (Rom. 1:20) Nungungulu i mahile vanhu hi mufananiso wakwe. (Gen. 1:27) Lezvo zvi wula ku Jehovha i hi vangile na hi hi ni matshamela yo fana ni lawa a nga nawo. Kasi hi kuma litsako la lisine hi tlhela hi katekisiwa hi Jehovha, hi fanele ku mu pimanyisa. Hi fanele ku khatala hi van’wani hi tlhela hi hana na zvi sukela mbilwini. (Filp. 2:3, 4; Jak. 1:5) Hikuyini? Hi ku hi zvalezvo Jehovha a nga hi vangisa zvona. Hambu lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi, hinawu hi nga mu pimanyisa hi tlhela hiva vanhu vo hana. Jehovha i lava lezvaku hi mu pimanyisa. Hikwalaho ha mu tsakisa loku hi hana. — Efe. 5:1. w18.08 15 ¶¶1-2; 16 ¶4

A vapizani va Kristu a va ingisi gezu gakwe hi ku demba ndleve ka lezvi a wulako basi; kanilezvi hi ku tlhela va zvi maha. A va colopetelwi hi “ku karateka hi wutomi”. (Luka 21:34) Kanilezvi, va rangisa ku ingisa milayo ya Jesu wutomini gabye hambu loku va kumana ni zviyimo zvo karata. A vamakabye lavo, va ti yimisele ku simama va tsumbeka ka Jehovha hambu vo xanisekisa kuyini. A ndlela yin’wani ya ku komba lezvaku ha mu ingisa Jesu ku tirisana khwatsi ni lava a va yimisileko kasi ku hi rangela. (Mah. 13:7, 17) A hlengeletano ya Nungungulu yi cicile zvilo zvo tala ka malembana lawa. A zvilo lezvo zvi patsa lezvi hi chumayelisako zvona, matirisela ya zvilo zvo kari kuchumayeleni, lezvi hi mahisako zvona a mitlhangano, ni lezvi hi akisako zvona ni ku vhuxisa ni ku hlayisa a tiSalawu ta Mufumo. Ha zvi bonga nguvhu a zvileletelo lezvo zvi chikelako hi cikhati ci nene, lezvi zvi kombisako lirandzo la Jehovha zvi tlhela zvi mahelwa ku vhuna hina. Laha hi ti karatelako ku zvi landzela, ha tiyiseka lezvaku Jehovha i ta hi katekisa. w19.03 10-11 ¶¶11-12

A hi faneli ku tsumba mahungu yo kala ma nga hi lisine khwatsi! Hi nga gondza cokari ka lezvi zvi nga humelela vaIzrayeli va masikwini ya Joxuwa, lava va nga hanya le mupela-gambo wa Congo wa Jordhani. (Jox. 22:9--34) A vaIzrayeli lavo va nozwa lezvaku lava va nga hanya le mutsuwuka-gambo wa Jordhani va akile alati ga hombe kusuhani ni congo. A mahungu lawo ma wa hi lisine, kanilezvi ma wa nga hi lisine lo mbhelela. Lezvo zvi mahile vaIzrayeli lava va nga hanya le mupela-gambo va alakanya ku a vamakabye vabye va nga hanya le mutsuwuka-gambo va wa tsikile ku ingisa Jehovha. (Jox. 22:9-12) Kanilezvi na va nga se va yela, a vaIzrayeli lava va nga hanya le mupela-gambo va no rumela vavanuna vo kari kasi va ya tiva lisine la mhaka. Zvini lezvi a vanhu va nga gumesa va zvi pola? A alati va wa gi akele ku kasi a vanhu vontlhe va zvi tiva ku va wa khozela Jehovha. Handle ko kanakana a vaIzrayeli va tsakile nguvhu hi lezvi va nga ti nyika cikhati ca ku yi hlola khwatsi a mhaka leyo, wutshan’wini ga ku tsutsumela ku yalwa ni vamakabye vabye. w18.08 6 ¶¶9-10

Kota lezvi Pawule a nga wula, hambu lava va khozelako Jehovha va nga tshuka va maha zvo biha, kuzvilava va tlhela va alakanya ku Jehovha wa ha simama ku va tsakela. Kanilezvi a ku wula basi lezvaku u lava kuva munghana wa Jehovha kutani ku wula ku wa tsumbeka kakwe, a zvi wuli ku Jehovha wa tsaka hi wena. (1 Kor. 10:1-5) Laha Mosi a nga hlwela ku wuya hi le Citsungeni ca Sinayi, a vaIzrayeli va no sangula kukarateka. Loku a kugumesa ka tiko legi ku nga chikeli hi cikhati leci hi nga ci alakanya, hinawu hi nga sangula kukarateka. Hi nga ha sangula ku alakanya lezvaku a zvilo zvo saseka lezvi Jehovha a hi tsumbisako zva hi kule nguvhu kutani ku a zvi nge maheki. Hi nga ha sangula ku veka kupima ka lezvi hi zvi lavako wutshan’wini ga lezvi Jehovha a zvi lavako. Loku hi nga ti woneli, hi nga hambuka ndleleni ya Jehovha hi sangula ku maha zvilo zva ku hi wa nga alakanyi ku hi nga tshuka hi maha. w18.07 19-20 ¶¶17-18

Jehovha wa tiva a mun’we ni mun’wani wa hina. Kanilezvi zvini hi faneleko ku maha kasi hiva vanghana va Jehovha? Hi fanele ku mu randza hi tlhela hi hendleleta wutomi ga hina kakwe. (1 Kor. 8:3) Hi fanele ku hlayisa wunghana ga hina ga lisima legi hi nga nago ni Papayi wa hina wa le tilweni. A ku fana ni maKristu yo sangula ya le Galatiya, hi fanele ku tsika kuva tikhumbi ta “mintamu yo sangula leyi yi nga ni gome” ya tiko legi, a ku patsa ni ku ganya ni nduma lezvi a tiko gi nyikako. (Gal. 4:9) A vamakabye va le Galatiya va wa sina va mu tiva Nungungulu, niku yenawu i wa va tiva. Kanilezvi Pawule i te a vamakabye lavo va wa ‘tlhelele ndzhako’ ka zvilo zvo kala zvi nga vhuni nchumu. Hikwalaho, hi magezu man’wani i wo va wutisa ku: ‘Hikuyini mu tlhelelako ndzhako muva tikhumbi ta zvilo zvo kala zvi nga vhuni nchumu?’ w18.07 4 ¶¶5-6

A hi faneli ku rindzela ku kala hi xaniseka hi ku nga ingisi milayo ya Nungungulu kasi hi tiva zva zvi nene ni zva kubiha. Hi nga gondza ka zvihoxo lezvi a van’wani va zvi mahileko ka cikhati ci hundzileko. A zvikombiso lezvo zvi kona lomu ka Bhibhiliya. A zvileletelo lezvo zvita hi ka Nungungulu niku hi zvona zva zvi nene ku hundza zvontlhe zvi nga kona! Hi cikombiso, ehleketa hi lezvi Dhavhidha a nga xanisekisa zvona andzhako ka kuva a tsikile ku ingisa Jehovha a maha wubhayi na Bhatexebha. (2 Sam. 12:7--14) A cikhati u lerako matimu lawo, ti wutise lezvi: ‘Dhavhidha na a mahile yini kasi a nga weli ka zvikarato lezvo? Ndzi nga maha yini loku ndzi hi ka ciyimo co fana ni leco? Loku ndzi ringwa ku maha wubhayi ndzi wa ta fana na Dhavhidha kutani na Josefa?’ (Gen. 39:11-15) Loku hi ehleketa khwatsi hi wuyelo go biha ga ku wonha, hi ta engetela ku ‘venga kubiha’. — Am. 5:15. w18.06 16 ¶5; 17 ¶7

Loku a vanhu va wona wubihi, va ti nghenisela nguvhu ka politika. A cikhati leci Jesu a nga hi laha misaveni, a ku hakhela khupo ku wa hi nchumu wu nga maha vanhu vo tala va yima ni partidhu yo kari ya politika. Niku ku wa hi ni mikhupo yo tala yi nga lava ku hakhelwa, yo kota zvilo lezvi a munhu a nga hi nazvo, wutshamu, ni tiyindlu. Ahandle ka lezvo, lava va nga khupisa vanhu va wa hi vakanganyisi va hombe, lezvi zvi nga maha ku a cikarato ci biha nguvhu. Ka zvikhati zvin’wani va wa xava zvikhundla zvo tlakuka ka varangeli va mufumo va guma va tirisa zvikhundla lezvo kasi va kuma timali to tala. Zakewu, loyi a nga hi hosi ya vahlengisi le Jeriko, i mahile munhu wo ganya hi lezvi a nga va khupisa mali yo tala a vanhu. (Luka 19:2, 8) A valala va Jesu va zamile ku mu maha a ti nghenisela ka timhaka ta ku hakhela khupo. Va mu wutisile xungetano hi “ndzhuvo”, ku nga hi khupo wa dhenaryo yin’we lowu a vaJudha vontlhe va nga fanele ku hakhela. (Mat. 22:16-18) Handle ko kanakana, a vaJudha va wa wu venga a khupo lowo hakuva wu wa va alakanyisa lezvaku va fumiwa hi vaRoma. w18.06 6 ¶¶8-10

Contlhe cikhati a ku yima tlhelweni ga Sathani zvi neha hlomulo. A zvi bhindzuli nchumu! (Joba 21:7-17; Gal. 6:8) Hikuyini zvi nga zvi nene a kuva hi tiva ku hi Sathani a fumako misava? Lezvo zvi hi vhuna kuva ni mawonela yo ringanisela hi tihosi ta misava ni ku hi kuca ku chumayela mahungu yo saseka. Ha zvi tiva ku Jehovha i lava ku hi kombisa cichavo ka tihosi. (1 Ped. 2:17) I rindzela ku hi ingisa milayo ya tihosi leto loku yi nga lwisani ni matshinya yakwe ya milayo. (Rom. 13:1-4) Kanilezvi ha zvi tiva kambe lezvaku hi fanele ku simama hi nga ti ngheniseli ka politika kutani ku yima tlhelweni ga partidhu yo kari kutani hosi yo kari. (Joh. 17:15, 16; 18:36) Kota lezvi hi zvi tivako ku Sathani i zama ku fihla vito ga Jehovha ni ku mu chakisa, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku gondzisa vanhu a lisine xungetano hi Nungungulu. Hi tizwa matshandza hi ku vitaniwa hi vito gakwe ni ku gi tirisa. A kurandza Jehovha zva lisima nguvhu a ku hundza ku randza mali kutani titshomba. — Isa. 43:10; 1 Tim. 6:6-10. w18.05 17 ¶¶8-9

Loku a nuna ni sati va kumana ni zvikarato wukatini gabye va fanele ku hambana ke? A Bhibhiliya a gi xaxameti zvigelo zvi nga mahako ku a nuna ni sati va hambana. Pawule i tsalile lezvi: “Loku a wasati a hi ni nuna a nga kholwiko, a nga tsiki nuna wakwe loku a nuna loye a ha zvi lava ku tshama naye.” (1 Kor. 7:12, 13) A wusungukati legi ga tira ni nyamutlha. Hambulezvo, ku na ni zviyimo zva ku a “nuna a nga kholwiko” a nga ha komba lezvaku a nga ‘ha zvi lavi ku tshama’ ni sati wakwe. Hi cikombiso, a ngava munhu wa kuba nguvhu, laha ka kuza a sati a zvi wonisa ku a nga nghenelwa hi mababyi hambu ku dawa futsi. A nga tshuka a ala ku xava lezvi zvi lavekako kambe kasi ku hlayisa sati ni va ngango wakwe, kutani a mu betela ku tirela Nungungulu. Ka zviyimo lezvo, a sati a nga muKristu a nga ha ti hlawulela ku hambana naye, hi ku wona lezvaku a nuna wakwe a nga ha ‘zvi lavi ku tshama naye’, hambu loku o wula ni cihi. Hambulezvo, ku ni maKristu ma nga hi ka ciyimo leco ma nga hlawula ku tshama ni vanuna vabye. Va timisele va zama ku chukwatisa wukati gabye. w18.12 13 ¶¶14, 16; 14 ¶17

Ka mufananiso wa mubyali, wu nga ka Luka 8:5-8, 11-15, Jesu i tlhamusele lezvaku a mbewu i “mhaka ya Nungungulu,” kutani mahungu ya Mufumo wa Nungungulu. A misava ku wuliwa mbilu ya munhu. A mbewu leyi yi nga wela ka misava yo saseka yi humesile timitsu, yi hluka yi maha sinya ya hombe, yi “pswala hi ka 100”. A ku fana ni lihlanga la trigo la mufananiso wa Jesu leli li nga pswaliko zvihlangana zva zviswa, kanilezvi li pswalako timbewu ta tiswa, hinawu a hi pswali a vapizani vaswa, kanilezvi li pswala timbewu tiswa. Hi zvi mahisa kuyini? Contlhe cikhati hi bhulako ni van’wani xungetano hi Mufumo wa Nungungulu, zvi fana ni loku hi engetela ni ku xwanya timbewu leto ti byalilweko mbilwini ya hina. (Luka 6:45; 8:1) Hikwalaho, laha hi simamako hi chumayela a mahungu ya Mufumo wa Nungungulu, ho ‘pswala mihandzu hi kutimisela’. w18.05 5-6 ¶¶10-11

Pawule i wa ti yimisele ku ‘nyikela zvontlhe’ a ku patsa ni “wutsumbu” gakwe hi kota ya vamakabye. I zvi kombisile hi mitiro lezvaku i wa ti yimisele ku va mahela ni cihi ci nga laveka. (2 Kor. 12:15) A madhota wonawu ma fanele ku tiyisa van’wani ma tlhela ma va chavelela hi magezu ni mitiro. Lezvo zvi ta komba ku hakunene ma khatala hi hina. (1 Kor. 14:3) A zvikhati zvin’wani, a ku tiyisa van’wani zvi patsa ku va nyika wusungukati. A madhota ma nga gondza ka zvikombiso zva lomu ka Bhibhiliya kasi ma tiva ku maha lezvo hi ndlela yi tiyisako. Jesu i nyikile cikombiso ci nene mhakeni leyi a cikhati a nga rumela mahungu mabandleni ya le Aziya Menor andzhako ka loku a delwe a tlhela a vhuxiwa. I wa hi ni wusungukati ga ntamu a nga lava ku nyika bandla ga le Efesusi, ni ga le Pergamumi, ni ga le Tiyatira. Hambulezvo i rangile hi ku va dzundza hi zvilo zva zvi nene lezvi va nga zvi maha. (Kuv. 2:1-5, 12, 13, 18, 19) A madhota ya hina ma ti karatela ku pimanyisa Kristu a cikhati ma nyikako wusungukati van’wani. w18.04 23 ¶¶8-9

Vapswali, mu na ni ntiro wa hombe wa ku vhikela vana va n’wina kasi a timbilu tabye ti nga hehliwi hi Sathani. Ha tiyiseka ku mu maha zvontlhe mu zvi kotako kasi ku va vhikela mababyi a vana va n’wina. Mu basisa miti ya n’wina mu tlhela mu hoxa zvontlhe zvi nga wa ta mu vangela mababyi — n’wina ni vana va n’wina. Hi kufanana, mu fanele ku vhikela vana va n’wina lezvaku va nga woni mafilmi, milongoloko ya televhizawu, tisaite, kutani tijogo ti nga wa ta va hehla, vava ni mawonela ya Sathani. Jehovha i mu nyikile ntiro wa ku va gondzisa kasi vava vanghana va yena. (Mav. 1:8) Hikwalaho, mu nga chavi ku veka milayo laha kaya yi seketelwako lomu ka Bhibhiliya. Byelani vana va n’wina lezvi va faneleko ku sixtira ni lezvi va nga faneliko, mu tlhela mu va tlhamusela a ku hikuyini. (Mat. 5:37) Laha va yako va kula, va gondziseni ku pimisa ha voce, va tiva zva zvi nene ni zva kubiha hi kuya hi milayo ya Jehovha. (Mah. 5:14) Mu nga rivali a mhaka leyi: A vana va n’wina va ta gondza zvotala nguvhu ka lezvi mu zvi mahako. — Dhewu. 6:6, 7; Rom. 2:21. w19.01 16 ¶8

Hambu loku wa ha hi muswa, u nga maha cokari kasi vontlhe laha bandleni va tizwa na va laveka. A yin’we ya tindlela ta ku maha lezvo ku chatana wunghana ni vanhu va kulileko hi tanga. Va wutise ku cini ci va vhunileko ku simama va tirela Jehovha hi malembe yo tala. Va nga ku gondzisa zvilo zvo tala zva lisima. Lezvo zvi ta va tiyisa zvi tlhela zvi ku tiyisawu! Niku hontlheni, kani hi vaswa kani hi vahombe, hi nga hoyozela vapfhumba Salawini ya Mufumo hi lirandzo. Loku u hi ni ciavelo ca ku fambisa mutlhangano wa kuya ntirweni wa kuchumayela, u nga vhuna vamakabye va kulileko hi tanga lezvaku va tsika kuwonekela kabye ku woninga nguvhu. Va nyike cipandze ca ci nene co tirela kona. Va ave ni vaswa. A vamakabye va kulileko hi tanga ni lava va nga ni zvibabya-babyani va tolovela ku mbhela ntamu hi lezvi va kalako va nga ha chumayeli ku fana ni kale. Kani va kale ku ya chikela kwihi hi tanga kutani hi malembe lisineni, a wunene ga wena gi nga va kuca ku simama va chumayela hi kuhiseka. — Lev. 19:32. w18.06 23-24 ¶¶10-12

A hi faneli ku tshuka hi rivala lezvaku Jehovha i hi tlhatlhisile ka wukhumbi ga ciwonho ni kufa. A ndzhiho wu hi nyika thomo ga ku tirela Nungungulu na hi hi ni livhalo li basileko, niku lezvo zvi hi nyika litsako la lisine.(Lis. 40:8) Hi nga tiri ku wula ku ha mu bonga Jehovha basi. Hi fanele ku tlhela hi ti karatela ku nga tirisi a kutlhatlheka ka hina hi ndlela ya hava. Hi cikombiso, mupostoli Pedro i hi tlharihisile lezvaku hi nga ti yimeleli hi kutlhatlheka loko kasi ku maha zvilo zvo biha. A citlharihiso leci ci hi alakanyisa lezvi zvi nga humelela vaIzrayeli le ciwuleni. Hinawu nyamutlha ha ci lava citlharihiso leco, niku kuzvilava nyamutlha hi kona ci lavekako nguvhu. Sathani ni tiko gakwe va hi komba zvilo zvo tala zvo naveleka kasi ku boha, kuga, kunwa ni ku ti hungata hi zvona. A vahaxi va mahungu va tirisa vanhu vo saseka kasi ku hi maha hi navela ku xava zvilo zvaku hi lisine a hi zvi lavi. Zva olova ku hi xengwa hi tiko, hi tirisa kutlhatlheka ka hina hi ndlela ya hava. w18.04 11 ¶¶7-8