Abril

Aristarkusi, a muKristu wa le Tesalonika loyi a nga tshama le Makedhoniya, i kombile lezvaku i wa hi munghana wo tsumbeka wa mupostoli Pawule. A khati go sangula hi lerako xungetano hi Aristarkusi lomu ka Bhibhiliya, hi cikhati leci Pawule a nga vhuxela a va le Efesusi ka lipfhumba lakwe la wunharu kota murumiwa. A cikhati a nga fambafamba na Pawule, Aristarkusi i no khomiwa hi citshungu. (Miti. 19:29) Loku a tlhatlhilwe, a nga tsutsumangi kasi a pona a mhango leyo, kanilezvi i simamile na Pawule. Andzhako ka tihweti to kari, Aristarkusi i simamile a yima na Pawule le Grekiya hambu lezvi a valala va Pawule va nga simama va zama ku mu daya. (Miti. 20:2-4) A cikhati leci Pawule a nga yisiwa Roma kota cibochwa, kwalomu ka va 58 Nguveni ya Hina, Aristarkusi i wa hi zvin’we naye ka lipfhumba lelo niku hi wumbiri gabye va xanisekile hi kota ya ku pandzekelwa hi citimela. (Miti. 27:1, 2, 41) Zvi wonekisa ku loku va chikele le Roma, i tshamile na Pawule lomu paxweni hi cikhati co kari. (Kol. 4:10) Handle ko kanakana, Pawule i tiyisilwe nguvhu a tlhela chavelelwa hi munghana loye wo tsumbeka! A ku fana na Aristarkusi, hi nga komba lezvaku hi vanghana vo tsumbeka hi ku simama ni vamakabye va hina ka zvikhati zva zvi nene ni “kuxanisekeni” kabye. w20.01 9 ¶¶4-5

A munhu a totilweko a nga ha tizwa na a nga ringanelwi hi thomo lego ga hombe. Kanilezvi a nga tshuki a kanakana lezvaku Jehovha i mu hlawulile. A ku hambana ni lezvo, a nga ti koti hi kutsaka ni kubonga loku a alakanyela a kutsumba kakwe. (1 Ped. 1:3, 4) Maku, xana lezvo zvi wula ku lava va totilweko va xuva kufa? Mupostoli Pawule wa hlamula a ciwutiso leci. I fananisile a miri wabye wa nyama ni tenda, a guma aku: “Hina lava hi nga ka tenda legi ha keta ni ku karateka, hakuva a hi zvi lavi ku tlhatlha leyi hi nga nayo, kanilezvi hi lava ku ambala leyi yin’wani kasi a yindlu leyi yi fako yi vhaletwa hi wutomi.” (2 Kor. 5:4) A maKristu lawa a ma swireki hi wutomi ga laha misaveni ma gumesa ma xuva kufa hi ku hakisa. Kanilezvi, ma tsaka hi wutomi ma tlhela ma lava ku tirela Nungungulu siku ni siku gi cako na va hi ni maxaka yabye ni vanghana vabye. Hambulezvo, kani zvini ma mahako, contlhe cikhati ma ehleketa hi thomo lego ga hombe ma gi rindzelako. — 1 Kor. 15:53; 2 Ped. 1:4; 1 Joh. 3:2, 3. w20.01 23 ¶¶12-13

Kasi ku hi gondzisa, a Papayi wa hina wa lirandzo wa hi laya loku zvi laveka. I tirisa tindlela to tala. Hi cikombiso, lezvi hi zvi gondzako lomu ka Mhaka yakwe kutani lezvi hi zvi zwako mitlhanganweni zvi nga hi maha hi cica. Kutani a civhuno leci hi ci lavako hi nga nyikiwa hi madhota. Kova ni kwihi lomu a kulaya loko ku tako hi kona, contlhe cikhati Jehovha i hi laya hakuva wa hi randza. (Jer. 30:11) Jehovha wa hi seketela loku hi kumana ni zvikarato. A ku fana ni papayi wo khatala a seketelako a vana vakwe loku va kumana ni zvikarato, a Papayi wa hina wa le tilweni wa hi seketela loku hi kumana ni zvikarato. I tirisa a moya wakwe wo basa kasi a hi vhikela ka zvontlhe zvi nga wa ta goha a wuxaka ga hina naye. (Luka 11:13) Jehovha i tlhela a hi vhuna loku hi karatekile. Hi cikombiso, i hi nyikile a citsumbiso co tsakisa. A citsumbiso leco xungetano hi cikhati ci tako ci hi vhuna ku timisela zvikarato. Tiva lezvi: Zvontlhe zvilo zvo biha zvi hi xanisako, a Papayi wa hina wa lirandzo i ta zvi fuvisa zvi ku bhi. Zvontlhe a zvikarato lezvi hi kumanako nazvo zva cikhatanyana, kanilezvi a makatekwa ya Jehovha ya kala kupindzuka. — 2 Kor. 4:16-18. w20.02 5 ¶¶14-15

Hi nga zvi kota a kulwa ni matshoho kala hi ma hlula! A hi wone a cikombiso ca vamakabye va Josefa. Loku ku hundzile malembe na va xanisile Josefa, va no ya mu kuma Gibhite. Na a nga se ti tivekisa lezvaku hi yena mani, i no va ringa kasi a wona lezvaku va wa ha hi ni matshoho ke. I noga navo zvakuga a nyika Bhenjamini, a ndzisana yakwe, a zvakuga zvo tala a ku hundza zva lava van’wani. (Gen. 43:33, 34) Hambulezvo, a ci kona ci kombako lezvaku a vamakabye va Bhenjamini va vile ni matshoho hi yena. Kanilezvi va kombisile kukhatala hi makabye wabye ni papayi wabye Jakobe. (Gen. 44:30-34) Kota lezvi a vamakabye va Josefa va nga kala va nga ha hi na matshoho, va zvi kotile ku vhuxa kurula laha ngangweni wabye. (Gen. 45:4, 15) Hi kufanana, loku hi tsuwula matshoho hi ta vhuna a ngango wa hina ni bandla lezvaku zvi simama ni kurula. Jehovha i lava lezvaku hi hlula matshoho hi tlhela hi hlota kurula. Loku hi gondza kuva vanhu vo ti koramisa, ni vo xalala hi lezvi hi nga nazvo, ni vo bonga hi nga tava ni wutshamu ga ku tshama a matshoho. w20.02 19 ¶¶17-18

A yin’we ya tindlela ta ku komba lezvaku hinawu ha mu randza Jehovha ku bhula naye hi mukhongelo. A lirandzo la wena hi Jehovha li ta kula a cikhati leci u bhulako naye xungetano hi kukarateka ka wena niku mu bonga hi zvontlhe a ku mahelako. A wunghana ga wena na Jehovha gi ta tiya loku u wona lezvi a hlamulisako zvona a mikhongelo ya wena. U ta tiyiseka lezvaku wa ku zwisisa. Kanilezvi, kasi u maha munghana wa hombe wa Jehovha zvi lava ku u tiva lezvi a zvi randzako, lezvi a zvi vengako, ni ndlela leyi a mahako hi yona zvilo. U fanele ku tiva lezvi a zvi lavako ka wena kambe. I ndlela yin’we basi u nga tivako ha yona a zvilo lezvo, ku nga ku gondza a Mhaka yakwe, a Bhibhiliya. Hikwalaho, gondza a ku gi nyika lisima. A Bhibhiliya hi gona goce gi nga ni lisine xungetano hi Jehovha ni kungo gakwe hi wena. U nga komba lezvaku wa gi nyika lisima a Bhibhiliya hi ku gi lera siku ni siku, hi ku longiselela a cigondzo ca wena ca Bhibhiliya, ni ku tirisa lezvi u zvi gondzako. (Lis. 119:97, 99; Joh. 17:17) U nawo a longoloko wa ku lera a Bhibhiliya? Wa wu landzela hi ku lera a Bhibhiliya siku ni siku? w20.03 5 ¶¶8-9

Loku u nga ha zvi koti a ku famba nguvhu, u nga tshama lomu ko tala vanhu u chumayela lava va hundzako. Kuzvilava u nga chumayela hi citshuketi kambe, hi mapapilo, kutani hi telefone. A vahuweleli vo tala va kalako va nga zvi koti ku chumayela hi muti ni muti hi kota ya mababyi ni zvikarato zvin’wani, va nga simama va kuma litsako hi ku chumayela hi tindlela leti tin’wani. Hambu loku u nga mahi zvotala hi kota ya mababyi, u nga maha ntiro wa wena hi kumbhelela. Pawule, i te: “Zvilweni zvontlhe ndzi na ni ntamu hi kota ya loyi a ndzi tiyisako.” (Filp. 4:13) Pawule i lavile ntamu lowo a cikhati a nga babya ka yin’we ya tiendzo takwe kota murumiwa. I tlhamusele va le Galatiya aku: “Ndzive ni thomo ga ku kanela mahungu ya ma nene ka n’wina hi khati go sangula hi lezvi ndzi nga kari ndzi babya.” (Gal. 4:13) A zvikarato zva wenawu zvi nga ku nyika thomo ga ku chumayela mahungu ya ma nene ka van’wani, vo fana ni vadhokodhela, va enfermeiro ni lava va hlayisako vababyi. A kutala ka vona, va le ntirweni a cikhati leci a vahuweleli lava van’wani va yako mitini yabye. w19.04 4-5 ¶¶10-11

Hi 2018, a vahuweleli va 223 000 ni ku hundza va wa hanya ka matiko lawa a mufumo wu hi betelako ku khozela Jehovha, kutani wu hi vekelako mimbhingano yo tala ka lezvi hi nga zvi mahako ntirweni wa hina wa wuKristu. Lezvo a zvi hi hlamalisi. A maKristu ya lisine ma zvi tiva ku ma ta xanisiwa. Ni kwihi lomu hi hanyako kona, a mifumo ya tiko legi yi nga tshuka yi hi betela ku khozela Nungungulu wa hina wa lirandzo, Jehovha — lezvo na hi nga zvi rindzelangi. Loku a mufumo wu hi betela ku khozela Jehovha, hi nga phazama hi pimisa lezvaku Nungungulu a nga ha hi tsakeli. Kanilezvi, alakanya lezvaku a kuxanisiwa a zvi wuli ku Jehovha i hi kwatele. Ehleketa hi cikombiso ca mupostoli Pawule. A zvi kanakanisi a ku Nungungulu i wa tsaka hi yena. Pawule ive ni thomo ga ku tsala a 14 wa mapapilo ya Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu a tlhela ava mupostoli wa vamatiko. Hambulezvo, i xanisilwe yi nga chayi. (2 Kor. 11:23-27) Ka cikombiso leci ca mupostoli Pawule, hi gondza ku Jehovha wa vhumelela ku a malandza yakwe yo tsumbeka ma xanisiwa. w19.07 8 ¶1, ¶3

A yin’we ya tindlela ta ti nene nguvhu leti Jehovha a kombako lezvaku wa khatala hi hina ku hi vhuna kulwa ni valala va hina. A valala va hina va hombe hi Sathani ni madhimoni yakwe. Jehovha wa hi tlharihisa kasi hi ti wonela valala lava a tlhela a hi nyika lezvi zvi lavekako kasi hilwa navo. (Efe. 6:10-13) Loku hi tsumba Jehovha hi kumbhelela hi tlhela hi tsutsumela ka yena, hi nga zvi kota ku mu hlula Sathani. Hinawu hi nga tiyiseka a ku fana na mupostoli Pawule, loyi a nga tsala ku: “Loku Nungungulu a hi na hina, himani a to hi vhukela?” (Rom. 8:31) Kota maKristu ya lisine, a hi ti geli cikhati hi zvilo zva Sathani ni madhimoni yakwe. Hi yisa kupima ka Jehovha ni ntiro wakwe. (Lis. 25:5) Hambulezvo, zva laveka ku hi tiva leci Sathani a ci tirisako nguvhu. Hikuyini? Kasi a nga hi hluli. — 2 Kor. 2:11. w19.04 20 ¶¶1-2

Loku hi chavelela wokari a karatekileko zvi lava ku hi mu ingisela khwatsi. A ku ingisela khwatsi zvi hundza ku tshama u ku tse u cuwukela loyi a wulawulako, wena u nga wuli nchumu. Kanilezvi, a ku tiva ku ingisela khwatsi zvi patsa ku kombisa wunene ni ku zwela wusiwana. Ka zvikhati zvin’wani a magezu matsongwani hi ma wulako hi cichavo ni lirandzo, ma nga komba lezvi hi ti zwisako zvona. U nga ha wula lezvi: “Vasan’wina, ndza ku zwela hi lezvi zvi nga ku humelela!” Kuzvilava u nga ha mu wutisa ciwutiso cin’we kutani zvimbiri kasi ku tiyiseka lezvaku wena wa zvi zwisisa lezvi a wulako munghana wa wena a karatekileko. U nga ha mu wutisa ku: “Lezvi ndzi nga zvi zwisisa hi zvona u nga wula ke?” Kutani ku: “A cikhati u nga wula lezvo, ndzi zwisisile ku . . . Hi zvona ke?” A wulawulela lego ga lirandzo, gi nga tiyisekisa loyi a ti phofulako lezvaku hakunene wa mu ingisela, zvi tlhela zvi ku vhuna wena ku wona lezvaku wa mu zwisisa ke. (1 Kor. 13:4, 7) Hambulezvo ti wonele — u nga rivali ku simama u “nonoka ku wulawula.” U nga mu tsemarisi kasi ku mu nyika wusungukati kutani ku mu kawuka. Kombisa lihlazva-mbilu. Wutshan’wini ga ku zama ku mu byela ku maha lezvi kasi ku lulamisa cikarato ca wena, hi lava ku va kombisa wunene niku ha va zwela wusiwana. — 1 Ped. 3:8. w19.05 17-18 ¶¶15-17

Laha ngangweni, a nuna i faneli ku randza a sati wakwe “a ku fana ni lezvi Kristu yenawu a randzileko bandla”. (Efe. 5:28, 29) A nuna i fanele ku pimanyisa a lirandzo la Kristu lo vhumela ku luza zvokari, hi ku rangisa lezvi zvi to vhuna sati wakwe ni lezvi zvi mu tsakisako. A vavanuna vo kari zvi nga tshuka zvi va karatela ku kombisa a lirandzo lelo, kuzvilava hi ku ngha va kulele cikari ka vanhu va kalako va nga khatali hi van’wani ne va nga kombisiko lirandzo. Zvi nga tshuka zvi karata ku hlula tshamela lego ga hava. Kanilezvi, va fanele ku cica futsi kasi va ingisa a nayo wa Kristu. A nuna loyi a vhumelako ku luza zvokari hi ku randza sati wakwe, a sati wa kona i ta mu kombisa nguvhu cichavo. A papayi a randzako vana vakwe hi mbilu yontlhe, a nga tshuki a va zangarisa hi magezu ni mitiro. (Efe. 4:31) Kanilezvi, i kombisa ku wa va tsakela niku wa va randza hi ndlela yi va vhunako ku hanya na va hlayisekile ne va nga chavi nchumu. A vana va papayi loye, va ta mu randza va tlhela va mu tsumba. w19.05 6 ¶21

Mariya i pimisile yini hi lezvi a nga wula Gabriyeli? Ku ngava lezvaku Mariya i pimisile ku Gabriyeli i wa ku Jesu i ta vhaleta Hosi Herodhi, kutani mun’we wa lava va nga mu vhaleta kota hosi ya Izrayeli ke? Loku ku hi lezvaku Jesu i wa ta fumela tiko ga Izrayeli, Mariya i wa tava mamani wa hosi, a gwira khwatsi; ni ngango wakwe wu hanya wuhosini. Hambulezvo, a ku na laha ku wuliwako lezvaku Mariya i kombele cikhundla co kari Mufun’weni wa Nungungulu. Lezvo zvi komba ku Mariya i wa hi munhu wo ti koramisa nguvhu! Hi nga rivali lezvaku a kungo-tshinya ga hina laha hi lerako Bhibhiliya ni mabhuku man’wani ya hlengeletano ku tiyisa nguvhu a wunghana ga hina na Jehovha. Ahandle ka lezvo, hi lava ku pola ku hi ‘vanhu vo tshamisa kuyini’ ni lezvi hi faneleko ku chukwatisa kasi hi tsakisa Nungungulu. (Jak. 1:22-25; 4:8) Hikwalaho, khati ni khati hi lavako ku gondza, hi fanele ku ranga hi ku kombela Jehovha lezvaku a hi nyika moya wakwe. Hi fanele ku mu kombela hi mbilu yontlhe lezvaku a hi vhuna ku hi vhuneka nguvhu hi lezvi hi gondzako, niku hi ti wona kota lezvi a hi wonisako zvona yena. w19.05 31 ¶¶18-19

Ka zvikhati zvin’wani, hi kumana ni zvikarato zvo hlaya zvi hi vangelako kukarateka. Wona zvikombiso lezvi zvi landzelako. A makabye wo kari wa ku hi Juzi, a babyako hi esclerose múltipla, i karatekile zva cima a cikhati leci a sati wakwe a nga mu bhangula andzhako ka 19 wa malembe na va hanya zvin’we. A vana vakwe vonawu va no guma va tsika ku tirela Jehovha. Bhetinyo na Linda, va nga sati ni nuna, va kumene ni zvikarato zvo hambana ni lezvi zva Juzi. Vontlhe va vambiri va no mbhelelwa hi ntiro, zvi guma zvi boha ku va suka laha va nga hanya kona. Ahandle ka zvikarato lezvo, Linda i no khomiwa mababyi ya mbilu, lawa ma nga hi ni ntamu wa ku mu daya, ni mababyi man’wani ma nga sangula ku hlasela miri wakwe wu nga ha zvi koti ku ti vhikela mababyi man’wani. Hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha, a Muvangi tlhelo Papayi wa hina wa lirandzo wa zvi zwisisa lezvi hi ti zwisako zvona loku hi karatekile ku hundza mpimo. I lava ku hi vhuna ku lwisana ni zvikarato lezvi hi kumanako nazvo kambe. (Filp. 4:6, 7) A Bhibhiliya gi na ni matimu yo tala ya vanhu ma kombako zvikarato lezvi a malandza ya Nungungulu ma nga kumana nazvo. Ma tlhela ma komba lezvi Jehovha a nga ma vhunisa zvona ku lwisana ni zvikarato lezvo zvi nga kari zvi va vangela kukarateka. w19.06 14 ¶¶2-3

Loku hi va mahelanyana zvilo zva zvi nene lava va nga tsikiwa hi nuna kutani sati wabye, hi komba lezvaku ha va randza. Lezvi makunu va nga voce, hi kona va lavako vanghana va lisine. U nga maha yini kasi ku komba ku u munghana wabye? U nga va ramba mu taganyana cokari. U nga ti nyiketa kasi ku hlakana navo kutani kuya chumayela navo. A cin’wani u nga mahako kuta na u va ramba ka wukhozeli ga n’wina ga ngango. Loku u maha lezvo, u ta tsakisa Jehovha, hakuva ‘i kusuhani ni lava va tshovekileko timbilu’, niku muvhikeli wa tinoni. (Lis. 34:18; 68:5) Zvezvinyana, a cikhati leci a Mufumo wa Nungungulu wu to fumela misava, a  “makhombo” kutani kukarateka kontlhe ku ta fuvela magumo. Vasan’wina, a ho ku ci donela mari a cikhati leci ‘a zvilo zva kale zvi to kala zvi nga ha alakanyiwi, ne hambu ku wuya lomu’ maalakanyweni! (Isa. 65:16, 17) Na ha ha rindzela cikhati leco, a hi vhunaneni hi tlhela hi kombisa hi magezu ni mitiro lezvaku ha va randza vontlhe va ngango wa hina wa moya.— 1 Ped. 3:8. w19.06 25 ¶¶18-19

Ka malembe yo tala ma hundzileko, a revhista A Murindzeli gi wulile lezvi: “Loyi a mu tivako khwatsi Nungungulu i ta mu tsumba nguvhu a cikhati leci a kukholwa kakwe ku ringiwako.” Lezvo lisine! Kasi hi timisela a cikhati hi xanisiwako, hi fanele ku randza Jehovha ni ku mu tsumba hi mbilu yontlhe. (Mat. 22:36-38; Jak. 5:11) Lera Bhibhiliya siku ni siku na u hi ni kungo go tiyisa wunghana ga wena na Jehovha. (Jak. 4:8) A cikhati u lerako, veka kupima ka matshamela ya Jehovha yo kota lirandzo, wuxinji, ni wunene. Zama ku zwisisa lezvi a ku randzisako zvona ka lezvi a zvi wulako ni lezvi a zvi mahako. (Ekso. 34:6) A vokari kuzvilava zva va karatela a ku kholwa lezvaku Nungungulu wa va randza hakuva a va se tshuka va randziwa hi munhu. Loku u ti zwisa lezvo, siku ni siku zama ku tsala lezvi Jehovha a kombisisako zvona wuxinji gakwe ni wunene gakwe ka wena. (Lis. 78:38, 39; Rom. 8:32) Laha u alakanyelako hi lezvi u zvi hanyileko u tlhela u ehleketa hi lezvi u zvi gondzileko ka Mhaka ya Nungungulu, u ta pola u tlhela u tsala zvilo zvo tala lezvi Jehovha a ku maheleko. Loku u mu bonga nguvhu Jehovha hi lezvi a ku mahelako, a wunghana ga n’wina gi ta tiya giku nde. — Lis. 116:1, 2. w19.07 2-3 ¶¶4-5

Jehovha a nga hi nyikangi fanelo ya ku va mahela zviboho van’wani. Loyi a vekako zvinaywanaywana zva masukelo, a nga vhikeli a vamakabye vakwe — o zama ku fumela a kukholwa kabye. Sathani, a nala wa hina wa hombe ka vontlhe, a nga ta tsika ku hlongolisela malandza ya Jehovha yo tsumbeka. (1 Ped. 5:8; Kuv. 2:10) Yena ni lava a tirisanako navo va ta zama ku hi tsikisa ku khozela Jehovha. Hambulezvo, a ku na cigelo ca ku hi rurumela hi ku chava! (Deut. 7:21) Jehovha i na hina, niku i ta simama ku hi seketela hambu loku a mifumo yi betela ntiro wa hina. (2 Kro. 32:7, 8) A hi tiyimiseleni ku pimanyisa cikombiso ca vamakabye va hina va zana ga malembe go sangula, lava va nga byela wuhosi ga masikwini yabye, vaku: “Lamulani hi n’wece loku zvi lulamile ka Nungungulu a ku ingisa n’wina ku hundza ku ingisa Nungungulu. Kanilezvi hina, hi nga ta tsika ku wulawula hi zvilo lezvi hi zvi wonileko ni ku zvizwa.” — Miti. 4:19, 20. w19.07 13 ¶¶18-20

A cikhati leci hi chumayelako, hi fanele ku zama ku zwisisa lezvi zvi mahako ku lava hi bhulako navo va pimisa kutani ku tizwa hi ndlela yokari. Mupostoli Pawule i kulele cikari ka vaJudha. Hambulezvo, zvi lavile ku a cica loku a chumayela vamatiko, hakuva va wa nga tivi zvotala hi Jehovha ni Mitsalo; a van’wani ne cin’we va wa nga ci tivi. Hinawu zvi nga lava ku hi kambisisanyana kasi hi zvi kota ku va zwisisa khwatsi lava hi va chumayelako lomu cipandzeni ca hina. (1 Kor. 9:20-23) A kungo ga hina ku kuma lava va “zvi lavako.” (Mat. 10:11) Kasi hi humelela, hi fanele ku va wutisa mawonela yabye hi guma hi va ingisela khwatsanyana. A makabye wo kari wa le Inglaterra i tolovela ku wutisa mawonela ya vanhu xungetano hi ndlela ya ku kuma litsako wukatini, ya ku wundla vanana, kutani ya ku timisela loku hi mahelwa zvakubiha. Loku a va ingisele, i li: “U gi wonisa kuyini a wusungukati legi gi tsalilweko kwalomo ka 2000 wa malembe ma hundzileko?” I guma a va komba vhesi a gi hlawulileko khwatsi hi ku tirisa telefone yakwe, lezvo na a nga kumbuki a gezu “Bhibhiliya”. w19.07 21-22 ¶¶7-8

Hi fanele ku mu randza zvo kota kwihi Nungungulu? Jesu i hlamulile ciwutiso leco a cikhati a nga byela mufarisi wo kari, aku: “Randza Jehovha Nungungulu wa wena hi mbilu ya wena yontlhe, ni muhefemulo wa wena wontlhe, ni kupima ka wena kontlhe.” (Mat. 22:36, 37) Hi fanele ku randza Nungungulu hi mbilu ya hina yontlhe; niku hi lava ku a lirandzo lelo li tiya siku ni siku gi cako. Kasi hi mu randza Nungungulu, hi fanele ku mu tiva khwatsi. A Bhibhiliya gi li: “Loyi a nga randziko a nga mu tivi Nungungulu hakuva Nungungulu lirandzo.” (1 Joh. 4:8) Mupostoli Pawule i kombile lezvaku laha hi yako hi kula hi wutivi ni kupimisisa kontlhe, a lirandzo la hina hi Nungungulu li ta tiya. (Filp. 1:9) A cikhati hi nga sangula ku gondza Bhibhiliya, hi tiva zvokari hi matshamela ya Nungungulu, a lirandzo la hina hi yena li no sangula ku kula. Laha hi ngaya hi tiva zvotala, a lirandzo la hina yonawu li noya li tiya. Hi cigelo leco, a ku gondza Bhibhiliya hi kukhandzakanya ni ku ehleketa hi lezvi hi gondzako, zva lisima nguvhu wutomini ga hina! — Filp. 2:16. w19.08 9 ¶¶4-5

Loku u hi ka ciavelo ciswa, u fanele ku maha vanghana van’wani. Alakanya lezvaku kasi uva ni munghana, u fanele kuva ni cinghana. Hlawutela van’wani a matshango yo tsakisa u vileko nawo u tlhela u va vhuna ku wona lezvi wu nga ku tsakisisa zvona a ntiro wa Jehovha. Loku zvi lava ku tsika ciavelo ca wena hi kota ya mababyi ya nuna kutani sati wa wena, u nga mu rwexi nandzu. Loku ku hi wena u babyako u nga tizwi nandzu, u alakanya lezvaku u wonhele a munghana wa wena. Alakanya lezvaku mu “nyama yin’we” niku mu tsumbisile Jehovha lezvaku mu ta hlayisana hambu ko humelela ni cihi. (Mat. 19:5,  6) Loku mu tsika ciavelo ca n’wina hi kota ya ku a sati a kuma nyimba na mu nga yi rindzelangi, zamani ku mu nyika lisima a n’wana wa n’wina a ku hundza ciavelo leci mu nga hi ka cona. Tiyisekisani a n’wana wa n’wina lezvaku yena “i tshomba” yi tako hi ka Nungungulu. (Lis. 127:3-5) Mu hlawuteleni ni matshango yo tsakisa mu vileko nawo ka ciavelo ca n’wina. Lezvo zvi ta kuca n’wana wa n’wina lezvaku a tirela Jehovha ntirweni wa cikhati contlhe, a ku fana ni lezvi mu nga maha. w19.08 22 ¶¶10-11

Bhabhuloni loyi wa hombe, ku nga wukhongeli gontlhe ga mawunwa i maha ku a vito ga Nungungulu gi rukatelwa. I gondzisa mawunwa xungetano hi Nungungulu. A ku fana ni wasati wa cibhayi, a wukhongeli ga mawunwa a gi tsumbeki ka Jehovha hi kota ya lezvi gi seketelako a mifumo ya vanhu. Gi tirisa a ntamu wa gona kasi ku xolola a zviro zva gona. Gi tlhela gi daya vanhu vo tala, a ku patsa ni malandza ya Nungungulu. (Kuv. 18:24; 19:2) Jehovha i ta tirisa a “10 wa timhondzo” ta “civandza co pswhuka” kasi ku lovisa a “cibhayi leci ca hombe”. A civandza ci yimela a Tlhangano wa Matiko, ku nga ma Nações Unidas. A 10 wa timhondzo ti yimela a mifumo leyi yi seketelako a ma Nações Unidas. Hi cikhati leci Nungungulu a ci yimisileko, a mifumo leyo ya politika yi ta vhukela a Bhabhuloni loyi wa hombe. Yi ta ci ‘phanga yi ci maha cimbyiri’ hi ku phanga tontlhe a titshomba ta cona yi tlhela yi kombisa a kubiha ka cona. (Kuv. 17:3, 16) A kulovisiwa loko ka cihatla — a ku khwatsi hi loku ku hi ka siku gin’we — ku ta juma lava va ci seketelako hakuva ci kari ci bhuma hi cikhati co leha ciku: “Ndzi hosi ya cisati, a ndzi felwangi hi nuna, ndzi nga ta tshuka ndziva hlomulweni.” — Kuv. 18:7, 8. w19.09 10 ¶¶10-11

Jesu i ramba a vanhu vontlhe ni ku a nga ta tshuka a ala lava va lavako ku tirela Jehovha hi mbilu yontlhe. (Joh. 6:37, 38) Vontlhe a valandzeli va Kristu va nyikilwe a lungelo ga ku hlengela ka ntiro lowu Jehovha a nyikileko Jesu lezvaku a wu maha. Hi nga tiyiseka lezvaku contlhe cikhati Jesu i tava na hina kasi a hi vhuna ku maha a ntiro lowu. (Mat. 28:18-20) A vanhu va kutikoramisa va tshinela ka Jesu. (Mat. 19:13, 14; Luka 7:37, 38) Hikuyini? Wona a kuhambana ku nga hi kona cikari ka Jesu ni vaFarisi. A vaFarisi va wa hi varangeli va wukhongeli va matshandza ni xapi. (Mat. 12:9-14) Jesu i wa hi munhu wa kutikoramisa ni wa lirandzo. A vaFarisi va wa randza kuva ni nduma ni ku kombisiwa cichavo. Jesu i wulile lezvaku a zvi saseki a kuva munhu wa tshamela lego. I gondzisile a vapizani vakwe a kuva vanhu vo ti koramisa ni vo randza ku tirela van’wani. (Mat. 23:2, 6-11) A vaFarisi va wa fuma van’wani, hakuva a vanhu va wa chava lezvi zvi nga wa ta va humelela loku va nga va ingisi. (Joh. 9:13, 22) Jesu i humutile vanhu hi ku va kombisa lirandzo hi magezu ni mitiro. U gondzile a zvilo lezvi ka Jesu ke? w19.09 20 ¶1; 21 ¶¶7-8; 23 ¶9

A mitlhangano yi hi vhuna ku tiyisa wunghana ga hina na Jehovha. Lezvi hi yisako zvona mitlhanganweni, cikombiso ca ci nene ca ku hi ta zvi kota kutani hi nga ta zvi kota a ku timisela tixanisa cikhatini ci tako. (Mah. 10:24, 25) Hikuyini hi nga wulako lezvo? Loku hi tsika zvikaratwana zvo kala ku nyawula zvi hi vhalela kuya mitlhanganweni zvezvi, zvi ta ku yini makunu loku zvi ta lava ku hi veka wutomi ga hina mhangweni kasi ku tlhangana ni vamakabye va hina hi khozela Jehovha ke? Kanilezvi, loku zvezvi hi ti mahela ciboho ca ku ngaxwi mitlhanganweni, hi nga ta tsika kuya hambu loku a valala va hina va zama ku hi betela. Leci hi cona cikhati ca ku hi ti karatela ku randza mitlhangano. Loku hi randza kuya mitlhanganweni, a ku na nala ne mufumo wu to zvi kota ku hi tsikisa ku ingisa Nungungulu kasi hi ingisa vanhu. (Miti. 5:29) Tshama hi ku alakanyela a mavhesi u ma randzako. (Mat. 13:52) Kuzvilava u ni cikarato ca ku hatla u rivala mavhesi u ma randzako. Hambulezvo, Jehovha a nga tirisa moya wakwe wo basa kasi ku ku vhuna ku ma alakanya. (Joh. 14:26) A mavhesi lawo ma ta vhuna ku a wunghana ga wena na Jehovha gi tshama na gi tiyile — u timisela u tlhela u simama ku tsumbeka. w19.07 3 ¶5; 4 ¶¶8-9

U pswalilwe andzhako ka 1914? Loku ku hi lezvo, a wutomi ga wena gontlhe u gi hanya “masikwini yo gumesa”. Hontlheni ha zvizwa a zvimaho lezvi Jesu a zvi phrofetileko xungetano hi cikhati leci hi hanyako ka cona. Lezvi zvi patsako a tiyimpi, tindlala, kutsekatseka ka misava, mitungu, kuengeteleka ka wubihi, ni ku xanisiwa ka vanhu va Jehovha. (Mat. 24:3, 7-9, 12; Luka 21:10-12) Hi tlhela hi wona a matshamela ya vanhu lawa ma phrofetilweko hi mupostoli Pawule. Kota vakhozeli va Jehovha, ha tiyiseka lezvaku hi hanya kugumeseni ka ‘masiku yo gumesa’. (Mika 4:1) Lezvi ku hundzako a cikhati co leha kusukela hi 1914, makunu hi hanya kugumeseni ka ‘masiku yo gumesa’. Kota lezvi a ku gumesa ku nga laha kusuhani nguvhu, hi fanele ku tiva a mihlamulo ya zviwutiso zvo kari zva lisima: Zvimaho muni zvi to humelela kugumeseni ka ‘masiku yo gumesa’? Niku zvini lezvi Jehovha a lavako lezvaku hi maha na ha ha rindzela ku a zvimaho lezvo zvi humelela? w19.10 8 ¶¶1-2

A hi timiseli ntsena loku a zvilo zvi hi fambela khwatsi. Hi nga tiyisa a kutimisela ka hina hi ku tsumba Jehovha. (Rom. 12:12) Lezvi Jesu a nga tsumbisa ka mutsalo wa nyamutlha zvi komba lezvaku hi fanele ku simama hi tsumbekile hambu loku hi kumana ni cikarato muni. Loku hi timisela a zvikarato zvezvi, hi ta tiyisa a kukholwa ka hina na ku nga se sangula a kuxaniseka ka hombe. A ku fana ni kutimisela, a kutiya-hlanha ka lisine hi ku kuma hi ku tsumba Jehovha. Hi nga engetelisa kuyini lezvi hi mu tsumbisako zvona Jehovha? Hi ku gondza a Mhaka yakwe siku ni siku hi tlhela hi ehleketa hi lezvi Jehovha a nga va ponisisa zvona a vanhu vakwe cikhati ci hundzileko. (Lis. 68:20; 2 Ped. 2:9) A cikhati leci a mifumo yi to hi vhukela kuxanisekeni ka hombe, zvi ta lava ku hi tiya hlanha hi tlhela hi tsumba Jehovha zva ku cima a u se zvi wona. (Lis. 112:7, 8; Mah. 13:6) Loku hi tsumba Jehovha zvezvi, hi tava ni kutiya-hlanha loku ku to laveka cikhatini leci Goge a to hi vhukela. A hi kanakani, Jehovha i ta hi vhikela hakuva wa hi randza. — 1 Kor. 13:8. w19.10 18 ¶¶15-16

Sathani hi yena a rangelako a tiko legi a tlhela a gi tirisa kasi gi maha a zvilo lezvi a vanhu va zvi lavako nguvhu wutomini gabye a tlhela a maha ku a kuxuva ka hina ka hava zvi karata ku ku ala. (Efe. 2:1-3) A kungo gakwe ku avanyisa mbilu ya hina kasi yi nga randzi Jehovha hi kumbhelela. Andzhako ka loku mupostoli Pedro a tsalile xungetano hi kugumesa ka tiko ga Sathani ni misava yiswa leyi yi tako, i tlhelile a tsala lezvi: “Varandzekako, kota lezvi mu rindzelako a zvilo lezvi, ti tsitsiriteni kasi a ta mu kuma na mu nga hi na noda, ne cisolo, kanilezvi na mu hi ni kurula.” (2 Ped. 3:14) Loku hi ingisa a wusungukati legi hi tlhela hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi simama hi basile hi tlhelo ga mahanyela ni ga moya, hi komba lezvaku hi khozela Jehovha yece. Sathani ni tiko gakwe va ta simama ku hi ringa lezvaku hi cica lezvi hi zvi rangisako wutomini ga hina. (Luka 4:13) Hambulezvo, kani kova ni cihi cikarato hi kumanako naco, hi nga ta tsika munhu kutani nchumu wu vhaleta wutshamu ga Jehovha timbilwini ta hina. Hi fanele ku ti yimisela ku nyika Jehovha lezvi zvi ringanako yena basi— ku nga ku khozela yena yece! w19.10 27 ¶4; 31 ¶¶18-19

A kukarateka ko kari ku nene. Hi cikombiso, zvi nene a ku karateka hi ku hi ta mu tsakisisa kuyini Jehovha na Jesu. (1 Kor. 7:32) Loku hi maha ciwonho ca hombe ha karateka hi ku lava ku vhuxa wuxaka ga hina na Nungungulu. Ha karateka kambe hi ku lava ku tsakisa nuna kutani sati wa hina ni ku lava ku hlayisa a zviro zva ngango wa hina ni makholwa-kulori. (1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28) Hambulezvo, a kukarateka ku hundza mpimo ku nga hi maha hi tshamela ku karatekela ku kuma zvakuga zvo enela ni tinguwo ta ku boha. (Mat. 6:31, 32) Hikwalaho hi nga veka nguvhu a kupima ka ku kuma titshomba. Lezvo zvi nga maha ku hi sangula ku randza mali. Loku hi tsika lezvo zvi humelela, zvi ta hehla a kukholwa ka hina ka Jehovha zvi tlhela zvi wonha a wunghana ga hina naye. (Mar. 4:19; 1 Tim. 6:10) Kutani ku hi nga karateka nguvhu hi lezvi a van’wani va hi wonisako zvona. Hi nga chava ku tseketselwa kutani ku xanisiwa hi van’wani a ku hundza ku chava ku khunguvanyisa Jehovha. Kasi hi ti wonela ka mhango leyo, hi fanele ku kombela Jehovha lezvaku a hi nyika kukholwa ni kutiya-hlanha loku hi ku lavako kasi hi nga chavi vanhu. — Mav. 29:25; Luka 17:5. w19.11 15 ¶¶6-7

A zviboho zvo kari zva lisima hi wa nga ta tshuka hi zvi cica. Hi cikombiso, hi khomelela ka ciboho ca hina ca ku tirela Jehovha niku hi ti yimisele ku tsumbeka ka nuna kutani sati wa hina. (Mat. 16:24; 19:6) Hambulezvo, a zviboho zvin’wani zvi nga tshuka zvi lava ku ciciwa. Hikuyini? Hakuva a zviyimo zva cica. Zvini zvi nga hi vhunako a ku maha a zviboho zva zvi nene? Khongela u kombela wutlhari. Hi ndlela yo kari hontlheni a “hi na wutlhari”. Hikwalaho, kombela Jehovha a ku vhuna loku u lava ku maha ciboho ni loku u lava ku cica a ciboho u sinako u ci mahile. Yena i ta ku vhuna ku maha a zviboho zva wutlhari. Kambisisa. Hlola a Mhaka ya Nungungulu, lera a mabhuku ma humesiwako hi hlengeletano ya Jehovha u tlhela u wutisa a vanhu lava u va tsumbako. (Mav. 20:18) A kukambisisa loko ka lisima nguvhu loku u nga se maha ciboho ca ku cica ntiro, ca ku rura, kutani loku u nga se hlawula a gondziselelo leyi yi to ku vhuna ku kuma a ca ku ti hanyisa na u simama ku tirela Jehovha. w19.11 27 ¶¶6-8

A yo tsakisa hi lawa: Jehovha i mahile a malulamiselo ya lezvaku hi tlhatlhiswa ka ciwonho. Jesu hi yena a mahako ku lezvo zvi koteka. Ka malembe yo hundza 700 Jesu na nga seta laha misaveni, muphrofeti Isaya i phrofetile a kutlhatlhiswa ka hombe. A kutlhatlhiswa loko ka hombe ku wa tava ka ku nene nguvhu a ku hundza a kutlhatlhiswa loku a vaIzrayeli va nga ku kuma hi lembe ga Jubhilewu. I tsalile lezvi: ‘A moya wa Hosi Jehovha wu le hehla ka mina, hakuva Jehovha i ndzi totile a kuva ndzi kanela a mahungu yo saseka ka lava va vhumalako. I ndzi rumile a ku chuma lava va nga ni timbilu ti tshovekileko, ni kuba hungu ga kutlhatlheka ka lava va bohilweko, ni kutlhatlhiswa ka tikhumbi.’ (Isa. 61:1, NM) A ciphrofeto leci ci wa wula mani? A ciphrofeto leci ca lisima xungetano hi kutlhatlhiswa ci sangulile ku tatiseka andzhako ka loku Jesu a sangulile a ntiro wakwe. A cikhati leci Jesu a ngaya sinagogeni le Nazareta, lomu a nga kulela kona, i no va lerela a ciphrofeto leco ca Isaya a vaJudha lava va nga tlhangene laho, a gumesa aku a ciphrofeto leco ci wula yena. — Luka 4:16-19. w19.12 9-10 ¶¶6-8

Kasi u lwisana ni kuxaniseka, zvi lava kutiya-hlanha. Zvini u nga mahako loku uzwa ku a wu munhu wo kutiya-hlana? Tiva lezvaku a kutiya-hlanha ka lisine a ku yi hi ku zimuka ka wena, ni ntamu wa wena, kutani wutlhari ga wena. Alakanya lezvaku Dhavhidha i wa hi cifanyana a cikhati a nga yela Goliyate. Mahlweni ka cihotlovila leco, Dhavhidha i wa hi mutsininani, wo kala ntamu, niku i wa nga hi na matlhari khwatsi ya kulwa hi wona. Phela ne i wa nga hi na cipadha. Hambulezvo, i wa tiyile hlanha zva ku cima a wu se zvi wona. Dhavhidha i no tiya hlanha, a tsutsuma kasi a yalwa ni cihotlovila leco ca matshandza. Hikuyini Dhavhidha a nga tiya hlanha hi ndlela leyo? I wa nga kanakani ne ni kutsongwani ku Jehovha i wa hi na yena. (1 Sam. 17:37, 45-47) Dhavhidha a nga vekangi kupima ka lezvi Goliyate a nga mu hundzisa zvona hi ku zimuka. Kanilezvi, i vekile kupima ka lezvi Goliyate a nga hi mutsongwani ha zvona mahlweni ka Jehovha. Hi gondza yini ka matimu lawa? Hinawu hi ta tiya-hlanha loku hi tsumba lezvaku Jehovha i na hina, ni loku hi tiyiseka lezvaku a valala va hina va tsininani mahlweni ka Jehovha, a Nungungulu wa Ntamu Wontlhe. — 2 Kro. 20:15; Lis. 16:8. w19.07 5 ¶¶11-13

Mhakeni ya kuva munghana wo tsumbeka, Tikikusi cikombiso ci nene hakuva ive munghana wa lisine ka mupostoli Pawule. (Miti. 20:4) Kwalomo ka va 55Nguveni ya Hina, Pawule i hlengisile mali kasi ku vhuna a maKristu ya le Judhiya niku kuzvilava i tsikile Tikikusi a vhunisa a ntiro lowo wa lisima. (2 Kor. 8:18-20) Andzhako ka lezvo, Pawule na a vhalelwe le Roma hi khati go sangula, Tikikusi ku wa yena a nga famba a nyikela mahungu ya Pawule. I nyikele mapapilo ya Pawule ni mahungu yo tiyisa ka mabandla ya le Azia. (Kol. 4:7-9) Tikikusi i simamile ava munghana wa lisine wa Pawule. (Tit. 3:12) A hi maKristu wontlhe ma nga tsumbeka a ku fana na Tikikusi. Kwalomo ka va 65 Nguveni ya Hina, Pawule na a vhalelwe hi khati ga wumbiri, i tsalile lezvaku a kutala ka vavanuna va maKristu va le provhinsia ya Azia va wa nga zvi lavi a ku tshama naye, kuzvilava hi kota ya lezvi va nga chava vakaneti. (2 Tim. 1:15) Hambulezvo, Pawule i mu tsumbile Tikikusi a tlhela a mu nyika wun’wani ntiro. (2 Tim. 4:12) Handle ko kanakana Pawule i wa bonga nguvhu hi kuva ni munghana wo tsumbeka, Tikikusi. w20.01 10 ¶¶7-8

Kuzvilava wa ti wutisa ku xana ndzi totilwe hi moya wo basa ke? Loku zvi hi lezvo, ehleketa hi zviwutiso lezvi zva lisima: Xana wafa hi ku lava ku maha kurandza ka Nungungulu? U ti wona na u hiseka ntirweni wo chumayela? Wa gondza Bhibhiliya kasi u tiva “zvilo zvi etileko zva Nungungulu”? Wa wona mihandzu yo hlamalisa yo katekisiwa hi Jehovha ntirweni wa kuchumayela? U na ni wutihlamuleli ga hombe ga ku vhuna van’wani hi tlhelo ga moya? Zvi kona zvi kombako ku Jehovha wa ku katekisa hi tindlela to hambanahambana wutomini ga wena? Loku a hlamulo wa wena wu hi ina wo tiya, xana zvi komba ku u vitanilwe kuya tilweni? Ahihi. Hikuyini? Hakuva wontlhe malandza ya Nungungulu ma ti zwisa lezvo. Hi lisine, loku u kari u ti wutisa ku xana ndzi totilwe hi moya wo basa, a ku kanakana loko ku komba ku a wu se totiwa. Lava va totilweko a va ti wutisi lezvaku kani va totilwe kutani a va totiwangi! Va zvi tiva! w20.01 23 ¶14