Maio

Zvilo muni lezvi a vapswali va nga mahako kasi ku vhuna a vana vabye a ku randza Jehovha? Khongela ka Jehovha kasi a ku vhuna a ku fana ni lezvi Manowa a mahileko. Va gondzise hi cikombiso ca wena. Lezvi u wulako zva lisima. Hambulezvo, lezvi u zvi mahako zvi nga mu kuca nguvhu a n’wana wa wena. Hi nga tiyiseka lezvaku Josefa na Mariya vave zvikombiso zva zvi nene ka vana vabye, a ku patsa ni ka Jesu. Josefa i wa tira nguvhu kasi ku hlayisa a ngango wakwe. I kucile va ngango wakwe kambe lezvaku va randza zvilo zva moya. (Deut. 4:9, 10) “Lembe ni lembe” i wa teka a ngango wakwe wuya Jerusalema ka festa ya Phasika. (Luka 2:41, 42) Kuzvilava a vapswali vo kari va wa alakanya lezvaku a ku teka a ngango wontlhe wuya Jerusalema zvi wa karata nguvhu, niku zvi wa teka cikhati co tala zvi tlhela zvi ga a mali yo tala. Hambulezvo, zvi te dlunya lezvaku Josefa i wa randza a zvilo zva moya niku i gondzisile a vana vakwe lezvaku va pimanyisa a cikombiso cakwe. Mariya yenawu i wa yi tiva khwatsi Mitsalo. A zvi kanakanisi lezvaku hi magezu ni mitiro yakwe, i gondzisile vana vakwe a ku randza Mhaka ya Nungungulu. w19.12 24-25 ¶¶9-12

Lezvi Jehovha a nga maha a cikhati leci a zvikarato zvi nga sangula ka va ngango wakwe va laha misaveni, zvi hi komba khwatsi lezvaku wa hi randza. A cikhati Adhamu a nga tsika ku ingisa Papayi wakwe wa le tilweni, yena ni vana vakwe va no luza a kuva zviro zva ngango wo tsaka wa Jehovha. (Rom. 5:12) Hambulezvo, Jehovha i mahile cokari kasi ku vhuna a pswalo wa Adhamu. Jehovha i no tsayisa Adhamu, kanilezvi a pswalo wakwe, lowu wu nga kala wu nga seva kona, a nga wu tsikangi na wu nga hi na kutsumba. I no tekela ku tsumbisa lezvaku lava vo ingisa va wa ta tlhela va maha zviro zva ngango wakwe. (Gen. 3:15; Rom. 8:20, 21) Jehovha i mahile ku lezvo zvi koteka hi ku tirisa a hakhelo ya ku tlhatlhisa ya Jesu, a N’wana wakwe wo randzeka. Hi ku nyikela a N’wana wakwe hi kota ya hina, i kombile lezvaku wa hi randza nguvhu. (Joh. 3:16) Hi yena Papayi wa mu nene ka vontlhe. Wa ingisela a mikhongelo ya hina a tlhela a hi nyika lezvi zvi lavekako hi tlhelo ga nyama ni ga moya. Wa hi gondzisa a tlhela a hi seketela, niku i na ni makatekwa yo tsakisa nguvhu a to hi nyika cikhatini ci tako. A zvo ku tsakisa a ku tiva lezvaku a Papayi wa hina wa hi randza niku wa khatala hi hina! w20.02 6 ¶¶16-17; 7 ¶20

U tshuka u karateka ku hundza mpimo? Kuzvilava wa karateka hi kota ya zvilo zvo kari zvi mahilweko kutani ku wuliwa hi wokari. Kutani ku karateka hi lezvi wena u zvi wulileko kutani ku zvi maha. Hi cikombiso, kuzvilava u mahile a cihoxo co kari, niku wa ti wutisa ku xana Jehovha i ta tshuka a ku tsetselela ke. U nga ha alakanya lezvaku kota lezvi u karatekako nguvhu, a wa ha hi na kukholwa niku u munhu wa kubiha. Hambulezvo, wona zvikombiso zvo kari zva lomu ka Bhibhiliya. Hana, a mamani wa muphrofeti Samuweli, i wa hi wasati wa kukholwa ka hombe. Hambulezvo, i karatekile nguvhu hi kota ya ku xanisiwa hi ciro co kari ca ngango wakwe. (1 Sam. 1:7) Mupostoli Pawule i wa hi ni kukholwa ko tiya, kanilezvi i wa “karatekela mabandla wontlhe”. (2 Kor. 11:28) Hosi Dhavhidha i wa hi ni kukholwa ko tiya laha ka kuza Jehovha a mu randza. (Miti. 13:22) Hambulezvo, Dhavhidha i mahile zviwonho zvi mu mahileko a karateka zva cima. (Lis. 38:4) Jehovha i va chavelele ni ku va tangalisa. w20.02 20 ¶¶1-2

A kutinyikela ku maha mukhongelo wo huma mbilwini, u byela Jehovha lezvaku u lava ku mu tirela wutomini ga wena gontlhe. A cikhati u ti nyikelako wo ti ‘tsika’. Makunu u sangula ku lumba Jehovha, ku nga lungelo ga hombe. (Rom. 14:8) U mu byela lezvaku a kusukela zvezvi, a nchumu wa lisima nguvhu ka wena wu tava ku mu tirela wutshan’wini ga ku maha lezvi zvi tsakisako wena. A kutinyikela cifungo — citsumbiso co tiya leci a munhu a mahelako Nungungulu. Jehovha a nga hi kurumeti a ku maha a cifungo leco. Kanilezvi, loku hi maha i rindzela lezvaku hi ci tatisa. (Lis. 116:12, 14) A kutinyikela zva munhu wutsumbu niku cihundla; zva munhu loye na Jehovha. A kubhabhatiswa ku mahiwa laha kubaseni na zvi woniwa hi van’wani a kutala ka zvikhati lomu mitlhanganweni ya zvipandze kutani ka migotsovanyano. A cikhati u bhabhatiswako u komba van’wani lezvaku u sina u ti nyikele ka Jehovha. Hikwalaho, a kubhabhatiswa ka wena ku maha van’wani va zvi tiva lezvaku wa mu randza Jehovha, a Nungungulu wa wena, hi mbilu yontlhe, ni muhefemulo wa wena wontlhe, ni kupima ka wena kontlhe, ni ntamu wa wena wontlhe niku u ti yimisele a ku mu tirela kala kupindzuka. — Mar. 12:30. w20.03 9 ¶¶4-5

Sathani i va chelile liphume a vanhu kasi va nga mu tivi khwatsi Jehovha. Loku a vapostoli va Jesu va file, a vokari va nga ti byela ku maKristu va no sangula ku hangalasa tigondzo ta mawunwa. (Miti. 20:29, 30) A vahluwuki lavo va no sangula ku va chela liphume a vanhu va nga li tivi lisine hi Nungungulu wa lisine. Hi cikombiso, va no nyima ku tirisa a vito ga Nungungulu lomu ka maBhibhiliya yabye, va ku i chukwana ku gi vhaleta hi zvikhundla zvo fana niku “Hosi.” Lezvi va nga susa vito ga Nungungulu va gi vhaleta hiku “Hosi,” va mahile ku loyi a lerako Bhibhiliya zvi mu karatela ku wona a kuhambana ku nga kona laha ka Jehovha ni “tihosi” tin’wani ti kumbukiwako. (1 Kor. 8:5) Va tirisile gezu galegi gaku “Hosi” kasi ku vitana Jehovha na Jesu. Lezvo zvi maha ku a vanhu va nga zvi zwisisi a ku Jehovha na Jesu va hambene nguvhu. (Joh. 17:3) A pfilupfilu leyi yi mahile ku ku pswaleka a gondzo ya ku Nungungulu vanhu vanharu laha ka kun’we — lezvi a Bhibhiliya gi nga gondzisiko. Hi kota ya lezvo, a vanhu vo tala va kholwa lezvaku a zvi koteki a ku mu tiva Nungungulu. Lawo mawunwa yo tshisa! — Miti. 17:27. w19.06 2 ¶3; 4 ¶¶7-8

A yin’we ya tindlela ta ku maha ntiro wa Nungungulu hi kumbhelela, ku engetela wutlhari ga hina ntirweni wa kuchumayela. (Mav. 1:5; 1 Tim. 4:13, 15) I thomo ga hombe a ku Jehovha a vhumela ku hiva “zvitiri-kulobye” na yena! (1 Kor. 3:9) Loku u “tiva lezvi zvi nga zva lisima nguvhu” u tlhela u veka kupima ka ntiro wa wena kota muKristu, u ta ‘tirela Jehovha hi kutsaka.’ (Filp. 1:10; Lis. 100:2) Kota mun’we wa mutiri wa Nungungulu, tiyiseka lezvaku i ta ku nyika ntamu wu lavekako kasi u chumayela hi kumbhelela, hambu wo kumana ni zvikarato zvo kota kwihi. (2 Kor. 4:1, 7; 6:4) Kani a ciyimo ca wena ca vhumela ku u chumayela nguvhu kani a ci vhumeli, u nga “kuma cigelo ca ku ti dzundza” loku u tira hi muhefemulo wontlhe kuchumayeleni. (Gal. 6:4) Loku u maha ntiro wa wena hi kumbhelela, u komba ku wa mu randza Jehovha zvin’we ni vanhu-kuloni. Hi ndlela leyo, “u ta ti ponisa wena u tlhela u ponisa ni lava va ku zwako”. — 1 Tim. 4:16. w19.04 6 ¶15; 7 ¶17

Leci Sathani ni madhimoni yakwe va ci tirisako nguvhu kasi va zama ku pengisa vanhu wudhimoni. Lava va mahako zva wudhimoni va wula ku va tiva zvilo zva ku a van’wani a va zvi tivi, va tlhela va ku va ni ntamu wa ku maha zvilo zva ku a van’wani a va zvi koti. Hi cikombiso, a vokari va li va zvi kota ku tiva zvilo na zvi nga se maheka hi ku hlahluva tihlolo, kuba bhuku, ku femba, ni ku zama ku tlhamusela miloro, ni hi tindlela tin’wani. A van’wani va nga mahisa ku khwatsi va wo wulawula ni vafileko. A vokari va maha zvilo zva wuloyi kutani masonika; va nga tlhela va zama ku loya wokari. A kambisiso wu mahilweko ka 18 wa matiko ya le América Latina ni Caribe, wu kombile lezvaku laha ka vanhu vanharu, a mun’we wa kholwa masonika ni wuloyi. Niku a van’wani, va nga kusuhani ni ntsengo lowo, va kholwa lezvaku zva koteka ku wulawula ni mimoya. A kambisiso wun’wani wu mahilwe ka 18 wa matiko ya lomu Afrika. Ka kambisiso lowo, ku kumilwe lezvaku ka lava va nga wutisiwa, a khihlanya ni kuhundza va kholwa ku a wuloyi gi kona. Zva dlunyateka a ku ni kwihi hi hanyako kona, hi fanele ku ti wonela wudhimoni. w19.04 20-21 ¶¶3-4

Jehovha Nungungulu i venga wubihi gontlhe. (Lis. 5:4-6) A ha ha wuli hi ku xakela cin’wanana kutani ku ci pfinya — wu nga nchumu wo nyenyeza ni wa bihela ga cima! Lezvo i zvi nyenya ni nkondzo! Kota Vakustumunyu vakwe, hina hi pimanyisa Jehovha hi ku venga a kuxakelwa ka vanana niku a hi zvi vhumeleti lomu bandleni ga wuKristu. (Rom. 12:9) Tontlhe tindlela ta ku xakela vanana ti lwisana ni “nayo wa Kristu”! (Gal. 6:2) Zvontlhe lezvi Jesu a nga gondzisa hi magezu ni zvimaho — a tshinya ga zvona lirandzo ni ku mahelana zvo lulama. Kota lezvi a maKristu ya lisine ma rangelwako hi nayo lowu wa Kristu, ma khoma vanana hi ndlela ya ku va tizwa na va vhikelekile zvin’we ni ku randziwa nguvhu. Kanilezvi, loyi a xakelako n’wanana, i hlota ku ti tsakisa, niku i maha zvobiha zvi mahako ku a n’wanana a tizwa na a hi libalangeni, na a nga randziwi kambe. Leci ci nga tsakisiko hi ku ni ka maKristu ya lisine ci kona a cikarato leci. Hikuyini? Hi ku “a vakubiha ni vakanganyisi” va tatile misava, niku a vokari va nga zama ku nghena lomu bandleni. (2 Tim. 3:13) Ahandle ka lezvo, a vokari va ti byelako ku va lumba bandla ga Jehovha va hlulilwe hi kunavela ka nyama ko nyenyeza, va xakela zvivanana. w19.05 8 ¶¶1-3

A makabye a karatekileko nguvhu a nga tshuka a nga zvi koti ni ku khongela. A makabye loye a nga tizwa na a nga ringanelwi hi ku khongela ka Jehovha. Loku hi lava ku mu chavelela, hi nga khongela naye, hi kumbuka vito gakwe. Hi nga byela Jehovha lezvi hina ni bandla hi mu randzisako zvona a makabye loye a karatekileko. Hi nga kombela Jehovha lezvaku a chavelela a yivhu leyo a tlhela a yi vhuna ku yiva ni kurula. A mikhongelo yo fana ni leyo yi nga va chavelela nguvhu lava va karatekileko. Sangula hi ku pimisa na u nga se wulawula. A magezu yo wula na u nga rangangi hi ku pimisa ma tlhava. Kanilezvi, a magezu ya ma nene ma hanyisa. (Mav. 12:18) Hikwalaho, khongela ka Jehovha kasi a ku vhuna ku u tirisa magezu ya ma nene, ma chavelelako ma tlhela ma bhuwatela. U nga rivali lezvaku a ku na magezu ma nga ni ntamu wa ku vhuna munhu a ku hundza lawa ya Jehovha ma nga lomu ka Bhibhiliya. (Mah. 4:12) A cikhati hi chavelelako van’wani, hi va alakanyisa lezvaku Jehovha wa va randza. A hi faneli ku tshuka hi rivala ku Jehovha i Nungungulu wa kululama kambe. Wa va tiva vontlhe lava va xakelweko, hambu loku zvi nga tiviwi hi munhu. Jehovha i wona zvontlhe, niku vontlhe lava va nga ti soliko va ta tsayisiwa. — Mitse. 14:18. w19.05 18 ¶18; 19 ¶19, 21

Sathani i lava ku hi tsikisa ku tirela Jehovha. Kasi ku tatisa kungo gakwe, i zama ku cica kupima ka hina hi pimisa hi ndlela leyi a yi lavako, hi ingisa yena. I zama ku hi kucetela kutani ku hi kanganyisa kasi hi mu ingisa hi ku hlohlotela a kunavela ka hina. (Kol. 2:4) Hakunene hi le mhangweni ya ku kanganyisiwa hi Sathani ke? Ina! Alakanya lezvaku Pawule a nga tsalelangi vamatiko a citlharihiso ci nga ka Va Le Kolosi 2:8. I tsalele maKristu ma nga totilwe hi moya wo basa. (Kol. 1:2, 5) Lezvi a maKristu cikhatini leco ma nga hi mhangweni ya ku kanganyisiwa hi Sathani, hina nyamutlha a ha ha wuli — hi le mhangweni ya hombe nguvhu! (1 Kor. 10:12) Hikuyini? Sathani i kwalaha mbhirini ya misava, na a lumile ni matino hi ku lava ku pengisa a malandza yo tsumbeka ya Nungungulu. (Kuv. 12:9, 12, 17) Ahandle ka lezvo, hi hanya cikhatini leci a vakubiha ni va kanganyisi va yaku mahlweni “va biha nguvhu”. — 2 Tim. 3:1, 13. w19.06 2 ¶¶1-2

A cikhati leci Jezebheli, sati wa hosi Ahabhi a nga ku i lava ku mu daya, Elija i no chava. Hi kota ya lezvo, i no tsutsuma aya Bherexebha. I no mbhela ntamu laha ka kuza “a kombela kufa”. Hikuyini a nga ti zwisa lezvo? Elija i wa hi “munhu wo fana na hina”, yenawu i wa nga mbhelelangi. (Jak. 5:17) Kuzvilava i karatekile ku hundza mpimo a tlhela a rereka hi ku karala. Ko khwatsi i alakanyile ku zvontlhe a nga zvi mahile kasi ku seketela wukhozeli ga lisine a zvi vhunangi nchumu — a ci kona ci nga chukwatile lomu Izrayeli — a tlhela a alakanya ku i wa hi yena yece a nga khozela Jehovha. (1 Tih. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Jehovha i mu zwisisile, a nga mu bhongelangi Elija hi lezvi a nga wula lezvi a nga ti zwisa zvona. Kanilezvi, i no mu vhuna lezvaku a tlhela a kuma ntamu. (1 Tih. 19:5-7) Hi ndzhako ka cikhati, Jehovha i no vhuna Elija lezvaku a wona zvilo hi ndlela yin’wani, hi kuva a mu komba ntamu wakwe wo hlamalisa. I tlhelile a mu byela lezvaku ku wa ha hi ni 7000 wa vanhu lomu Izrayeli va kalako va nga khozelangi Bhaali. (1 Tih. 19:11-18) Hi ndlela leyo, Jehovha i no komba Elija lezvaku wa mu randza. w19.06 15-16 ¶¶5-6

U nga ti byeli ku wa tiva. Loku hi landzela zvileletelo hi nyikiwako hi vamakabye vo tsumbeka lava va rangelako, hi ta potsa zvikarato. Hi cikombiso, ka tiko go kari a ntiro wa hina wu nga betelwa, a madhota ma leletele vahuweleli lezvaku va nga nyikeli mabhuku kuchumayeleni. Hambulezvo, a phayona go kari ga wanuna ka tiko lego, gi no ti byela ku gona ga tiva, gi se nyikela mabhuku. Zvini zvi nga humelela? Andzhakunyana ka loku yena ni vahuweleli van’wani va mbhetile ku chumayela cihundleni, a wuhosi gi no swe, gi va thethisa. Zvi wonekisa ku khwatsi kuve ni wokari wa le wuhosini a nga kari a va landza hi le ndzhako, a teketela wontlhe a mabhuku ma nga nyikelwe. Hi gondza yini ka tshango legi? Hi fanele ku landzela zvileletelo hambu loku hi zvi wonisa ku khwatsi a zvi zwisiseki. Contlhe cikhati Jehovha wa hi katekisa loku hi tirisana ni vamakabye lava a va yimisileko kasi ku hi rangela.— Mah. 13:7, 17. w19.07 12 ¶17

Ka wusiku legi a hosi ya hina Jesu gi ngaca a dawa, i wulile lezvaku vontlhe lava va nga wa ta hlawula kuva vapizani vakwe va ta vengiwa. (Joh. 17:14) Kala ni nyamutlha, a Vakustumunyu va Jehovha vo tsumbeka va xanisiwa hi lava va zondako wukhozeli ga lisine. Laha a kugumesa ka tiko legi ku yako ku tshinela, hi rindzela ku a valala va hina va hi xanisa ku ku phu. (Mat. 24:9) Zvini hi faneleko ku maha zvezvi kasi a kuxaniseka ku chikela na hi longile? A zvizi zvi lava ku hi alakanyela zvontlhe lezvi kuzvilava zvi to hi humelela. Hakuva lezvo zvi wa to hi maha hi karateka basi, hi tlhela hi hluliwa hi kuchava ne ni cikarato cin’we na ci nga se chikela. (Mav. 12:25; 17:22) A kuchava i tlhari ga ntamu nguvhu legi ‘a nala wa hina Sathani’ a hi dzukiselako hi gona. (1 Ped. 5:8, 9) Hikwalaho, zva lisima a ku hi tiyisa wunghana ga hina na Jehovha . w19.07 2 ¶¶1-3

Andzhako ka loku Jesu a vhukile hi ka vafileko, i no vitanisa a vapostoli vakwe lezvaku aya tlhangana navo le citsungeni. (Mat. 28:16) Laha makunu vona va nga tlhangene, zva koteka ku va mu rindzele hi manyawunyawu. Kuzvilava lego give gona khati a nga “woneka ka 500 wa vamakabye ni kuhundza hi khati gin’we”. (1 Kor. 15:6) Kasi Jesu i wa va vitanela yini ka mutlhangano lowo? I wa va vitanela ku ta va nyika ntiro wo tsakisa! I te: “Fambani mu va maha vapizani a vanhu va matiko wontlhe.” (Mat. 28:18-20) Hi kufamba ka cikhati, a vapizani lavo va ngazwa magezu ya Jesu va wumbile bandla ga wuKristu ga zana ga malembe go sangula. A ntiro-tshinya wa bandla lego ku wa hi ku maha vapizani van’wani va Kristu. Nyamutlha, ku na ni ma mabandla yo tala ya maKristu ya lisine misaveni; a ntiro-tshinya wa mabandla lawo wa hi walowo wa mun’we. w19.07 14 ¶¶1-2

A muwoneleli wo kari wa cipandze le Noruega i li a kutala ka zvikhati lava va kalako va nga zvi randzi a ku bhula hi Nungungulu, zva va tsakisa a ku bhula hi lezvi zvi humelelako laha misaveni. Maku, andzhako ka ku va losa, i wutisa lezvi: “Hi mawonela ya wena, yi ngava yihi ndlela ya ku hiva ni wutomi ga gi nene cikhatini ci tako? Xana varangeli va politika, kutani titlhari ta siyensiya, ni ku munhu mun’wani a to lulamisa zvikarato?” Loku a va ingisele khwatsi, i guma a lera kutani ku tshaha mutsalo wo kari wu wulawulako hi wutomi ga gi nene cikhatini ci tako. A vokari va hlamala loku vazwa lezvi a Bhibhiliya gi tsumbisako zva ku a misava ni vanhu vo lulama va ta simama kala kupindzuka. (Lis. 37:29) Zvi nene a ku lava hi va kumako hi zama ku va chumayela hi tindlela to hambanahambana. Hikuyini? Hakuva leci ci tsakisako loyi, gaya ci nga mu swira. A vokari zva va tsakisa a ku bhula hi Nungungulu kutani hi Bhibhiliya, kuveni ka van’wani zvi lava ku hi ranga hi ku bhula hi zvilo laha zvi yileko. Hi fanele ku londzowota ciyimo cin’we ni cin’wani kasi ku chumayela vanhu va tixaka tontlhe. (Rom. 1:14-16) Jehovha hi yena a mahako ku a lisine li kula timbilwini ta lava va randzako kululama. — 1 Kor. 3:6, 7. w19.07 22-23 ¶¶10-11

A lirandzo leli Nungungulu a nga nalo hi hina li ta hi kuca ku hi randza vamakabye. (1 Joh. 4:20, 21) Hi nga tshuka hi alakanya ku a ku randza vamakabye a zvi karati. Zvi nga tshuka zvi zwala a ku zvi alakanyisa lezvo hakuva hi khozela Jehovha niku hi ti karatela ku pimanyisa matshamela yakwe. Ahandle ka lezvo, hi landzela cikombiso ca Jesu, loyi a nga hi randza laha ka kuza a nyikela wutomi gakwe kasi ku hi vhuna. Hambulezvo, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku ingisa a nayo lowu wa ku randza van’wani. Evhodhiya na Sintike, vamakabye vo hiseka va tirileko “zvin’we” na mupostoli Pawule. Hambulezvo, ko khwatsi ku ni mhaka yo kari va nga kala va nga zwanani ka yona, leyi yi nga maha ku va tsema wunghana. Ka papilo legi Pawule a nga tsalela bandla legi va nga hi ka gona, i kumbukile Evhodhiya na Sintike hi kukongoma, a tlhela a va nyika wusungukati go kongoma ga ku “vava ni kupima kun’we”. (Filp. 4:2, 3) A handle ka lezvo, Pawule i zvi wonile zvi hi chukwana ku byela bandla gontlhe aku: “Simamani ku maha zvontlhe na mu nga nguranguri ne kukanetisana.” — Filp. 2:14. w19.08 9 ¶¶6-7

Leci ci tsakisako hi ku a mabandla ni vamakabye vo tala va maha lezvi va zvi kotako kasi ku vhuna lava va nga ntirweni wa cikhati contlhe lezvaku va simama ka zviavelo zvabye. Va maha lezvo hi ku va kuca ku va nga tsiki a ntiro wabye, ku va nyika mali ni zvin’wani, kutani ku va vhuna ku hlayisa va ngango wabye va seleko le kaya. Loku lava va nga ntirweni wa cikhati contlhe va nyikwa ciavelo ciswa vata ka bandla ga n’wina, u nga zvi wonisi ku khwatsi va ciciwa hi ku va wa nga tiri khwatsi kutani ku va no wonha cokari. Wutshan’wini ga lezvo, va vhune ku zvi va olovela ku ti zwananisa ni ciyimo ciswa. Va amukele hi matsenya u tlhela u va dzundza hi ntiro lowu va wu mahileko, hambu loku va nga ha zvi koti a ku maha zvotala hi kota ya mababyi. Zama ku va tiva khwatsi. Londzowota tshala ga wutivi, matshango, ni lezvi va zvi gondzileko kasi wenawu u gondza zvokari ka vona. Kusanguleni, lava va nyikiwako ciavelo ciswa zvi nga lava ku u va vhuna ku kuma ko tshama, ni ntiro, ni ko khilela mixapa, ni zvilo zvin’wani zva tshinya zvi nga cilaveko. w19.08 23-24 ¶¶12-13

Goge i ta tsumba a “woko [gakwe] ga nyama” ku nga masochwa yakwe. (2 Kro. 32:8) Hina hi ta tsumba Jehovha a Nungungulu wa hina — lezvi a mifumo yi to zvi wona na zvi hi wupumbu. Hikuyini? Hakuva hambu hi Bhabhuloni loyi wa hombe a nga hi ni ntamu a vanungungulu vakwe a va mu ponisangi ka “civandza” ni ka “10 wa timhondzo” ta cona! (Kuv. 17:16) Hikwalaho, Goge i ta alakanya ku zvi ta mu olovela nguvhu a ku hi lovisa. A ku fana ni ‘marefu ma fenengetako misava’ i ta vhukela a vanhu va Jehovha. Kanilezvi Goge i ta tekela ku zvi wona lezvaku a nga ta pona. A ku fana na Faro le Bimbini go Pswhuka, Goge i ta zvi tiva lezvaku alwa na Jehovha. (Ekso. 14:1-4; Ezek. 38:3, 4, 18, 21-23) Kristu ni mabutho yakwe ya le tilweni va ta vhikela a vanhu va Nungungulu va tlhela va lovisa Goge ni mabutho yakwe va ku bhi. (Kuv. 19:11, 14, 15) Ahati ke Sathani, a nala wa hombe wa Jehovha, loyi a xwanyileko mawunwa lawa ma ngaza ma yisa matiko yimpini ya Armagedhoni? Jesu i ta mu hoxa ni madhimoni yakwe nkeleni wo eta wo kala magumo, a va khotsela lomo kala ku mbhela a 1000 wa malembe.— Kuv. 20:1-3. w19.09 11-12 ¶¶14-15

Handle ko kanakana ha zvi xuva nguvhu a zvilo zva zvi nene lezvi Jehovha a hi tsumbisileko. Kanilezvi, loku lezvi hi zvi xuvako zvi wonekisa ku khwatsi zvo hlwela, hi nga mbhela litsako. Hi lisine, hi nga tlhela hi mbhela ntamu. (Mav. 13:12) Lezvo zvi humelele kusanguleni ka zana ga malembe ga wu 20. Cikhatini leco, a vamakabye vo tala va nga totilwe hi moya wo basa va wa rindzela ku kuma nchachazelo wabye wa kuya tilweni hi 1914. A cikhati leci zvi nga kala ku maheka lezvi va nga zvi rindzele, lava vo tsumbeka va yimisanisile kuyini ni ciyimo leco? A va rerekangi va tsika mapalisana ya kuya wutomini hakuva a ca lisima ka vona ku wa hi ku simama va tsumbeka va maha kurandza ka Nungungulu, na ku nga hi ku kuma nchachazelo. Va wa ti yimisele ku simama va timisela va tsutsuma. Handle ko kanakana u xuva ku wona Jehovha na basisa vito gakwe, a kombisa lezvaku hi yena a nga ni fanelo ya ku fuma a tlhela a tatisa zvitsumbiso zvakwe. U nga kanakani. A zvilo lezvo zvi ta maheka hi cikhati leci Jehovha a ci yimisileko. Kala ka cikhati leco, a hi simameni hi khomekile ntirweni wa Jehovha, hi nga tshuki hi mbhela ntamu hi ku rindzela zvilo hi cikhati co leha. w19.08 4-5 ¶¶9-10

Ti wutise lezvi: ‘A van’wani va ndzi wona kota munhu wo rula ni wa kutikoramisa? Ndzi ti yimisele ku maha mitiro ya nyalidede kasi ku vhuna van’wani? Ndzi munhu wa mu nene ka van’wani?’ Lava va nga tira na Jesu va wa hi ni kurula niku Jesu i wa tsaka hi ku va gondzisa. (Luka 10:1, 19-21) I wa kuca a vapizani vakwe lezvaku va maha zviwutiso niku i wa tsaka hi kuzwa mawonela yabye. (Mat. 16:13-16) A ku khwatsi hi tisinya ti nyukako khwatsi lomu ka misava yo nona, a vapizani vonawu va wa tsaka loku va hi na Jesu. Va wa ingisela khwatsi lezvi Jesu a nga kari a zvi gondzisa va tlhela va pswala mihandzu ya yi nene. Xana u na ni wutihlamuleli go kari? Loku zvi hi lezvo, ti wutise lezvi: ‘Ndzi va khomisa kuyini lava ndzi tirako navo kutani a va laha ngangweni wa mina? Ndza vhuvhumisa kurula? Ndza kuca van’wani lezvaku va maha zviwutiso? Ndzi ti yimisele a kuzwa a mawonela yabye?’ Hi wa nga ta tshuka hi lava ku fana ni vaFarisi lava va nga zangara loku a vanhu va nga kholwi lezvi va nga gondzisa va tlhela va va khoma hi ndlela ya xapi lava va nga hi ni mawonela yo hambana navo. — Mar. 3:1-6; Joh. 9:29-34. w19.09 20 ¶1; 23 ¶¶9-11

Ka zvikhati zvin’wani, a tihosi ta misava ta tirisa a magezu ya ku fana ni lawa loku ti wulawula hi ku engetela a kuzwanana cikari ka matiko. Hambulezvo, a kuhuwelelwa ka magezu yaku “ku rulile, a matiko ma etlele” loku a Bhibhiliya gi wulawulako hi kona ku tava ko hambana ni loko. Hikuyini? A cikhati leci lezvo zvi to humelela, a vanhu va ta alakanya lezvaku a tihosi ta misava ti zvi kotile ku maha a tiko giva ni kurula. Kanilezvi hi lisine, “a kuloviswa kabye ku ta va chikelela hi citshuketi” andzhako ka “kuxaniseka ka hombe”. (Mat. 24:21) A hi zvi tivi ku cini ci to maha a tihosi ti huwelela a magezu lawo kutani ku ma ta huweleliswa kuyini. A hi zvi tivi kambe lezvaku a kuhuwelelwa loko ku tava ka khati gin’we basi kutani ka makhati yo tala. Kova ni cihi ci to humelela, leci hi ci tivako hi leci: A hi faneli ku jujiwa kupima hi alakanya lezvaku a tihosi ta misava makunu ti zvi kotile ku neha kurula misaveni yontlhe. Hakuva a kuhuwelelwa loko ku tava cikombiso ca lezvaku a “siku ga Jehovha” makunu gi chikele! — 1 Tes. 5:2. w19.10 8-9 ¶¶3-4

A yimpi ya Armagedhoni hi yona yi to lovisa a tiko gontlhe ga Sathani. Hambulezvo a hi faneli ku yi chava. Hikuyini? Hakuva a Armagedhoni yi tava yimpi ya Nungungulu; a hi hina hi tolwa. (Mav. 1:33; Ezek. 38:18-20; Zak. 14:3) A cikhati leci Jehovha a to nyika a cileletelo, Jesu Kristu i ta rangela a mabutho ya Nungungulu yimpini leyo. I tava zvin’we ni vatotilweko lava va to vhuxiwa hi ka vafileko ni tingilozi ta tsandza-vahlayi. Va ta patsana valwa na Sathani ni madhimoni yakwe ni mabutho yakwe ya laha misaveni. (Kuv. 6:2; 17:14) Jehovha wa hi tiyisekisa lezvi: ‘A gi kona tlhari gi fulelweko ku vhukela wena gi ta nga humelela.’ (Isa. 54:17) “A citshungu ca hombe” ca vakhozeli vo tsumbeka va Jehovha ci ta ‘huma kuxanisekeni ka hombe’ ci hanya, ci simama ku tirela Jehovha. (Kuv. 7:9, 13-17) Hi ngazwa a kutsumba loku a Bhibhiliya gi hi nyikako xungetano hi cikhati ci tako! Ha zvi tiva lezvaku ‘Jehovha wa hlayisa lava vo tsumbeka’. (Lis. 31:23) Vontlhe lava va randzako Jehovha va tlhela va mu dhumisa va ta tsaka nguvhu hi ku mu wona na a basisa a vito gakwe go basa. — Ezek. 38:23. w19.10 18-19 ¶¶17-18

Laha hi yako hi tshinela nguvhu kugumeseni ka ‘masiku yo gumesa’ hi kumana ni tixanisa to tala. (2 Tim. 3:1) Hi cikombiso, andzhako ka loku ku mahilwe mavhoto ka tiko go kari ga África Central a vanhu va tiko lego va no sangula kulwa. Hi cipimo ca 6 wa ti hweti, a vamakabye va hina va wa nga fambafambi na va tlhatlhekile hakuva va wa tshama kwalomu yi nga hisa kona. Zvini zvi va vhunileko ku lwisana ni cikarato leco? A vokari va tsutsumele mimitini ya vamakabye lava va nga tshama lomu ku nga kala ku nga hi na yimpi. A makabye wo kari wa cinuna i wulile lezvi: “Ndzi wa tsaka nguvhu hi ku tshama ni vanghana. Hi wa kucana.” Loku a ‘kuxaniseka ka hombe’ ku sangula, hi ta tsaka nguvhu hi ku tshama ni vanghana va nene va hi randzako. (Kuv. 7:14) Hikwalaho zva cihatla a ku maha wunghana go tiya zvezvi. (1 Ped. 4:7, 8) Hikuyini? Hakuva a valala va hina va ta zama a ku hi hambanisa hi ku tirisa a mawunwa. Va ta zama ku hi maha hi vhukelana hi ci hina. Kanilezvi va ta zvi tsandzeka. Va nga ta zvi kota a ku hi tsikisa a ku randza a vamakabye. w19.11 2 ¶¶1-2; 7 ¶19

Sathani, a “papayi wa mawunwa”, i tirisa lava a va fumelako kasi va xwanya mawunwa xungetano hi Jehovha ni vamakabye va hina. (Joh. 8:44) Hi cikombiso, a vahluwuki va haxa mawunwa xungetano hi hlengeletano ya Jehovha hi ku tirisa Internet, zvitichi zva televhizawu ni zvin’wani zvihaxa mahungu. A mawunwa lawo ma cikari ka ‘mipaxa yi vhurako’ ya Sathani. Hi fanele ku hlamulisa kuyini loku a vahluwuki va hi hlawutela a mawunwa lawo? A hi faneli ku va ingisela! Hikuyini? Hakuva ha kholwa ka Jehovha niku ha va tsumba a vamakabye va hina. A hi faneli ku tshuka hi bhula ni vahluwuki. A hi tshuki hi tsika nchumu wu hehla a kukholwa ka hina ne a hi tshuki hi kanetisana navo hi nchumu wokari kutani hi cigelo co kari hambu loku ku hi ku ho navela ku tiva basi lezvi va to wula. Wena ke, u zvi kotile ku ala ku ingisela ni ku kanetisana ni vahluwuki xungetano hi mawunwa lawa va ma haxako? Loku u zvi kotile ha ku dzundza. Kanilezvi hi fanele ku tshama na hi ti wonela hakuva Sathani i na ni man’wani matlhari lawa a zamako ku hi vhukela hi wona. w19.11 15 ¶8; 16 ¶11

A cikhati u mahako zviboho, hlola leci ci ku kucako. Jehovha wa hlola timbilu hikwalaho wa ci nyika lisima leci ci hi kucako a ku maha zvokari. Loku hi ti hlola hi ta tiva leci ci hi kucako. Hambulezvo, hi fanele ku ehleketa khwatsi kasi hi tiva lezvaku leci ci hi kucako, hakunene hi caleci ci nga lomu mbilwini ya hina kutani ku na ni nchumu cin’wani ci hi kucako ke. Hi lisine, hi maha khwatsi loku hi hlola lezvi hakunene zvi nga lomu timbilwini ta hina. Loku a cigelo ci hi kucako ku maha a ciboho co kari ci nga hi ci nene, zvi ta hi karatela a ku ci tatisa loku ku tshuka ku humelela a zvikarato. Hi cikombiso, a jaha go kari gi nga maha ciboho ca kuva phayona ga cikhati contlhe. Hambulezvo hi ku famba ka cikhati, zvi mu karatela a ku eneta a tihora leti ti lavekako, kuzvilava a nyima ku tira kota phayona. Hikuyini? Kuzvilava i wa alakanya lezvaku a cigelo ca hombe ci mu kucileko kuva phayona ku lava ku tsakisa Jehovha. Kanilezvi, zva koteka ku na a mahile lezvo hi ku fela ku tsakisa a vapswali vakwe kutani mun’wani munhu. Hi nga ehleketa hi cigondzani ca Bhibhiliya leci ci bohako a ku tsika ku dzaha. Ci ti karata ci nyima ku dzaha hi cipimo ca vhiki kutani mavhiki mambiri kanilezvi na ci tlhela ci vhuxetela. Hi ku gumesa aza a zvi kota ku zvi tsikela magumo! A lirandzo lakwe hi Jehovha ni ku lava ku mu tsakisa zvi mu vhunile a ku cica hanyela gakwe.—Kol. 1:10; 3:23. w19.11 27 ¶9; 29 ¶10

Mupostoli Pawule i wa tiyiseka lezvaku i ta chikela magumo ka mapalisana yakwe a tlhela a kuma nchachazelo. Kota muKristu a totilweko, i wa rindzela ku “kuma nchachazelo wa kuvitaniwa tilweni hi Nungungulu”. Hambulezvo, kasi ku kuma a nchachazelo lowo, i wonile lezvaku i wa fanele ku simama ‘awa na a vhuka, aya seyo.’ (Filp. 3:14) Pawule i tirisile mufananiso wa wu nene kasi ku vhuna va le Filipi lezvaku va veka kupima ka nchachazelo wabye. Pawule i alakanyisile a va le Filipi lezvaku va wa hi zvisumbulwa zva le tilweni. (Filp. 3:20) Hikuyini va nga fanele ku alakanya a mhaka leyi? Cikhatini leco, a kuva cisumbulwa ca Roma zvi wa hi ni lisima. Kanilezvi, a maKristu ma totilweko ma wa hi ni wusumbulwa ga lisima nguvhu, legi va nga wa ta vhuneka hi gona hi tindlela to tala. A kuva cisumbulwa ca le tilweni zvi wa hi zva lisima nguvhu a ku hundza kuva cisusumbulwa ca Roma! Inyamutlha a maKristu ma totilweko ma veka cikombiso ci nene hi kuwa na ma vhuka maya seyo kasi ma kuma a nchachazelo wabye wa wutomi ga pindzukelwa le tilweni. w19.08 6 ¶¶14-15

A kutlhatlhiswa loko ka hombe a ku hundza loku a muIzrayeli a nga ku kuma hi lembe ga Jubhilewu! (Levi 25:8-12) Hi cikombiso, a munhu loyi a nga tlhatlhisilwe hi Jubhilewu zvi wa koteka ku tlhela a maha khumbi, niku i wa ta guma afa. Hi siku ga Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, Jehovha i no tota a vapostoli ni van’wani vavanuna ni vavasati vo tsumbeka hi moya wa ku basa. I no va maha vana vakwe niku hi ku famba ka cikhati i wa ta va vhuxa vaya tilweni kasi vaya fuma na Jesu. (Rom. 8:2, 15-17) Lavo hi vona vo sangula a ku kuma kutlhatlhiswa loku Jesu a ku tivisileko le sinagogeni ga Nazareta. (Luka 4:16-19, 21) A vavanuna ni vavasati lavo va wa nga ha hi tikhumbi ta tigondzo ta mawunwa ta varangeli va wukhongeli ga ciJudha ni mikhuwo yabye yi nga seketelwiko ka Mitsalo. Nungungulu i va tlhatlhisile kambe ka ciwonho ci yisako kufeni. A Jubhilewu go fananisa legi gi sangulileko hi ku totiwa ka vapizani va Kristu hi 33 Nguveni ya Hina, gi ta gumesa kufumeni ka Jesu ka 1000 wa malembe. w19.12 11 ¶¶11-12

Vapswali, vhunani a vana va n’wina a ku hlawula vanghana va va nene. Hi wumbiri ga n’wina, mu fanele ku tiva a vanghana va vana va n’wina ni lezvi va zvi mahako. Lezvo zvi patsa ku tiva lava a vana va n’wina va bhulako navo ka Internet ni lomu ka tifone tabye. Hakuva a wunghana lego gi nga khumba lezvi a vanana va zvi pimisako ni lezvi va zvi mahako. A vapswali vo tala va lavela a vana vabye a vanghana lava va nga ni cikombiso ci nene ntirweni wa Nungungulu. Hi cikombiso, N’Déni na Bominewu, va nga nuna ni sati le Costa do Marfim, a kutala ka zvikhati va wa ramba a muwoneleli wa cipandze laha kaya kabye. N’Déni i wula lezvi: “Lezvo zvi mu vhunile nguvhu a mufana wa hina. I no sangula ku phayona ni ku zvezvi i tira kota muvhaleti wa muwoneleli wa cipandze.” A vapswali va maha khwatsi loku va gondzisa a vana vabye na va ha hi vatsongwani. (Mav. 22:6) Ehleketa hi Timote: A mamani wa Timote, Eunike, ni kokwani wakwe Loyisi, va mu gondzisile “kusukela wun’wananeni”. — 2 Tim. 1:5; 3:15. w19.12 25 ¶14; 26 ¶¶16-17

Ti karatele kuva munghana wa lisine. Hi cikombiso, a hi tsumbisi basi vamakabye va hina lezvaku hi ta va vhuna kanilezvi hi tlhela hi maha zvilo kasi ku va vhuna. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Loku lava va lavako ku vhuniwa va tiva lezvaku hi ta va vhuna, va tizwa na va chavelelekile nguvhu. A makabye wokari wa cisati i tlhamusele a ku hikuyini, i te: “U tizwa na u rulile hakuva wa zvi tiva lezvaku a makabye loyi a nga ku tsumbisa lezvaku i ta ku vhuna i tata hi cikhati kasi a ta maha lezvi a nga tsumbisa.” Lava va lwisanako ni zvikarato ni lava va khunguvanyekileko a kutala ka zvikhati va chavelelwa hi ku bhula ni munghana wa lisine. Kanilezvi, kasi kuva munghana wa lisine ni wo tsumbeka, hi fanele ku hlakulela lihlazva-mbilu. A cikhati leci Susana a nga tsikiwa hi nuna wakwe, i tiyisilwe nguvhu hi ku bhulela a vanghana vakwe lezvi a nga ti zwisa zvona. I wula lezvi: “Va no ndzi ingisela hi lihlazva-mbilu hambu lezvi ndzi nga tala kuphindaphinda ku va byela zvalezvi zva zvin’we.” Wenawu u nga komba lezvaku u munghana wa mu nene hi ku va ingisela hi lihlazva-mbilu a vanghana va wena. w20.01 10-11 ¶¶9-11

Lomu ka Bhibhiliya ku na ni zvikombiso zvo tala zva vavanuna va amukeleko a moya wo basa; hambulezvo, a va vangi ni kutsumba ka kuya hanya tilweni. Dhavhidha i wa rangelwa hi moya wo basa. (1 Sam. 16:13) A moya wo basa mu vhunile ku zwisisa zvilo zvo eta xungetano hi Jehovha wu tlhela wu mu rangela kasi a tsala zvipandze zvo kari zva Bhibhiliya. (Mar. 12:36) Hambulezvo, mupostoli Pedro i wulile lezvaku Dhavhidha “a nga tlakukelangi matilweni”. (Miti. 2:3) Johani Mubhabhatisi i wa ‘tele hi moya wo basa’. (Luka 1:13-16) Jesu i wulile lezvaku ku wa nga hi na munhu wa hombe ku hundza Johani, kanilezvi i gumile a ku Johani i wa nga tava “Mufun’weni wa matilo”. (Mat. 11:10, 11) Jehovha i tirisele a moya wakwe wo basa kasi ku nyika a vanhu lavo a ntamu wa ku maha zvilo zvo hlamalisa, kanilezvi a nga tirisangi a moya lowo lezvaku a va hlawula kuya hanya le tilweni. Xana lezvo zvi wula ku va wa no tsumbeka kutsongwani? Ahihi. Lezvo zvo komba Jehovha i ta va vhuxa va hanya Paradhiseni laha misaveni. — Joh. 5:28, 29; Miti. 24:15. w20.01 25 ¶15

Jehovha wa hi ramba kasi hiva zviro zva ngango wakwe wa vakhozeli. A ngango wa hina wu wumbiwa hi lava va kombisako kukholwa ka hakhelo ya kutlhatlhisa ya N’wana wakwe va tlhela va nyikela a wutomi gabye ka Nungungulu. A ngango wa hina i ngango wo tsaka. Hi na ni wutomi go tsakisa zvezvi, niku ha tsaka hi kota ya citsumbiso ca ku hanya kala kupindzuka ni kupindzuka — le tilweni kutani Paradhiseni laha misaveni. Jehovha i vhululile ndlela ya ku hiva zviro zva ngango wakwe hakuva wa hi randza nguvhu. Kanilezvi kasi a maha lezvo, zvi lavile ku a ti karata nguvhu. (Joh. 3:16) Hi “xavilwe hi ntsengo”. (1 Kor. 6:20) Hi ku tirisa a hakhelo ya kutlhatlhisa, Jehovha i mahile a ku zvi koteka lezvaku hiva ni wunghana ga hombe naye. Wudzundzo ka hina a ku vitana a Munhu wa hombe wuakweni gontlhe kota Papayi. Jehovha hi yena a Papayi wa mu nene nguvhu ka vontlhe. A ku fana ni mun’we wa vatsali va Bhibhiliya, hi nga ha wutisa lezvi: ‘Ndzi ta mu tlhelisela yini Jehovha, hi kota ya makatekwa wontlhe a nga ndziha wona?’ (Lis. 116:12) A hlamulo ku hi nga ta tshuka hi zvi kota a ku hakhela a Papayi wa hina wa le tilweni. Kanilezvi, a lirandzo lakwe hi hina li hi kuca ku hinawu hi mu randza. w20.02 8 ¶¶1-3