Agosto

Jesu i wa hi ni kurula hambu a cikhati a nga kari a xanisiwa, hakuva i wa zvi tiva ku i tsakisa Papayi wakwe. I simamile a ingisa a cikhati zvi nga mu karatela. I wa mu randza a Papayi wakwe, niku a nchumu wa lisima wutomini gakwe ku wa hi ku tirela Jehovha. Na a nga seta laha misaveni, i tirile kota ‘cigogo ca mitiro’ kutani meseri wa mitiro ya Nungungulu. (Mav. 8:30) A cikhati a nga hi laha misaveni, i gondzisile van’wani xungetano hi Papayi wakwe. (Mat. 6:9; Joh. 5:17) A ntiro lowo wu mu nyikile litsako la hombe Jesu. (Joh. 4:34-36) Hi nga pimanyisa Jesu hi ku ingisa Jehovha ni ku ‘tshama na hi khomekile ntirweni wa Hosi’. (1 Kor. 15:58) Loku hi “ti tsitsirita nguvhu” ntirweni wa kuchumayela, hi tava ni wonela gi nene hi zvikarato zva hina. (Miti. 18:5) Hi cikombiso, lava hi va kumako kuchumayeleni, va tolovela kuva ni zvikarato zvo bindza ku hundza hina. Hambulezvo, loku va gondza ku randza Jehovha va tlhela va hanya hi wusungukati gakwe, va chukwatisa wutomi gabye va tlhela vava ni litsako la hombe. Khati ni khati hi zvi wonako lezvo, hi tiyiseka lezvaku Jehovha i ta hi hlayisa. w19.04 10-11 ¶¶8-9

A vanhu lavo, va mahile zvontlhe va nga zvi kota kasi kulwa ni madhimoni. A mabhuku lawo ya wudhimoni ma wa dhura zva cima. Kanilezvi, wutshan’wini ga ku hoxa kutani ku xavisela van’wani, va no hisa. Leci va nga ci lava nguvhu ku tsakisa Jehovha. Va wa nga karateki hi kudhura ka mabhuku lawo. Hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca maKristu lawo ya zana ga malembe go sangula? Zvi wa tava chukwana nguvhu a ku hi nga hi na nchumu ne cin’we ci yelanako ni wudhimoni. A zvilo lezvo hi nga faneliko kuva nazvo zvi patsa zvibotorana, zvifungo, zvitshungulo, tisecha ni zvin’wani zvilo va nga nazvo vanhu kutani va bohako kasi ku ti vhikela mimoya ya kubiha. (1 Kor. 10:21) Hlola khwatsi lezvi u ti hungatako hi zvona. Ti wutise lezvi: ‘A mimuzka ndzi ingiselako, tijogo ndzi belako, mafilmi ni zvin’wani ndzi sixtirako zva yelana ni wudhimoni ke? Laha u hlolako lezvi u ti hungatako hi zvona, ti yimisele ku hlawula zvilo zvi to ku vhuna ku fambela kule ni lezvi Jehovha a zvi vengako. Hi lava ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hiva ni “livhalo li basileko mahlweni ka Nungungulu” wa hina.— Miti. 24:16. w19.04 22-23 ¶¶10-12

Loku a madhota ma tiva lezvaku ku ni wokari a nga maha ciwonho ca hombe, ku ni lezvi ma faneleko ku ehleketa khwatsi hi zvona. Ma khatalela nguvhu a kubasa ka vito ga Jehovha. (Levi 22:31, 32; Mat. 6:9) Ma khatala hi kutshamiseka ka vamakabye lomu bandleni hi tlhelo ga moya kambe, niku ma lava ku vhuna ni wihi a mahelweko ciwonho. A madhota kambe ma zama ku wona lezvaku loyi a nga wonha wa ti sola ke. Loku a ti sola, ma zama ku mu vhuna kasi a vhuxa wuxaka gakwe na Jehovha. (Jak. 5:14, 15) A muKristu a tsikako a kunavela ko biha ku mu peza a wela ciwonhweni ca hombe, wa babya hi tlhelo ga moya. Lezvo zvi wula ku a nga ha hi na wunghana go tiya na Jehovha. Hi ndlela yo kari, a madhota hi nga ma fananisa ni vadhokodhela. Ma ti karatela ku “loyi a babyako a hanya [ka mufananiso lowu, ku nga loyi a nga wonha].” A wusungukati gabye gi seketelwako ka Mitsalo, gi nga vhuna loyi a nga wonha lezvaku a vhuxa wunghana gakwe na Nungungulu. Kanilezvi, lezvo zvi ngo koteka loku a ti sola hi mbilu yontlhe. — Miti. 3:19; 2 Kor. 2:5-10. w19.05 10 ¶¶10-11

Jehovha a nga hi nyika kuxuva ka ku maha. Kuzvilava hi tivile lezvaku lomu bandleni ga hina kutani ka wutshamu gin’wani ku ni cilaveko co kari. Kasi ku maha cokari, kuzvilava hi nga ti wutisa lezvi: ‘Zvini ndzi nga mahako kasi ndzi vhunetela?’ Hi nga nyikiwa ntiro wo kari kambe, kanilezvi hi nga zvi tivi lezvaku hi ta wu mahisa kuyini kasi wu huma khwatsi. Andzhako ka ku gondza a cipandze co kari ca Mhaka ya Nungungulu, kuzvilava hi ti wutisa ku: ‘Ndzi nga ma tirisisa kuyini a mahungu lawa kasi ku vhuna van’wani?’ Loku Jehovha a wona lezvaku hi ti yimisele ku ehleketa hi lezvi hi nga zvi mahako, a nga hi nyika kuxuva ka ku maha lezvi hi zvi ehleketako. Jehovha a nga tlhela a hi nyika ni ntamu wa ku maha. (Isa. 40:29) Hi ndlela muni? A nga hi nyika a moya wa ku basa lezvaku hi chukwatisa a wutlhari ga hina ga mabeleko. (Ekso. 35:30-35) Hi ku tirisa a hlengeletano yakwe, Jehovha a nga hi gondzisa lezvi hi nga mahisako zvona a mitiro yo kari. Loku u nga tiyiseki hi lezvi u nga wu mahisako zvona a ntiro wo kari u nyikilweko, kombela ku vhuniwa. A cin’wani kambe tizwi na u tlhatlhekile a ku kombela a Papayi wa hina wo hana wa le tilweni kasi a ku nyika “ntamu wa hombe wo hundza wa munhu”. — 2 Kor. 4:7; Luka 11:13. w19.10 21 ¶¶3-4

A tiko gi kuca vanhu lezvaku va ti randza ku hundza fanelo. A bhuku go kari gi wula lezvaku lomu ka va 1970, “a mabhuku ma nyikako wusungukati xungetano hi ndlela ya ku a munhu a humelela wutomini, ma noya hi ku chululeka”. A yokari “ma wa kuca vanhu lezvaku va ti tiva va tlhela va tsaka hi lezvi va nga zvona — va nga cici nchumu wutomini gabye”. Hi cikombiso, a gin’we ga mabhuku lawo gi li: “Phela laha misaveni a munhu wo saseka ni wo tsakisa ni wa wudzundzo, hi wena, a ku na mun’wani— ti randzi u tlhela u ti navela.” A bhuku lego gi tlhela gi kuca lezvaku a munhu a ti yimisela milayo ya mahanyela ha yece ni ku ti mahela ni cihi a ci wonako ci hi ci nene ni ku maheka. Wa tshuka u mazwa mawonela yo fana ni lawa ke? Sathani i kucile Evha lezvaku a maha zvo fana ni lezvo. I te Evha i wa ta fana na ‘Nungungulu, a tiva kusasa ni kubiha.’ (Gen. 3:5) A vanhu vo tala nyamutlha va ti wonela hehla nguvhu laha ka kuza va ti byela ku a ku na munhu a faneleko ku va byela ku lezvi zvi bihile, lezvi zvi nene — hambu Nungungulu a va zvi lavi ku a va byela. A cikombiso ca lezvo, hi ci wona ka lezvi a vanhu va gi wonisako zvona a wukati. w19.05 23 ¶¶10-11

Ka zvikhati zvin’wani Hosi Dhavhidha i wa karateka ku hundza mpimo. Hi nga alakanyela zvikarato a nga kumana nazvo: I wa mbhela ntamu hi ku tizwa nandzu hi zvihoxo lezvi a nga zvi mahile. (Lis. 40:12) Absalome, a n’wana wakwe a nga mu randza, i no mu djikela, lezvi zvi nga guma zvi maha ku a dawa. (2 Sam. 15:13, 14; 18:33) A mun’we wa vanghana va hombe va Dhavhidha i no mu djikela na yenawu. (2 Sam. 16:23–17:2; Lis. 55:12-14) A kutala ka tisimu leti Dhavhidha a nga tsala ti komba lezvi a nga karatekisile zvona ni lezvi a nga mu tsumbisa zvona Jehovha hi kumbhelela. (Lis. 38:5-10; 94:17-19) Hi ndzhako ka cikhati, ku nova ni mutsali mun’wani wa tisimu a nga sangula ku navela wutomi ga vanhu va kubiha. A mutsali loye wa tisimu kuzvilava i wa huma lixakeni la Asafa, a muLevhi, niku i tirile ‘wutshan’wini ga kubasa ga Nungungulu.’ A mutsali loye wa tisimu i karatekile ku hundza mpimo, lezvi zvi nga maha ku a nga xalali. I zile a sangula ku navela zvo hundza makatekwa lawa a nga kari a ma kuma hi ku tirela Nungungulu. — Lis. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21. w19.06 17 ¶¶12-13

Sathani i londzowota a kuxuva ka ntumbuluko loku hi nga nako. Hi na ni kuxuva ka ntumbuluko ka ku gondza wutlhari go kari kasi hi ti hanyisa hi gona ni mingango ya hina. (1 Tim. 5:8) A kutala ka zvikhati, a wutlhari lego hi nga gi kuma cikoleni ni kuva hi hiseka ka lezvi hi gondzako. Kanilezvi hi fanele ku ti wonela! Ka matiko yo tala, a zvikola a zvi gondzisi vanhu lezvaku va tiva ntiro wa ku ti hanyisa basi, kanilezvi zvi gondzisa ni filozofiya. A zvigondzani zvi kuciwa ku zvi kanakana a ku Nungungulu i kona ni ku nga gi nyiki lisima a Bhibhiliya. Va byeliwa lezvaku vontlhe a vanhu vo tiva va kholwa lezvaku a wutomi gi tumbulukile hi evholusawu. (Rom. 1:21-23) A tigondzo leto a ti zwanani ni “wutlhari ga Nungungulu”. (1 Kor. 1:19-21; 3:18-20) Ti yimisele a ku nga tshuki u phasiwa “hi filozofiya ni kukanganyisa” ka tiko ga Sathani. (Kol. 2:8) Contlhe cikhati ti wonele a mano ya Sathani. (1 Kor. 3:18) U nga tshuki u mu tsika a ku chela liphume u nga ma tivi khwatsi a mawonela ya Jehovha. Hanya hi milayo yo tlakuka ya Jehovha. U nga tshuki u vhumela ku kanganyisiwa hi Sathani, u kanyisa wusungukati ga Jehovha. w19.06 5 ¶13; 7 ¶17

Kani i mhaka muni u to hlawula ku sangula hi yona bhulo, alakanyela lava u to va chumayela. Ehleketa hi lezvi va to vhunekisa zvona hi ku gondza lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako hakunene. A cikhati u bhulako navo, zva lisima a ku va ingisela u tlhela u kombisa cichavo hi mawonela yabye. Loku u maha lezvo, u ta va zwisisa khwatsi niku vonawu va ta zvi lava ku ku ingisela. A munhu na a nga se vhumela ku gondza Bhibhiliya na wena, zvi nga lava ku u ti karata u mu tlhelela hi makhati yo kari. Hikuyini? Hakuva hi nga tshuka hi nga mu kumi kaya ka khati ga wumbiri. Ahandle ka lezvo, zvi nga tshuka zvi lava ku u tlhela makhati yo hlaya kasi a n’winyi wa muti aza a hi tolovela a tlhela a tlhatlheka ku gondza. Alakanya lezvaku a sinya yi tala ku kula loku yi regariwa hi kuphindaphinda. Hi kufanana, zvi wonekisa ku a lirandzo la munhu loye hi Jehovha na Jesu, li ta kula loku hi bhulisana naye hi mahungu ya Nungungulu hi kukhandzakanya. w19.07 14 ¶1; 15-16 ¶¶7-8

Kasi Jesu i wa lava ku wula yini hi magezu lawa? I wa nga wuli ku a maKristu ma wa ta tsaka hi ku vengiwa. Kanilezvi, i wo wula lisine la lezvi hakunene zvi to maheka. Phela hina a hi va tiko. Hi hanya hi tigondzo ta Jesu hi tlhela hi chumayela mahungu lawa a nga chumayela. Hi gihi a wuyelo ga kona? A tiko ga hi venga. (Joh. 15:18-21) Hina hi lava ku tsakisa Jehovha. Makunu, loku a vanhu va hi zonda hi lezvi hi randzako a Papayi wa hina, lezvo zviga vona — hina a wu hi wo. Loku a vanhu va nga hi randzi a hi faneli ku alakanya ku a hi va lisima. A hi zvi tivi ku a vanhu va ta sangula rini ku hi xanisa kutani ku a mifumo yi ta sangula rini ku hi betela ku khozela Jehovha. Kanilezvi, ha zvi tiva ku hi nga ti longisela zvezvi hi ku tiyisa wunghana ga hina na Jehovha, hi ku engetela kutiya-hlana ka hina, ni ku gondza ku lwisana ni ku vengiwa hi vanhu. Loku hi ti longisela zvezvi, zvi ta hi vhuna ku tiya hlanha cikhatini ci tako. w19.07 6 ¶¶17-18; 7 ¶21

A cikhati hi fambisako zvigondzo zva Bhibhiliya ni vanhu va nga kulela ka wuhedheni, hi fanele ku simama hi tiyisa kukholwa kabye ka lezvaku Nungungulu i kona. Hi fanele ku va vhuna ku va kholwa lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako kambe. Lezvo zvi nga lava ku hi phindaphinda a mhaka yo kari hi makhati yo hlaya. Ka cigondzo cin’we ni cin’wani, zvi nga lava ku hi wulawula hi zvilo zvi kombako ku hakunene a Bhibhiliya i Mhaka ya Nungungulu, hi ku mu komba zviphrofeto zvi nga tatiseka, lezvi a Bhibhiliya gi wulawulisako zvona a lisine timhakeni ta siyensiya, kutsumbeka ka matimu ya gona, kutani lezvi gi hi vhunisako zvona wutomini ga siku ni siku. Hi vhuna vanhu lezvaku vava vapizani va Jesu hi ku kombisa ku ha va randza, kani va ni wukhongeli kutani ahihi. (1 Kor. 13:1) A cikhati hi va gondzisako, a kungo ga hina ku va komba ku Nungungulu wa hi randza niku i lava ku hi mu randzawu. Lembe ni lembe, ku bhabhatiswa a vanhu va talela ga cima hi lezvi va gondzileko ku randza Jehovha. Kusanguleni a vanhu lavo va wa nga khatali nguvhu, a van’wani va wa nga khatali ne ni kutsongwani hi wukhongeli. Hikwalaho, u nga ti byeli ku va nga ta vhumela. Khatalela a vanhu va tixaka tontlhe u tlhela u va randza. Va ingisele. Zama ku va zwisisa. Va gondzisi kuva vapizani va Kristu hi cikombiso ca wena. w19.07 24 ¶¶16-17

A vanhanyana va Xaluma va wa hi cikari ka lava va tirisilweko hi Jehovha lezvaku va vhuxisa a mimuro ya Jerusalema. (Neh. 2:20; 3:12) Hambu lezvi a papayi wabye a nga hi hosana, a vanhanyana vakwe va wa ti yimisele ku maha a ntiro lowo wo karata ni wa mhango. (Neh. 4:15-18) Masikwini ya hina, a vamakabye lava va ti yimiselako va tsaka hi ku mu mahela a mitiro yo hlawuleka Nungungulu, yo kota ku aka ni ku hlayisa a tiyindlu ti hendleletilweko ka Jehovha. A wutlhari gabye, ni kuhiseka kabye, ni kutsumbeka kabye, zva lisima kasi va wu maha khwatsi a ntiro. Jehovha i kucile Tabhita lezvaku a maha “mitiro yo tala ya yi nene” kasi a vhuna nguvhunguvhu lava vo felwa hi vanuna. (Miti. 9:36) Hi kota ya kuhana kakwe ko hlamalisa ni wunene gakwe, a vanhu vo tala a va no ku rila a cikhati leci a ngafa. Kanilezvi va tsakile va khoma ni tilo a cikhati leci Mupostoli Pedro a nga mu vhuxa hi ka vafileko. (Miti. 9:39-41) Hi gondza yini ka cikombiso ca Tabhita? Kani hi vanana kani hi vanhu va hombe, kani hi vavanuna kutani hi vavasati, hi nga maha zvilo kasi ku vhuna a vamakabye va hina. w19.10 23 ¶¶11-12

Cini hi nga mahako ca kuza ci khunguvanyisa van’wani? Alakanyela hi ciyimo leci: A cigondzani co kari ca Bhibhiliya ci nga hi civilelo ci kululile ci n’watseka ciza ci zvi kota ku tiva manwela ma nene, ci guma ci pola lezvaku ne a ca ha faneli ku gi ringa; ci gumesa ci kula hi tlhelo ga moya ci bhabhatiswa. Ka siku go kari makunu, a makabye wo kari i ramba makabye loyi wa muswa ka cifextana co kari, a se guma a mu kuca lezvaku anwa byala — lezvo na ku nga hi ku khwatsi o mu xuvela zva hava — a mu byela lezvi: “Loku u tiva ku ti khoma, u ta zvi kota kunwa a mpimo wa wu nene, u nga ta dhakwa sa!” Ne a ha ha wuli ku zvini zvi nga wa ta humelela loku a makabye loye wa muswa i wo ingisa wusungukati lego go huma ndleleni! A mitlhangano ya hina ya bandla ya hi vhuna ku ingisa cileletelo ci nga ka mutsalo wa nyamutlha. A mitlhangano yi hi alakanyisa lezvi zvi nga zva lisima nguvhu ka Jehovha yi tlhela yi hi vhuna ku tiva ndlela ya ku tirisa lezvi hi zvi gondzako kasi hi nga soleki. A mitlhangano kambe yi hi kuca ku randza Nungungulu ni vamakabye. Lezvo zvi ta hi vhuna ku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi nga khunguvanyisi vamakabye. w19.08 10 ¶9; 11 ¶¶13-14

A zvi wuli ku lava va ti tsumbako kutani lava va wulako lezvi va zvi alakanyako vanhu va matshandza. (Joh. 1:46, 47) Hambulezvo, kani hi vanhu va tingana kutani ahihi, hontlheni hi fanele ku kulula hi n’watseka kasi hiva vanhu vo ti koramisa hi lisine. Wona a cikombiso ca mupostoli Pawule. Yena i tirisilwe nguvhu hi Jehovha kasi ku yimisa a mabandla maswa ka dhoropa gin’we ni gin’wani. Kuzvilava hi yena a nga maha zvotala ntirweni wa kuchumayela a ku hundza vontlhe a vapostoli va Jesu Kristu. Hambulezvo, Pawule i wa nga ti tlakusi cikari ka vamakabye vakwe. Pawule i wa zvi tiva khwatsi lezvaku i wa hi ni wuxaka ga gi nene na Jehovha hi kota ya lezvi a nga mu kombisa a tipswalo na ku nga hi kota ya matshamela yakwe kutani hi lezvi a nga mahile zvilo zvo tala. (1 Kor. 15:10) Pawule i vile cikombiso ca ci nene ca ku ti koramisa. A cikhati a nga tsala a papilo gakwe ka va le Korinte, a nga ti tlakusangi hambu lezvi a vokari lomu bandleni va nga kari va mu solasola. — 2 Kor. 10:10. w19.09 3 ¶¶5-6

A cin’we ca zvigelo ci nga mahako zvi hi karatela ku ingisa Jehovha hiku hi thapelwe hi ciwonho niku a hi mbhelelangi. Hikwalaho a hi cikhati contlhe hi zvi lavako ku ingisa Nungungulu. Andzhako ka loku Adhamu na Evha va tsikile ku ingisa Nungungulu hi kuga a handzu, va no ti hlawulela ha voce a zva nene ni zvo biha. (Gen. 3:22) Ni nyamutlha a vanhu vo tala va ala Nungungulu a ku fana na Adhamu na Evha ni ku va lava ku ti hlawulela ha voce a zva zvi nene ni zvo biha. Hambu lava va mu tivako ni ku mu randza Jehovha zvi nga lava ku valwa kasi contlhe cikhati va maha lezvi Jehovha a zvi lavako. Mupostoli Pawule i kumene ni cikarato leci. (Rom. 7:21-23) A ku fana na Pawule, hi lava a ku maha lezvi zvi lulamileko mahlweni ka Jehovha. Kanilezvi contlhe cikhati hi fanele kulwa ni kuxuva ka hina ka ku maha zvilo zvo biha. A cin’wani cigelo ci nga mahako zvi hi karatela ku ingisa Jehovha hi lomu hi nga wundlelwa kona. A kutala ka mawonela ya vanhu malwa ni kurandza ka Jehovha. Hikwalaho hi fanele ku simama hi ti karata kasi hi ngavi ni mawonela yo fana navo. w19.09 15 ¶¶4-6

Hi fanele ku tiva lezvaku a mun’we ni mun’wani wa hina i na ni ntamu kasi ku maha zvokari. Hikwalaho hi fanele ku tiva lezvi hi wu tirisisako zvona a ntamu wa hina. Hi cikombiso, hi nga mbheta a ntamu wa hina na hi hlengeletela titshomba. Wona lezvi Jesu a nga hlamula a jaha go ganya legi gi nga mu wutisa ku: “Zvini ndzi faneleko ku maha kasi ndziga tshomba ya wutomi ga pindzukelwa?” Gi wa hi jaha ga gi nene hakuva a matimu ya ivhangeli ya Marku ma wula lezvaku Jesu i no gi “randza”. Jesu i no byela a jaha lego lezvi zvi nga laha ka mutsalo wa nyamutlha. A jaha lego gi wa zvi lava a ku landzela Jesu kanilezvi gi wa nga zvi lavi a ku tsika a titshomba ta gona hakuva gi wa “ganyile nguvhu”. (Mar. 10:17-22) Kota wuyelo ga kona, gi no ala ku rwala a pingu lowu Jesu a nga gi nyika gi simama kuva cibochwa ca “titshomba”. (Mat. 6:24) Loku ku wa hi wena u wa ta hlawula yini? Contlhe cikhati, zvi nene a ku alakanyisisa hi lezvi hi zvi rangisako wutomini ga hina. Hikuyini? Kasi hi tiyiseka lezvaku ha wu tirisa khwatsi a ntamu wa hina. w19.09 24 ¶¶17-18

A ntiro wa hina wa kuchumayela a mahungu ya Mufumo wu ta gumesa loku Jehovha a wula ku wu mbhelile. Cikhati co kota kwihi ci seleko kasi a vanhu va gondza hi Jehovha Nungungulu na Jesu Kristu? (Joh. 17:3) A hi zvi tivi. Leci hi ci tivako hi lezvaku loku a kuxaniseka ka hombe ku nga se sangula, vontlhe lava va ‘longileko ku amukela lisine li yisako wutomini ga pindzukelwa’ va ta simama va vhumela a mahungu ya ma nene. (Miti. 13:48) Hi nga va vhunisa kuyini a vanhu lavo a cikhati na ca ha vhumela? Hi ku tirisa a hlengeletano yakwe Jehovha i hi nyika zvontlhe hi zvi lavako kasi hi gondzisa lisine. Hi cikombiso, vhiki ni vhiki ha kuma a gondzisilelo ka mutlhangano wa cikari ka vhiki. A mutlhangano lowo, wu hi vhuna a ku tiva lezvi hi nga wulako ka khati go sangula hi chumayelako munhu ni ka makhati ma landzelako. Loku ku hi lezvaku andzhako ka ku bhula ni munhu a kombisileko ku tsakela u mu siyele revhista kutani ciphephana, i ta sala a gondza kala siku legi u to mu tlhelela hi gona. Legi wutihlamuleli ga mun’we ni mun’wani wa hina a ku simama hi khomekile hweti ni hweti ntirweni wa kuchumayela a mahungu ya Mufumo. w19.10 9 ¶7; 10 ¶¶9-10

Jehovha i tsumbisile Simeyoni, a wanuna a nga khosahele wa le Jerusalema, lezvaku i wa nga tafa na a nga se wona Mesiya. A citsumbiso leco ci mu tiyisile nguvhu hi kota ya lezvi a nga rindzela kuta ka Mesiya hi malembe yo tala. A kukholwa kakwe ni kutimisela kakwe ku chachazelwe. Ka siku go kari, “na a rangelwa hi moya wo basa”, i noya tempeleni. (Luka 2:25-35) Hambu lezvi kuzvilava Simeyoni a nga kala ku hanya cikhati co leha kasi a wona Jesu na a maha a ntiro wakwe wa laha misaveni, i wa gi bonga nguvhu a thomo legi a vileko nago, niku wa ha ta kuma zvilo zvo tala zva zvi nene cikhatini ci tako! Misaveni yiswa, a wanuna loye wo tsumbeka i ta wona lezvi a kufuma ka Jesu ku to nehisa zvona a makatekwa ka vanhu vontlhe laha misaveni. (Gen. 22:18) Hi ku fanana, hinawu ha yi bonga nguvhu a ndlela leyi Jehovha a hi tirisako hi yona. w19.10 22 ¶7; 23 ¶12

Kani hi kuma mali ya yitsongwani kutani yo tala, hi fanele ku vhikela a mbilu ya hina. Hi ndlela muni? Hi ku nga randzi titshomba. Ni ku nga tsiki a ntiro wa ku ti hanyisa wuva wona wa lisima nguvhu wutomini ga hina a ku hundza ku tirela Jehovha. U nga zvi polisa kuyini lezvaku lezvo zva ku humelela? U nga ti maha zviwutiso zvo kota lezvi: ‘Ndza tala ku ehleketa hi ntiro wa mina wa ku ti hanyisa loku ndzi hi mitlhanganweni kutani ntirweni wa kuchumayela? Ndza tshamela ku karateka hi lezvaku ndzi ta yi kuma mali yo enela cikhatini ci tako? Mina ni sati wa mina kutani nuna wa mina ha tshamela ku holovisana hi mali ni titshomba? Ndzi wa ta ti yimisela ku maha a ntiro lowu a van’wani va wu chepetako loku ku hi lezvaku hi wona wu ndzi siyelako cikhati ca ku mu mahela zvo tala Jehovha?’ (1 Tim. 6:9-12) Laha hi kambisisako a zviwutiso lezvi, a hi alakanyeni lezvaku Jehovha wa hi randza niku i va tsumbisa lezvi lava va khozelako yena yece, i li: “Ndzi nga ta tshuka ndzi ku tsika hambu ku ku fularela.” Hi kota ya lezvo, Pawule i tsalile magezu lawa: “A mahanyela ya n’wina ma ngavi ya ku randza mali.” — Mah. 13:5, 6. w19.10 29 ¶10

A cikhati hi tirako zvin’we ni vamakabye va hina va moya hi wona matshamela yabye ya ma nene, hi gondza zvotala ka vona hi tlhela hi maha vanghana va hombe. Hi cikombiso, u ti zwisa kuyini loku uzwa a munghana wa wena na a tiya hlanha a yimela a kukholwa kakwe kutani loku a wulawula hi kutiyiseka xungetano hi Jehovha ni makungo yakwe na mu hi ntirweni wa kuchumayela? Kuzvilava u ya u mu randza nguvhu. Makabye Adeline, a nga ni 23 wa malembe, i no kombela a mun’we wa vanghana vakwe, Candice, lezvaku vaya chumayela zvin’we ka cipandze ci nga tiriwiko nguvhu. I wula lezvi: “Hi wa lava ku chumayela hi ku hiseka hi tlhela hizwa litsako la kuchumayela. Hi wumbiri ga hina hi wa lava ku tiyisiwa kasi hi zvi kota a ku simama hi tirela Jehovha hi laha hi zvi kotako hi kona.” Xana va vhunekisile kuyini hi ku tira zvin’we? Adeline i wula lezvi: “Kumbheleni ka siku gin’we ni gin’wani hi wa bhula hi lezvi hi nga ti zwisa zvona, lezvi zvi hi tiyisileko ka mabhulo hi vileko nawo ntirweni wa kuchumayela, ni lezvi zvi hi mahileko hi zvi wona ku Jehovha wa hi rangela ntirweni wa hina. Hi wumbiri ga hina hi wa tsaka hi mabhulo lawo niku ma hi mahile hi tivana khwatsi.” w19.11 5 ¶¶10-11

Zvikhatini zva kale, a musochwa i wa dhana nguvhu loku a tlhela kaya na a nga hi na citlhangu. Tácito, a mutsali wa matimu wa muRoma, i tsalile lezvi: “A ku a musochwa a siya citlhangu cakwe yimpini ku wa hi tingana ta hombe.” Leco ci wa hi cin’we ca zvigelo ci nga maha lezvaku a masochwa ma maha zvontlhe ma zvi kotako kasi ku khoma a zvitlhangu zvabye zvi tiya. Hi khoma a zvitlhangu zva hina zva kukholwa zvi tiya hi kuya mitlhanganweni ya wuKristu vhiki ni vhiki ni ku bhula ni van’wani xungetano hi vito ga Jehovha ni Mufumo wakwe. (Mah. 10:23-25) A cin’wani kambe, hi fanele ku gondza a Mhaka ya Nungungulu siku ni siku hi tlhela hi khongela ka Jehovha kasi a hi vhuna ku tirisa lezvi hi zvi gondzako. (2 Tim. 3:16, 17) Loku hi maha lezvo, a ku na tlhari ni gin’we ga lawa Sathani a ma tirisako kasi ku hi vhukela gi to hi bayisa kala kupindzuka. (Isa. 54:17) A ‘citlhangu ca hina ca hombe ca kukholwa’ ci ta hi vhikela. Hi ta tiya hlanha hi tira zvin’we ni vamakabye va hina. Hi ta hlula a yimpi leyi hi yi lwako siku ni siku. A ca lisima nguvhu ka zvontlhe hi tava ni wudzundzo ga kuva tlhelweni ga Jesu a cikhati leci a to hlula a yimpi leyi a tolwa na Sathani ni valandzeli vakwe. — Kuv. 17:14; 20:10. w19.11 19 ¶¶18-19

Loku uya hi ku tsala a makungo ya wena zvi ta ku olovela nguvhu a ku ma tatisa. (1 Kor. 14:40) Hi cikombiso, a hubye ya madhota yi kuciwa a ku yimisa a dhota go kari kasi gi tsala cin’wani ni cin’wani ma ci bohako ku maha, a ku patsa ni loyi a to maha zvona ni siku zvi faneleko ku mbhela hi gona. A madhota lawa ma landzelako a wusungukati legi, zva ma olovela nguvhu a ku maha lezvi ma zvi bohileko. U nga zama ku maha zvo fana ka zviboho zva wena. Hi cikombiso, u nga maha lixta ya lezvi u lavako ku tira siku ni siku, u ranga hi ku tsala lezvi u lavako ku sangula hi zvona u maha. Lezvo zvi nga ta ku vhuna basi lezvaku u mbhetisa lezvi u zvi sangulileko kanilezvi zvi ta tlhela zvi ku vhuna ku zvi maha ndzeni ka cikhati citsongwani. Kanilezvi, zvi ta lava ku u nga kondli mawoko. Zvi lava kutikarata ka hombe kasi u landzela a makungo ya wena u tlhela u mbhetisa lezvi u zvi sangulileko. (Rom. 12:11) Mupostoli Pawule i byelile Timote lezvaku a “simama ku ti tsitsirita” a tlhela a “timisela” kasi ava mugondzisi wa mu nene. Hi nga tirisa a wusungukati ga Pawule ka zvontlhe hi lavako ku mahela Jehovha. — 1 Tim. 4:13, 16. w19.11 29-30 ¶¶15-16

Laha Mosi a nga rumiwa a ku rangela vaIzrayeli lezvaku va huma wukhumbini, i no mbhelelwa hi kutsumba a tlhela a byela Jehovha hi kuphindaphinda lezvaku i tizwa na a nga ringanelwi. A hlamulo wa Jehovha wu kombile lezvaku i wa hi ni zwela-wusiwana, zvi wulako ku i ku zwisisile a ku tizwa ka Mosi a tlhela a mu vhuna. (Ekso. 4:10-16) Kota wuyelo ga kona, Mosi i zvi kotile a kuya ka Faro a ya mu bikela mahungu ya kulamula. Mosi i no guma a wona Jehovha na a tirisa a ntamu wakwe a cikhati a nga ponisa a vaIzrayeli, a lovisa Faro ni masochwa yakwe le Bimbini go Pswhuka. (Ekso. 14:26-31; Lis. 136:15) Andzhako ka loku Mosi a va rangele va huma le Gibhite, a vaIzrayeli va no sangula ku ti lavela zvigelo zva ku khala hi zvona. Hambulezvo, Mosi i wonile a lihlazva-mbilu leli Jehovha a nga hi nalo hi vanhu lava a nga va tlhatlhisa wukhumbini. (Lis. 78:40-43) Mosi i tlhelile a wona a kutikoramisa ko hlamalisa ka Jehovha a cikhati leci a nga kala ku lovisa a vaIzrayeli hi kota ya lezvi a nga mu kombela ku nga va lovisi. (Ekso. 32:9-14) Andzhako ka loku va humile Gibhite, a wunghana ga Mosi na Jehovha gi nova ga hombe nguvhu laha ka kuza a ku khwatsi i no wona a Papayi wakwe wa le tilweni. — Mah. 11:27. w19.12 17 ¶¶7-9

A kutala ka vapizani va Jesu va wa hi va le Galileya. Hikwalaho, zvi wa olova a ku maha mutlhangano ni vanhu vo tala le citsungeni ca Galileya wutshan’wini ga ku wu mahela laha mutini wa munhu le Jerusalema. Jesu kambe i wa sina a tlhanganile ni vapostoli vakwe va 11 laha kaya ka munhu le Jerusalema andzhako ka loku a vhuxilwe hi ka vafileko. Loku Jesu i wa lava ku nyika a vapostoli vakwe basi a cileletelo ca ku chumayela ni ku maha vapizani, na a va nyikile le Jerusalema, wutshan’wini ga ku ramba vona, ni vavasati lavayani, ni van’wani vanhu lezvaku va ya tlhangana naye le Galileya. (Luka 24:33, 36) A cileletelo ca Jesu ca ku maha vapizani ci wa nga gumelwe ka maKristu ma nga hanya cikhatini leco. Hi zvi tivisa kuyini? Jesu i gumesile a zvileletelo zvakwe ka vapizani vakwe hi magezu lawa: “Ndzi na n’wina masiku wontlhe kala kugumeseni ka tiko.” (Mat. 28:19, 20) Inyamutlha ka ha mahiwa vapizani vo tala. Ehleketa hi lezvi: Lembe ni lembe ku bhabhatisiwa vanhu va kwalomo ka 300 000 kota Vakustumunyu va Jehovha va tlhela vava vapizani va Jesu Kristu! w20.01 2 ¶1; 3 ¶¶5-6

Hi nga ehleketa hi zviyimo lezvi: A makabye wo kari wa jaha i khomilwe mababyi ya hombe ma to mu maha a mbhela ntamu. A makabye wo kari wa cinuna a nga kwalomu ka 50 wa malembe ni ku hundza i mbhelelwe hi ntiro niku hambu lezvi a ti karatako a nga kumi wun’wani. A makabye wo tsumbeka wa cisati a khosaheleko a nga ha zvi koti ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha hi kota ya tanga. Loku u hi ka ciyimo co fana ni cin’we ca lezvi zvi hlawutelweko laha, kuzvilava u tizwa na u nga ha vhuni nchumu. A zviyimo lezvi zvi nga ku yivela litsako, zvi ku maha u tizwa hi ndlela ya hava, zvi tlhela zvi ku maha u nga zwanani khwatsi ni van’wani. A tiko legi gi kombisa a mawonela ya Sathani hi wutomi ga vanhu. Contlhe cikhati Sathani i khoma vanhu hi ndlela ya ku khwatsi hi loku va nga hi va lisima. I byelile Evha lezvaku i wa tava ni kutlhatlheka loku a nga ingisi Nungungulu, hambu lezvi a nga zvi tiva ku a hakhelo ya ku nga ingisi Nungungulu kufa. Sathani hi yena a wonelelako tiko legi. Hikwalaho, a zvi hlamalisi lezvi a kutala ka varangeli va gona va kalako va nga kombisi cichavo hi wutomi ni lezvi va kalako va nga cheli kota hi a kutizwa ka vanhu. Jehovha i lava lezvaku hi tizwa khwatsi, niku wa hi vhuna loku hi kumana ni zviyimo zvi nga mahako ku hi tizwa na hi nga hi va lisima. — Rom. 12:3. w20.01 14 ¶¶1-4

Hi cipimo ca 40 wa malembe, Jeremiya i hanyile cikari ka vanhu vo kala ku tsumbeka. A vanhu lavo va wa patsa vaakelani vakwe kuzvilava ni maxaka yakwe lawa ma nga tshama dhoropeni ga Anatoti lomu a nga pswalelwe kona. (Jer. 12:6) Hambulezvo, i wa nga ti hambanisi ni van’wani. I byelile Bharuke, a matsalani wakwe wo tsumbeka, lezvi a nga ti zwisa zvona niku hinawu ha zvi tiva hakuva zvi tsalilwe. (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Bharuke na Jeremiya va gondzile ku kombisana nguvhu a lirandzo ni cichavo a cikhati leci Bharuke a nga tsala zvontlhe lezvi zvi nga humelele Jeremiya. (Jer. 20:1, 2; 26:7-11) Hi malembe yo tala, Jeremiya i tiyile hlanha a tlharihisa vaIzrayeli xungetano hi lezvi zvi nga lava ku humelela a dhoropa ga Jerusalema. (Jer. 25:3) Jehovha i tlhelile a engeta a kuca vanhu lezvaku va ti sola; a ruma Jeremiya lezvaku a tsala zvitlharihiso Zvakwe lomu ka bhuku go songiwa. (Jer. 36:1-4) Laha Jeremiya na Bharuke va nga kari va maha zvin’we a ntiro lowu va nga nyikilwe hi Nungungulu — lowu kuzvilava wu tekileko tihweti to tala — handle ko kanakana va vile ni mabhulo ma nga tiyisa a kukholwa kabye. w19.11 2-3 ¶¶3-4

Hi fanele ku va khomisa kuyini a vamakabye va totilweko? Zvi wa nga tava zvi nene a ku komba munhu a cichavo co hundzeleta — hambu loku a hi makabye wa Kristu a totilweko. (Mat. 23:8-11) Loku a Bhibhiliya gi wulawula hi madhota gi hi kuca lezvaku hi ‘pimanyisa a kukholwa kabye’, kanilezvi a gi hi byeli lezvaku hi nga maha munhu ava murangeli wa hina. (Mah. 13:7) Lisine lezvaku a Bhibhiliya gi li a vokari va “fanele ku dzundziwa nguvhu”. Hambulezvo, hi kota ya lezvi va “rangelako khwatsi” ni lezvi va “ti tsitsiritako kuwulawuleni ni kugondziseni”, na ku nga hi hi lezvi va nga totiwa. (1 Tim. 5:17) Loku hi dzundza a vatotilweko niku va komba cichavo hi ndlela yo hundzeleta, zvi nga va maha va dhana. A co biha nguvhu hi ku lezvo zvi nga va maha vava ni matshandza. (Rom. 12:3) Hi wa nga ta lava ku maha nchumu lowu kuzvilava wu nga mahako a muKristu a totilweko a maha ciwonho leco ca hombe!— Luka 17:2. w20.01 29 ¶8

Mupostoli Pawule i wa hi ni zvigelo zvo tala zva ku a karateka. A zvikarato lezvi a vamakabye va nga kumana nazvo zvi wa mu maha a karateka. (2 Kor. 2:4) Pawule i kumene ni vakaneti va nga muba va tlhela va mu vhalela paxweni. Zvi tlhelile zvi lava ku a timisela a zviyimo zvo nonoha zvi mu mahileko a karateka, zvo kota ku ‘hanya na a hi ni zvitsongwani’. (Filp. 4:12) A ku tiva lezvaku hi wutsongwani ga kona Pawule i pandzekelwe hi citimela makhati manharu, zvonawu lezvo zvi hi vhuna ku alakanyela lezvi a nga kari a karatekisa zvona loku a tshuka a endza hi citimela. (2 Kor. 11:23-27) Zvini zvi nga kari zvi vhuna Pawule loku a karateka? Pawule i wa karateka hi vamakabye loku va kumana ni zvikarato, kanilezvi i wa nga zami a ku lulamisa a zvikarato zvontlhe zva vamakabye yece. I wa zvi tiva ku a nge zvi koti ku maha zvontlhe yece. I kombelile vamakabye van’wani kasi va mu vhuna ku khatalela bandla. I kombele vavanuna vo tsumbeka vo kota Timote na Titusi. A zvi kanakanisi lezvaku a ntiro wa vamakabye lavo wu vhunile Pawule lezvaku a hungula kukarateka.— Filp. 2:19, 20; Tit. 1:1, 4, 5. w20.02 23 ¶¶11-12

Jehovha i lava lezvaku a vanana va ingisa a vapswali vabye niku i lava ku hinawu hi mu ingisa. Wa ringanelwa hi ku hi mu ingisa hakuva hi yena Muvangi wa hina, Museketeli wa wutomi ga hina, ni Papayi wo tlhariha a ku hundza vontlhe. Hambulezvo, a cigelo ca hombe ci hi mahako hi ingisa Jehovha hi ku ha mu randza. (1 Joh. 5:3) Hambu lezvi ku nga ni zvigelo zvo tala zvi hi mahako hi ingisa Jehovha, a nga hi kurumeti ku maha lezvo. Jehovha i hi nyikile a kutlhatlheka ka ku hi ti hlawulela, hikwalaho wa tsaka loku hi hlawula ku mu ingisa hi ku mu randza. A vapswali va lava lezvaku a vana vabye va hlayiseka. Hi zvalezvo zvi va mahako va veka milayo ya mahanyela. A cikhati a vanana va ingisako milayo leyo, va komba lezvaku va va tsumba a vapswali vabye ni ku va komba cichavo. Hikwalaho a ha ha wuli hi lisima la ku tiva milayo ya Papayi wa hina wa le tilweni hi tlhela hi yi ingisa. Loku hi maha lezvo, hi komba Jehovha lezvaku ha mu randza ni ku mu komba cichavo ku nga zvilo zvi vhunako hina. (Isa. 48:17, 18) Kanilezvi, lava va alako Jehovha ni milayo yakwe va gumesa hi ku tshovela kubava. — Gal. 6:7, 8. w20.02 9-10 ¶¶8-9

A ku fana na Abhigayili, hi fanele kuva ni kutiya-hlanha kasi hi wulawula loku hi wona wokari na a teka ndlela ya hava. (Lis. 141:5) Hi fanele kuva ni cichavo, kanilezvi hi wulawula hi ndlela yo tiya. Loku hi nyika munhu a wusungukati gi lavekako hi ndlela ya lirandzo, hi komba lezvaku hakunene hi vanghana va lisine. (Mav. 27:17) Nguvhunguvhu a madhota hi wona ma faneleko kutiya-hlanha ma wulawula ni lava va tekako a ndlela ya hava. (Gal. 6:1) Hi kutikoramisa, a madhota ma zvi tiva lezvaku wonawu a ma mbhelelangi niku kuzvilava ka siku go kari ma ta lava a wusungukati. Kanilezvi, lezvo a zvi ma mahi ma tsika a ku laya lava va ringanako ku layiwa. (2 Tim. 4:2; Tit. 1:9) A cikhati ma nyikako makabye a wusungukati ma zama a ku tirisa a cinyikiwo cabye ca ku wulawula kasi ku mu gondzisa hi ndlela ya wutlhari ma tlhela ma kombisa lihlazva-mbilu. Ma randza a makabye wabye niku a lirandzo lelo li ma kuca ku mu vhuna. (Mav. 13:24) Kanilezvi a ca lisima nguvhu kabye ku dzundza Jehovha hi ku yimela a milayo yakwe ni ku vhikela a bandla lezvaku gi nga chakisiwe. — Miti. 20:28. w20.03 20 ¶¶8-9

Jehovha i mahile Mosi ava mutlhatlhisi wa vaIzrayeli. Kanilezvi, Jehovha i mu tirisile cikhati muni Mosi? Xana ku vile ka cikhati leci Mosi a nga alakanya lezvaku wa ringanelwa hi kota ya lezvi a nga ‘gondzisilwe a wutlhari gontlhe ga vaGibhite’? (Miti. 7:22-25) Ahihi, Jehovha i tirisile Mosi ntsena a ndzhako ka ku ngha a mu gondzisile kuva munhu wa kutikoramisa ni wo rula. (Miti. 7:30, 34-36) Jehovha i mu nyikile ntamu Mosi wa kuya yima mahlweni ka hosi ya hombe ka tontlhe le Gibhite. (Ekso. 9:13-19) Ka cikombiso leci, hi wona lezvaku Jehovha i tirisa lava va zamako ku pimanyisa matshamela yakwe ni lava va mu tsumbako kasi a va nyika ntamu. Matin’wini ya vanhu, Jehovha i kari a tirisa a malandza yakwe hi tindlela to hambanahambana. Wena ke, zvini lezvi a to ku maha ku uva zvona? Lezvo zvi yelana nguvhu ni lezvi wena u ti yimiselisako zvona a ku tira hi kutikarata. (Kol. 1:29) Loku u ti yimisela, Jehovha a nga maha lezvaku uva muhuweleli wo hiseka, mugondzisi wa mu nene, ni muchaveleli wa mu nene, ni mutiri wo tlhariha, ni munghana wo tiyisa, kutani ni cihi leci ci nga lavekako kasi ku maha kurandza kakwe. w19.10 21 ¶5; 25 ¶14

A vanghana va va nene va ta hi vhuna ku simama hi tsumbeka ka Jehovha. A ndlela ya yi nene ya ku chata vanghana va va nene kuva munghana wa mu nene. (Mat. 7:12) Hi cikombiso, a Bhibhiliya gi hi kuca ku hi tirisa cikhati ca hina ni ntamu wa hina kasi ku vhuna van’wani, nguvhunguvhu lava va “vhumalako”. (Efe. 4:28) Hi tolovelo, loku hi ti nyiketela ku vhuna van’wani, hi kuma litsako. (Miti. 20:35) A vanghana lava hi chatako va ta hi vhuna loku hi kumana ni zvikarato. Lezvo zvi ta hi nyika kurula. A ku fana ni lezvi Elihu a nga ingisela Joba a cikhati a nga tlhamusela zvikarato zvakwe, a vanghana va hinawu va hi vhuna hi ku hi ingisela hi matsenya a cikhati hi ti phofulako. (Joba 32:4) A hi faneli ku rindzela ku a vanghana va hina va hi mahela zviboho. Hambulezvo, hi kombisa wutlhari loku hi ingisa wusungukati gabye ga lomu ka Bhibhiliya. (Mav. 15:22) A ku fana na Hosi Dhavhidha a nga ti koramisa a vhumela ku vhuniwa hi vanghana vakwe, hinawu i chukwana hi ti koramisa hi vhumela ku vhuniwa hi vanghana va hina loku zvi laveka. (2 Sam. 17:27-29) Handle ko kanakana, a vanghana vo fana ni lavo, zvinyikiwo zvi tako hi ka Jehovha. — Jak. 1:17. w19.04 11 ¶12; 12 ¶¶14-15