Fevereiro

Hi wihi a tlhamuselo wa mutsalo wa hina wa nyamutlha? Jesu i tlhamusele, a komba lezvaku lirandzo la ku nga ti laveli zva wena — a lirandzo li kucako muKristu lezvaku a fela muKristu-kuloni, loku zvi laveka. A Mhaka ya Nungungulu yi hi gondzisa lezvaku a lirandzo la lisima nguvhu. Ka mavhesi yo kari lawa a votala va ma randzako, ma patsa lawa: “Nungungulu lirandzo.” (1 Joh. 4:8) “Randza muakelani wa wena a ku fana ni lezvi u ti randzisako zvona.” (Mat. 22:39) “A lirandzo li khubhunyeta a zviwonho zvo tala.” (1 Ped. 4:8) “A lirandzo li nga ta fuva.” (1 Kor. 13:8) A mavhesi lawa ni man’wani, ma zvi veka kubaseni lezvaku zva lisima nguvhu a ku ti karatela kuva ni tshamela legi go saseka hi tlhela hi gi kombisa. Ntsena lava va nga ni moya wa Jehovha va tlhela va katekisiwa hi yena, hi vona va nga randzanako hi mbilu yontlhe. (1 Joh. 4:7) Hikwalaho, a zvi hlamalisi lezvi Jesu a ngaku a lirandzo — a lirandzo la ku nga ti laveli zva wena — hi lona li nga wa ta tivekisa maKristu ya lisine. Khwatsi hi lezvi Jesu a nga wula na ka hi mahlweni, a vanhu vo tala va va pola lava va nga maKristu ya lisine hi ku wona lirandzo leli va kombisanako. w23.03 27-28 ¶¶5-8

U lava kuva munhu wa ku randza ku tsetselela van’wani? Kasi ku maha lezvo, u nga gondza u tlhela u ehleketa hi zvikombiso zvi nga lomu ka Bhibhiliya zva vanhu va nga randza ku tsetselela van’wani ni zva vanhu va nga kala va nga randzi ku tsetselela. Ehleketa hi cikombiso ca Jesu. I wa zvi randza nguvhu a ku tsetselela van’wani. (Luka 7:47) I wa nga veki kupima ka zvihoxo zvabye, kanilezvi i wa veka kupima ka lezvi va nga zvi kota ku maha, a ku hambana ni vaFarisi lava va nga kari “va chepeta van’wani.” (Luka 18:9) Andzhako ka loku u ehleketile hi zvikombiso lezvo zva lomu ka Bhibhiliya, ti wutise lezvi: ‘Ndzi va wonisa kuyini van’wani? Matshamela muni yabye ndzi vekako nguvhu kupima ka wona?’ Loku ku hi ku zva ku karatela ku tsetselela wokari, zama ku tsala matshamela ya manene lawa a nga nawo u guma u ti wutisa lezvi: ‘Jesu i mu wonisa kuyini a munhu loyi? A ku loku ku wa hi yena i wa ta mu tsetselela?’ Loku u maha lezvo, zvi ta ku vhuna ku cica maalakanyo ya wena. Kusanguleni zvi nga tshuka zvi hi karatela ku tsetselela wokari loyi a hi khunguvanyisileko. Kanilezvi laha hi ti karatelako a ku maha lezvo, zvi taya zvi hi olovela ku tsetselela van’wani. w22.04 23 ¶6

Lomu ka bhuku ga Kuvhululelwa ku wulawuliwa hi zvivandza zvo tala zvi yimelako a valala va Nungungulu. Hi cikombiso, ku wulawuliwa hi “civandza ca 10 wa timhondzo ni 7 wa tihloko na ci huma hi lomu bimbini.” (Kuv. 13:1) A civandza leco ci landzelwa hi cin’wani civandza ‘ci humako hi laha misaveni’. A civandza leco, ci wulawulisa ku khwatsi hi dragawu ci tlhela “ci relelisa ni ndzilo hi le tilweni”. (Kuv. 13:11-13) Hi ku landzela, hi wona civandza co pswhuka co hambana ni lezvi zvin’wani ci khilelweko hi cibhayi. A zvivandza lezvi zva zvinharu zvi yimela lava va nga valala va Jehovha Nungungulu ni Mufumo wakwe hi malembe yo tala. Hikwalaho, zva lisima a ku hi va tiva a ku hi vamani a valala lavo. (Kuv. 17:1, 3) Hi fanele ku tiva ku a zvivandza ni cibhayi zvi yimela yini. A ndlela ya yinene ya ku zwisisa khwatsi a mhaka leyi ku tsika Bhibhiliya gi ti tlhamusela ha goce. A miwoniso yo tala leyi yi kumekako ka bhuku ga Kuvhululelwa yi sina yi tlhamuselwe ka man’wani mabhuku ya Bhibhiliya. w22.05 8-9 ¶¶3-4

A vamakabye vo tala va mbhela ntamu hi lezvi va kalako va nga ha zvi koti ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha hi kota ya tanga kutani hi kota ya mababyi. Loku ku hi lezvaku wa mbhela ntamu hi lezvi u kalako u nga zvi koti ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha, ti wutise lezvi: ‘Zvini Jehovha a lavako ku ndzi maha?’ Jehovha i lava ku u maha lezvi zvi nga ntan’wini wa wena zvezvi. Ehleketa hi mufananiso lowu: A makabye wo kari wa cisati a nga ni 80 wa malembe, i mbhela ntamu hi lezvi a kalako a nga ha zvi koti ku ti tsitsirita ntirweni wa kuchumayela a ku khwatsi hi lezvi a nga maha a cikhati a nga hi ni 40 wa malembe. I alakanya ku hambu lezvi a mahako zvotala, Jehovha a nga zvi tsakeli. Kanilezvi, a ku lisine lelo? Ehleketa hi lezvi: Lezvi a makabye loyi a nga maha zvontlhe zvi nga hi ntan’wini wakwe ntirweni wa Jehovha a cikhati a nga hi ni 40 wa malembe ni lezvi a ha simamako ku maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wakwe hambu lezvi a nga ni 80 wa malembe, zvi wula ku a nga se tshuka a nyima ku ti tsitsirita ntirweni wa Jehovha. Loku hi maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina, Jehovha i ta tsaka nguvhu! (Fananisa na Matewu 25:20-23.) Zvi nga vevuka a ku hi kuma litsako loku hi veka kupima ka lezvi hi zvi kotako ku maha, wutshan’wini ga lezvi hi kalako hi nga zvi koti. w22.04 10 ¶2; 11 ¶¶4-6

Kuvhululelwa cipimo 21 i fananisa lava va 144 000 ni dhoropa go saseka nguvhu gi vitaniwako ku i “Jerusalema giswa”. A dhoropa lego gi wa hi ni 12 wa maribye ya ciseketelo lawa ma tsalilweko a “12 wa mavito ya 12 wa vapostoli va Yivhana”. (Kuv. 21:10-14; Efe. 2:20) A dhoropa lego go fananisa a kuna gin’wani go fana nago. Gi na ni ruwa ga hombe ga ouro yi hlutilweko khwatsi ni 12 wa tinyangwa ta maperola. A muro ni zviseketelo zva kona zvi sasekiselwe hi maribye ya lisima niku a tipimo ta kona ti pimilwe khwatsi. (Kuv. 21:15-21) Kanilezvi Johani i zvi wonisile ku khwatsi ku kiyela nchumu. Wona lezvi a zvi wulileko hi ku landzela, i te: “A ndzi wonangi tempeli ndzeni ka gona, hakuva Jehovha Nungungulu wa Ntamu Wontlhe hi yena tempeli ya gona, ni Yivhana yonawu. A dhoropa legi gi wa nga lavi gambo ne hweti kasi ku gi woningela, hakuva gi wa woningelwa hi kungangamela ka Nungungulu, ni kandiya ya gona ku wa hi Yivhana.” (Kuv. 21:22, 23) Lava va wumbako a Jerusalema giswa va ta tshama na Jehovha. — Mah. 7:27; Kuv. 22:3, 4. w22.05 17-18 ¶¶14-15

Hambu lezvi Jehovha a nga Muvangi wa hina, Munyiki wa nayo wa hina ni Mulamuli, Jehovha kambe i Papayi wa hina wa lirandzo wa le tilweni. (Lis. 100:3; Isa. 33:22) Loku hi mu wonhela hi tlhela hi ti sola hi mbilu yontlhe, i na ni ntamu ni kuxuva ka ku hi tsetselela. (Lis. 86:5) Hi ku tirisa muphrofeti Isaya, Jehovha i hi nyikile citiyisekiso leci ca lirandzo: ‘Hambu loku a zviwonho zva n’wina zvi pswhukile, zvi nga basa khwatsi i gapongo’. (Isa. 1:18) Kota lezvi hi nga vanhu vo kala ku mbhelela, hontlheni ha wula kutani ku maha zvilo zvi khunguvanyisako van’wani. (Jak. 3:2) Kanilezvi, lezvo a zvi wuli ku a hi ngevi ni wunghana go tiya navo. Hi ngava ni wunghana go tiya navo, loku hi gondza ku tsetselela. (Mav. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Loku a wokari a wula kutani ku maha zvilo zvo kari zva zvitsongwani zvi hi swirako, Jehovha i lava ku hi mu tsetselela. Hi na ni cigelo ca cinene ca ku maha lezvo. A ca lisima ka zvontlhe, hi ku Jehovha i hi “tsetselela hi matsenya”.— Isa. 55:7. w22.06 8 ¶¶1-2

Lisine ku a hi faneli ku ti fananisa ni van’wani, hambulezvo hi nga vhuneka hi ku gondza ka zvikombiso zva malandza ya Jehovha yo tsumbeka. Jesu cikombiso ca cinene ca ku ci pimanyisa. Hambu lezvi a nga mbhelele, hi nga gondza ka matshamela yakwe yo saseka ni lezvi a nga mahisa zvona zvilo. (1 Ped. 2:21) Loku hi ti karatela ku landzela cikombiso ca Jesu hi laha hi zvi kotako hi kona, hi tava maKristu yo buvha. Lomu ka Mhaka ya Nungungulu, ku na ni zvikombiso zvo tala zva malandza yo tsumbeka ya Jehovha hi nga zvi pimanyisako, hambu lezvi va nga hi vanhu vo kala kumbhelela. Ehleketa hi Hosi Dhavhidha, loyi Jehovha a ngaku “munhu a tsakisako mbilu ya mina”. (Miti. 13:22) Kanilezvi, Dhavhidha i mahile zvihoxo zva hombe. Hambulezvo, cikombiso ci nene ka hina. Hikuyini? Hakuva a nga zamangi ku ti yimelela. Kanilezvi, i no vhumela wusungukati a tlhela a ti sola na zvi sukela mbilwini hi kota ya lezvi a nga maha. Hikwalaho, Jehovha i no mu tsetselela. — Lis. 51:3, 4, 10-12. w22.04 13 ¶¶11-12

A Bhibhiliya ga vhumela lezvaku a kufa i nala. (1 Kor. 15:25, 26) Kuzvilava hi nga karateka loku hi ehleketa hi kufa, nguvhunguvhu loku hina kutani xaka ga hina gi babya zva mahati. Kasi hi kuyini hi chavako kufa? Hi lezvaku Jehovha i hi vangile na hi hi ni kuxuva ka ku hanya kala kupindzuka. (Mutsh. 3:11) A kuchava kufa ku nga hi vhuna ku vhikela wutomi ga hina. Ku nga hi vhuna ku maha zviboho zva zvinene xungetano hi kuga zvakuga zva mavhitamina, ku maha ma exercício, ku lava civhuno ca dhokodhela ni mimiri loku zvi laveka ni ku potsa ku veka wutomi ga hina mhangweni na ku nga hi na cilaveko. Sathani wa zvi tiva lezvaku ha khatala hi wutomi ga hina. I wula lezvaku hi nga tsika zvontlhe hi nga nazvo — hambu a wunghana ga hina na Jehovha — hi ku fela ku hanya. (Joba 2:5) A ngo ku ti kalavela! Kanilezvi kota lezvi Sathani ku nga yena “loyi a nga ni ntamu wa ku daya,” i zama ku londzowota a kuchava ka hina ka ku chava kufa kasi ku hi maha hi fularela Jehovha. — Mah. 2:14, 15. w22.06 18 ¶¶15-16

Loku a ntiro wa hina wu betelwa, kuzvilava zvi nga boha ku hi tlhangana hi mitlawa ya vanhu va tsongwani. Hikwalaho, zva lisima nguvhu a ku hi hanya hi kuzwanana zvezvi. A hi lweni na Sathani; hi ngalwi hi ca ka hina. U nga veki kupima ka zvihoxo zva vamakabye. Ahandle ka lezvo, zama ku tekela ku lulamisa ni gihi zunga. (Mav. 19:11) A hi tshameni na hi longile ku vhunana. (Tit. 3:14) Lezvi a nga khatalelwisa zvona hi ntlawa wa simu a makabye wo karia nga hi cikaratweni, zvi va tiyisile nguvhu a vamakabye vontlhe va ntlawa wakwe. Va no hanya hi kuzwanana, a ku khwatsi i ngango. (Lis. 133:1) A vamakabye vo tala va simama ku tirela Jehovha hambu lezvi a mufumo wu nga va tsikiko va khozela na va tlhatlhekile. A vokari vabye va vhalelwa hi kota ya ku yimela kukholwa kabye. Hi nga va khongelela, hi khongelela mingango yabye ni lava va ti vekako mhangweni kasi ku va vhunetela hi tlhelo ga moya ni ga nyama ni ku va seketela lomu titribhunali. (Kol. 4:3, 18.) U nga rivali lezvaku a mikhongelo ya wena yi nga va vhuna vontlhe a vamakabye lavo! — 2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2. w22.12 26-27 ¶¶15-16

A vana a kutala ka zvikhati va pimanyisa vapswali vabye. Lisine ku a ku na mupswali a mbheleleko. (Rom. 3:23) Hambulezvo, a vapswali vo tlhariha va maha zvontlhe va zvi kotako kasi ku va vekela a cikombiso ca cinene a vana vabye. A papayi wo kari i te: “A vanana va fanana ni zviponja, va pswonga zvontlhe.” I engeta aku: “Va ta hi byela loku a cikombiso ca hina ci nga yelani ni lezvi hi zamako ku va gondzisa.” Hikwalaho, loku hi lava ku a vana va hina va randza Jehovha, zvi lava ku a lirandzo la hina hi Jehovha liva la hombe li tlhela li woneka. Ku na ni tindlela to tala leti a vapswali va nga gondzisako hi tona a vana vabye a ku randza Jehovha. A makabye wo kari wa ku hi Andrew wa 17 wa malembe i te: “Contlhe cikhati a vapswali va mina va wa khanyisa a lisima la mukhongelo. Ni wusiku, papayi i wa ndzi mahela mukhongelo hambu loku ndzi sina ndzi ti mahele mukhongelo. . . . Zvezvi ndza tlhatlheka nguvhu a ku khongela ka Jehovha ni ku mu wona kota Papayi wa lirandzo.” Vapswali, contlhe cikhati alakanyani ku a lirandzo la n’wina hi Jehovha li nga vhuna a vana va n’wina a ku vonawu va mu randza. w22.05 28 ¶¶7-8

Kasi ku ti longisela ku bhabhatiswa, a cin’we ca zvilo zvo sangula hi faneleko ku maha ku ti sola ka zviwonho zva hina hi mbilu yontlhe. (Miti. 2:37, 38) Loku hi ti sola zva lisine, hi ta cica hakunene. Xana u tsikile ku maha zvilo zvi nga tsakisiko Jehovha, zvo kota wubhayi, ni kudzaha fole ni ku rukatela kutani mawulawulela yo biha ke? (1 Kor. 6:9, 10; 2 Kor. 7:1; Efe. 4:29) Simama ku ti karatela ku zvi tsika. Bhula ni loyi u gondzako naye a Bhibhiliya kutani ku kombela madhota ya bandla lezvaku ma ku nyika wusungukati ni ku ku vhuna. Loku u hi muswa na wa ha hanya ni vapswali va wena, u nga tsiki a ku kombela a vapswali va wena a ku va ku vhuna a ku tsika zvilo zva hava zvi nga ku vhalelako ku u bhabhatiswa. Zva lisima kambe ku hiva ni longoloko wunene wa moya hi tlhela hi wu landzela. Lezvo zvi patsa ku hiya mitlhanganweni ya wuKristu hi tlhela hi patseka ka yona. (Mah. 10:24, 25) Niku loku makunu u ringanelwa hi kuchumayela, maha lezvo hi ku khandzakanya. w23.03 10-11 ¶¶14-16

Genesisi 3:14, 15 i kumbuka “nyoka”, ni “pswalo” wa nyoka. A nyoka ya lisine na yi nga zvi zwisisangi lezvi Jehovha a nga wula lomu sin’wini ga Edheni. Hikwalaho, leci Jehovha a lavako ku ci lamula civangwa ci pimisako. Himani civangwa leco? Kuvhululelwa 12:9 a nga hi siyi ni kukanakana mhakeni leyi. I wula lezvaku “a nyoka leyi ya kale” hi Sathani Dhiyabho. Ka zvikhati zvo kari a Bhibhiliya gi tirisa a gezu pswalo kasi ku wula lava va pimanyisako nguvhu a wokari laha ka kuza va vitaniwa ku i vana vakwe. Hikwalaho, a pswalo wa nyoka wu wumbiwa hi tingilozi to kala ku tsumbeka ni vanhu lava a ku fana na Sathani va alako Jehovha Nungungulu ni ku vhukela a vanhu vakwe. Lezvo zvi patsa a tingilozi leti ti tsikileko a zviavelo zvabye le tilweni masikwini ya Nowa ni vanhu lava va mahisako ku khwatsi hi papayi wabye Sathani. — Gen. 6:1, 2; Joh. 8:44; 1 Joh. 5:19; Jud. 6. w22.07 14-15 ¶¶4-5

Mupostoli Pawule i wa va randza nguvhu a vamakabye vakwe. Yena wutsumbu i wa kumana ni zvikarato; hikwalaho, a cikhati leci a vamakabye va nga kumana ni mindzhingo, i wa va kombisa tipswalo ni ku va zwela wusiwana. Ka khati go kari, Pawule i no mbhelelwa hi mali zvi lava ku a tira kasi a ti hlayisa, yena ni vanghana vakwe. (Miti. 20:34) Pawule i wa hi mumahi wa matenda. A cikhati leci a nga chikela le Korinte, a kusangula i no tshama ni vamahi-kulobye va matenda, Akwila na Prisila. Kanilezvi “wontlhe masabhadho”, Pawule i wa chumayela vaJudha ni vaGreki. Hi ndzhako ka cikhati, laha Silasi na Timote va nga chikela, “Pawule i no ti tsitsirita nguvhu kugondziseni ka mhaka”. (Miti. 18:2-5) Pawule a nga tshukangi a rivala a kungo gakwe wutomini, a ku tirela Jehovha. Kota lezvi a nga hi cikombiso ci nene ca ku tira hi kutikarata kuchumayeleni ni ku khatalela zvilaveko zvakwe wutsumbu, i wa zvi kota ku tiyisa vamakabye vakwe. I va alakanyisile lezvaku va nga tsiki a kubindza ka wutomi ni ntiro wa ku hlayisa ngango zvi va maha ku va nga cheli kota hi zvilo zva “lisima nguvhu”, ku nga zvontlhe zvi patsekako wukhozelini ga Jehovha. w22.08 20 ¶3

Nyamutlha kurandza ka Nungungulu lezvaku a mahungu ya manene ya Mufumo ma chumayelwa misaveni yontlhe. (1 Tim. 2:3, 4) A ntiro lowu wa Jehovha niku wa lisima nguvhu laha ka kuza a hlawula a N’wana wakwe wo randzeka kasi a wu rangela. Hi nga tiyiseka lezvaku kota lezvi hi rangelwako hi murangeli wa munene Jesu, a ntiro wa kuchumayela wu ta chikela magumo hi kuya hi lezvi Jehovha a zvi lavisako zvona a kugumesa na ku nga se chikela. (Mat. 24:14) Cini ci hi kholwisako lezvo? Cikhatanyana mahlweni ka ku a tlhela tilweni, Jesu i tlhanganile ni valandzeli vakwe vo tsumbeka citsungeni ca Galileya a va byela ku: “Ndzi nyikilwe ntamu wontlhe le tilweni ni laha misaveni.” Hi nga wona lezvi a nga wula hi kulandzela, i te: “Hikwalaho, fambani mu va maha vapizani a vanhu va matiko wontlhe.” (Mat. 28:18, 19) Hikwalaho, cikari ka zvilo zvin’wani lezvi Jesu a nyikilweko, i nyikilwe ni ntamu wa ku rangela a ntiro wa kuchumayela. A ntiro wa kuchumayela wu wa ta simama wu rangelwa hi Jesu kala masikwini ya hina. w22.07 8 ¶1, ¶3; 9 ¶4

A valulamileko lava va mahileko a zvilo zva zvinene a cikhati leci va nga ha hanya va ta “vhuka vaya wutomini” hakuva a mavito yabye ma ta ngha ma tsalilwe bhukwini ga wutomi. Lezvo zvi wula ku a kuvhuka ka ‘lava va mahileko a zvilo zva zvinene’ ku kumbukiwako ka Johani 5:29 ka fana ni kuvhuka ka “lava vo lulama” ku kumbukiwako ka Mitiro 24:15. A kuzwisisa loku ka yelana ni magezu ma nga ka Va Le Roma 6:7, ma nge: “Hakuva loyi a fileko i tsetselelwe ciwonho cakwe.” A zviwonho lezvi lava vo lulama va zvi mahileko na va nga sefa zvi vhinyilwe a cikhati leci va ngafa, kanilezvi a kutsumbeka kabye a ku vhinyiwangi. (Mah. 6:10) Kunene, a valulamileko lava va to vhuxiwa zvi ta lava ku va simama va tsumbekile kasi a mavito yabye ma nga vhinyiwi bhukwini ga wutomi. w22.09 18 ¶13, ¶15

Muphrofeti Dhaniyeli i hi vekele cikombiso ca cinene nguvhu ca kuva munhu wo tsumbeka. Hambu lezvi a nga khomilwe aya wukhumbini hi vaBhabhuloni, hi ku hatlisa i nova ni nduma yi nene niku a van’wani va wa mu tsumba. A nduma yakwe yi no engeteleka a cikhati leci a nga tlhamusela a miloro ya hosi Nebhukadnezare wa le Bhabhuloni. (Dan. 4:20-22, 25) Andzhako ka malembe yo tala, Dhaniyeli i kombisile kambe lezvaku i wa tsumbeka a cikhati leci a nga tlhamusela a mahungu ya fihlakalo lawa ma nga woneka laha khurisini ga lomu ndlwini ya wuhosi le Bhabhuloni. (Dan. 5:5, 25-29) Hi ndzhako ka cikhati, Dhariyusi, a muMedhi, ni tihosana takwe vonawu va no wona lezvaku Dhaniyeli “i wa hi ni moya wunene”. Va wa zvi tiva lezvaku Dhaniyeli ‘i wa tsumbekile, ku wa nga hi na cihoxo hambu cihoheto ci nga kumiwa kakwe.’ (Dan. 6:3, 4) Hi maha khwatsi hi ku ti wutisa lezvi: ‘Xana ndzi tiviwa kota munhu a khatalelako a wutihlamuleli gakwe ni kuva munhu a ringanako ku tsumbiwa?’ Acikhati leci hi tsumbekako hi mu nehela wudzundzo Jehovha. w22.09 8-9 ¶¶2-4

Ha vhuneka hi ku namarela ka milayo ya Jehovha xungetano hi zvakululama ni zvahava. Wa zvi tiva ku hikuyini? Hi nga alakanyela lezvi zvi nga wa ta humelela loku a muxavisi ni muxavisi i wova ni lipimo lakwe la ku hambana ni ta van’wani kasi ku pima hi lona zvipfhaki kutani loku a muaki ni muaki i wo tirisa tipimo to hambana ni ta van’wani. A wuyelo ga kona ku wa tava woyonga. Ni loku a vatiri va cipitali va wo tsika ku namarela ka milayo yo kongoma ya machumela, a vababyi vo kari va wa tafa. Hakunene a milayo yo tsumbeka ya vhikela. Hi kufanana, a milayo ya Nungungulu xungetano hi zvakululama ni zvahava ya hi vhikela. Jehovha wa katekisa lava va zamako ku hanya hi milayo yakwe. I tsumbisa lezvi: ‘A valulamileko va taga tshomba ya tiko, va aka ka gona kala kupindzuka.’ (Lis. 37:29) Xana wa zvi wona lezvi a vanhu va to zwananisa zvona, ni kuva ni kurula ni litsako a cikhati leci a vanhu vontlhe va to landzela a milayo ya Jehovha? Jehovha i lava ku u ti buza hi wutomi ga tshamela lego. Hakunene, a mun’we ni mun’wani wa hina i na ni zvigelo zva zvinene zva ku randza kululama! w22.08 27-28 ¶¶6-8

Loku hi kumana ni zvikarato, a kutsumbeka ka hina ka Jehovha ni ka hlengeletano yakwe ku nga ringiwa. Hi nga zvi hlulisa kuyini a zvikarato lezvo? Hi fanele ku tirisa khwatsi a kupima ka hina hi tlhela hi tshama na hi khindlimukile, hi tiya hi ku nde kukholweni. Hi tirisa khwatsi a kupima ka hina hi ku simama hi rulile, hi ehleketa khwatsi niku ti karatela ku wona zvilo hi mawonela ya Jehovha. Loku hi maha lezvo, a maalakanyo ya hina ma nga ta rangelwa hi lezvi hi ti zwisako zvona. Kuzvilava hi ti zwisa ku khwatsi a hi khomiwi khwatsi hi muKristu-kuloni, kuzvilava wa ku a nga ni wutihlamuleli lomu bandleni. Kuzvilava a makabye loye a nga mahangi lezvo hi ku lava ku ku zwisa kubayisa. (Rom. 3:23; Jak. 3:2) Hambulezvo, lezvi a nga maha a zvi ku tsakisangi. U ti wutisa ku: ‘A kuza a makabye loyi a ndzi maha zvilo zvo kota lezvi, ina hakunene leyi i hlengeletano ya Nungungulu?’ Hi zvalezvo futsi Sathani a lavako ku hi zvi pimisa. (2 Kor. 2:11) A maalakanyo lawo ya hava ma nga hi hambanisa na Jehovha ni hlengeletano yakwe. Hikwalaho, hi fanele ku ti wonela ku hi nga veki civiti. w22.11 20 ¶1, ¶3; 21 ¶4

Jehovha i hi tsumbisa ku cikhatini ci tako hi ta kuma wutomi ga pindzukelwa — leco citsumbiso co tsakisa nguvhu. A vokari va rindzela ku hanya kala kupindzuka le tilweni kota zvivangwa zva moya zvo kala zvi ngafi. (1 Kor. 15:50, 53) Hambulezvo, a votala va rindzela ku hanya kala kupindzuka laha misaveni, na va mbhelele va tlhela va tsaka. (Kuv. 21:3, 4) Kani hi rindzela ku ya hanya le tilweni, kani hi rindzela ku hanya kwalaha misaveni, a kutsumba loko ka lisima nguvhu ka hina. Lezvi hi zvi rindzelako cikhati ci tako zvi tiyile, hakuva hi Jehovha a hi tsumbisako. (Rom. 15:13) Ha zvi tiva ku i hi tsumbisile, niku loku aza a tsumbisa, basi, i ta maha. (Mitse. 23:19) Ha zvi tiva lezvaku Jehovha wa zvi lava niku i na ni ntamu wa ku maha ni cihi leci a tsumbisako ku hi mahela. A Papayi wa hina wa le tilweni wa hi randza niku i lava ku hi mu tsumba. Loku a kutsumba ka hina ku tiyile, hi ta zvi kota ku timisela zvikarato lezvi hi kumanako nazvo hi tlhela hi lwisana ni lezvi zva ha tako na hi tiyile hlanha hi tlhela hi tsaka. w22.10 24 ¶¶1-3

Kota lezvi a vanhu va nga ala ku ingisa, Isaya i prhofetile lezvaku Jehovha i wa ta va tsika va welwa hi khombo. (Isa. 30:5, 17; Jer. 25:8-11) Kunene, lezvo zvi humelele a cikhati leci va nga khomiwa va yisiwa wukhumbini le Bhabhuloni. Hambulezvo, ku wa hi ni vaJudha vo tsumbeka cikari kabye ni ku Isaya i no va byela lezvaku ka siku go kari, Jehovha i wa ta vhumelela ku a vaJudha va tlhela Jerusalema. (Isa. 30:18, 19) Hi zvalezvo futsi zvi nga maheka. Jehovha i no va tlhatlhisa wukhumbini le Bhabhuloni. Hambulezvo, a nga tekelangi ku va tlhatlhisa. A magezu lawa ya ku ‘Jehovha i ta rindzela, a kala a zvi kota ku mu tsetselela’ ma komba lezvaku ku wa ta hundza cikhati co kari lava vo tsumbeka na va nga se tlhatlhisiwa. Hi lisine, a vaIzrayeli va mbhetile 70 wa malembe le wukhumbini Bhabhuloni, na va nga se vhumelelwa ku tlhela Jerusalema. (Isa. 10:21; Jer. 29:10) Neti va nga tlhela tikweni gabye, a mihloti leyi va nga rila hi kuzwa kubayisa yi no vhaletiwa hi mihloti ya kutsaka. w22.11 9 ¶4

Nyamutlha ka matiko yo tala, a vamakabye va hina va kumana ni lezvi a vapostoli va zvi timiseleko ka zana ga malembe go sangula a cikhati leci va nga xanisiwa hi kota ya ku chumayela xungetano hi Jesu. Hi kuphindaphinda, a valamuli va Tribhunali ya hombe ya vaJudha va no “va laya lezvaku va nga wuli nchumu ne ku gondzisa hi vito ga Jesu”. (Miti. 4:18-20; 5:27, 28, 40) Kanilezvi va wa zvi tiva ku Jehovha, Loyi a Tlakukileko ku Hundza Vontlhe, i va ‘layile lezvaku va chumayela vanhu ni ku nyika wukustumunyu go mbhelela’ xungetano hi Kristu. (Miti. 10:42) Hikwalaho, Pedro na Johani va no tiya hlanha va wula lezvaku va ta ingisa Nungungulu na ku nga hi valamuli lavo, va tlhela vaku va nga ta nyima ku wulawula xungetano hi Jesu. (Miti. 5:29) Andzhako ka loku va bilwe hi kota ya ku simama va tsumbekile, a vapostoli va no huma Tribhunali ya Hombe ya vaJudha “na va tsakile hi lezvi va hlayelweko lava va faneleko a ku xaniseka hi kota ya vito ga Jesu”, va tlhela va simama ku chumayela. — Miti. 5:41, 42. w22.10 12-13 ¶¶2-4

A cikhati leci hi sangulako ku gondza xungetano hi Jehovha, ho gondza ntsena tigondzo tshinya ta Bhibhiliya. Ka papilo gakwe legi a nga tsalela Mahebheru, mupostoli Pawule i fananisile tigondzo tshinya ni “tigondzo to sangula”. A hi ku khwatsi i wo wula lezvaku a “tigondzo to sangula” a hi ta nchumu; kanilezvi i wo ti fananisa ni masi lawa ma wundlako n’wanana. (Mah. 5:12; 6:1) I tlhelile a kuca maKristu wontlhe lezvaku ma simama ku gondza zvin’wani zvo hundza tigondzo tshinya ni ku gondza zvin’wani zvo eta xungetano hi lisine la Mhaka ya Nungungulu. U na ni ndlala ya tigondzo to eta ta Bhibhiliya? U ti yimisele ku simama u kula hi tlhelo ga moya, ni ku simama u gondza xungetano hi Jehovha ni makungo yakwe? A kutala ka hina zva hi karatela a ku gondza. Wenawu zva ku karatela? Le cikoleni, u gondzile a ku lera khwatsi ni ku gondza ke? Zva ku tsakisa ku gondza niku wa vhuneka hi zvona ke? Kutani u alakanya lezvaku a ku lera mabhuku a zvi ku teki? A kutala ka vanhu va ti zwisa lezvo. Hambulezvo, Jehovha a nga ku vhuna. Jehovha i mbhelele niku hi yena Mugondzisi wa hombe. w23.03 10 ¶¶8-10

Loku hi ti olovisa, hi ta tsika a Mhaka ya Nungungulu yi cica wumunhu ga hina. Loku hi hi ni matshandza ni moya wa ku solasola Mitsalo, a ku na ndlela ya ku a Bhibhiliya gi hi vhuna kuva vanhu va tipswalo, vo zwela wusiwana ni va lirandzo. Lezvi hi va khomisako zvona van’wani zvi nga komba ku ha vhumela ku a Mhaka ya Nungungulu yi hi gondzisa ke. A vaFarisi va wa nga vhumeli ku tsika a Mhaka ya Nungungulu yi khumba timbilu tabye. Lezvo zvi wa maha ku va ‘kona vanhu vo kala nandzu.’ (Mat. 12:7) Na hinawu, lezvi hi va khomisako zvona van’wani zva komba ku ha tsika a Mhaka ya Nungungulu yi hi gondzisa kutani ahihi. Hi cikombiso, hi tolovela ku wulawula hi matshamela ya ma nene ya van’wani kutani hi tsutsumela ku wulawula hi zvihoxo zvabye ke? Hi vanhu vo zwela wusiwana ni vo tshama hi longile ku tsetselela, kutani hi randza ku solasola van’wani ni ku va vekela civiti? A ku ti hlola hi ndlela leyo, zvi nga hi vhuna ku wona lezvaku a kupima ka hina, ni lezvi hi ti zwisako zvona, ni lezvi hi mahako, zva zwanana ni lezvi hi gondzako lomu ka Bhibhiliya ke. — 1 Tim. 4:12, 15; Mah. 4:12. w23.02 12 ¶¶13-14

Wona cikombiso ca Josefa wa le Arimateya. I wa kombisiwa nguvhu cichavo hi vaJudha. I wa hi ciro ca Tribhunali ya hombe ya vaJudha. Kanilezvi a cikhati leci Jesu a nga tira laha misaveni, Josefa a nga tshukangi a tiya hlanha. Johani i wulile lezvaku Josefa i wa hi “mupizani wa Jesu kufihlaleni hi kota ya ku chava vaJudha”. (Joh. 19:38) Hambu lezvi Josefa a nga ma tsakela a mahungu ya Mufumo, i wa ti fihla ku wa kholwa ka Jesu. A zvi kanakanisi lezvaku i wa chava ku luza a cikhundla co hlawuleka leci a nga hi naco lomu cipandzeni. Kanilezvi a Bhibhiliya gi wula lezvaku andzhako ka loku Jesu a file, hi kugumesa Josefa ‘i no tiya hlanha aya ka Pilatu a ya kombela cirumbi ca Jesu’. (Mar. 15:42, 43.) Josefa a nga ha zamangi kambe a ku fihla ku mupizani wa Jesu. Wenawu wa tshuka u chava vanhu a ku fana na Josefa? w23.01 30 ¶¶13-14

A muzindza wa le Xebha i nozwa mahungu xungetano hi kurula ni kutshamiseka tikweni ga Izrayeli a cikhati leci ku nga fuma hosi Solomoni. A muzindza loye a nga hanya kule, i no famba pfhuka wa hombe nguvhu kasi a ya zvi wona hi yece. (1 Tih. 10:1) Loku a wonile mufumo wa Solomoni, i no wula lezvi zvi nga laha ka mutsalo wa nyamutlha. Kanilezvi, lezvi zvi mahekileko mufun’weni wa Solomoni a mova masemanyana basi ya lezvi Jehovha a to mahela vanhu a cikhati leci a N’wana wakwe, Jesu Kristu, a to fuma. Jesu wa hombe ka Solomoni hi tindlela tontlhe. Solomoni i wa hi munhu wo kala kumbhelela a mahileko zvihoxo zva hombe zvi nga guma zvi xanisa vanhu va Nungungulu. Kanilezvi Jesu i Hosi yo mbhelela, a nga mahi zvihoxo. (Luka 1:32; Mah. 4:14, 15) Kristu i kombile lezvaku a nga ta tshuka a wonha kutani ku maha zvilo zvi to va vangela kubayisa a vanhu vo tsumbeka, lava a to va fumela. I thomo ga hombe a ku fumelwa hi Jesu. w22.12 11 ¶¶9-10

Zvini hi faneleko ku maha loku ku humelela mababyi yo thapela ma hangalaka lomu hi hanyako kona? Hi fanele ku ingisa lezvi a wuhosi gi leletelako, zvo fana ni ku hlamba mandla, ku tsawukana ni van’wani, ku boha maskara, ni ku nga humi lomu ndlwini loku ma hi thapele. Loku hi ti karatela ku maha zvilo lezvo, hi komba lezvaku ha gi nyikisa nguvhu lisima wutomi, a cinyikiwo ci tako hi ka Nungungulu. Loku ku hi ni ntungu, a vavhizinyu, vanghana, ni zvihaxa mahungu futsi va nga hangalasa mahungu yo kala ma nga hi lisine. Wutshan’wini ga ku hi kholwa “timhaka tontlhe” hi ti zwako, i chukwana hi ingisa lezvi zvi wuliwako hi varangeli ni zvihaxa mahungu zvo tsumbeka nguvhu. (Mav. 14:15) A Hubye yi Fumako ni kometi ya ravi va maha zvontlhe zvi kotekako kasi ku kuma mahungu yo tsumbeka na va nga se nyika zvileletelo xungetano hi mitlhangano ya bandla ni ntiro wo chumayela. Loku hi ingisa zvileletelo lezvo, hi vhikela van’wani na hina venyi. Lezvo kambe zvi nga maha ku a vanhu lomu cipandzeni va engetela kuva ni mawonela ma nene hi vanhu va Jehovha. — 1 Ped. 2:12. w23.02 23 ¶¶11-12

A cikhati leci a vaIzrayeli va nga nghena Tikweni ga Citsumbiso, va tatile wutshamu ga hombe nguvhu. A vaIzrayeli va nga tshama ka cipandze co kari kuzvilava zvi wa ta va olovela a ku tsika ku khatalela a vaIzrayeli-kuloni lava va nga tshama ka cipandze cin’wani ca tiko. Kanilezvi Jehovha i no maha malulamiselo ya lezvaku a vaIzrayeli va tlhangana zvin’we ka zvimaho zvo hambanahambana kasi vazwa a Mhaka yakwe yi tsalilweko na yi leriwa ni ku tlhamuselwa. (Deut. 31:10-12; Neh. 8:2, 8, 18) Hi nga alakanyela lezvi a muIzrayeli wo tsumbeka a nga kari a ti zwisa zvona loku a chikela Jerusalema a wona vakhozeli-kuloni, va talela ga cima, va ngata hi ka matshamu yo hambanahambana ya tiko! Hi ndlela leyo, Jehovha i vhunile vaIzrayeli, a vanhu vakwe, lezvaku va simama vava ni wumun’we. Hi ndzhako ka cikhati, ku no yimisiwa bandla ga wuKristu, legi gi nga wumbiwa hi vavanuna ni vavasati va nga wulawula tirimi to tala. A vokari va wa ganyile niku a van’wani va wa hi zvisiwana. Kanilezvi va wa zwanana laha va nga kari va khozela Nungungulu wa lisine. Lava va ngava maKristu hi ndzhako ka cikhati, va wa ta zwisisa a Mhaka ya Nungungulu hi ku vhuniwa hi maKristu-kuloni ni ku tlhangana zvin’we navo. — Miti. 2:42; 8:30, 31. w23.02 3 ¶7

Jehovha i tsumbisa lezvaku lava va mu ingisako va ta kuma “wutomi ga pindzukelwa”. (Rom. 6:23) A cikhati leci hi ehleketako hi citsumbiso leci, handle ko kanakana a lirandzo la hina hi Jehovha liya li kula nguvhu. Ehleketa hi lezvi: A Papayi wa hina wa le tilweni wa hi randza nguvhu laha ka ku hi nga ta tshuka hi hambana naye. Acitsumbiso ca Nungungulu ca wutomi ga pindzukelwa ci hi vhuna ku timisela a zvikarato lezvi hi kumanako nazvo zvezvi. Hambu loku a valala va hina va hi dzukisela va ku va ta hi daya, hi nga ta tshuka hi nyima ku tirela Jehovha. Hikuyini? A cin’we ca zvigelo hi ku ha zvi tiva lezvaku loku hifa na hi tsumbekile ka Jehovha, i ta hi vhuxa hi ka vafileko na hi hi ni kutsumba ka ku hanya kala kupindzuka. (Joh. 5:28, 29; 1 Kor. 15:55-58; Mah. 2:15) Ha zvi tiva lezvaku Jehovha a nga zvi kota ku hi maha ku hi hanya kala kupindzuka hakuva hi yena cibuka ca wutomi, niku i hanya kala kupindzuka. (Lis. 36:9) A Bhibhiliya gi komba lezvaku Jehovha contlhe cikhati i vile kona niku contlhe cikhati i tava kona. — Lis. 90:2; 102:12, 24, 27. w22.12 2 ¶¶1-3

Kota vanhu va Jehovha, a hi hlamali a cikhati leci hi kumanako ni zvikarato. Ha zvi tiva lezvi a Bhibhiliya gi wulako, zvaku: “Hi ta nghena Mufun’weni wa Nungungulu na hi ma zwile.” (Miti. 14:22) Ha zvi tiva kambe lezvaku a zvikarato zvo kari zvi nga ta fuvisiwa hi kumbhelela na hi nga se nghena misaveni yiswa ya Nungungulu, laha ku to kala ku nga ha hi na “kufa, hambu ni hlomulo, kutani kurila, ni kubayisa”. (Kuv. 21:4) Jehovha a nga hi vhikeli ku hi nga kumani ni zvikarato. Hambulezvo, wa hi vhuna a ku hi zvi timisela. Wona lezvi mupostoli Pawule a byelileko a maKristu lawa ma nga hanya le Roma. A ku ranga i no xaxameta a zvikarato zvo tala lezvi yena ni vamakabye va nga kumana nazvo. Andzhako ka lezvo a tsala lezvi: “Ha hlula hi kota ya loyi a hi randzileko.” (Rom. 8:36, 37) Lezvo zvi wula ku Jehovha a nga ku vhuna ku zvi ku fambela khwatsi, hambu loku wa ha lwisana ni cikarato. w23.01 14 ¶¶1-2