Junho

Jehovha i katekisile a maKristu ya zana ga malembe go sangula laha ma nga zama ku ti zwananisa ni kucica ka zviyimo. Ma wa tolovela ku xanisiwa hi kota ya kukholwa ka wona; ka zvikhati zvin’wani ne na ma nga zvi rindzelangi. Hi nga alakanyela lezvi zvi nga humelela Bharnabhasi na mupostoli Pawule a cikhati va nga kari va chumayela le Listra. A vanhu va rangile hi ku mu amukela khwatsi Bharnabhasi na Pawule va tlhela va va ingisela. Kanilezvi, hi ndzhako ka cikhati, a valala va no guma va “kucetela citshungu”, a vokari cikari kabye va gandla Pawule hi maribye va mu siya na va alakanya ku i file. (Miti. 14:19) Kanilezvi, Bharnabhasi na Pawule va no simama ku chumayela ka matshamu man’wani. Give gihi wuyelo ga kona? Va no maha “vapizani vo tala” va tlhela va tiyisa maKristu-kuloni hi cikombiso cabye. (Miti. 14:21, 22) Lezvi Bharnabhasi na Pawule va nga kala ku rereka hi kota ya ku vhukelwa na va nga zvi rindzelangi, ku vhunekile vanhu vo tala nguvhu. Loku hi nga tsiki ku maha ntiro lowu Jehovha a nga hi ruma ku maha, hinawu hi ta kuma makatekwa. w23.04 16-17 ¶¶13-14

Hosi Dhavhidha i vile ni valala va xapi ya hombe wutomini gakwe niku hi makhati yo tala i kombelile a civhuno ka Jehovha hi mukhongelo. Dhavhidha i wa tiyiseka lezvaku Jehovha i ingisele a tlhela a hlamula mikhongelo yakwe. Wenawu u ngava ni kutsumba ko fana. A Bhibhiliya gi hi tiyisekisa lezvaku Jehovha a nga hi nyika a wutlhari ni ntamu zvi lavekako kasi hi zvi kota a kutimisela. A nga hi vhuna hi ku tirisa vamakabye va hina kutani vanhu va nga mu khozeliko. Hambu loku Jehovha a nga hlamuli a mikhongelo ya hina contlhe cikhati hi ndlela leyi hi nga yi rindzele, ha zvi tiva ku i ta hlamula. I ta hi nyika lezvi zvi lavekako hi cikhati leci hakunene zvi lavekako hi cona. Hikwalaho, simama ku khongela u tlhela u kholwa ku Jehovha i ta kuzwa. Tiyiseka lezvaku i ta ku khatalela zvezvi niku misaveni yiswa leyi yi tako i ta ‘xurisa zvontlhe lezvi zvi hanyako’. — Lis. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶¶17-18

Zvi nene a ku ehleketa hi makatekwa u ma kumako loku u tatisa mixuvo ya wena. Makatekwa muni u nga ehleketako hi wona? Loku a mixuvo ya wena ku hi ku chukwatisa mikhongelo ya wena kutani lezvi u lerisako zvona a Bhibhiliya, ehleketa hi lezvi lezvo zvi to tiyisisa zvona a wunghana ga wena na Jehovha. (Lis. 145:18, 19) Loku a mixuvo ya wena ku hi ku hlakulela tshamela go kari ga wuKristu, ehleketa hi lezvi lezvo zvi to tiyisisa zvona a wunghana ga wena ni van’wani. (Kol. 3:14) U nga maha lista ya zvontlhe zvigelo zvi ku mahako u lava ku tatisa mixuvo ya wena. Hlola lista leyo hi kukhandzakanya. A cin’wani kambe, tolovela ku tshama ni lava va to ku vhuna ku tatisa mixuvo va wena. (Mav. 13:20) Hi lisine, hontlheni ku na ni masiku lawa hi kalako hi nga hi na ntamu wa ku maha zvokari. A ku lezvo zvi wula ku a hi faneli ku ti karatela ku tatisa mixuvo ya hina? Ahihi. Hi nga simama ku ti karata kasi hi tatisa mixuvo ya hina hambu loku hi nga hi na ntamu wa ku maha lezvo. Kunene, lezvo a zvi olovi. Kanilezvi loku u tatisa mixuvo ya wena, u ta tsaka. w23.05 27-28 ¶¶5-8

A ku tiva lezvaku hi hina venyi hi faneleko ku lwisana ni zvikarato zvi vangilweko hi zviboho zva hina, zvi nga hi kuca ku wulela a zviwonho zva hina, hi tlhela hi lulamisa a zvihoxo zva hina hi nga ha zvi phindi kambe. Lezvo zvi ta hi vhuna ku simama ka mapalisana ya wutomi. Loku zvi nga koteki ku cica a wuyelo go biha ga zviboho zva wena, zvini u nga mahako? U nga ti mbheteli a cikhati ni ntamu wa wena hi ku ti yimelela kutani ku nyika nandzu van’wani. Wutshan’wini ga lezvo, vhumela ku u mahile cihoxo u tlhela u maha lezvi zvi nga ntan’wini wa wena kasi u lulamisa a cikarato zvezvi. Loku ku hi ku wa ti nyika nandzu hi zvilo zva hava u zvi mahileko, ti koramise u khongela ka Jehovha, u vhumela cihoxo ca wena, u tlhela u kombela ku a ku tsetselela. (Lis. 25:11; 51:3, 4) Kombela rivalelo ka lava zvi va khumbileko, niku loku zvi laveka, kombela civhuno ca madhota. (Jak. 5:14, 15) Gondza ka zvihoxo zva wena u tlhela u zama ku nga ha zvi phindi. Loku u maha lezvo, tiyiseka lezvaku Jehovha i ta ku mahela wuxinji niku i ta ku vhuna. — Lis. 103:8-13. w23.08 28-29 ¶¶8-9

Hosi Jehoyadha i vhunile Hosi Jowaxi lezvaku ava munhu wa mu nene. Lezvo zvi mahile ku a hosi leyi ya jaha yi lava ku tsakisa Jehovha. Kanilezvi, loku Jehoyadha a file, Jowaxi i no ingisa tihosana ta ku hluwuka. (2 Kro. 24:4, 17, 18) Jehovha i no karateka nguvhu, a ‘rumela vaprofeti cikari kabye kasi ku va wuyisela kakwe, kanilezvi a va ingisangi’. Hambu Zakariya, a n’wana wa Jehoyadha, loyi a nga tira kota muphrofeti ni mupristi wa Jehovha, tlhelo primo wa Jowaxi, yenawu a va mu ingisangi. Hosi Jowaxi i no dayisa Zakariya. (2 Kro. 22:11; 24:19-22) Jowaxi a nga ti karatelangi ku simama a chava Jehovha. Jehovha i wa wulile lezvi: ‘Lava va ndzi kanyisako va ta wisiwa tingana.’ (1 Sam. 2:30) Hi ndzhako ka cikhati, a masochwa yo tala nguvhu ya Jowaxi ma no hlaselwa hi masochwa ‘ma tsongwani’ ya vaSiriya ma tlhela ma mu bayisa nguvhu. (2 Kro. 24:24, 25) Jowaxi i no dawa hi malandza yakwe hi lezvi a nga dayisa Zakariya. w23.06 18-19 ¶¶16-17

Mupostoli Pawule i tshamile le Efesusi a chumayela ni ku gondzisa a mahungu ya manene. (Miti. 19:1, 8-10; 20:20, 21) I wa va randza nguvhu a vamakabye vakwe niku i wa lava ku va vhuna lezvaku va tshama na va tsumbekile ka Jehovha. A va le Efesusi, lava Pawule a nga va tsalela, va wa hi tikhumbi ta tigondzo ta wukhongeli ga mawunwa ni ta zvilo zva wudhimoni. A va le Efesusi va wa hi ni mahanyela yo biha nguvhu niku va wa ngawi tingana hi kota ya mahanyela yabye. Lomu ka titeyatro hambu lomu ka mibuzo ya wukhongeli, zvi wa tolovelekile a kuzwa mabhulo yo kala kuhlazveka. (Efe. 5:3) A kutala ka vahanyi va kona va wa “nga ha hi na tingana hi nchumu”, lezvi hi kukongoma zvi wulako ku “va wa nga hazwi kubayisa”. (Efe. 4:17-19) Na va nga se gondza va tiva lezvi hakunene zvi nga zvinene ni lezvi zvi bihileko, a va le Efesusi va wa nga ha biwi hi livhalo. Pawule i wulile ku “a maalakanyo yabye ma lomu munyameni, va tsawukene ni wutomi legi gi nga ka Nungungulu”. Hambulezvo, a va le Efesusi vo kari a va simamangi munyameni. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶¶5-6

Kasi Gidheyoni a tira kota mulamuli zvi wa lava ku a tira yi nga chayi. A cikhati leci a ngalwa ni vaMidhiyani ni wusiku va tsutsuma, i no va hlongolisela kusukela Nkoveni wa Jezreeli kala Congweni wa Jordhani. (Vala. 7:22) Gidheyoni i nyimile kwalaha Jordhani? Ahihi! Hambu lezvi a nga karele, yena ni masochwa yakwe ya 300 va no tsemakanya va simama ku hlongola; va gumesa va kuma vaMidhiyani va va hlula. (Vala. 8:4-12) Gidheyoni i tsumbile lezvaku Jehovha i ta mu nyika ntamu, niku i mu nyikile ntamu futsi. (Vala. 6:14, 34) Ka khati go kari, Gidheyoni ni masochwa yakwe va no tsutsuma hi minenge va hlongola tihosi timbiri ta vaMidhiyani, kuzvilava tona na ti tsutsuma hi makameli. (Vala. 8:12, 21) Hambulezvo, hi ku vhuniwa hi Nungungulu, a vaIzrayeli lavo va nga ti yimisele ku timisela va no va kuma va tlhela va va hlula. Ni madhota wonawu, ma nga tsumba Jehovha, loyi a kalako “a nga karali, [ne] a nga mbheli ntamu”. I ta va nyika ntamu loku zvi laveka. — Isa. 40:28, 29. w23.06 6 ¶14, ¶16

Hi nga zvi kota kuva ni mbilu yi tiyileko hambu ho kumana ni ciringo co tshamisa kuyini. Hikwalaho, tsumba Jehovha. Wona lezvi Bharaki a nga hlulisa zvona yimpini hi ku tsumba zvileletelo zva Jehovha. Hambu lezvi lomu tikweni ku nga hi hava a citlhangu kutani tlhari, Jehovha i mu leletele ku a yalwa ni butho ga vaKhanani gi nga hlomile khwatsi, legi a hosana ya kona ku nga hi Sisera. (Vala. 5:8) Muphrofeti Dhebhora i no byela Bharaki lezvaku a relela aya libalangeni a ya tlhangana na Sisera ni tikareta takwe ta 900. Laha libalangeni zvi wa ta karatela a vaIzrayeli a kulwa ni tikareta leti ti tsutsumako. Hambu lezvi Bharaki a nga zvi tiva lezvo, i no ingisa. Laha a masochwa ma nga kari ma relela a citsunga ca Tabhora, Jehovha i no nisa vhula hi le tilweni. A tikareta ta Sisera ti no njhibela lomu madhakeni, Jehovha a mu nyika kuhlula Bharaki. (Vala. 4:1-7, 10, 13-16) Hi kufanana, Jehovha i ta hi nyika kuhlula loku hi mu tsumba hi tlhela hi tsumba a zvileletelo lezvi a hi nyikako hi ku tirisa a hlengeletano yakwe. w23.07 19 ¶¶17-18

Hi fanele kuva ni lihlazva-mbilu kasi hi kuma wutomi ga pindzukelwa. A ku fana ni malandza yo tsumbeka ya kale, hi fanele ku rindzela a kutatiseka ka zvitsumbiso zva Nungungulu hi lihlazva-mbilu. (Mah. 6:11, 12) A Bhibhiliya gi fananisa a ciyimo ca hina ni ca murimi. (Jak. 5:7, 8) A murimi i tira yi nga chayi kasi a byala ni ku regara a timbewu, kanilezvi a nga zvi tivi ku hi rini ti to kula. A murimi i rindzela hi lihlazva-mbilu a ku i ta tshovela. Hi ndlela yo fana, hi simama hi khomekile hi mitiro ya moya hambu lezvi hi kalako hi nga gi “tivi a siku legi a Hosi ya [hina] yi tota hi gona”. (Mat. 24:42) Hi rindzela hi lihlazva-mbilu, na hi tsumba ku hi cikhati ci faneleko, Jehovha i ta tatisa lezvi a zvi tsumbisileko. Loku hi wa nga hi na lihlazva-mbilu, hi wa ta karala hi ku rindzela hi sangula ku tsika Jehovha hi kutsongwani-kutsongwani. Hi wa ta tlhela hi sangula ku veka kupima ka zvilo zvi nehako litsako la zvezvi basi. Kanilezvi loku hiva ni lihlazva-mbilu, hi ta timisela kala magumo hi tlhela hi ponisiwa. — Mika 7:7. w23.08 22 ¶7

Hi ku fananisa a ciphrofeto leci ci nga ka Dhaniyeli 2:41-43 ni zviphrofeto zvin’wani ka mabhuku ya Dhaniyeli na Kuvhululelwa, hi chikelela magumo ya lezvaku a mikondzo yi yimela a Anglo-América, wu nga mufumo wa ntamu wa misava yontlhe nyamutlha. Na a wulawula hi mufumo lowu, Dhaniyeli i wula lezvaku ‘wu tava wa ntamu, kanilezvi a gin’wani tlhelo wu tava ni gome’. Hikuyini wu nga ni gome? Hi ku a vanhu lava va yimelako wumba, va maha lezvaku a mufumo wu nga zvi koti ku kombisa hi kumbhelela a ntamu wa wona wo khwatsi i simbi. Hi gondza zvilo zva lisine ka tlhamuselo lowu wa noro, lowu Dhaniyeli a wu nyikileko xungetano hi mikondzo. A co sangula, a mufumo wa Anglo-América wu kombisile ntamu wa wona hi tindlela to kari. Hi cikombiso, a Estados Unidos ni Grã-Bretanha va kumekile ka ntlawa wa matiko lawa ma nga hlula ka yimpi yo sangula ni ya wumbiri ya misava yontlhe. Hambulezvo, a mufumo lowu wu mbhetilwe ntamu niku wu ta simama ku mbhetiwa ntamu hi kota ya kulwisana ku nga kona cikari ka zvisumbulwa zva matiko lawa ni mufumo. Ca wumbiri, a mufumo lowu wu tava wona wo gumesa wa misava yontlhe a Mufumo wa Nungungulu wu nga se fuvisa a mifumo yontlhe ya vanhu. w23.08 10-11 ¶¶12-13

Ka zvikhati zvo kari, Dhavhidha i wa tizwa na a bayisekile hi kota ya zvikarato ni zviringo a nga kumana nazvo. (Lis. 18:4, 5) Hambulezvo, a lirandzo ni kukhatala ka Jehovha zvi mu tangalisile. Jehovha i yisile munghana wakwe a kareleko “mikoveni yo nyuka” ni “matini ya malenga”. Hi kota ya lezvo, Dhavhidha i tiyisilwe niku i simamile a tirela Jehovha na a tsakile. (Lis. 18:28-32; 23:2) Hi ndlela yo fana, nyamutlha ‘tipswalo ta Jehovha a ku hi nga se lova’ loku hi kumana ni zviringo ni zvikarato. (Miko. 3:22; Kol. 1:11) A zvikhati zvo tala a wutomi ga Dhavhidha gi wa hi mhangweni, niku i wa hi ni valala vo tala va ntamu. Hambulezvo a lirandzo la Jehovha li mu mahile a tizwa na a hlayisekile a tlhela a vhikeleka. Dhavhidha i wa zvi tiva ku Jehovha i wa hi zvin’we naye ka zviyimo zvontlhe, niku lezvo zvi wa mu tiyisa. Hikwalaho, i no yimbelela aku: ‘[Jehovha] i lo ndzi tlhatlhisa kuchaveni ka mina kontlhe’. (Lis. 34:4) A kuchava ka Dhavhidha ku wa hi ka lisine, kanilezvi a lirandzo la Jehovha li wa hi ni ntamu a ku hundza kuchava kakwe. w24.01 30 ¶¶15-17

Gondza ka zviboho zva hava zva Jowaxi. Andzhako ka loku Mupristi wa Hombe, Jehoyadha, a file, Jowaxi i no hlawula vanghana vo biha. (2 Kro. 24:17, 18) Jowaxi i no hlawula ku ingisa a tihosana ta ka Judha ti nga kala ti nga mu randzi Jehovha. Wenawu wa vhumela lezvaku Jowaxi i wa fanele ku potsa a vanhu lavo vo biha. Wutshan’wini ga ku potsa a vanhu lavo, i no ingisa a wusungukati gabye go biha. Kunene, a cikhati leci a primo wakwe Zakariya a nga zama ku mu wuyisa ndleleni, Jowaxi i no ruma vanhu va mu daya. (2 Kro. 24:20, 21; Mat. 23:35) Hi nga wona a ku tshisa ni wupumbu ga zvona! Jowaxi i sangulile khwatsi, kanilezvi i no cica a tsika lisine a tlhela ava mudayi. Hi kugumesa, a malandza yakwe ma no mu daya. (2 Kro. 24:22-25) Mayiwako loku i wa no simama ku ingisa Jehovha ni lava va mu randzako, na zvi mu fambele khwatsi! w23.09 9 ¶6

Jesu i wa zvi tiva lezvaku mupostoli Pedro a nga simama a tsumbekile. Hikwalaho, hi ndlela ya yinene, Jesu i no byela Pedro, aku: “U nga chavi”. A kutsumba loku Jesu a nga hi nako hi Pedro ku cicile wutomi ga Pedro. Pedro zvin’we ni makabye wakwe Andrewu, va no tsika a ntiro wabye wa ku kukuta tinjhanjhi va maha valandzeli va Mesiya va cikhati contlhe. A ciboho leco ci nehile a makatekwa ya ku Pedro i wa nga ma rindzelangi. (Mar. 1:16-18) Pedro i vile ni matshango yo tala yo tsakisa kota mulandzeli wa Kristu. I wonile Jesu na a hanyisa vababyi, na a hlongola madhimoni zvin’we ni ku vhuxa vafileko. (Mat. 8:14-17; Mar. 5:37, 41, 42) Pedro i wonile kambe a muwoniso wu nga kombisa Jesu kota Hosi ya Mufumo wa Nungungulu. Pedro a nga zangi a rivala a muwoniso lowo. (Mar. 9:1-8; 2 Ped. 1:16-18) Handle ko kanakana, Pedro i wonile zvilo zvaku na a nga zangi a zvi wonile wutomini gakwe loku i wa nga landzelangi Jesu. Hi nga alakanyela lezvi Pedro a nga tsakisa zvona hi ku kala a nga tsikangi a maalakanyo ya hava xungetano hi yena wutsumbu ma mu maha a luza a makatekwa lawa! w23.09 21 ¶¶4-5

Ka papilo gakwe go sangula, mupostoli Pedro i tirisile a magezu lawa yaku: “Randzanani nguvhu”. A lirandzo lelo a li khubhunyeti a zviwonho zva zvitsongwani basi, kanilezvi li “khubhunyeta a zviwonho zvo tala”. (1 Ped. 4:8) Kuzvilava Pedro i wa alakanya lezvi a nga gondzile xungetano hi kutsetselela loku Jesu a nga mu gondzisile ka malembe ma hundzileko. Ka cikhati leco, kuzvilava Pedro i wa alakanya lezvaku i wa hi munhu wa munene nguvhu laha a nga wula lezvaku i wa ta tsetselela makabye wakwe “7 wa makhati”. Kanilezvi Jesu i gondzisile yena — a ku patsa na hina — a ku tsetselela “kala 77 wa makhati”, zvi wulako ku tsetselela contlhe cikhati. (Mat. 18:21) Loku zvi ku karatatela a ku tirisa a wusungukati legi, u nga mbheli ntamu! Wontlhe malandza ya Jehovha yo kala kumbhelela zva tshuka zvi ma karatela a ku tsetselela. A ca lisima zvezvi ku maha lezvi u nga zvi kotako kasi ku tsetselela makabye wa wena ni ku vhuxa kurula naye. w23.09 29 ¶12

A cikhati leci a nga hi lomu ndzeni ka njhanjhi, Jona i wa tiyiseka lezvaku Jehovha i ta ingisa mukhongelo wakwe wa ku ti sola ni wo ti koramisa. Niku Jehovha a nga mu vhuna. Jehovha i ponisile Jona niku hi ndzhako ka cikhati i wa longile ku maha lezvi Jehovha a nga mu byelile. (Jona 2:10–3:4) Ndzeni ka cikarato, wenawu wa tshuka u karateka laha ka kuza u tsandzeka ni ku khongela ka Jehovha? Kutani u tshuka u tizwa na u rerekile kasi ku gondza? Alakanya lezvaku Jehovha wa ci zwisisa khwatsi a ciyimo ca wena. Hikwalaho, hambu loku wo maha mukhongelo wo koma, u nga tiyiseka lezvaku yena i ta ku nyika zvalezvi u zvi lavako. (Efe. 3:20) Loku zvi ku karatela ku lera ni ku gondza, hi ku ngha na u babya, u karele kutani na u karatekile, u nga ingisela tiaudhio ti gravharilweko ta Bhibhiliya kutani ta mabhuku ya hina ma seketelwako lomu ka Bhibhiliya. U nga kuma civhuno kambe hi ku ingisela mimuzka ya hina kutani ku sixtira tivhidhio ka jw.org. Jehovha i lava ku ku tiyisa niku i ta maha lezvo loku u khongela kakwe u tlhela u zama ku wona hlamulo wa mukhongelo wa wena lomu ka Bhibhiliya ni ka zvontlhe lezvi a ku nyikako. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Hi lomu ndzeni, a tabhernakeli ni titempeli leti ti nga gumesa ti akiwa le Jerusalema zvi wa fana. Ku wa hi ni matshamu mambiri ma nga hambanisilwe hi kortina, ku nga “Wutshamu go Basa” ni “Wutshamu go Basabasa”. (Mah. 9:2-5; Ekso. 26:31-33) Lomu ndzeni ka Wutshamu go Basa ku wa hi ni meza ya tikandiya, alati ga ku hisela kona libani ni meza ya tipawa ta munyikelo. Ntsena “vapristi va totilweko” hi vona va nga fanele ku nghena ka Wutshamu go Basa kasi va maha a mitiro yabye yo basa. (Mitse. 3:3, 7, 10) Lomu ka Wutshamu go Basabasa ku wa hi ni arke ga civhumelwano legi gi nga yimela a kuvakona ka Jehovha. (Ekso. 25:21, 22) Ntsena a mupristi wa hombe hi yena a nga fanele ku hundza laha ka kortina, khati gin’we hi lembe, aya ka Wutshamu go Basabasa hi Siku ga muphahlo wa ku tsetselela zviwonho. (Levi 16:2, 17) A mupristi wa hombe i waya lomo ni nkhata wa zvihari kasi ku maha muphahlo wa ku tsetselelwa zviwonho zvakwe ni zviwonho zva vanhu va tiko gontlhe. Hi magumo, Jehovha i no tlhamusela lezvi a matshamela lawo ya lomu ndzeni ka tabhernakeli ma nga tlhamusela zvona. — Mah. 9:6, 7. w23.10 27 ¶12

Hi makhati yo phindaphinda, lomu ka Mhaka ya Nungungulu hi kuma cileletelo ca ku hi “randzana.” (Joh. 15:12; Rom. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Ped. 1:22; 1 Joh. 4:11) Hambulezvo, a lirandzo i tshamela ga mbilu, kutani ga munhu wa le ndzeni, niku a ku na munhu a nga zvi kotako ku wona mbilu ya hina. Makunu, hi nga mahisa kuyini kasi a lirandzo la hina hi vamakabye va hina li woneka? Hi magezu ya hina ni mitiro. Ku ni tindlela to tala leti hi nga kombako hi tona a vamakabye va hina lezvaku ha va randza. Hi lezvi a zvikombiso zvo kari: ‘Mun’we ni mun’wani a wule lisine ka muakelani wakwe.’ (Zak. 8:16) “Mu hlayisa kurula cikari ka n’wina.” (Mar. 9:50) “Loyi ni loyi i wa dzundze mun’wani ku hundza yena.” (Rom. 12:10) “Amukelanani.” (Rom. 15:7) “Simamani . . . ku tsetselelana.” (Kol. 3:13) “Rwalelanani a mindzhwalo ya n’wina.” (Gal. 6:2) “Simamani ku chavelelana.” (1 Tes. 4:18) “Simamani . . . ku akana.” (1 Tes. 5:11) “Mu khongelelana.” — Jak. 5:16. w23.11 9 ¶¶7-8

Siku ni siku hi maha zviboho zvi lavako ku hiva ni kukholwa ko tiya. Hi cikombiso, ha maha zviboho zvi yelanako ni lava hi hlakanako navo, lezvi hi ti hungatako hi zvona, cikola, wukati, vana ni ntiro wa ku ti hanyisa. Ka zviboho lezvo, zvi nene a ku hi ti wutisa lezvi: ‘A ciboho ca mina ca komba ku ndza kholwa futsi ku a tiko legi gi laha kusuhani ni ku lova gi vhaletiwa hi misava yiswa ya Nungungulu? A ndzo maha zviboho hi ku ya hi mawonela ya lava va ti byelako ku ku nga tava ni wutomi ga pindzukelwa?’ (Mat. 6:19, 20; Luka 12:16-21) Loku hi kholwa hi mbilu yontlhe a ku a misava yiswa yi kwalaha nyongeni, hi ta maha zviboho zva zvi nene. Hi kumana ni zvikarato kambe zvi lavako ku hiva ni kukholwa ko tiya. Hi nga vhukelwa hi kota ya kukholwa ka hina, hi kuma mababyi ya hombe, kutani ku kumana ni zvilo zvi nga hi mbhetako ntamu. Loku zva ha sangula hi nga zvi kota ku timisela. Kanilezvi, loku zvi teka cikhati co leha — ku nga lezvi zvi tolovelako ku humelela — zvi ta lava ku hiva ni kukholwa ko tiya kasi hi zvi kota ku simama hi timisela ni ku tirela Jehovha na hi tsakile. — 1 Ped. 1:6, 7. w23.04 27 ¶¶4-5

Jehovha i rindzela lezvaku hi maha zvilo zvi yelanako ni mikhongelo ya hina. Hi cikombiso, a makabye wo kari a nga kombela Jehovha kasi a mu vhuna ku kuma folga ntirweni wakwe kasi a ya wona gotsovanyano wa muganga. Jehovha a nga wu hlamulisa kuyini a mukhongelo lowu? Kuzvilava a nga mu nyika kutiya hlanha loku a makabye loyi a ku lavako kasi a ya kombela patrawu wakwe. Kanilezvi zvi ta lava ku a ya ka patrawu wakwe a ya kombela. Zvi nga lava ku a kombela hi kuphindaphinda. A nga tlhela a kombela ku cicana ni mutiri-kuloni. Jehovha i rindzela ku hi khongela hi kuphindaphinda xungetano hi lezvi zvi hi karatako. Jesu i wulile ku a mikhongelo yo kari hi mahako yi wa nga ta tekela ku hlamuliwa. (Luka 11:9) Hikwalaho, u nga mbheli ntamu! Khongela hi kuphindaphinda. (Luka 18:1-7) Loku hi maha lezvo, hi komba Jehovha lezvaku lezvi hi zvi khongelelako ho zvi lava hakunene. Hi komba kambe lezvaku i na ni ntamu wa ku hi vhuna. w23.11 22 ¶¶10-11

Jehovha i wa tsumbisile a munghana wakwe Abrahama lezvaku a matiko wontlhe ya laha misaveni ma wa ta katekisiwa hi ku tirisa a pswalo wakwe. (Gen. 15:5; 22:18) Hi kota ya lezvi Abrahama a nga hi ni kukholwa ko tiya ka Nungungulu, i wa tiyiseka lezvaku a citsumbiso ca Nungungulu ci wa ta tatiseka. Kanilezvi, hambu ka cikhati leci Abrahama a nga hi ni 100 wa malembe niku a sati wakwe na a hi ni 90 wa malembe, va wa ha simama va nga hi na n’wana. (Gen. 21:1-7) Hambulezvo, a Bhibhiliya gi ngalo: “I no kholwa na a tsumba lezvaku i tava papayi wa tixaka to tala, kota lezvi zvi nga sina zvi wulilwe”. (Rom. 4:18) Wa zvi tiva lezvaku lezvi Abrahama a nga zvi tsumba zvi tatisekile. I nova papayi wa n’wana loyi a nga mu rindzela hi cikhati co leha, Isaka. Hikuyini Abrahama a nga tsumba lezvaku Jehovha i ta tatisa a citsumbiso cakwe? Hi kota ya wunghana ga hombe legi a nga hi nago na Jehovha, Abrahama i wa nga “kanakani ne ni kutsongwani lezvaku Nungungulu i na ni ntamu wa ku maha lezvi a zvi tsumbisileko”. (Rom. 4:21) Jehovha i tsakele Abrahama a tlhela a mu wula wo lulama hi kota ya kukholwa kakwe. — Jak. 2:23. w23.12 8 ¶¶1-2

A jaha gi tsumbekako gi maha mitiro ya gona yontlhe hi zvigingi. Ehleketa hi cikombiso co mbhelela ca Jesu. A nga tshukangi a loloha kutani ku nga cheli kota hi ntiro wakwe. I wa tatisa a zviavelo lezvi Jehovha a nga mu nyikile, hambu loku zvi karata. I wa randza vanhu, nguvhunguvhu a vapizani vakwe niku i nyikele a wutomi gakwe hi kuzvirandza hi kota ya vona. (Joh. 13:1) Pimanyisa Jesu, u kulula u n’watseka kasi ku tatisa ni cihi ciavelo u nyikiwako. Loku u nga zvi tivi lezvi u nga mahisako zvona, ti koramise u kombela civhuno ka vamakabye va buvhileko. U nga sanguli zvilo u zvi tsika laha cikari. (Rom. 12:11) Kanilezvi maha wontlhe a ntiro wa wena na u mahela “Jehovha, na ku nga hi vanhu”. (Kol. 3:23) Ha zvi tiva ku a wu mbhelelangi; hikwalaho, ti koramise u vhumela a zvihoxo zva wena. — Mav. 11:2. w23.12 26 ¶8

A zvo ku tsakisa a ku bhabhatisiwa uva ciro ca ngango wa Jehovha. Lava makunu va bhabhatisilweko, va vhumelelana ni magezu ya Dhavhidha, a mutsali wa tisimu, loyi a ngaku: “I katekile a munhu loye wena [Jehovha] u mu hlawulako, loye u mu tshinetako ka wena”. (Lis. 65:4) Jehovha a nga vhumeleli ni wihi munhu a mu kumako lezvaku ava ciro ca ngango wakwe. Jehovha i hlawula ku tshinela kusuhani ka lava va kombako lezvaku va lava kuva vanghana vakwe. (Jak. 4:8) Loku u ti nyikela ka Jehovha u tlhela u bhabhatisiwa, u nga tiyiseka lezvaku andzhako ka lezvo, i ta ku ‘chululela a makatekwa yo tlhela u vhumala ni wutshamu go chela kona’. (Mala. 3:10; Jer. 17:7, 8) A kubhabhatisiwa masangulo ntsena. U ta lava ku maha zvontlhe u zvi kotako kasi u hanya hi kuyelana ni cifungo ca wena ca kutinyikela, hambu loku a kukholwa ka wena ku ringiwa. (Mutsh. 5:4, 5.) Kota mupizani wa Jesu, u ta landzela cikombiso cakwe ni zvileletelo zvakwe hi laha zvi kotekako hi kona. — Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 2:21. w24.03 8 ¶¶1-3

Ahanti loku wena ni nuna kutani sati wa wena mu nga zvi randzi a ku mbheta cikhati zvin’we? Zvini mu nga mahako? Ehleketa hi ndzilo. A ndzilo a wu tekeli ku vhura hi cikhatana. Zvi lava ku wu cheliwa tihunyi ta hombe hi kutsongwani-kutsongwani. Hi kufanana, hikuyini mu nga sanguliko hi ku mbheta a cikhati co kari na mu hi zvin’we siku ni siku? Zamani ku maha zvilo zvi to tsakisa wentlhe. (Jak. 3:18) Hi kutsongwani-kutsongwani, a lirandzo la n’wina li nga tlhela li kula. A cichavo ca lisima ka nuna ni sati. A cichavo ci fana ni oxigénio yi mahako ku a ndzilo wu vhura khwatsi. Loku ku nga hi na oxigénio a ndzilo wu nga timeka hi ku hatlisa. Hi ku fanana, loku a nuna ni sati va nga kombisani cichavo, a lirandzo labye li nga titimela hi ku hatlisa. Hi tlhelo gin’wani, a nuna ni sati va ti karatelako a ku kombisana cichavo va maha ku a lirandzo labye li simama ku vhura. Hambulezvo, tiva lezvaku a zviyi hi ku wena u ti byela ku wa kombisa cichavo, kanilezvi zviya hi ku a nuna kutani sati wa wena wa tizwa na a kombisiwa cichavo. w23.05 22 ¶9; 24 ¶¶14-15

Lomu ka Bhibhiliya, a malandza yo tsumbeka ya Nungungulu ma wulawula hi zvikhati zvo kari ma nga karatekile ni ku rurumela hi kota ya valala kutani ku vhukelwa hi van’wani. (Lis. 18:4; 55:1, 5) Hi ndlela yo fana, hi nga tshuka hi vhukelwa cikoleni, ntirweni, hi maxaka ya hina kutani hi mufumo. Kuzvilava ha chava kufa hi ku ngha na hi babya. Ka zvikhati lezvo, hi nga tizwa na hi nga hi na ntamu a ku khwatsi i n’wanana wa mutsongwani. Jehovha i hi vhunisa kuyini ka zvikhati zvo fana ni lezvo? Jehovha wa hi chavelela ni ku hi rulisa. Hikwalaho, mbheta cikhati na Jehovha hi kukhandzakanya — u khongela ka yena ni ku lera Mhaka yakwe. (Lis. 77:1, 12-14) Loku u ti toloveta ku maha lezvo, kuzvilava a nchumu wo sangula u to maha loku u karatekile ku kombela civhuno ka Papayi wa wena wa le tilweni. Byela Jehovha lezvi zvi ku mahako u chava ni lezvi zvi ku karatako. Mu tsike a bhula na wena ni ku ku chavelela hi ku tirisa Mitsalo. — Lis. 119:28. w24.01 24-25 ¶¶14-16

Zva lisima nguvhu a kuva ni kuxuva ka hombe ka ku lava ku tatisa a mixuvo ya wena. Loku u hi ni kuxuva ka hombe ka ku lava ku tatisa mixuvo ya wena, u ta ti karata nguvhu kasi ku yi tatisa. Niku loku hi hi ni kuxuva ka hombe, hi ta zvi kota ku tatisa a mixuvo ya hina. Makunu, zvini hi nga mahako kasi hiva ni kuxuva ka hombe ka ku tatisa mixuvo ya hina? Khongela kasi uva ni kuxuva ka hombe. Hi ku tirisa a moya wakwe wa kubasa, Jehovha a nga ku vhuna ku uva ni kuxuva ka hombe ka ku tatisa a mixuvo ya wena. Ka zvikhati zvin’wani hi ti vekela mixuvo hi ku tiva lezvaku hi ta zvi kota ku yi tatisa, niku lezvo zvi nene. Kanilezvi, kuzvilava hi nga tshuka hi nga hi nako a kuxuva ka ku yi tatisa. Ehleketa hi lezvi Jehovha a ku maheleko. (Lis. 143:5) Mupostoli Pawule i ehleketile hi wuxinji ga hombe legi Jehovha a mu kombisileko niku lezvo zvi mu kucile ku a ti karata a mu tirela. (1 Kor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Hi kufanana, loku hi ehleketa nguvhu hi lezvi Jehovha a hi maheleko, hi ta zvi lava nguvhu a ku tatisa a mixuvo ya hina. — Lis. 116:12. w23.05 27 ¶¶3-5

A cikhati leci hi dhumisako a vito gakwe, hi tsakisa a Papayi wa hina wa le tilweni. (Lis. 119:108) Hambulezvo, lezvo a zvi wuli ku a Nungungulu wa ntamu wontlhe i fana ni vanhu vo kala kumbhelela lava va lavako ku dzundziwa hi van’wani kasi vava ni ntamu. A cikhati leci hi dhumisako a Papayi wa hina wa le tilweni, hi vhunetela a ku komba lezvaku lezvi Sathani a zvi wulileko hi mun’we ni mun’wani wa hina a hi lisine. Sathani i wulile lezvaku a ku na munhu a nga wa ta yimela a vito ga Nungungulu hi kutsumbeka. Hi kuya hi yena, a ku na munhu wo tsumbeka. I wula lezvaku hontlheni hi ta jikela Nungungulu loku hi zvi wona ku a ku maha lezvo zvi ta hi vhuna. (Joba 1:9-11; 2:4) Kanilezvi Joba, a wanuna wo tsumbeka, i kombile lezvaku Sathani muhembi. Ahati wena ke? A mun’we ni mun’wani wa hina i na ni thomo ga ku yimela a vito ga Papayi wa hina hi kutsumbeka a tlhela a mu maha ku a tsaka hi ku mu tirela hi kutsumbeka. (Mav. 27:11) Kunene, lego i thomo ga hombe. w24.02 8-9 ¶¶3-5

Andzhako ka Mosi na Joxuwa, Jehovha i no yimisa valamuli kasi ku rangela vanhu vakwe. Andzhako ka lezvo, cikhatini ca tihosi, Jehovha i yimisile vaphrofeti kasi ku rangela vanhu vakwe. A tihosi to tsumbeka ti wa ingisa a wusungukati ga vaphrofeti. Hi cikombiso, Hosi Dhavhidha i ti koramisile a vhumela ku kawukiwa hi muphrofeti Natani. (2 Sam. 12:7, 13; 1 Kro. 17:3, 4) Hosi Jehoxafati i wa tsumba muphrofeti Jahaziyeli kasi ku rangela ni ku tiyisa a vanhu va ka Judha kasi va ‘tsumba vaphrofeti va Nungungulu’. (2 Kro. 20:14, 15, 20) Ka zvikhati zva zvikarato, Hosi Hezekiya i tsutsumele ka muphrofeti Isaya. (Isa. 37:1-6) Contlhe cikhati leci a tihosi ti nga landzela a wurangeli ga Jehovha ti wa katekisiwa niku a vanhu va wa vhikeleka. (2 Kro. 20:29, 30; 32:22) Zvi wa woneka khwatsi lezvaku Jehovha i wa tirisa vaphrofeti vakwe kasi ku rangela vanhu vakwe. w24.02 21 ¶8

Sathani i lava lezvaku hi ti tlhanganisa ni vanhu lava va mahako lezvaku zvi hi karatela ku namarela ka milayo ya Jehovha. Hi fanele ku alakanya lezvaku lava hi ti tlhanganisako navo a hi lava basi hi tshamako navo nghohe ni nghohe. Ku patseka kambe ni lava hi bhulako navo lomu ka ma rede social. Hi fanele kulwa ni mawonela ya tiko ya lezvaku a mahanyela ma nga hlazvekangiko ma vhumeleleka. Ha zvi tiva lezvaku ma bihile. (Efe. 4:19, 20) Hi maha khwatsi loku hi ti wutisa ku: ‘Ndza ti tlhanganisa na ku nga hi na cilaveko ni vatiri-kuloni, zvigondzani-kuloni kutani van’wani lava va kalako va nga kombisi cichavo hi milayo ya Jehovha yo lulama? Ndza namarela ka milayo ya Jehovha hambu loku a vokari va ndzi wula ku ndza hundzeleta hi ku maha lezvo?’ Kota lezvi zvi kombisiwako ka 2 Timote 2:20-22, hi fanele ku tlhela hi ti wonela kambe a cikhati leci hi hlawulako a vanghana lomu bandleni ga wuKristu. A hi faneli ku rivakelwa lezvaku a vokari a va nge hi vhuni a ku hi simama hi tsumbekile ntirweni wa Jehovha. w24.03 22-23 ¶¶11-12

U tshukile u zama ku alakanyela lezvi Jehovha a nga zvona? Hambu lezvi Jehovha a nga wonekiko, a Bhibhiliya gi mu tlhamusela hi tindlela to hambanahambana. Jehovha i vitaniwa kota ‘gambo, ni citlhangu’, ni “ndzilo wu hisako”. (Lis. 84:11; Mah. 12:29) Ezekiyeli i tlhamusele Jehovha ka muwoniso wo kari a ku i fanana ni ribye ga safira, ni kungangamela ka suku, ni kungangamela ka wura ga nyazimi. (Ezek. 1:26-28) Kota lezvi hi kalako ku zvi kota ku mu wona Jehovha, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku kholwa lezvaku wa hi randza. A vokari va alakanya lezvaku Jehovha a nge tshuki a va randza hi kota ya lezvi va zvi hanyileko kale. Jehovha wa ku zwisisa kutizwa loko ni lezvi ku hi khumbisako zvona. Kasi ku hi vhuna, i hi tivisa a matshamela yakwe yo saseka lomu ka Mhaka yakwe. A gin’we ga magezu gi mu tlhamuselako khwatsi Jehovha lirandzo. (1 Joh. 4:8) Jehovha lirandzo. Lezvo zvi khumba zvontlhe a mahako. A lirandzo la Nungungulu la hana nguvhu niku li na ni ntamu, laha ka kuza a li kombisa ni ka lava va kalako ku mu randza. — Mat. 5:44, 45. w24.01 26 ¶¶1-3

Jehovha i yimisile Mosi kasi a rangela vaIzrayeli, a va humesa Gibhite niku kota cikombiso co woneka ni mumu i wa va rangela hi mhinga ya refu ni wusiku i wa va rangela hi mhinga ya ndzilo. (Ekso. 13:21) Mosi i landzele a mhinga leyo, leyi yi nga va kongomisa Bimbini go Pswhuka. Kanilezvi a vaGibhite va no sala va hlongola vaIzrayeli. Hikwalaho, a vaIzrayeli va no chava nguvhu hi ku alakanya ku va wa ta hihiritiwa hi vaGibhite. Kanilezvi Mosi i wa nga mahangi cihoxo. Hi Jehovha a nga tirisa Mosi lezvaku a rangela vanhu vakwe kasi va famba hi ndlela leyo. (Ekso. 14:2) Hikwalaho, Nungungulu i va ponisile hi ndlela yo hlamalisa nguvhu. (Ekso. 14:26-28) Ndzeni ka 40 wa malembe, Mosi i simamile ku tsumba a mhinga ya refu kasi ku rangela vanhu va Nungungulu ciwuleni. (Ekso. 33:7, 9, 10) Kwalaho ka mhinga leyo Jehovha i no wulawula na Mosi, andzhako ka lezvo Mosi a tlhamusela vaIzrayeli lezvi a nga byelilwe hi Jehovha. A vaIzrayeli va zvi wonile khwatsi lezvaku i wa va rangela hi ku tirisa Mosi. w24.02 21 ¶¶4-5