50 wa malembe ntirweni wa xikhati xontlhe kusuhani ni Círculo Polar Ártico

HI PSWALILWE ngangweni wa varimi na hi hi khume ga vana le Ostrobothnia, Finlândia. Hi kulile kuxanisekeni hi kota ya Yimpini ya Wumbiri ya Misava. Hambu lezi hi nga hanya kule nguvu ni lomu a yimpi yi nga lwiwa kona, a kuchavisa ka yona a hi se ku rivala. A xikhati lexi a madoropa ya wuakelwani ya Oulu ni Kalajoki ma nga hiswa, hi lo wona a musi wa kupswhuka le tilweni ni wusiku. A vapswali va hina va lo hi kurumeta lezaku hi ya fihlala zalezo hi nga sangula ku wona a zihaha-pfhuka za yimpi na zi haha-haha. Hikwalaho, a xikhati lexi Tauno, a nhonzo ya hina ya xinuna, a nga bhula na hina xungetano hi paradise laha misaveni, laha ku to kala ku nga hiko na tiyimpi, hi lo khumbeka nguvu.

Tauno i gonzile a lisine la Biblia lomu ka mabhuku ya Zigonzani za Biblia na a hi ni 14 wa malembe. Laha a Yimpi ya Wumbiri ya Misava yi nga sangula, i lo ala kuya wusochweni hi kota ya livalo lakwe li gonzisilweko hi Biblia zonake a valelwa paxweni. I lo xaniswa nguvu lomu paxweni. A tixanisa leto ti lo mu tiyisa nguvu lezaku aya mahlweni a tirela Jehova, niku loku a humile, i lo simama ku xumayela hi kuhiseka. A xikombiso lexi xa xi nene xa makabye wa hina xi hi tiyisile hlana lezaku hiya mitlhanganweni ya Timboni leyi yi nga mahiwa ka xidoropana xa wuakelwani. Hi waya migotsovanyanweni kambe, hambu lezi hi nga kulula hi nwatseka kasi hi khweketa mali ya ku famba hi yona. Hi wa runga tinguwo ta vaakelani va hina, hi tlhela hi rima soboya ni timora. Kota lezi hi nga hi ni mitiro yo tala masinwini ya hina, a kutala ka zikhati hi wa nga zi koti a kuya migotsovanyanweni hontlheni hi khati ginwe; hikwalaho hi wo cicana.

A lisine leli hi nga gonza xungetano hi Jehova ni makungo yakwe li lo engetela a liranzo la hina ha yena, niku hi lo maha xiboho xa ku hendleleta wutomi ga hina kakwe. Hi 1947, hi wumbiri ga hina hi lo kombisa kutihendleleta ka hina ka Jehova hi ku bapatizwa hi mati — Annikki na a hi ni 15 wa malembe, Aili na a hi ni 17. Saimi, a makabye wa hina wa xisati, yenawu i bapatizilwe ka lembe lego. Hi gonzile a Biblia kambe na Linnea, a makabye wa hina wa xisati, loyi ka xikhati lexo a nga chadile. Yenawu ni ngango wakwe va lo maha Timboni ta Jehova. Anzhako ka kubapatizwa, hi lo ti vekela mixuvo yaku, xikhati ni xikhati hi enza hi ya tira kota maphayona yo vunetela.

HI SANGULA A NTIRO WA XIKHATI XONTLHE

Hi 1955, hi lo rura hiya ka Kemi, ku nga doropa gi nga kulenyana le nwalungu. Hambu lezi hi nga tira gontlhe siku mitirweni ya kutihanyisa, hi wa ha xuva kuva maphayona, kanilezi hi wa chava ku vumala zo ti hanyisa hi zona. Hi wa alakanya lezaku i chukwana hi ranga hi ku khweketa xokari. Ku’ve xikhati lexo hi ngava ni bhulo legi gi kumbukilweko laha hehla ni makabye wa xisati wa phayona. A bhulo lego gi hi vunile ku wona lezaku a ku tirela Jehova hi xikhati xontlhe a zi khegeli ntsena ka mali ya hina kutani ka xivuno lexi hi nyikiwako hi vapswali va hina. A xa hombe ka zontlhe, ku tsumba a Dadani wa hina wa le tilweni.

Ka xikhati lexo, a hova ni mali ya kuga tihweti timbiri. Hikwalaho, hi Maio wa 1957, hi lo kombela ku ya tira Pello, ka xidoropana xa Lapônia, ka ku tsemakanya a Círculo Polar Ártico, kota maphayona tihweti timbiri. Hambu loku ku hunzile tihweti timbiri, hi simamile ni mali ya hina, hikwalaho, hi lo kombela ku tira tihweti timbiri kambe. Loku a tihweti leto ta timbiri ti mbhelile, hi wa ha hi ni mali ya hina yontlhe. Makunu hi wa nga ha kanakani lezaku Jehova i ta hi hlayisa. Anzhako ka 50 wa malembe na hi tira kota maphayona, ha hi ni mali ya hina! Loku hi cuwuka nzhako, hi tizwa ku khwatsi hi loku Jehova a hi khomile hi woko a hi hletela na a hi byela lezi: “U nga chavi, nzi ta ku vunetela.” — Isa. 41:13.

Hi 1958, a muwoneleli wa hina wa xipanze i lo kombela ravi lezaku hi ya tira kota maphayona yo hlawuleka le Sodankyla, Lapônia. Ka xikhati lexo, ku wova ni Mboni yinwe ntsena xipanzeni lexo, ya wasati. I wa gonzile lisine hi ndlela yo hlamalisa. A mufana wakwe i wa kari a famba ni ntlawa wa xikola va ya wona doropa ga Helsinque, gi nga gona tsinza ga Filândia. Laha a ntlawa wu nga kari wu renzelekela wu wona doropa, a makabye wa xisati a khosaheleko i lo mu nyika A Murinzeli a mufana loyi a nga sele nzhako ka ntlawa zonake a mu kombela ku ya nyika mamani wakwe. A mufana loyi i lo maha lezo, niku a mamani wa kona i lo tekela ku zi wona lezaku leli lisine.

Hi lo lugara kwarutu yi nga hi hehla ka yindlu va nga panza kona mapulangu. Hi kwalomo hi nga maha kona mitlhangano. Kusanguleni, lava va ngata mitlhanganweni leyo ku wa hi hina va vambiri ni makabye wa xisati loyi hi nga mu kuma seyo zinwe ni nhanyana wakwe. Hi wa lera zinwe a mabhuku ya xigonzo. Hi nzhako ka xikhati, ku lota wanuna wo kari a nga gonzile Biblia ni Timboni a ta tira ku panza mapulangu. Yena ni ngango wakwe va lo sangula kuta mitlhanganweni. Hi kufamba ka xikhati, yena ni sati vakwe va lo bapatizwa. A makabye loyi wa xinuna i lo sangula ku rangela mitlhangano. Tlhatakumbiri, a vavanuna vo kari lava va nga panza zinwe mapulangu vonawu va lo sangula kuta mitlhanganweni zonake va vumela lisine la Biblia. Anzhako ka malembe yo kari, a ntlawa wa hina wu lo kula laha ka kuza wu maha bandla.

A ZILO ZI LO SANGULA KU NONOHA

A xikarato xa hina ntirweni wa kuxumayela ku wa hi ku famba mipfhuka yo leha. Hi ximumu, hi wa famba hi mibhasikeni niku hi zile hi famba hi tingalava kasi hi chikela lomu ku nga hi ni vanhu. A mibhasikeni ya hina yi hi vunile nguvu. Hi wa famba hi yona kambe migotsovanyanweni ni ku ya vuxela vapswali va hina va nga hanya kule nguvu. Hi wuxika, hi wa khilela xibhomba ni mixo nguvu hiya xidoropaneni xi nga hi kusuhani kasi ku ya tira hi muti ni muti. Loku hi tlhanganyisile miti, hi woya ka xidoropana xinwani. A gapongo yi wa wawa nguvu, niku a hi xikhati xontlhe yi nga kuma wa ku yi suselela lomu maruweni. Hi wa tolovela ku lanzelela a misele yi nga bhoxiwa hi maroda ya tikareta ta mahaxi lomu ka gapongo. A zikhati zinwani, a gapongo yi wa vala a misele ya lava va rangileko va hunza, niku kota lezi hi nga famba ni mixo nguvu, yi wa retemuka ni ku tsakama nguvu laha ka kuza hi kurumeteka ku famba kutsongwani-kutsongwani.

A xirami ni xivere zi hi gonzisile ku boha tinguwo to kufumela. Hi wa boha tinguwo ta woya ga yivu, hi bhanyela tipari timbiri kutani tinharu ta mimeya hi tlhela hi boha mabhota yo leha. Hambulezo, a mabhota ya hina ma wa tala hi xireve. Loku hi lava ku noma zikada za muti wa munhu hi wo tlhatlha mabhota ya hina zonake hi gungunza xivere. A tichoka ta mabhaji ya hina lawa hi nga fihlala hi wona xirami, ti wa tsakama a xikhati lexi hi nga famba lomu xiramini. Loku a tichoka tiza ti woma hi xirami, ti wa tiya laha ka ku khwatsi tisimbi. A wasati wo kari hi nga mu kuma mutini wakwe i te ngalo: “Ya, nwina hakunene ma kholwa, a kuza mu ti hendleleta mu maha lienzo muza mu ta huma lomu ka hina ni xirami xo kota lexi!” Hi wa fambile xipimo xa 11 wa tikilometro kala hi chikela ka muti lowo.

Hi kota ya mipfhuka leyo yo leha, a kutala ka zikhati hi wa etlela mitini ya vanhu va wutshamu lego. Loku hi wona ku ga phuma, hi wo sangula ku kombela ka ku etlela. A tiyindlu ti wa nga nyawuli, kanilezi a venyi va tona va wa hi vanhu va va nene ni ku tiva khwatsi ku rurela vapfhumba. Va wa nga hi nyiki wutshamu go etlela ntsena, kanilezi va wa hi nyika ni zakuga kambe. A kutala ka zikhati hi wa etlela ka mabhebhe. Ka siku go kari, hi kumile muti wa xilungu. Hi xikombiso, a wasti wo kari a nga hanya ka yindlu ya hombe i lo famba na hina ka kwarutu ya le hehla yi mahelweko vapfhumba, yi nga hi ni mubhedi wo saseka ni malensoli ya maswa yo basa aku, etlhelani lomu. Zikhati zo tala, hi wa bhula ni venyi va muti xungetano hi mahungu ya Biblia kala gi phinzula. Ka muti wo kari, a patswa lowu wu nga hanya laho va lo etlela na hina ka kwarutu yinwe, vona va etlela ka khona legi, hina hi etlela ka legiya. Hi lo bhula hi Biblia ni patswa lowu giza gi phinzula kala giya kuceni. A wanuna loyi ni sati wakwe va wo maha ziwutiso hi kucicana — a khati legi ku wutisa loyi, khati gi lanzelako ku wutisa loyi munwani.

GI’VE WUTIRELI GO PSWALA MIHANZU

Lapônia i tiko ga ligwangwa kanilezi gi sasekile. A kusaseka ka gona ku cicacica hi tinguva. Hambulezo, ka hina, a xo saseka nguvu ka tiko legi vanhu lava va ranzako Jehova. A vokari xikari ka lava hi va xumayeleko, ku wa hi ni vatsemi va tihunyi lava va nga tele ku ta hanya lomu Lapônia hi xikhatanyana. Ka zikhati zo kari, hi wa tshuka hi kuma vavanuna vo tala ka wutshamu ginwe va nga hanya zinwe. A vavanuna lava va mitsomo va wa vumela mahungu ya Biblia va tlhela va amukela mabhuku hi matsenya.

Hi vile ni matshango yo tala yo tsakisa. Ka siku go kari, a wachi ga xibhomba gi wa rangile hi ntlhanu wa timeneti, hikwalaho, xi lo hi siya. Hi lo khilela xinwani xibhomba hiya ka xidoropana xinwani. Hi wa nga se tshuka hi tira ka wutshamu lego. Ka muti wo sangula hi nga nghena, hi lo kuma nhanyana a nga hi byela lezi: “Hi nwina lava! Khwatsi hi lezi nzi nga mu rinzele mu chikele.” A nhanyana loyi i wa kombelile a makabye wakwe wa xisati loyi hi nga kari hi gonza naye Biblia lezaku hi mu enzela hi siku galegiya. Kanilezi, a makabye wakwe i wa nga se hi byela. Hi lo sangula ku gonza naye Biblia ni maxaka yakwe ma nga tshama kusuhani. Anzhako ka xikhatanyana, hi lo va patsa xi maha xigonzo xinwe xi nga hi ni xipimo xa 12 wa vanhu. Kusukela kwalaho, a ziro zo tala za ngango lowu zi lo maha Timboni ta Jehova.

Hi 1965, hi lo nyikiwa xiavelo xo ya tira ka bandla legi hi nga ka gona kala lezi le Kuusamo, kusuhani ni Círculo Polar Ártico. Ka xikhati lexo, a bandla lego gi wa hi vahuweleli va tsongwani. Kusanguleni, lomu ka xipanze lexo zi wa karatanyana a ku xumayela. A vahanyi va lomo va wa hi vakhongeli vo hiseka niku va wa hi venga hi kota ya lezi hi ngata hi ka ginwani tiko. Hambulezo, a votala va kombisa xichawo hi Biblia; lezo zi wa hi vuna ku kuma mhaka yo bhula hi yona zinwe navo. Hikwalaho, hi lo ti karatela ku tiva vanhu va wutshamu lego hi kutsongwani-kutsongwani, niku loku ku hunzile xipimo xa malembe mambiri, makunu zi wa nga ha karati ku sangula zigonzo za Biblia.

HA HA TIRA HI KUHISEKA WUTIRELINI

Inyamutlha, a ha hi na ntamu wa ku mbheta masiku yo tala na hi hi ntirweni wa simu, kanilezi ha ha tira sinwini siku ni siku hi laha zi kotekako hi kona. A ku xumayela mahungu wo saseka xipanzeni xa hina xa hombe zi sangulile ku chukwata a xikhati lexi Aili a nga susa karta ga mova hi 1987, na a hi ni 56 wa malembe hi ku kuciwa hi zukulu wa hina. Hi lo kuma xivuno xinwani a xikhati lexi ku nga akiwa Salawu ya Mufumo hakuva hi lo rura hi ya hanya ka yindlu yi nga akilwe tlhelweni ga yona.

A kuanza loku hi nga ku wona ka hi nyika litsako la hombe. A xikhati lexi hi nga sangula ku a ntiro wa xikhati xontlhe le nwalungu ka Finlândia, ku wa hi ni vahuweleli va tsongwani ntsena wutshanwini lego. Zalezi ku na ni mabandla yo hlaya lawa ma wumbako xipanze. Za tolovela ku humelela ka mitlhangano ya hombe ni ka migotsovanyano lezaku a wokari a hi byela vito gakwe zonake aku, ‘ma nzi alakanya ke?’ A vokari vabye hi wa gonza Biblia ni munhu laha kaya kabye vona na va ha ni vanana. A mbewu leyi yi nga byaliwa ka malembe yo tala kutani ka makume ya malembe ma hunzileko yi ngha yi pswalile mihanzu! — 1 Kor. 3:6.

Hi 2008, hi tlhanganisile a 50 wa malembe na hi tira kota maphayona yo hlawuleka. Ha mu bonga nguvu Jehova hi lezi a hi nyikileko ntamu wa ku tiyisana lezaku hi timisela ntirweni wakwe wo hlawuleka. Hi hanya wutomi go olova nguvu, kanilezi a hi se tshuka hi vumala nchumu. (Tis. 23:1) Kunene, a kukanakana loku hi nga hi nako kusanguleni ku wa nga hi na xigelo! A hi kutsakisa ka zona lezi Jehova a hi tiyisileko ka malembe wontlhe lawa, kota xitsumbiso xakwe ka Isaya 41:10: “Nzi ta ku seketela hi canja ga mina ga xinene ga kululama.”