Longiselela A Ngango Wa Wena A Wumanziko Ga Pinzukelwa

1. Gi wa hi gihi a khungo ga Jehova xungetano hi lulamiselo ga ngango?

A XIKHATI lexi Jehova a nga tlhanganyisa Adamu na Eva wukatini, Adamu i lo kombisa a kutsaka kakwe hi ku wula magezu yo sangula ya xiHeberu ma tsalilweko hi ndlela yo sasekiselwa. (Genesisi 2:22, 23) Hambulezo, a Muvangi i wa alakanyela zo tala a ku hunza ntsena ku nehela litsako a vana vakwe va nyama. Yena i wa lava lezaku a mipatswa ya vatekani ni mingango va maha a kuranza kakwe. I lo byela lezi a patswa wo sangula: “Pswalani, mu anza, mu tata misava, mu yi fumela; mu fumela ni zidluwani za bimbi, ni tinyanyani ta tilo, ni zontlhe zi hanyako, zi fambako misaveni.” (Genesisi 1:28) A hi kusaseka ni kubhinzula ka xiavelo lexo! A hi kutsaka loku vona ni vana vabye va nga hata va nga wa ta ngha va vile nako loku ku wo khwatsi Adamu na Eva va wa mahile kuranza ka Jehova hi kuingisa ko mbhelela!

2, 3. Xana a mingango yi nga li kumisa kuyini a litsako la hombe nguvu inyamutlha?

² Inyamutlha kambe, a mingango ya tsaka nguvu loku yi tira zinwe kasi ku maha kuranza ka Nungungulu. Mupostoli Paule i lo tsala lezi: “A kuhanya ka kukholwa ka vuna zilweni zontlhe; ku na ni xitsumbiso xa wutomi kuhanyeni loku ni ka loku ku tako.” (1 Timote 4:8) A ngango lowu wu hanyako hi kukholwa wu tlhela wu lanzela zileletelo za Jehova zi nga lomu ka Biblia wu ta kuma litsako “kuhanyeni loku.” (Tisimu 1:1-3; 119:105; 2 Timote 3:16) Hambu kova xiro xinwe ntsena xa ngango xi hanyako hi matshinya ya milayo ya Biblia, i chukwana a ku hunza loku ne ni munwe a nga hanyi hi wona.

³ A bhuku legi gi wulawulile hi matshinya yo tala ya milayo ya Biblia lawa ma mahako lezaku kuva ni litsako ngangweni. Za koteka ku ngha u wonile lezaku a yo kari ya wona ma phindaphindiwa nzeni ka bhuku legi. Hikuyini? Hi lezaku ma kombisa a zinene za ntamu lezi zi vunako vanhu vontlhe ziyinweni zo hambanahambana za wutomi ga ngango. A ngango lowu wu ti karatelako a ku hanya hi matshinya lawa ya milayo ya Biblia wu wona lezaku a kuhanya hi kukholwa hakunene “ku na ni xitsumbiso xa wutomi kuhanyeni loku.” A hi tlheleni hi wona a mune wa matshinya lawo ya milayo ya lisima.

A LISIMA LA KUTIKHOMA

4. Hikuyini a kutikhoma ku hi ka lisima wukatini?

⁴ Hosi Solomoni i te ngalo: “Loyi a nga fumeliko muhefemulo wakwe, i fanana ni muti lowu wu wileko, wu nga hiko na ligingisi.” (Mavingu 25:28; 29:11) ‘A ku fumela muhefemulo,’ ku nga ku ti khoma, ka lisima ka lava va lavako a kuva ni wukati gi nga ni litsako. A ku hluliwa hi kutizwa ku hohlotako, ko kota zanga kutani kunavela masango ko biha, zi ta vanga timhango ti to teka malembe kasi ku ti lulamisa — loku zi koteka a kuva ti lulamisiwa hi kumbhelela.

5. Xana a munhu a nga mbhelelangiko a nga ku hlakulelisa kuyini a kutikhoma, niku a nga bhinzula yini hi zona?

⁵ Hi lisine, a ku na munhu xikari ka pswalo wa Adamu loyi a zi kotako a ku fumela hi kumbhelela a nyama yakwe yi nga mbhelelangiko. (Va Le Roma 7:21, 22) Hambulezo, a kutikhoma i hanzu wa moya. (Va Le Galatia 5:22, 23) Hikwalaho, a moya wa Nungungulu wu ta vanga a kutikhoma nzeni ka hina loku hi khongelela a tshamela lego, loku hi tirisa a wusungukati gi faneleko gi kumekako Mitsalweni, ni loku hi hlengela zinwe ni vanhu vanwani lava va gi kombisako hi tlhela hi potsa lava va nga gi kombisiko. (Tisimu 119:100, 101, 130; Mavingu 13:20; 1 Pedro 4:7) A mahanyela lawo ma ta hi vuna a ku ‘chava wubhayi,’ hambu loku hi ringwa. (1 Va Le Korinte 6:18) Hi ta ala a tihanyi hi tlhela hi potsa kutani ku hlula a wudakwa. Niku hi ta yimisana hi kurula ni kuvukiwa ni ziyimo zo nonoha. Ngha hina hontlheni — a ku patsa ni vanana — hi gonza a ku hlakulela a hanzu lowu wa lisima wa moya. — Tisimu 119:1, 2.

MAWONELA MA FANELEKO XUNGETANO HI WUHLOKO

6. (a) Hi wihi a xaxameto wa wuhloko wu yimisilweko hi Nungungulu? (b) Xini lexi a wanuna a faneleko ku xi alakanya kasi a wuhloko gakwe gi neha litsako ngangweni wakwe?

⁶ A tshinya ga nayo ga wumbiri ga lisima ku tiva a wuhloko. Paule i tlhamusele a xaxameto wu faneleko wa zilo a xikhati lexi a ngaku: “Nzi ranza a kuva mu tiva lezaku a hloko ya wanuna munwe ni munwani hi Kristu, ni hloko ya wasati hi nuna wakwe, ni hloko ya Kristu hi Nungungulu.” (1 Va Le Korinte 11:3) Lezi zi wula ku a wanuna hi yena a rangelako laha ngangweni, a sati wakwe a mu seketela hi kutsumbeka, ni vana va ingisa a vapswali vabye. (Va Le Efesusi 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Hambulezo, wona lezaku a wuhloko gi yisa litsakweni loku ntsena gi tirisiwa hi ndlela yi faneleko. A vanuna lava va hanyako hi kukholwa va zi tiva lezaku a wuhloko a hi ku manda. Vona va pimanyisa Jesu, a Hloko yabye. Hambu lezi Jesu a nga wa tava “hloko ya zilo zontlhe,” yena ‘a nga telangi ku ta tirelwa, kanilezi a ku ta tirela.’ (Va Le Efesusi 1:22; Mateu 20:28) Hi kufanana, a wanuna a nga muKristu i tirisa a wuhloko kasi ku khatalela a zilaveko za sati wakwe ni vana vakwe, na ku nga hi za yena wutsumbu. — 1 Va Le Korinte 13:4, 5.

7. Matshinya muni ya milayo ya lomu Mitsalweni lawa ma to vuna a sati lezaku a tatisa a ntiro lowu a nyikilweko hi Nungungulu ngangweni?

⁷ Hi tlhelo gakwe, a sati loyi a hanyako hi kukholwa a nga palisani ni nuna wakwe ge hambu ku zama a ku mu fumela. Yena i tsaka hi ku mu seketela ni ku tirisana naye. A zikhati zinwani a Biblia gi wulawula hi sati kota loyi a tekwako hi nuna wakwe, lezi zi nga siyiko kukanakana ka lezaku a nuna hi yena a nga hloko. (Genesisi 20:3) A xikhati lexi a nghenelako wukati a sati i ‘bohiwa hi nayo wa nuna wakwe.’ (Va Le Roma 7:2, NM) Ka xikhati xalexi xa xinwe, a Biblia gi mu vitana kota “muvuni.” (Genesisi 2:20) A sati i na ni matshamela ni wuzikoti lezi a nuna wakwe a kalako a nga hi nazo, niku yena i seketela nuna wakwe laha zi lavekako. (Mavingu 31:10-31) A Biblia kambe gi ngalo a sati “munghana,” loyi a tirisanako ni munghana wakwe wa wukati. (Malaki 2:14) A matshinya lawa ya milayo ya Mitsalo ma vuna a nuna ni sati lezaku va tiva a xiyimeko xa munwe ni munwani wabye va tlhela va khomana hi xichawo ni wumunhu gi faneleko.

“HATLISA KUZWA”

8, 9. Tlhamusela a matshinya yo kari ya milayo lawa ma to vuna vontlhe laha ngangweni lezaku va chukwatisa a wuzikoti gabye ga kubhulisana.

⁸ Lomu bhukwini legi a xilaveko xa kubhulisana xa khanyiswa hi kukhanzakanya. Hikuyini? Hi lezaku a zilo za famba khwatsi loku a vanhu va bhulisana va tlhela va ingiselana hi lisine. Ku dlunyatisilwe hi kuphindaphinda lezaku a kubhulisana i tshamela legi gi lavako lezaku a munhu ni munhu a maha xipanze xakwe kasi va zwanana. Mupizani Jakobe i zi tlhamusele hi ndlela leyi: “Ngha munwe ni munwani a hatlisa kuzwa, a nonoka ku wulawula.” — Jakobe 1:19.

⁹ Za lisima kambe a ku ti wonela xungetano hi lezi hi wulawulisako zona. A magezu yo tlhava, a kubangana, kutani magezu yo solasola nguvu a zi vuni kubhulisaneni ko humelela. (Mavingu 15:1; 21:9; 29:11, 20) Hambu loku lezi hi zi wulako zi ngha zi hi za fanelo, loku hi zi wula hi ndlela ya xapi, ya matshanza, kutani yo kala ku alakanyelwa, zi tala nguvu ku vanga mhango a ku hunza ku maha za zi nene. A kuwulawula ka hina ku fanele kuva ko nanziha, “na ku lungilwe hi munyu.” (Va Le Kolosi 4:6) A magezu ya hina ma fanele ku fana ni ‘mamasa ya nzalama xibyeni xa siliva.’ (Mavingu 25:11, NM) A mingango leyi yi gonzako a ku bhulisana khwatsi yi fambile a zambo ga hombe kasi ku kuma litsako.

A NTIRO WA LISIMA WA LIRANZO

10. Hi lihi a lixaka la liranzo li nga la lisima nguvu wukatini?

¹⁰ A gezu “liranzo” gi kumeka hi kuphindaphinda nzeni ka bhuku legi gontlhe. Wa li alakanya a lixaka la liranzo leli li nga sangula hi lona li kumbukiwa? Lisine lezaku a liranzo la wanuna ni wasati (hi xiGreki, éros) li na ni xipanze xa lisima wukatini, niku lomu makatini yo humelela, ku kula a liranzo ni wunghana (hi xiGreki, filía) zo eta xikari ka nuna ni sati. Kanilezi a la lisima nguvu liranzo leli li yimelwako hi gezu ga xiGreki agápe. Leli hi lona a liranzo hi li hlakulelako ha Jehova, Jesu, ni muakelani wa hina. (Mateu 22:37-39) Hi lona a liranzo leli Jehova a li kombisako ka vanhu. (Johani 3:16) A hi kusaseka ka zona lezi hinawu hi zi kotako a ku kombisa a lixaka lelo la liranzo ka munghana wa hina wa wukati ni ka vana! — 1 Johani 4:19.

11. Xana a liranzo li nehisa kuyini xivuno wukatini?

¹¹ Wukatini, a liranzo leli lo tlakuka nguvu hakunene “xiboho xa kumbhelela.” (Va Le Kolosi 3:14) Lona li tlhanganyisa a patswa wa vatekani li tlhela li va maha va xuva a ku mahelana a za chukwana vona vambiri ni ka vana vabye. A xikhati lexi a mingango yi tlhanganako ni ziyimo zo nonoha, a liranzo li va vuna a ku yimisana nazo hi wumunwe. Laha a patswa wa vatekani wu yako wu khosahala, a liranzo li va vuna a ku seketelana ni kuva va simama a ku tsakelana. “A liranzo . . . a li ti laveli za lona. . . . Li nonoka ku zwata zilo zontlhe, li kholwa zilo zontlhe, li tsumba zilo zontlhe, li timisela zilo zontlhe. A liranzo cima li nga ta fuva.” — 1 Va Le Korinte 13:4-8.

12. Hikuyini a liranzo la patswa wa vatekani ha Nungungulu li tiyisako a wukati gabye?

¹² A xiboho xa wukati xa tiya nguvunguvu loku a kuranga xi tiyiswa hi liranzo ha Jehova na ku nga hi ntsena hi liranzo xikari ka vatekani. (Mutshawuteli 4:9-12) Hikuyini? Hi lezaku mupostoli Johani i tsalile lezi: “A ku mu ranza Nungungulu hi ku hlayisa milayo yakwe.” (1 Johani 5:3) Hikwalaho, a patswa wa vatekani wu fanele ku gonzisa a vana va wona a kuhanya ka kukholwa ku nga hi ntsena hi lezi wu ranzako nguvu a vana va wona kanilezi hi kota ya lezi xi nga xileletelo xa Jehova. (Deuteronome 6:6, 7) Va fanele ku potsa wubhayi na ku nga hi ntsena hi lezi va ranzanako kanilezi nguvunguvu hi lezi va ranzako Jehova hakuva ‘i ta lamula a zirembi ni zibhayi.’ (Maheberu 13:4) Hambu loku a munwe wa vatekani a vanga zikarato za hombe wukatini, a liranzo ha Jehova li ta susumeta loyi munwani lezaku a simama a lanzela a matshinya ya milayo ya Biblia. Hakunene, ya tsaka a mingango leyi a liranzo labye ka munwe ni munwani li tiyiswako hi liranzo ka Jehova!

A NGANGO LOWU WU MAHAKO KURANZA KA NUNGUNGULU

13. Xana a ku ti yimisela ku maha a kuranza ka Nungungulu ku ta vunisa kuyini vanhu lezaku va yisa kupima kabye zilweni lezi zi nga za lisima hakunene?

¹³ A wutomi gontlhe ga muKristu gi khegela kumaheni ka kuranza ka Nungungulu. (Tisimu 143:10) Lezo hi zona zi nga kuhanya ka kukholwa. A ku maha kuranza ka Nungungulu ku vuna mingango lezaku yi yisa kupima ka yona zilweni lezi zi nga za lisima hakunene. (Va Le Filipi 1:9, 10) Hi xikombiso, Jesu i nyikile xitlharihiso lexi: “Nzi tele ku ta hambanyisa a munhu ni raru wakwe, a nhanyana ni mamani wakwe, a katamwane ni nwingi wakwe; ni va le ngangweni wa munhu va ta maha valala vakwe.” (Mateu 10:35, 36) Kota kutatiseka ka xitlharihiso xa Jesu, a kutala ka valanzeli vakwe va xanisiwa hi ziro za ngango wabye. A hi kuswara ni kubayisa ka zona! Hambulezo, a kubohana ka ngango a ku faneli ku hungula a ntamu wa liranzo la hina ha Jehova Nungungulu na Jesu Kristu. (Mateu 10:37-39) Loku a munhu a kombisa kutimisela hambu loku a kanetwa hi ngango wakwe, a vakaneti va nga ha cica mawonela yabye a xikhati lexi va wonako a mihanzu yi nene ya kuhanya ka kukholwa. (1 Va Le Korinte 7:12-16; 1 Pedro 3:1, 2) Hambu loku zi nga maheki lezo, a hi bhinzuli nchumu hi ku tsika a ku tirela Nungungulu hi kota ya kukanetwa.

14. Xana a kunavela ku maha kuranza ka Nungungulu ku ta vunisa kuyini vapswali lezaku va maha zilo hi ndlela yi vunako vana vabye?

¹⁴ A ku maha kuranza ka Nungungulu ku ta vuna vapswali lezaku va maha ziboho zi faneleko. Hi xikombiso, ka matshamu yo kari a vapswali va byekelela ku wona a vana kota nchumu lowu wu to va bhinzulisa, niku va cuwukela vana vabye lezaku va va hlayisa wukhosaneni. Hambu lezi zi nga zi nene na zi hi ni fanelo lezaku a vana va kulileko va hlayisa vapswali vabye va khosaheleko, a mawonela lawo a ma faneli ku maha vapswali va kuca vana vabye a ku lanzela wutomi gi khegeleko titshombeni. A vapswali a va maheli zi nene a vana vabye loku va va wundla hi ndlela yo nyika nguvu lisima a titshomba a ku hunza zilo za moya. — 1 Timote 6:9.

15. Xana a mamani wa Timote, Eunike, i wa hi xikombiso xi nene xa mupswali loyi a mahileko a kuranza ka Nungungulu hi ndlela muni?

¹⁵ A xikombiso xi nene mhakeni leyi hi Eunike, mamani wa jaha Timote a nga hi munghana wa Paule. (2 Timote 1:5) Hambu lezi a nga chadile ni munhu a nga hiko mukholwa, Eunike, zinwe ni kokwani wa Timote Loisi, va lo wundla Timote hi ndlela yo humelela lezaku a lanzela a kuhanya ka kukholwa. (2 Timote 3:14, 15) Laha Timote a nga kulile, Eunike i lo mu vumelela a ku suka mutini a nghenela ntiro wa ku xumayela Mufumo kota murumiwa zinwe na Paule. (Mitiro 16:1-5) A hi kutsaka loku zi kotekako ku ngha a vile nako a xikhati lexi a n’wana wakwe a nga maha murumiwa a nga hi xikombiso xi nene! A kuhanya ka kukholwa ka Timote laha a nga hi wa hombe ku wa kombisa khwatsi a kugonzisiwa kakwe na a ha hi nwanana. Hakunene, Eunike i wa kuma kuxalala ni kutsaka hi kuzwa mibiko ya wutireli go tsumbeka ga Timote, hambu lezi zi kotekako ku ngha a mu xuvile. — Va Le Filipi 2:19, 20.

A NGANGO NI WUMANZIKO GA WENA

16. Kota n’wana, hi kwihi a kukhatala ku faneleko loku Jesu a nga ku kombisa, kanilezi gi wa hi gihi a khungo gakwe ga hombe?

¹⁶ Jesu i wundlilwe ngangweni wa kukholwa niku, kota munhu a kulileko, i lo kombisa kukhatala ku faneleko ka n’wana hi mamani wakwe. (Luka 2:51, 52; Johani 19:26) Hambulezo, a khungo ga hombe ga Jesu ku wa hi ku tatisa kuranza ka Nungungulu, niku a ka yena lezi zi wa patsa a ku vulula ndlela ya lezaku a vanhu va kuma wutomi ga pinzukelwa. Lezo i zi mahile a xikhati lexi a nga nyikela a kuhanya kakwe kota munhu wo mbhelela a kuva nzhiho wa vanhu va vaonhi. — Marku 10:45; Johani 5:28, 29.

17. Hi kwihi a kutsumba ko hlamalisa loku a mahanyela ya Jesu ya kutsumbeka ma vululeleko lava va mahako kuranza ka Nungungulu?

¹⁷ Anzhako ka kufa ka Jesu, Jehova i lo mu vuxa kasi ku ya hanya tilweni a tlhela a mu nyika a ntamu wa hombe, hi kugumesa a mu yimisa kota Hosi Mufunweni wa le tilweni. (Mateu 28:18; Va Le Roma 14:9; Kuvululelwa 11:15) A muphahlo wa Jesu wu mahile lezaku ku hlawulwa a vanhu vo kari kasi va fuma zinwe naye Mufunweni lowo. Wona kambe wu vululile ndlela ya lezaku a vanhu vontlhe lava vanwani va timbilu ti nene va kuma wutomi go mbhelela misaveni yi tlheliselweko ka matshamela ya paradise. (Kuvululelwa 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) A ginwe ga malungelo ya hombe ka wontlhe hi nga nago nyamutlha ku byela a vaakelani va hina a mahungu lawa yo saseka nguvu. — Mateu 24:14.

18. Hi xihi a xialakanyiso ni kutiyiswa-hlana lezi zi nyikwako a mingango ni vanhu hi munwe ni munwe?

¹⁸ Kota lezi mupostoli Paule a zi kombileko, a ku hanya a wutomi ga kukholwa ku na ni xitsumbiso xa lezaku a vanhu va zi kota ku kuma makatekwa lawo kuhanyeni “loku ku tako.” Hakunene, leyi hi yona a ndlela ya chukwana ka tontlhe kasi ku kuma litsako! Alakanya lezaku “a tiko ga hunza, ni kunavela ka gona; kanilezi loyi a mahako kuranza ka Nungungulu i ta tshama kala kupinzuka.” (1 Johani 2:17) Hikwalaho, kani u n’wana kutani u mupswali, u nuna kutani u sati, kutani u munhu wa hombe a nga gwenza kutani a nga hiko na vana, ti karatele ku maha a kuranza ka Nungungulu. Hambu loku u hi hasi ka tshikelelo kutani u kari u yimisana ni zikarato zo nonoha nguvu, cima u nga rivali lezaku u nanza ga Nungungulu a hanyako. Hizalezo, ngha a mitiro ya wena yi neha litsako ka Jehova. (Mavingu 27:11) Niku ngha a mahanyela ya wena ma ku nehela litsako zalezi ni wutomi ga pinzukelwa misaveni yiswa leyi yi tako!