Ti vuni u tlhela u vuna vanwani hi Mhaka ya Nungungulu

1. Hikuyini hi faneleko ku tsumba Mhaka ya Nungungulu hi kumbhelela?

A XIKHATI lexi a madota ma hlolako xigonzani xo kari xa Biblia lezaku xa ringanelwa hi kuya sinwini, ma ti wutisa lezi, ‘Xana a magezu ya xigonzani lexi ma komba lezaku xa kholwa ku a Biblia i Mhaka yi pimisilweko ya Nungungulu?’a Hakuva ni wihi loyi a xuvako kuva muhuweleli wa Mufumo — kunene, vontlhe lava va xuvako kuva malanza ya Nungungulu — a hlamulo wa kona wu fanele kuva ina wo tiya. Hikuyini? Zi tano hakuva a ku tsumba Mhaka ya Nungungulu ni wutlhari ga hina ga ku yi tirisa wutirelini zi ta hi hlomisa kasi hi zi kota ku vuna vanwani lezaku va tiva Jehova va tlhela va hanyiswa.

2. Hikuyini hi faneleko ku ‘namarela ka lezi hi zi gonzileko’?

² Mupostoli Paule i khanyisile a lisima la Mhaka ya Nungungulu laha a nga tsalela Timote aku: “Namarela ka lezi u zi gonzileko, ni lezi u tiyisilweko ha zona.” A magezu “ka lezi,” lawa Paule a ma tirisileko i wula lisine la Biblia leli li kucileko Timote lezaku a kholwa mahungu yo saseka. Inyamutlha, a mahungu yo saseka ma hi khumbisile zalezo na hinawu, niku ma simama ku hi vuna ku tshama na hi ‘tlharihile kasi hi hanyiswa.’ (2 Tim. 3:14, 15) A kutala ka zikhati hi tirisa a magezu ya Paule lawa ma lanzelako kasi ku komba vanwani lezaku a Biblia gita hi ka Nungungulu, kanilezi hina wutsumbu hi nga ha kuma xivuno xinwani ka magezu walawa ma kumekako ka 2 Timote 3:16. (Gonza.) A hi hloleni a vesi lego hi laha kusuhani. A ku maha lezo, zi ta tiyisa a kukholwa ka hina ka lezaku tontlhe a tigonzo ta Jehova ti “lulamile.” — Tis. 119:128.

“YA VUNA KUGONZISENI”

3-5. (a) Xana a xidlemo xi mahile yini loku xi zwile a kanelo ya Pedro hi Pentekosta, niku hikuyini? (b) Hikuyini a votala le Tesalonika va vumelileko lisine? (c) Xini lexi kuzilava xi nga hlamalisako vanhu nyamutlha xungetano hi wutireli ga hina?

³ Jesu i byelile a tiko ga Israeli aku ngalo: ‘Nzi mu rumela a vaprofeti, ni vanhu vo tlhariha, ni vatsali.’ (Mat. 23:34) Jesu i wa wula a vapizani vakwe, lava a nga va gonzisile ku tirisa Mitsalo wutirelini gabye. Hi Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, mupostoli Pedro i vekile kanelo ka vanhu vo tala nguvu le Jerusalema laha a nga tshaha zipanze zo tala nguvu za Mitsalo ya xiHeberu. Laha va nga muzwa na a tlhamusela lezi a Mitsalo leyo yi nga tatisekisa zona, a vaingiseli vo tala “va lo tlhabyiwa timbilwini.” Va lo ti sola a zionho zabye za kale. A xipimo xa 3.000 wa vona va lo hlota ku tsetselelwa hi Jehova zonake va hunzuluka vava maKristu. — Miti. 2:37-41.

⁴ A munwani munhu loyi a gonzisileko laha kubaseni, hi mupostoli Paule, loyi a xumayeleko mahungu yo saseka matshanwini ya le kule nguvu ni Jerusalema. Hi xikombiso, le doropeni ga Tesalonika le Makedonia, i xumayele ka lava va nga khozela lomu sinagogeni. Hi maSabado manharu, Paule i lo “wulawulisana navo hi timhaka ta Mitsalo, a va tlhatlhambutela ni ku va kombisa aku zi wa lavekile lezaku Kristu a xaniseka, a tlhela a vuka hi ka vafileko.” A wuyelo ga kona ke? “A vanwani va vona [vaJuda] va lo kholwa,” khwatsi hi lezi a “xidlemo xa hombe xa vaGreki” xi mahileko. — Miti. 17:1-4.

⁵ Lezi a malanza ya Jehova ma gi tirisisako zona a Biblia nyamutlha, za hlamalisa a vanhu vo tala. Anzhako ka kuva a nwinyi wa muti le Suíça a ingisele makabye wa xisati na a mu gonzela mutsalo, i lo mu wutisa lezaku i wa hi wa chechi muni. A makabye leyo i lo mu hlamula aku: “Mina ni munghana wa mina hi Timboni ta Jehova.” A wanuna loye aku: “Nzi wa zi tiva, hakuva a ku na vamani va nga wa tata laha kaya ka mina va ta nzi gonzela a Biblia loku ku nga hi Timboni ta Jehova.”

6, 7. (a) Lava va nga ni lungelo ga ku gonzisa lomu bandleni va nga gi tirisisa kuyini a Biblia hi ndlela yi nene? (b) Hikuyini zi nga zi nene nguvu a ku tirisa khwatsi Mitsalo a xikhati lexi hi fambisako a zigonzo za Biblia?

⁶ Hi nga gi tirisisa kuyini a Biblia hi kumbhelela a xikhati lexi hi gonzisako? Loku u hi ni lungelo ga ku yima xiluvelweni u gonzisa bandla, tirisa a mitsalo ya Biblia leyi yi lavekako. Wutshanwini ga ku hlawutela mitsalo-tshinya hi nomu kutani ku gandla kutani ku tsala laha ka phepha ga wena ga kanelo kutani ku yi lera ka nchumu wunwani, vulula a Biblia u gonza ka gona, u tlhela u kuca vaingiseli ku maha lezo. Ahandle ka lezo, ti nyike xikhati xa ku komba lezi a mavesi lawo ma tirisako zona kasi u vuna vaingiseli a ku tshinela ka Jehova. Wutshanwini ga ku maha mifananiso yo karata ni ku hlawutela matshango yo hlekisela, tirisa xikhati lexo kasi u tlhamusela a Mhaka ya Nungungulu yiku dlunya.

⁷ Zini hi nga faneliko ku zi rivala a xikhati lexi hi fambisako a zigonzo za Biblia? A xikhati lexi hi tirisako mabhuku ya wuKristu, hi fanele ku ti wonela lezaku hi nga tluli a mitsalo-tshinya leyi yi kumbukilweko. Hi fanele ku kuca xigonzani lezaku xi lera mavesi lawa ma kumbukilweko, hi tlhela hi xi vuna ku zwisisa a mongo wa wona. Hi ndlela muni? A hi ku tlhamusela xigonzani laha ka kuza xifa ni tindleve, kanilezi ku xi kuca lezaku xi wula lezi xi wu zwisako zona a mutsalo. Wutshanwini ga ku xi mahela ziboho xungetano hi lezi xi faneleko ku zi kholwa kutani ku maha, hi nga xi maha ziwutiso hi rangileko hi ku zi hlela khwatsi lezi zi to xi vuna ku zwisisa mhaka.b

“YA VUNA . . . KUKAWUKENI”

8. I yimpi muni leyi Paule a nga hi nayo zirweni zakwe?

⁸ A kutala ka zikhati hi wona a ‘ku kawuka’ kota ntiro wu faneleko ku mahiwa hi madota ya bandla. Niku, kunene, a vawoneleli hi vona va nga ni wutihlamuleli ga ku ‘kawuka lava va onhako.’ (1 Tim. 5:20; Tit. 1:13) Kanilezi, a ku ti kawuka ha hoce zonawu za lisima. Paule i’ve muKristu a nga hi xikombiso xi nene, loyi a nga hi ni livalo li basileko. (2 Tim. 1:3) Hambulezo, i te ngalo: “Nza wona munwani nayo zirweni za mina, lowu wu lwako ni nayo wa kupima ka mina, wu nzi kokela wukhumbini ga nayo wa kuonha.” Loku hi gonza a mongo wa magezu lawa, hi ta zwisisa khwatsi a yimpi leyi Paule a ngalwa ya ku fumela a miri wakwe wu nga mu yisa kuonheni. — Gonza Va Le Roma 7:21-25.

9, 10. (a) I gome muni legi kuzilava Paule a ngalwa nago? (b) Zini lezi Paule kuzilava a mahileko kasi kulwa ni xionho?

⁹ I gome muni legi Paule a ngalwa nago? Hambu lezi a nga kala ku gi wula hi ku kongoma, i lo tsalela Timote a mu byela lezaku i wa hi “mulamati.” (1 Tim. 1:13) Na a nga se hunzuluka, Paule i wa ma venga nguvu maKristu. Xungetano hi lezi a nga ti zwisa zona hi valanzeli va Kristu, i te ngalo: ‘Nzi wa zangarile nguvu ha vona.’ (Miti. 26:11) Paule i zamile ku ti khoma zangeni yakwe, hambulezo ka zikhati zinwani zi wonekisa ku khwatsi i wa ha fanele ku simama alwa yimpi ya hombe kasi a ti khoma kuwulawuleni kakwe. (Miti. 15:36-39) Xini xi nga mu vuna ku hlula ke?

¹⁰ Laha a nga tsalela maKristu ya le Korinte, Paule i tlhamusele lezi a nga zi maha kasi a ti kawuka. (Gonza 1 Va Le Korinte 9:26, 27.) I wa tsayisa a miri wakwe wu nga mbhelelangiko hi limhika la moya. Kuzilava i wa hlota mitsalo yo mu nyika wusungukati, a kombela Jehova lezaku a mu vuna ku tirisa wusungukati lego, a tlhela a ti karatela ku chukwatisa matshamela yakwe.c Hi nga vuneka nguvu hi xikombiso xakwe hakuva hinawu hilwa ni nyama ya hina yi nga mbhelelangiko yi byekeleleko xionhweni.

11. Hi yihi ndlela ya ku ‘ti hlola wutsumbu ga hina’ kasi hi tiyiseka lezaku hakunene hi famba ndleleni ya lisine ke?

¹¹ A hi faneli ku kondla mawoko wukhozelini ga hina. Wutshanwini ga lezo, hi fanele ku tshama na hi ‘ti hlola wutsumbu ga hina’ kasi hi tiyiseka lezaku hakunene hi famba ndleleni ya lisine. (2 Kor. 13:5) A xikhati lexi hi gonzako a Mutsalo wo kota Va Le Kolosi 3:5-10, hi nga ha ti wutisa lezi: ‘Xana nzawa na nzi vuka lezaku nzi daya a kubyekelela ka mina ka kuonha kutani nzo tlhelela nzhako hi tlhelo ga mahanyela ke? A xikhati lexi nzi nga ka Internet, xana loku ku humelela a zithombe zo yila nza tekela ku vala ni ku nziya mahlweni nzi zi hlalela?’ A ku tirisa a wusungukati ga Mhaka ya Nungungulu lezaku hi ti vuna hi ndlela leyo, zi ta hi vuna ku tshama na ‘hi rinzele, hi kari hi ti khoma.’ — 1 Tes. 5:6-8.

“YA VUNA . . . KULULEKENI”

12, 13. (a) Mhakeni ya ‘ku luleka,’ gi fanele kuva gihi a kungo ga hina, niku hi nga xi lanzelisa kuyini a xikombiso xa Jesu? (b) I wulawulela muni gi ga nehiko xivuno mhakeni ya ‘ku lulamisa’ zo kari ni vanwani?

¹² A gezu ga xiGreki gi hunzuluselweko ku “ku luleka” gi wula “ku maha za zi nene, ku lulamisa, ku ololoxa, ku xi tlhelisa xiva xi nene.” Ka zikhati zinwani, hi fanele ku maha xokari kasi hi lulamisa kupima ka lava va nga zwisisiko aku hikuyini hi mahile kutani ku wula nchumu wo kari. Hi xikombiso, a varangeli va wukhongeli va vaJuda va ngurangurele Jesu vaku i wa va mahela za zi nene a “vahlengisi ni vaonhi.” Jesu i lo hlamula aku: “Lava va hanyako a va lavi n’anga, kanilezi sine lava va babyako. Fambani mu ya gonza lezaku zi wula yini le’zo ngalo: Nzi ranza wuxinji, a nzi ranzi miphahlo.” (Mat. 9:11-13) I lo kombisa lihlaza-mbilu ni wunene, a tlhamusela vontlhe a Mhaka ya Nungungulu. Hikwalaho, lava va nga ti koramisa va lo tiva Jehova kota “Nungungulu wa wuxinji ni tipswalo, loyi a nonokako ku zangara, loyi a teleko hi wuxinji ni kutsumbeka.” (Ekso. 34:6) Kota mbhanzu wa lezi a N’wana wa Nungungulu a ti karateleko ku ‘lulamisa’ kupima ka lava va nga kala va nga mu zwisisangi, a votala va lo kholwa mahungu yo saseka.

¹³ A xikombiso xa Jesu xi hi gonzisa a ndlela yo vuna vanwani. A munhu wo kari a swirekileko a nga ha bhonga aku, ‘Ngone seno, zi kona nzi lavako ku zi lulamisa na wena.’ Kanilezi, a ku maha lezo a zi lanzeli xileletelo xi nga ka 2 Timote 3:16. A ‘Mitsalo yontlhe’ a yi hi vumeleli a ku hawula munhu. A ku fana ni ‘supado yi tlhavako,’ a ku hawula vanwani zi panzisa timbilu niku a kutala ka zikhati, a zi nehi xivuno. — Mav. 12:18.

14-16. (a) Xana a madota ma nga lulekisa kuyini vanwani hi ndlela yi to va vuna ku tlhatlha zikarato zabye? (b) Hikuyini a ku luleka hi Mitsalo zi nga za lisima kuwundleni ka vana?

¹⁴ Makunu, hi nga kombisisa kuyini a lihlaza-mbilu ni wunene mhakeni ya ‘kululeka’? A hi nga zi vekeni laha kaku a patswa wu chadileko wu kombela xivuno ka dota ga bandla kasi ku mbheta mazunga yo khanzakanya lawa va nga nawo. Xana a dota legi gi ta maha yini? Wutshanwini ga ku yima ni munwe wabye, a dota gi nga ha bhulisana ni patswa lowu hi matshinya ya milayo ya Biblia, kuzilava na gi tirisa lawa ma nga ka xipimo 3 xa bhuku Xihundla Xa Litsako Ngangweni. Laha a dota gi bhulisanako navo, a nuna ni sati va nga ha wona laha a munwe ni munwani wabye a faneleko ku chukwatisa ni wusungukati legi a faneleko ku ti tirisa khwatsi. Hi nzhako ka xikhati xo kari, a dota legi gi nga ha lava ku tiva ku zi fambisa kuyini laha ngangweni, gi tlhela gi va nyika xivuno xinwani loku zi laveka.

¹⁵ Ahati vapswali ke, va nga va ‘lulekisa’ kuyini a vana vabye hi ndlela yi to va tiyisa hi tlhelo ga moya? Hi nga ti alakanyela na u lava ku vuna a nhanyana wa wena a nga tangeni yo rama lezaku a potsa vanghana va nga hiko va nene. A xo ranga, ti karatele ku tiva ku a vanghana lavo hakunene a hi va nene. Loku u wonile lezaku hakunene a hi va nene, wulawula ni nhanyana wa wena, kuzilava na u tirisa timhaka to kari ti nga ka bhuku Os Jovens Perguntam — Respostas Práticas, Volume 2. Ka masiku ma lanzelako, u nga ha mbheta xikhati xo leha naye. Ahandle ka lezo, u nga tiva lezi zi nga maalakanyweni yakwe hi ku mu hlola khwatsi a xikhati lexi u tirako naye sinwini ni ku wona lezi a hlakanisako zona loku mu hi zinwe kota ngango. Loku uva ni lihlaza-mbilu ni wunene, a nhanyana wa wena i ta zi wona lezaku wa mu ranza. Lezo zi ta mu vuna ku lanzela a wusungukati legi u mu nyikako a tlhela potsa ku wela khombyeni wutomini gakwe.

¹⁶ A lihlaza-mbilu ni wunene lego, zi nga va tiyisa hlana lava va karatekako hi kota ya lihanyo labye, lava va tshovekileko mihefemulo hi kota ya ku mbhelelwa hi mitiro, kutani lava va nga zwisisiko tigonzo to kari ta Biblia. A ku tirisa a Mhaka ya Nungungulu kasi ku ‘luleka’ zi neha a mabhinzu yo tala ka vanhu va Jehova.

“YA VUNA . . . KULAYENI HI ZA KULULAMA”

17. Hikuyini hi faneleko ku vumela ku layiwa?

¹⁷ “A kutsayisa kontlhe a ku woneki makunu na ku tsakisa, kanilezi ka xanisa.” Hambulezo, “anzhako ka xikhati ku pswala a mihanzu ya kurula ka vona lava va wundlilweko ha kona, a mbhanzo wa kululama.” (Maheb. 12:11) A maKristu yo tala lawa makunu ma kulileko a ma kanakani lezaku a kulaya loku ma nyikilweko hi vapswali vabye va maKristu ku va vunile nguvu. Niku loku hi vumela a kulaya ka Jehova, loku hi nyikwako hi madota ya bandla, zi ta hi hlayisa ndleleni yi yako wutomini. — Mav. 4:13.

18, 19. (a) Hikuyini a wusungukati gi nga ka Mavingu 18:13 gi nga ga lisima nguvu “kulayeni hi za kululama” ke? (b) Xana ku tolovela kuva ni mihanzu muni loku a madota ma kombisa kurula ni liranzo a xikhati lexi ma bhulisanako ni loyi a onhileko?

¹⁸ Ku laveka wutlhari kasi hi zi kota ku laya hi ndlela yi nene. Jehova i byelile maKristu lezaku ma laya hi “kululama.” (2 Tim. 3:16) Hikwalaho, hi fanele ku laya na hi lanzela a matshinya ya milayo ya Biblia. A ginwe ga matshinya lawo gi ka Mavingu 18:13: “Loyi a hlamulako mhaka na a nga se ku yizwa, i kombisa wupumbu gakwe, a ti wisa tingana.” Hikwalaho, a xikhati lexi a madota ma wulawulako ni munhu loyi a lumbetwako a xionho xa hombe, ma fanele ku hlolisisa khwatsi a mhaka leyo kasi ma tiva zontlhe. (Deut. 13:14) Ntsena loku va maha lezo, hi kona va to zi kota ku laya hi “kululama.”

¹⁹ Tlhatakumbiri, a Mhaka ya Nungungulu yi luleka madota ya bandla lezaku ma laya vanwani “hi kurula.” (Gonza 2 Timote 2:24-26.) Lisine lezaku a munhu a nga neha xiruko vitweni ga Jehova hambu ku chakisa vanhu va nga hiko na nanzu. Hambulezo, a dota legi gi zangarelako a munhu loye a xikhati lexi gi mu layako, a kulaya loko ku nga ta mu vuna. Kanilezi, loku a madota ma pimanyisa “a wunene ga Nungungulu,” ma nga khumba mbilu ya loyi a onhileko lezaku a ti sola. — Rom. 2:4.

20. Matshinya muni ya milayo lawa a vapswali va faneleko ku ma tirisa a xikhati lexi va layako vana vabye?

²⁰ A xikhati lexi a vapswali va ‘wundlako vana vabye hi kululeka ni kulaya ka Jehova,’ va fanele ku tirisa matshinya ya milayo ya Biblia. (Efe. 6:4) A raru a nga faneli ku tsayisa n’wana wakwe na nga se zi tiva khwatsi ku a mhaka leyi a yi zwileko xungetano hi n’wana wakwe lisine. Ahandle ka lezo, a ku laveki zanga ngangweni wa muKristu. Jehova ‘i tele hi ku zwela wusiwana ni wuxinji,’ niku lava va nga ni wutihlamuleli ga ku laya vanana va fanele ku ti karatela ku kombisa a matshamela lawa ya ma nene. — Jak. 5:11.

XINYIWO XA HOMBE XA JEHOVA KA HINA

21, 22. Magezu muni ma nga ka Tisimu 119:97-104, lawa ma kombako khwatsi lezi u ti zwisisako zona xungetano hi Mhaka ya Jehova ke?

²¹ Ka khati go kari, a wanuna wo kari wo chava Nungungulu i tlhamusele lexi xi nga kari xi mu kuca ku ranza milayo ya Jehova. (Gonza Tisimu 119:97-104.) A wanuna loyi, i kumile wutlhari, ni kupimisisa, ni kuzwisisa hi ku gonza a Mhaka ya Jehova. A ku hlayisa wusungukati gi nga ka yona zi mu vunile ku potsa a tindlela ta kubiha leti ti petileko vokari khombyeni. Ka yena, a ku gonza Mitsalo wu wa hi nchumu wo tsakisa ni wo xalalisa. I wa ti yimisele ku ingisa Nungungulu loyi a milayo yakwe yi nga mu vunile nguvu wutomini gakwe.

²² Wena ke, wa yi nyika lisima “yontlhelele mitsalo”? A Mitsalo yi ta tiyisa a kukholwa ka wena ka lezaku Nungungulu i ta tatisa a kungo gakwe. A wusungukati ga yona ga ku vikela ka mbhanzu wa xionho wu yisako kufeni. Hi ku tlhamusela a Mhaka ya Nungungulu hi wutlhari, u ta vuna vanwani lezaku va nghena ndleleni yi yisako wutomini va tlhela va simama ka yona. Ngha hi tirisa khwatsi “yontlhelele mitsalo” a xikhati lexi hi tirelako Jehova, a Nungungulu wa hina wa liranzo ni wutlhari gontlhe.