Hlayisa a tshomba ya wena hi ku maha ziboho za wutlhari

1, 2. (a) Xini xi ku kucileko ku maha xiboho xa ku tirela Nungungulu? (b) Ziwutiso muni hi nga ha zi mahako xungetano hi tshomba ya hina ya moya?

A KUTALA ka hina hi mahile xiboho xa wutlhari xa ku tirela Jehova Nungungulu ni ku lanzela khwatsi a nkonzo wa Jesu Kristu. (Mat. 16:24; 1 Ped. 2:21) A ku hendleleta wutomi ga hina ka Nungungulu a hi zi woni kota nchumu wo hlakana. A xiboho xa hina a xi seketelwangi ka wutivanyana ga mitsalo hi nga hi nago, kanilezi hi lo maha xiboho lexo anzhako ka kuva hi gonzile a Mhaka ya Nungungulu hi etisa. Kota mbhanzu wa lezo, hi lo gonza zilo zo tala zi tiyisako kukholwa xungetano hi tshomba leyi Jehova a yi vekileko mahlweni ka lava va ‘kumako wutivi gakwe ni ga Jesu Kristu loyi a mu rumileko.’ — Joh. 17:3; Rom. 12:2.

² Kasi ku simama hi tiyile kota maKristu, hi fanele ku maha ziboho zi tsakisako a Dadani wa hina wa le tilweni. Hi kota ya lezo, a nzima leyi yi ta wulawula hi ziwutiso lezi za lisima: Xini a tshomba ya hina? Xana hi fanele ku yi wonisa kuyini? Xini hi faneleko ku maha kasi hi kuma a tshomba leyo? Zini zi to hi vuna ku maha ziboho za wutlhari?

XINI A TSHOMBA YA HINA?

3. I tshomba muni yi to kumiwa hi (a) va totilweko (b) “tiyivu tinwani”?

³ Makristu ma tsongwani ma rinzelako hi mahlo yo pswhuka a ku amukela a “tshomba yi nga boliko, yi nga hiko na zivi, leyi yi nga wuniko” — ku nga lungelo ga hombe nguvu ga ku fuma na Kristu le tilweni. (1 Ped. 1:3, 4) Kasi va amukela a tshomba leyi, a vanhu lavo va fanele ku “belekiwa luswa.” (Joh. 3:1-3) Ahati a timiliyoni ta “tiyivu tinwani” ta Jesu, leti ti xumayelako mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu zinwe ni vatotilweko ke, ti ta kuma a tshomba muni? (Joh. 10:16) Lava va tiyivu tinwani va ta amukela a tshomba leyi Adamu na Eva va nga tshukangiko va yi amukela — ku nga wutomi ga pinzukelwa paradiseni laha misaveni yi nga hiko na kuxaniseka, kufa, ge hambu hlomulo. (Kuv. 21:1-4) Hi xona xigelo lexi Jesu a tsumbisileko a xigevenga lexi xi nga dawa zinwe naye aku: ‘Hizinene nziku ka wena nyamutlha, u tava na mina Paradiseni.’ — Luka 23:43.

4. Makatekwa muni hi ti buzako hi wona zalezi?

⁴ Hambu zalezi, ha ti buzanyana hi tshomba ya hina. Kota lezi hi kholwako ka nzhiho lowu wu humesilweko hi Kristu Jesu, hi rulile moyeni wa hina hi tlhela hiva ni kuzwanana na Nungungulu. (Rom. 3:23-25) Ha zi zwisisa khwatsi a zitsumbiso za Nungungulu zi nga Mhakeni yakwe. Tlhatakumbiri, a kuva xiro xa hlengeletano ya Jehova ya liranzo yi wumbiwako hi vamakabye va misava yontlhe zi hi nyika litsako la hombe nguvu. Niku handle ko kanakana, a kuva Mboni ya Jehova i lungelo ga hombe nguvu. Hakunene, hi na ni zigelo zo zwala za ku yi nyika nguvu lisima a tshomba ya hina!

5. Zini lezi Satani a zamako ku maha a vanhu va Nungungulu, niku zini zi to hi vuna ku hlula a mano yakwe?

⁵ Hambulezo, kasi hi zi kota ku khoma a tshomba ya hina ziku nde, hi fanele ku tshama na hi ti wonela a mitlhamu ya Satani. Xontlhe xikhati, Satani i tshama hi ku kucetela a vanhu va Nungungulu lezaku va maha ziboho zi nga wa ta va luzisa a tshomba yabye. (Mitse. 25:1-3, 9) Hi ku tiva lezaku i laha kusuhani ni ku loviswa, Satani i kari a engetela mizamo yakwe ya ku hi pengisa. (Gonza Kuvululelwa 12:12, 17.) Kasi hi “zi kota ku hlula a mano ya Satani,” hi fanele ku simama hi yi nyika nguvu lisima a tshomba ya hina. (Efe. 6:11) Mhakeni leyi, a xitlharihiso xa Esau, a matewula ya Isaka ya wanuna, xi hi gonzisa a mhaka ya lisima nguvu hi nga faneliko ku yi rivala.

U NGA FANI NA ESAU

6, 7. I wa hi mani Esau, niku i tshomba muni a nga wa ta yi kuma?

⁶ Ka xipimo xa 4.000 wa malembe ma hunzileko, Isaka na Rebeka va lo pswala vana va mahahla, ku nga Esau na Jakobe. Laha a mahahla lawa ma nga kari ma kula, va lo hambana hi matshamela ni lezi va zi hlawulileko ku maha. “Esau i wa hi munhu a nga wa tiva ku hlota, a hi munhu wa khwati; Jakobe i wa hi munhu wa kurula, a tshama matendeni.” (Gen. 25:27) Robert Alter, muhunzuluseli wa Biblia, i ngalo a gezu ga xiHeberu legi gi hunzuluselweko ku “kurula” “gi komba ku nga hi na nanzu, kutsumbeka, kutani ku nga hi na xisolo.”

⁷ Laha Esau na Jakobe va nga hi ni 15 wa malembe, a kokwani wabye Abrahama i lofa, kanilezi a xitsumbiso xa Jehova ka Abrahama a xi fangi. Hi nzhako ka xikhati, Jehova i lo phinda xitsumbiso lexo ka Isaka, a komba lezaku a matiko wontlhe laha misaveni ma wa ta ti katekisa hi ka pswalo wa Abrahama. (Gonza Genesisi 26:3-5.) A xitsumbiso lexo, xi kombile lezaku Messia — a “pswalo” wo tsumbeka wu kumbukiwako ka Genesisi 3:15 — i wa tata hi ka pswalo wa Abrahama. Kota matewula ya Isaka ya wanuna, Esau i wa hi ni fanelo ya xitsumbiso lexo hi kuya hi nayo. Hi nga wona kusaseka ka tshomba leyi yi nga wa ta kumiwa hi Esau! I yi nyikile lisima ke?

8, 9. (a) Zini lezi Esau a hlawulileko xungetano hi tshomba yakwe? (b) Zini lezi Esau a zi polileko loku ku hunzile malembe yo kari, niku zini a mahileko?

⁸ Ka siku go kari laha Esau a nga wuya hi lomu khwatini, i lo wona Jakobe na a “bhika zakuga.” Esau i te ngalo kakwe: “Wa nga nziha nziga a kuga loko ko pswhuka, hakuva nzi karele.” Jakobe i lo hlamula Esau aku: “Nzi xavisele kuranga a wutewula ga wena.” Xiboho muni lexi Esau a xi mahileko? I nyikile hlamulo wo hlamalisa nguvu aku: “Gi ta nzi vuna yini a wutewula xana?” Kunene, Esau i lo xavisa wutewula gakwe hi ngelo wa tinyawa! Kasi a kuxaviselana loku ku mahiwa hi nayo, Jakobe i lo kurumeta aku: ‘Ranga hi ku hlambanya.’ Esau i lo xavisa wutewula gakwe na a nga kanakani. Anzhako ka lezo, “Jakobe i lo nyika Esau a kuga, a kuga ka tinyawa; i loga, anwa, a suka a ti fambela; lezo Esau i lo kanyisa a tshomba ya wutewula.” — Gen. 25:29-34.

⁹ Loku ku hunzile malembe yo kari, a xikhati lexi Isaka a nga wona lezaku i laha kusuhani ni kufa, Rebeka i lo maha malulamiselo kasi Jakobe amukela a tshomba ya wutewula. Hi nzhako ka xikhati laha Esau a nga pola lezaku i wa mahile xiboho xa wupumbu, i lo khongotela Isaka aku: “Dada, nzi katekisewo kambe. . . . A [wu] nzi vekelangi a xikatekiso ke?” A xikhati lexi Isaka a nga mu byela lezaku ku wa nga ha hi na ndlela ya ku susa makatekwa lawa makunu a nga nyikele Jakobe, “Esau i lo tlakusa a gezu gakwe a rila.” — Gen. 27:30-38.

10. Xana Jehova i wa va wonisa kuyini Esau na Jakobe, niku hikuyini?

¹⁰ Xana a matimu lawa ma hi komba yini xungetano hi Esau? I kombile lezaku a ku tatisa kunavela kakwe ka nyama zi wa hi za lisima nguvu a ku hunza a makatekwa lawa a nga wa ta ma kuma hi ka tshomba yakwe. Esau a nga gi nyikangi lisima wutewula gakwe niku za dlunyateka lezaku i wa nga mu ranzi Nungungulu. Tlhatakumbiri, Esau i wa nga hi na mhaka ni wuyelo ga mitiro yakwe ka pswalo wakwe. A ku hambana na Esau, Jakobe i wa yi nyika nguvu lisima a tshomba yakwe. Hi xikombiso, Jakobe i lanzele wusungukati ga raru wakwe xungetano hi ku hlawula sati. (Gen. 27:46–28:3) Kota lezi Jakobe a mahileko xiboho lexi xi nga lava lezaku ava ni lihlaza-mbilu ni kutikarata ko kari, i lova kokwani wa Messia. Xana Nungungulu i wa va wonisa kuyini Esau na Jakobe? Hi ku tirisa muprofeti Malaki, Jehova i te ngalo: “Nzi lo ranza Jakobe, nzi venga Esau.” — Mala. 1:2, 3.

11. (a) Hikuyini a xikombiso xa Esau xi nga xa lisima ka hina maKristu? (b) Hikuyini Paule a kumbukileko wubhayi zinwe ni ximaho xa Esau?

¹¹ Xana lezi a Biblia gi zi wulako xungetano hi Esau zi na ni lisima ka maKristu nyamutlha ke? Ina, zi nalo. Mupostoli Paule i tlharihisile a maKristu-kulobye lezaku ma ti wonela kasi “ku ngavi kona a xibhayi, hambu ni munhu a kanyisako zilo zo basa, a ku fana na Esau loyi a nga xavisa a wutewula gakwe hi ngelo munwe wa zakuga.” (Maheb. 12:16, NM) A xitlharihiso lexo xa ha tira ka maKristu. Hi fanele ku simama hi nyika lisima a zilo zo basa kasi hi nga hluliwi hi kunavela ka nyama hi gumesa hi luza a tshomba ya hina ya moya. Kutani-ke, hikuyini Paule a kumbukileko wubhayi zinwe ni ximaho xa Esau? Hi lezaku loku munhu a hi ni kunavela ka nyama ko fana ni loku ka Esau, a munhu loye i ndleleni ya ku kanyisa zilo zo basa hi ku fela ku tatisa a kutitsakisa ku nga hlazekangiko, ko kota wubhayi.

LONGISELA A MBILU YA WENA ZALEZI

12. (a) Xana Satani i hi dembelisa kuyini ndleleni ya hina? (b) Nyika xikombiso xa lomu ka Biblia lexi xi nga hi vunako loku hi lava ku hlawula nchumu wo kari ka ziyimo zo karata.

¹² Kota malanza ya Jehova, a hi fambi hi hlota ziyimo lezi zi nga wa ta hi peta wubhayini. Wutshanwini ga lezo, hi kombela ka Jehova Nungungulu lezaku a nga hi tsiki hi hluliwa a xikhati lexi a wokari a hi ringako lezaku hi hambunyeta milayo Yakwe. (Mat. 6:13) Kanilezi Satani xontlhe xikhati i zama ku hehla a wumoya ga hina a xikhati lexi hi ti karatelako ku hanya hi kutsumbeka tikweni legi ga kubiha. (Efe. 6:12) Kota nungungulu wa misava leyi, Satani wa yi tiva a ndlela ya ku lonzowota a kunavela ka hina ku nga mbhelelangiko hi ku veka ziringo ndleleni ya hina, lezi zi talako ku phasa a vanhu va nga mbhelelangiko. (1 Kor. 10:8, 13) Hi xikombiso, alakanya ku ngha u hi ka xiyimo xo kari lexi zi nga olovako ku tatisa kunavela ko kari hi ndlela yi nga basangiko. U wa ta maha yini? U wa ta fana na Esau uku: ‘Hi nga nziha!’ Ni ku u wa ta ala xiringo lexo u tsutsuma, khwatsi hi Josefa n’wana Jakobe, loyi a nga ringwa hi sati wa Potifare ke? — Gonza Genesisi 39:10-12.

13. (a) Xana a votala nyamutlha va mu pimanyisisa kuyini Josefa, kanilezi a vanwani ke, va mu pimanyisisa kuyini Esau? (b) Xana a zikombiso za lava va mahileko xiboho xo fana ni xa Esau zi hi alakanyisa a mhaka muni ya lisima?

¹³ A vamakabye va hina vo tala va xinuna ni va xisati va tshuka va ti wona na va hi ka ziyimo lezi va kurumetekako ku hlawula ku fana na Esau kutani ku fana na Josefa. A votala va maha xiboho xa wutlhari va tlhela va tsakisa mbilu ya Jehova. (Mav. 27:11) Hambulezo, loku va kumana ni xiringo, a vamakabye va hina vo kari vo ranzeka va maha xiboho xo fana na Esau, va veka mhangweni a tshomba yabye ya moya. Hi lisine, a ntsengo wa hombe wa tikometi ta kulamula, ni vanhu lava va susiwako bandleni lembe ni lembe zi maheka hi kota ya wubhayi. Kunene, za lisima nguvu ka hina a ku ranga hi longisela khwatsi a mbilu ya hina zalezi na hi nga se kumana ni xiringo. (Tis. 78:8) Hi kutsongwani ka kona, hi nga maha zilo zimbiri lezi zi to hi vuna ku hlula ziringo ni ku maha ziboho za wutlhari hi kufamba ka masiku.

EHLEKETA U TLHELA U TI LONGISELA

14. Ku ehleketa hi ziwutiso muni ku to hi vuna ku ‘venga lezi za kubiha hi namarela ka lezi zo saseka’?

¹⁴ A xo ranga, ku ehleketa hi wuyelo ga mitiro ya hina. Loku hi mu ranza nguvu Jehova hi ta nyika nguvu lisima a tshomba ya hina ya moya. Kota lezi hi zi tivako, loku hi ranza munhu wo kari a hi zi lavi ku mu khunguvanyisa. Wutshanwini ga lezo, hi ti karatela ku mu xalalisa. Hi xigelo lexi, zi nene a ku ti nyika xikhati xa ku ehleketa hi wuyelo ga mitiro ya hina ka hina venyi ni ka vanwani loku hi tshuka hi hluliwa hi kunavela ka nyama ku nga hlazekangiko. Hi fanele ku ti wutisa lezi: ‘Xana nzi wa ha ta simama ku zwanana na Jehova loku nzi maha mitiro leyi ya makangwa? A mitiro leyi ya hava, yi wa ta wu khumbisa kuyini a ngango wa mina? Zi wa ta va khumbisa kuyini a vamakabye va mina va xinuna ni va xisati laha bandleni? Xana yi wa nga ta khunguvanyisa vokari ke?’ (Fil. 1:10) Hi nga ti wutisa lezi kambe: ‘Zi na ni xivuno muni a ku sala ni xilonza laha mbilwini hi ku fela ku ti tsakisa hi xionho hi xikhatanyana? Xana nzi lava ku gumesisa ku khwatsi hi Esau, nzi rila mihloti laha nzi to wona a wupumbu ga lezi nzi nga maha?’ (Maheb. 12:17) A ku ehleketa hi ziwutiso lezi zi ta hi vuna ku ‘venga lezi za kubiha hi namarela ka lezi zo saseka.’ (Rom. 12:9) Nguvunguvu a liranzo la hina ha Jehova hi lona li to hi nyika ntamu wa ku namarela ka tshomba ya hina. — Tis. 73:28.

15. Zini zi to hi vuna a ku ti longisela kasi hi hlula a ziringo lezi zi lavako ku daya wumoya ga hina?

¹⁵ A xa wumbiri ku ti longisela kasi hilwa ni ziringo. Jehova i maha malulamiselo yo tala kasi ku hi hlomisa lezaku hilwa ni ziringo za tiko legi, lezi zi nga wa ta daya a wumoya ga hina. A malulamiselo yakwe ma patsa ku gonza Biblia, mitlhangano ya bandla, ntiro wa simu, ni mukhongelo. (1 Kor. 15:58) Khati ni khati hi chululako mbilu ya hina ka Jehova hi mukhongelo, ni khati ginwe ni ginwani legi hi tirako zi zwala sinwini, ho ti longisela kulwa ni ziringo. (Gonza 1 Timote 6:12, 19.) Hi ndlela yo kari, a ku ti longisela kasi hi hlula ziringo zi le ntanwini wa hina. (Gal. 6:7) A mhaka leyi yi dlunyateka khwatsi ka xipimo xa wumbiri xa bhuku ga Mavingu.

SIMAMA KU “LAVISISA”

16, 17. Hi yihi ndlela ya ku kuma wutivi ga ku maha ziboho za wutlhari?

¹⁶ A bhuku ga Mavingu xipimo 2 gi kuca hontlheni lezaku hi hlota wutlhari ni kupimisisa. A zinyikiwo lezi zi hi vuna ku hlawula za zi nene ka lezi za hava, ku tiva ku ti khoma wutshanwini ga ku hanyela ku ti tsakisa. Kanilezi, a kuhumelela ni kutsanzeka ka hina zi yelana nguvu ni lezi hi ti karatisako zona. Kasi ku khanyisa a lisine leli la tshinya, a Biblia gi ngalo: “Nwananga, loku u amukela timhaka ta mina, u hlayisa milayo ya mina; loku u demba ndleve ya wena, u ingisela wutlhari, u nyiketela mbilu ya wena kupimisiseni; ina, loku u rilela kupimisisa, u tlakusa a gezu ga wena u lava kupimisisa; loku u ku hlota kukotisa siliva, u ku lavisisa kukotisa tshomba yi fihlilweko, zonake u ta tiva ku chava Jehova, u ta kuma wutivi ga Nungungulu. Hakuva Jehova hi yena a nyikako wutlhari, a kutiva ni kupimisisa ku huma nonwini wakwe.” — Mav. 2:1-6.

¹⁷ Zi la su dlunya lezaku loku hi lava ku kuma wutivi legi gi lavekako kasi hi maha ziboho za wutlhari, hi fanele ku maha lezi zi xaxametwako ka Mavingu. Hi ngalwa ni ziringo kala hi zi hlula loku hi tsika magezu ya Jehova ma wumba a munhu wa hina wa le nzeni, ni loku hi kombela ku rangelwa hi Nungungulu, ni loku hi simama ku hlota wutivi ga Nungungulu khwatsi hi loku hi lavisisa a tshomba yi fihlilweko.

18. Zini u ti yimiseleko ku simama u maha, niku hikuyini?

¹⁸ Jehova wa va nyika wutivi, kuzwisisa, kupimisisa, ni wutlhari lava va ti karatelako ku kuma a zinyikiwo lezo. Laha hi yako hi ti karatela ku zi hlota hi tlhela hi zi tirisa, hi ta tshinela nguvu ka Jehova, a Munyiki wa zona. Kota mbhanzu wa lezo, a kuzwanana ka hina na Jehova Nungungulu konawu ku ta hi vikela loku hi tshuka hi kumana ni ziringo. A ku tshinela ka Jehova ni ku mu chava hi laha zi faneleko, zi ta hi nyika ntamu wa ku nga mahi zo biha. (Tis. 25:14; Jak. 4:8) A wunghana ga hina na Jehova ni ku tirisa a wutlhari ga Nungungulu ngha zi kuca hontlheni lezaku hi simama ku maha ziboho lezi zi to tsakisa a mbilu ya Jehova zi tlhela zi hi vuna ku hlayisa a tshomba ya hina.