Nyika lisima a kutsumbeka ni kutsetselela ka Jehova

1, 2. (a) Hikuyini hi tsakako hi kuva ni vanghana vo tsumbeka ni vo tsetselela ke? (b) Ziwutiso muni hi to wulawula hi zona?

XINI a munghana wa lisine? “Ka mina, a munghana wa lisine hi loyi a ti nyikako xikhati xa ku bhula na wena, a tlhela a ku tsetselela loku u mu hoxela” — ku wula a muKristu wa xisati a vitwako Ashley. Hontlheni ha tsaka hi kuva ni vanghana vo tsumbeka ni vo tsetselela. Hi tizwa khwatsi ni ku ranziwa loku hi hi xikari kabye. — Mav. 17:17.

² Jehova hi yena Munghana wo tsumbeka ni wo tsetselela ka vontlhe hi nga vako navo. I tshamisile lezi a mutsali wa tisimu a zi wulileko. I te ngalo: ‘Wena Jehova, u mu nene, wa tsetselela, u maha wuxinji kanyingi ka lava va ku khongelako.’ (Tis. 86:5) Zi wula yini a kuva munhu wo tsumbeka ni wo tsetselela? Xana Jehova i ma kombisisa kuyini a matshamela lawa yo saseka? Hi nga xi pimanyisisa kuyini a xikombiso xakwe? A mihlamulo ya kona yi ta hi vuna ku etisa liranzo la hina ha Jehova, a Munghana wa hina wa mu nene ku hunza vontlhe. Ahandle ka lezo, yi ta hi vuna ku tiyisa a wunghana ga hina ka munwe ni munwani. — 1 Joh. 4:7, 8.

JEHOVA I TSUMBEKILE

3. Zi wula yini kutsumbeka?

³ A kutsumbeka i tshamela ga gi nene, legi gi patsako ku khomelela ka nchumu wo kari kutani xivumelwano. A munhu wo tsumbeka a nga cicacici. I namarela hi liranzo ka munhu (kutani nchumu) wo kari a nga mu tsiki hambu loku ku humelela zikarato. Jehova hi ‘Yena wo tsumbeka’ ku hunza vontlhe. — Kuv. 16:5, Tradução do Novo Mundo.

4, 5. (a) Xana Jehova i kombisa kutsumbeka hi ndlela muni? (b) Xana a ku ehleketa hi mitiro ya Nungungulu yo tsumbeka zi hi tiyisisa kuyini?

⁴ Xana Jehova i zi kombisa kuyini lezaku munhu wo tsumbeka? A nga tshuki a tsika vakhozeli vakwe vo tsumbeka. Hosi Davida, a munwe wa vakhozeli lavo, wa kustumunya a kutsumbeka ka Jehova. A Tradução do Novo Mundo ka 2 Samueli 22:26, gi ngalo: “A munhu wo tsumbeka u tirisana naye hi kutsumbeka.” A xikhati lexi Davida a nga hi ziringweni Jehova i lo mu rangela, a mu vikela, a tlhela a mu tlhatlhisa hi kutsumbeka. (2 Sam. 22:1) Davida i wa zi tiva lezaku a kutsumbeka ka Jehova ku wa nga gumelwi ka magezu ntsena. Hikuyini Jehova a nga tirisana na Davida hi kutsumbeka? Hakuva Davida i wa hi “munhu wo tsumbeka.” Jehova wa ma nyika nguvu lisima a malanza yakwe yo tsumbeka, niku i chachazela a kutsumbeka loko hi kuva munhu wo tsumbeka kabye yenawu. — Mav. 2:6-8.

⁵ Hi nga kuma ntamu hi ku ehleketa hi mitiro ya Jehova yo tsumbeka. A makabye wo tsumbeka a vitwako Reed i ngalo: “A xikhati lexi nzi gonzako lezi Jehova a tirisanisileko zona na Davida zikhatini za zikarato, za nzi vuna nguvu. Hambu a xikhati lexi Davida a nga hi kutsutsumeni, na a hanya handle ni lomu timhakweni, xontlhe xikhati Jehova i wa mu hlayisa. Lezo za nzi tiyisa nguvu! Zi nzi alakanyisa lezaku kani nzi ka xiyimo muni, kani nzi ka xikarato xa hombe ku kota kwihi, xontlhe xikhati Jehova i tava kusuhani na mina. Lexi xi lavekako ka mina, ku simama nzi tsumbekile kakwe.” Handle ko kanakana, wenawu u ti zwisa lezo. — Rom. 8:38, 39.

6. Hi tihi tinwani tindlela leti Jehova a kombisako hi tona kutsumbeka, niku xana a vakhozeli vakwe va vunekisa kuyini?

⁶ Hi tihi tinwani tindlela leti Jehova a kombisako hi tona lezaku wa tsumbeka ke? Jehova i lanzela milayo yakwe wutsumbu. I hi tiyisekisa lezi: “Nzi tava tano kala wukhosaneni ga nwina.” (Isa. 46:4) Xontlhe xikhati i maha ziboho zi seketelwako ka milayo yakwe yi nga ciciko xungetano hi lezi zi lulamileko ni lezi zi bihileko. (Mala. 3:6) Tlhatakumbiri, Jehova i kombisa kutsumbeka kakwe hi ku tatisa zitsumbiso zakwe. (Isa. 55:11) A vakhozeli vontlhe va Jehova vo tsumbeka, va vuneka hi kutsumbeka kakwe. Hi ndlela muni? Loku hi maha zontlhe hi zi kotako lezaku hi lanzela milayo ya Jehova, hi nga tiyiseka lezaku yena i ta hi katekisa kota lezi a tsumbisako. — Isa. 48:17, 18.

PIMANYISA A KUTSUMBEKA KA JEHOVA

7. U nga mu pimanyisisa kuyini Jehova mhakeni ya kutsumbeka ke?

⁷ Hi nga ku pimanyisisa kuyini a kutsumbeka ka Jehova? A yinwe ya tindlela ku maha xokari kasi ku vuna lava va nga lomu kuxanisekeni. (Mav. 3:27) Hi xikombiso, xana wa tiva muKristu-kuloni loyi a mbhelileko ntamu, kuzilava hi kota ya mababyi, ku kanetiwa hi va ngango wakwe, kutani gome gakwe wutsumbu ke? Hikuyini u nga byeliko munhu loye a “timhaka ti nene to xalalisa” ke? (Zak. 1:13)a Loku u maha lezo, u komba lezaku u tsumbekile niku u munghana wa lisine; u ‘tsumbekile ku hunza makabye.’ — Mav. 18:24.

8. Hi nga ku pimanyisisa kuyini a kutsumbeka ka Jehova, hi xikombiso, wukatini?

⁸ Ha zi kota kambe ku pimanyisa a kutsumbeka ka Jehova hi ku simama hi hi vanhu vo tsumbeka ka lava hi va ranzako. Hi xikombiso, loku hi chadile, ha zi tiva lezaku hi fanele ku hanya hi kutsumbeka ka nuna kutani ka sati wa hina. (Mav. 5:15-18) Hikwalaho, a hi lavi ku maha ne ni xilo xi tsongwani xi nga wa ta hi yisa wubhayini. (Mat. 5:28) Tlhatakumbiri, hi komba lezaku hi vanhu vo tsumbeka ka makholwa-kulori hi ku potsa mahlevo, hi ala ku ma hangalasa hi tlhela hi nga ma ingiseli. — Mav. 12:18.

9, 10. (a) Hi fanele ku tsumbeka nguvunguvu ka mani? (b) Hikuyini ku nga hiko xontlhe xikhati zi olovako a ku ingisa milayo ya Jehova?

⁹ A xa hombe ka zontlhe, hi fanele ku simama hi hanya hi kutsumbeka mahlweni ka Jehova. Hi zi mahisa kuyini? Hi ku ti karatela ku wona zilo kota lezi yena a zi wutisa zona — hi ranza lezi a zi ranzako, hi venga lezi a zi vengako — zonake hi hanya kota lezo. (Gonza Tisimu 97:10.) Laha hi yako hi zwananisa a kupima ni kutizwa ka hina ni loku ka Jehova, zi ta hi olovela a ku ingisa milayo yakwe. — Tis. 119:104.

¹⁰ Ha zi tiva lezaku a hi xontlhe xikhati zi to hi olovela a ku ingisa milayo ya Jehova. Ka zikhati zo kari, hi fanele kulwa yimpi kasi hi hanya hi kutsumbeka. Hi xikombiso, a maKristu yo kari ma ha hiko magwenza ma zi lava ku chada, kanilezi ku nga ha laveka lezaku ma rinzela kala ma kuma munhu wo faneleka xikari ka vakhozeli va Jehova. (1 Kor. 7:39) A makabye wa xisati a nga chadangiko a nga ha wona lezaku a vatiri-kulobye va nga hiko maKristu va tshamela ku mu komba munhu loyi va alakanyako lezaku va fanelana. Za koteka kambe ku ngha a makabye loyi wa xisati na a nga gi kumi ni wurongo hi kuzwa xiwunza. Hambulezo, i kulula a nwatseka kasi a simama ku hanya hi kutsumbeka mahlweni ka Jehova. Xana a wu va bongi vamakabye lava hi kota ya xikombiso xabye xo saseka xa kutsumbeka ke? Handle ko kanakana, Jehova i ta chachazela vontlhe lava va simamako ku hanya hi kutsumbeka hambu loku zi karata. — Maheb. 11:6.

JEHOVA WA TSETSELELA

11. Zi wula yini a ku tsetselela?

¹¹ Xikari ka matshamela ya Jehova yo naveleka nguvu a ginwe ga wona kutsetselela. Zi wula yini a ku tsetselela? Hi magezu matsongwani, zi wula ku rivalela a munhu loyi a ku onheleko loku ku hi ni xigelo xo zwala xa ku mu tsetselela. Lezo a zi wuli ku a munhu wo tsetselela o zi tsakela lezi a mahelweko ge hambu ku ala lezaku zi mahekile. Wutshanwini ga lezo, i zi wona na zi hi chukwana a ku nga mu vekeli xiviti. A Mitsalo yi gonzisa lezaku Jehova i tshama na a longile ku tsetselela lava va ti solako hi mbilu yontlhe. — Tis. 86:5.

12. (a) Xana Jehova i zi kombisa kuyini lezaku wa tsetselela? (b) Zi wula yini a ku ‘vinya’ zionho za munhu?

¹² Xana Jehova i zi kombisa kuyini lezaku wa tsetselela? Loku Jehova a tsetselela, i maha lezo “hi matsenya”; i tsetselela hi kumbhelela a tlhela a zi rivala. (Isa. 55:7) Hi zi tivisa kuyini lezaku Jehova i tsetselela a tlhela a zi rivala ke? Wona a xitiyisekiso xi nga ka Mitiro 3:19. (Gonza.) Mupostoli Pedro i khongotele a vaingiseli vakwe lezaku ‘va ti sola, va hunzuluka.’ Loku a muonhi a ti sola hi mbilu yontlhe, yena o ti laya nguvu hi kota ya mahanyela yakwe ya kubiha. I tlhela a ti yimisela lezaku a nga ha mahi kambe xionho lexo. (2 Kor. 7:10, 11) Ahandle ka lezo, a kutisola ka lisine ku kuca muonhi lezaku a “hunzuluka,” a tsika mahanyela yakwe ya kubiha zonake a ti yimisela ku hanyisa lezi Nungungulu a zi lavisako zona. Loku a vaingiseli va Pedro va wo maha lezo, gi wa tava gihi a wuyelo ga kona ke? Pedro i te ngalo a zionho zabye zi wa ta “vinyetelwa.” A gezu legi gita hi ka gezu ga xiGreki gi wulako “ku kulula; ku vinya.” Hikwalaho, loku Jehova a tsetselela, yena o vinya xionho a basisa munhu loye ka nanzu. I tsetselela hi kumbhelela. — Maheb. 10:22; 1 Joh. 1:7.

13. A magezu lawa yaku “cima nzi nga ta ha alakanya a zionho zabye” ma hi tiyisekisa yini?

¹³ Hi zi tivisa kuyini lezaku Jehova i tsetselela a tlhela a zi rivala ke? Hi nga ehleketa hi xiprofeto xa Jeremia xungetano hi xivumelwano xiswa, xi mahilweko ni maKristu ma totilweko, lexi xi vululako ndlela ya lezaku lava va kholwako ka nzhiho va tsetselelwa a zionho zabye hi kumbhelela. (Gonza Jeremia 31:34.) Jehova i ngalo: “Nzi ta va tsetselela a kubiha kabye, cima nzi nga ta ha alakanya a zionho zabye.” Hi magezu lawa, Jehova i hi tiyisekisa lezaku loku a kala a hi tsetselela, a nga ta ha tshuka a hi tsayisa hi kota ya zionho lezo. A nga tshami hi ku alakanya a zionho za hina kasi a hi kona hi zona kutani ku tshamela ku hi tsayisa hi kota ya zona. Wutshanwini ga lezo, Jehova i tsetselela zionho lezo a zi hoxa kule — a nga ha zi alakanyi kambe. — Rom. 4:7, 8.

14. Xana a ku ehleketa hi kutsetselela ka Jehova zi nga hi tiyisisa kuyini hlana? Nyika xikombiso.

¹⁴ Hi nga tiyiswa hlana hi ku ehleketa hi kutsetselela ka Jehova. Wona xikombiso lexi. A makabye wo kari wa xisati, hi to mu vitana ku hi Elaine, i wa susilwe bandleni za kaleloko. Loku ku hunzile malembe yo tala, i lo wuyela. Elaine i ngalo: “Hambu lezi nzi nga ti byela nzi tlhela nzi byela vanwani lezaku nza kholwa ku Jehova i nzi tsetselele, xontlhe xikhati nzi wa zi wonisa ku khwatsi Jehova i kule na mina a ku hunza vanwani niku va wa mu wona kota munhu wa lisine kabye.” Hambulezo, Elaine i lo chavelelwa hi ku gonza ni ku ehleketa hi mawulawulela ya Biblia yo fananisa lawa ma dlunyatisako a kutsetselela ka Jehova. I lo engeta aku: “Nzi lo wona wunene ga Jehova nzi tlhela nzi zizwa lezaku wa nzi ranza hi ndlela ya ku cima nzi wa nga se tshuka nzi zizwa.” I khumbilwe nguvu hi tlhamuselo lowu: “Loku Jehova a hi tsetselela zionho za hina, a hi faneli ku alakanya lezaku hi tshama ni xibawa xa zionho za hina wutomini ga hina gontlhe.”b Elaine i wula lezi: “Nzi lo zi wona lezaku nzi wa nga kholwi ku Jehova a nga nzi tsetselela hi kumbhelela. Nzi wa alakanya kambe lezaku nzi wa fanele ku rwala a nzhwalo lowo wutomini ga mina gontlhe. Nza zi tiva lezaku zi ta teka xikhati, kanilezi nza sangula ku zizwa lezaku hakunene nzi nga tshinela ka Jehova, niku nza zizwa lezaku makunu nzi rulilwe a nzhwalo wa mina.” A hi kutsetselela ni liranzo li nga ni Nungungulu loyi hi mu tirelako! — Tis. 103:9.

PIMANYISA JEHOVA MHAKENI YA KU TSETSELELA

15. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jehova mhakeni ya ku tsetselela?

¹⁵ Hi nga pimanyisa Jehova mhakeni ya ku tsetselela hi ku tsetselelana xikhati xontlhe ku nga ni xigelo xa ku maha lezo. (Gonza Luka 17:3, 4.) Alakanya lezaku loku Jehova a hi tsetselela, yena o rivala zionho za hina hi ndlela ya ku a nga ha gumesi a hi tsayisa hi kota ya zionho lezo hi nzhako ka xikhati. Loku hi tsetselela vanwani, hinawu hi fanele ku zi rivala hi zi hoxa nzhako hi nga ha tshuki hi wulawula hi zona ka manwani masiku.

16. (a) Xana a ku tsetselela zi wula ku ho tsakiswa hi lezi hi onhelweko kutani ku vumela ku xololwa ke? Tlhamusela. (b) Zini hi faneleko ku maha kasi Nungungulu a hi tsetselela?

¹⁶ A ku tsetselela vanwani a zi wuli ku ho tsakiswa hi lezi hi onhelweko kutani ku vumela ku xololwa ha womu. A zi tano. Hi magezu ma tsongwani, zi wula ku zi tsika zi hunza, u nga mu vekeli xiviti loyi a ku onheleko. Wona lezaku a nchumu wa lisima wu lavekako kasi hi tsetselelwa hi Nungungulu, ku pimanyisa Jehova hi tsetselela vanwani. (Mat. 6:14, 15) U nga rivali kambe lezaku a kuzwela wusiwana hi zona zi kucako Jehova a alakanya lezaku “hi ntshuri.” (Tis. 103:14) Makunu, xana a kuzwela wusiwana a zi faneli ku hi kuca a ku nga cheli nguvu kota hi zihoxo lezi a vanwani va hi mahelako, hi va tsetselela hi mbilu yontlhe ke? — Efe. 4:32; Kol. 3:13.

17. Xini xi to hi vuna loku hi onhelwe hi muKristu-kulori?

¹⁷ Ha zi tiva lezaku a hi xontlhe xikhati zi olovako ku tsetselela. Hambu maKristu yo kari ka zana ga malembe go sangula zi wonekisa ku khwatsi zi wa va karatela ku mbheta mazunga yabye. (Fil. 4:2) Xini xi to hi vuna loku hi onhelwe hi muKristu-kulori? Wona xikombiso xa Joba. I wa khunguvanyisilwe nguvu a xikhati lexi a “vanghana” vakwe —  Elifaze, Bildade, na Zofare — va nga mu nyika nanzu handle ka xigelo. (Joba 10:1; 19:2) Hi kugumesa, Jehova i lo kawuka a valumbeti lavo. Nungungulu i lo va byela lezaku vaya ka Joba kasi va ya nyikela muphahlo wa zionho zabye. (Joba 42:7-9) Hambulezo, Jehova i wa lava lezaku Joba yenawu a maha xokari. Xini a nga fanele ku maha? Jehova i lo byela Joba lezaku a khongelela a vavanuna lavo va nga mu lumbetile. Joba i lo maha zalezi Jehova a nga mu byela, zonake Jehova a mu katekisa hi kuva a kombisile a moya wa kutsetselela. (Gonza Joba 42:10, 12, 16, 17.) Hi gonza yini ka mhaka leyi? A ku khongelela hi mbilu yontlhe loyi a hi onheleko zi nga hi vuna a ku bohlisa xiviti.

SIMAMA KU MA NYIKA NGUVU LISIMA A MATSHAMELA YA JEHOVA

18, 19. Hi yihi ndlela ya kuya mahlweni hi ma nyika nguvu lisima a matshamela ya Jehova yo naveleka ke?

¹⁸ Handle ko kanakana, hi tangalisilwe nguvu hi ku gonza xungetano hi matshamela yo hambanahambana ya wumunhu ga Jehova ga liranzo. Hi zi wonile lezaku wa tshineleleka, a nga na xihlawulela, wa hana, wa olova, i tsumbekile, niku wa tsetselela. Kunene, a matshamela lawa hi lo ma swahutanyana. Hi ta ti buza hi ku gonza zotala nguvu xungetano hi Jehova hi kupinzuka kontlhe. (Mutsh. 3:11) Makunu, ha xi wona xigelo xa kuva mupostoli Paule a tsalile ku ngalo: “Mangabye a kueta ka kufuma ni kutlhariha ni wutivi [ga] Nungungulu!” — lezo na hi nga wuli a liranzo ni matshamela lawa manwani ya ntlhanu ni ginwe lawa hi wulawulileko hi wona. — Rom. 11:33.

¹⁹ Ngha hina hontlhe hiya mahlweni hi nyika nguvu lisima a matshamela ya Jehova yo naveleka. Hi nga maha lezo hi ku ti karatela ku tiva khwatsi a matshamela yakwe, hi ehleketa hi wona, hi tlhela hi ma pimanyisa wutomini ga hina. (Efe. 5:1) Laha hi mahako lezo, handle ko kanakana hi taya hi zwisisa khwatsi a xigelo xa kuva a mutsali wa tisimu a wulile magezu lawa: “Zi nzi sasekele a ku tshama kusuhi ni Nungungulu.” — Tis. 73:28.