Pimanyisa a kukholwa ka Mosi

1, 2. (a) Xiboho muni lexi Mosi a nga xi maha laha a nga hi ni 40 wa malembe? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.) (b) Hikuyini Mosi a nga hlawula ku xanisiwa ni vanhu va Nungungulu?

MOSI i wa zi tiva lezi a tiko ga Gipite gi nga hi nazo. I wa ti wona a tiyindlu ta kulela ga cima ta lava vo ganya. I wa lumba ngango wa wuhosi. “I lo gonziswa a kutlhariha kontlhe ka va le Gipite,” loku kuzilava ku nga patsa wumeseri, wutivi ga tinyeleti, matematika, ni wutlhari ginwani ga siensia. (Miti. 7:22) Mahlweni kakwe, ku wa hi ni titshomba, wuhosi, ni lungelo gaku a muGipite wa nyalidede ne i wa nga ta lora!

² Hambulezo, laha a nga hi ni 40 wa malembe, Mosi i lo maha xiboho xaku kuzilava a ngango wa wuhosi wa vaGipite lowu wu nga mu wundla a wu xi zwisisangi. A nga lavangi ge hambu ku hanya kota muGipite wa nyalidede, kanilezi i lo hlawula ku hanya ni tikhumbi! Hikuyini? Hi kota ya kukholwa. (Gonza Maheberu 11:24-26.) Hi kukholwa, Mosi i wa wona za le kule nguvu a ku hunza a tiko legi a nga hanya ka gona. Kota wanuna wa moya, Mosi i wa kholwa ka “loyi a nga woniwiko,” ku nga Jehova, ni ka kutatiseka ka zitsumbiso zakwe. — Maheb. 11:27.

3. Hi zihi a ziwutiso zinharu zi to hlamuliwa ka nzima leyi?

³ Hinawu ha zi lava ku wona zo hunza lezi zi woniwako hi mahlo ya hina ya xiviri. Hi fanele kuva “lava va nga ni kukholwa.” (Maheb. 10:38, 39) Kasi zi hi vuna ku tiyisa kukholwa ka hina, a hi hloleni lezi zi nga tsaliwa xungetano hi Mosi ka Maheberu 11:24-26. Na hi kari hi maha lezo, a hi laveni a mihlamulo ya ziwutiso lezi: Xana a kukholwa ku mu kucisile kuyini Mosi lezaku a ala kunavela ka nyama? Laha a nga rukiwa, xana a kukholwa ku mu vunisile kuyini lezaku a tsakela a malungelo yakwe ya ntiro? Hikuyini Mosi a nga “langutela a nchachazelo”?

I LO ALA KUNAVELA KA NYAMA

4. Xana Mosi i wa alakanya yini xungetano hi “litsako la kuonha”?

⁴ Hi mahlo ya kukholwa, Mosi i wa zi tiva lezaku a “litsako la kuonha” li wa hi la xikhatanyana. Za koteka ku ngha a vokari va alakanyile lezaku hambu lezi Gipite gi nga hi tiko ga wukhozeli ga zifananiso ni wungoma, gi wa zile giva mufumo wa misava yontlhe kuveni a vanhu va Jehova va wa xanisiwa kota tikhumbi! Hambulezo, Mosi i wa zi tiva lezaku Nungungulu i wa ta cica mhaka leyo. Hambu lezi a vanhu va lunya va nga wonekisa ku khwatsi va humelela, Mosi i lo kholwa lezaku a wubihi gi wa ta mbhela. Kota mbhanzu wa lezo, a nga phasiwangi hi “litsako la kuonha ka xikhatanyana.”

5. Xini xi to hi vuna a ku ala a “litsako la kuonha ka xikhatanyana”?

⁵ U nga alisa kuyini a “litsako la kuonha ka xikhatanyana”? U nga rivali lezaku a litsako la kuonha nja xikhatanyana. Hi mahlo ya kukholwa, wona lezaku “a tiko ga hunza, ni kunavela ka gona.” (1 Joh. 2:15-17) Ehleketa hi wumanziko ga vaonhi va nga ti soliko. Va ‘matshanwini ya kuretemuka; va ta lobyiswa hi xitshuketi!’ (Tis. 73:18, 19) A xikhati lexi u ringwako ku maha za kubiha, ti wutisi lezi: ‘Xana nzi lava ku va munhu wa kuyini xikhatini xi tako ke?’

6. (a) Hikuyini Mosi a nga ala “ku vitanwa aku i n’wana nwaFaro”? (b) Hikuyini u alakanyako lezaku Mosi i mahile a xiboho xa xi nene?

⁶ A kukholwa ka Mosi konawu ku mu vunile ku hlawula ntiro wutomini gakwe. “Hi kukholwa Mosi loku a kulile, i lo ala ku vitanwa aku i n’wana nwaFaro.” (Maheb. 11:24) Mosi a nga alakanyangi lezaku i wa ta tirela Nungungulu kota xiro xa ngango wa wuhosi zonake a tirisa xikhundla xakwe kasi ku vuna a vamakabye vakwe va vaIsraeli. Wutshanwini ga lezo, Mosi i lo ti yimisela ku ranza Jehova hi mbilu yakwe yontlhe, muhefemulo wakwe wontlhe ni ntamu wakwe wontlhe. (Deut. 6:5) A xiboho xa Mosi xi mu ponisile ka kukarateka kunyingi. A kutala ka titshomba ta Gipite leti a nga ti tsika zalezo ti lo phangiwa hi vaIsraeli! (Ekso. 12:35, 36) Faro i lo wisiwa tingana a tlhela a dawa. (Tis. 136:15) A ku hambana ni lezo, Mosi i lo pona a tlhela a tirisiwa hi Nungungulu kasi ku rangela a tiko gontlhe handle ko djusiwa hi nchumu. I wa hanyela xo xi tiva.

7. (a) Hi kuwula ka Mateu 6:19-21, hikuyini hi faneleko ku wona zilo za le kule? (b) Hlawutela a tshango gi dlunyatisako a kuhambana ku nga kona xikari ka titshomba ta nyama ni titshomba ta moya.

⁷ Loku u hi nanza ga Jehova ga ha hiko jaha, xana a kukholwa ku nga ku vunisa kuyini lezaku u hlawula ntiro? Wutlhari a ku maha makungo xungetano hi xikhati xi tako. Kanilezi, xana a ku kholwa zitsumbiso za Nungungulu zi ta ku susumeta ku veketela a titshomba ta xikhatanyana kutani ta pinzukelwa ke? (Gonza Mateu 6:19-21.) A mhaka leyi yi kumene ni mukini wa nduma a vitwako Sophie. I wa nyikilwe mali ya ku engetela zigonzo zakwe za kukina ni lezaku i wa navela xikhundla xo tlakuka xikari ka tikoponi ta makinela lawo tikweni gontlhe ga Estados Unidos. Sophie i ngalo: “Zi wa tsakisa nguvu ku khuzelwa. Nzi wa pala vontlhe a vanghana va mina. Kanilezi nzi wa nga hi na litsako.” Zonake Sophie i lo hlalela a vidiyu Os Jovens Perguntam  —  O Que Fazer da Minha Vida? I ngalo: “Nzi lo wona lezaku a tiko gi wa nzi nyikile nduma ni ku khozelwa hi lava va nga hlamaliswa hi zimaho za mina. Lezo zi wa nzi valela a ku khozela Jehova hi mbilu ya mina yontlhe. Nzi lo khongela hi kutikisa ka Jehova zonake nzi tsika ntiro wa mina wa kukina.” Xana i ti zwisa kuyini hi xiboho xakwe? I ngalo: “A nzi naveli nchumu ka wutomi ga mina ga kale. Inyamutlha, nzi tsakile nguvu. Nzi phayona ni nuna wa mina. A hi na nduma, niku hi na ni titshomba ti tsongwani nguvu. Kanilezi hi na Jehova, zigonzani za Biblia, ni mixuvo ya moya. A nzi ti layi ne ni kutsongwani.”

8. Wusungukati muni ga Biblia gi nga vunako muswa lezaku a tiva xo maha hi wutomi gakwe?

⁸ Jehova wa zi tiva lezi zi nga zi nene nguvu ka wena. Mosi i te ngalo: “Jehova Nungungulu wa wena i lava yini ka wena ke? A hi lezaku u mu chava Jehova Nungungulu wa wena, u famba hi tontlhe tindlela takwe, u mu ranza, u tirela Jehova Nungungulu wa wena hi mbilu yontlhe ya wena, ni muhefemulo wontlhe wa wena; na u kari u hlayisa milayo ya Jehova ni zileletelo zakwe, lezi nzi ku leletelako zona nyamutlha, kasi u fela ku tshameka ke?” (Deut. 10:12, 13) Na wa ha hi muswa, hlawula ntiro lowu wu to ku vuna ku ranza Jehova ni ku mu tirela “hi mbilu yontlhe ya wena, ni muhefemulo wontlhe wa wena.” Loku u maha lezo, tiyiseka lezaku a ntiro lowo wu ta ‘ku maha u tshameka.’

I LO NYIKA NGUVU LISIMA A NTIRO WAKWE KA NUNGUNGULU

9. Tlhamusela aku hikuyini Mosi kuzilava zi mu karateleko a ku tatisa xiavelo xakwe.

⁹ Mosi “i lo alakanya lezaku a kurukwa ka Kristu i pfuno wa hombe ku hunza a kufuma ka le Gipite.” (Maheb. 11:26) Mosi i lo nyikwa ntiro kota “Kristu,” kutani “Loyi a Totilweko,” zi wulako lezaku i wa hlawulilwe hi Jehova kasi ku humesa vaIsraeli hi Gipite. Mosi i wa zi tiva lezaku a ku tatisa xiavelo lexo zi wa ta karata, hambu kuva ‘xiruko.’ A muIsraeli wo kari i wa sina a mu tseketsele ni ku mu monya aku: “Himani a ku vekileko akuva hosi ni mulamuli xikari ka hina?” (Ekso. 2:13, 14) Anzhako ka xikhati, Mosi i lo wutisa Jehova aku: “Faro i ta nzi ingisa hikuyini . . . ke?” (Ekso. 6:12) Kasi ku ti longisela ni ku yimisana ni kurukwa, Mosi i lo tivisa Jehova a kuchava ni kukarateka kakwe. Xana Jehova i mu vunisile kuyini Mosi lezaku a tatisa xiavelo xakwe xo karata?

10. Xana Jehova i mu hlomisisile kuyini Mosi lezaku a tatisa xiavelo xakwe?

¹⁰ A xo ranga, Jehova i lo tiyisa Mosi aku: “Nzi tava zinwe na wena.” (Ekso. 3:12) Xa wumbiri, Jehova i lo mu nyika kutsumba hi ku mu byela a tlhamuselo wo kari wa vito gakwe aku: ‘Nzi Tava Loyi Nzi Ta Nga Hlawula A Kuva Yena.’a (Ekso. 3:14) Xa wunharu, i lo nyika Mosi a ntamu wa ku maha zihlamaliso, lowu wu nga komba lezaku Mosi hakunene i wa rumilwe hi Nungungulu. (Ekso. 4:2-5) Xa wumune, Jehova i lo nyika Mosi a mutiri-kulobye ni muwulawuleli, ku nga Aroni, kasi ku mu vuna a ku tatisa xiavelo xakwe. (Ekso. 4:14-16) Kala kugumeseni ka wutomi gakwe, Mosi i wa nga kanakani ne ni kutsongwani lezaku Nungungulu wa hlomisa a malanza yakwe lezaku ma tatisa ni xihi xiavelo a ma nyikako laha ka kuza a byela Joxua, a mutlhatami wakwe, hi kutsumba kontlhe aku: “Jehova i ta famba mahlweni ka wena, ava zinwe na wena; cima a nga ta ku tsika, hambu ni ku ku siya; hikwalaho u nga chavi u mbhela ntamu.” — Deut. 31:8.

11. Hikuyini Mosi a nga nyika nguvu lisima a xiavelo xakwe?

¹¹ Hi ku vuniwa hi Jehova, Mosi i wa nyika nguvu lisima a xiavelo xakwe xo karata nguvu, a xi wona kota xa “hombe ku hunza a kufuma ka le Gipite.” Kasi a ku tirela Faro zi wova yini loku zi ecanyiswa ni ku tirela Nungungulu wa Ntamu-wontlhe ke? Zi wova yini a kuva hosana ya Gipite loku zi ecanyiswa ni kuva “Kristu,” kutani kuva loyi a totilweko wa Jehova? Mosi i chachazelwe hi kota ya matshamela yakwe ya ma nene. I lo ti buza hi kuzwanana ko hlawuleka na Jehova, loyi a mu vunileko ku maha “mitiro yontlhe leyi yi chavekako” a xikhati lexi a nga rangela vaIsraeli vaya Tikweni ga Xitsumbiso. — Deut. 34:10-12.

12. Malungelo muni ma tako hi ka Jehova lawa hi faneleko ku ma nyika lisima?

¹² Hinawu hi nyikilwe ntiro. Hi ku tirisa N’wana wakwe, Jehova i hi nyikile ntiro wa ku xumayela, kota lezi a nga mahela mupostoli Paule ni vanwani. (Gonza 1 Timote 1:12-14.) Hina hontlhe hi na ni lungelo ga ku huwelela mahungu yo saseka. (Mat. 24:14; 28:19, 20) A vokari vatiri va xikhati xontlhe. A vamakabye va xinuna vo buva va bapatizilweko va tirela vanwani lomu bandleni kota malanza ya wutireli ni madota. Hambulezo, a ngango wa wena wu nga kholwiko ni vanwani va nga ku wutisa hi lisima la malungelo lawo hambu ku ku tseketsela hi kutikarata ka wena. (Mat. 10:34-37) Loku voza va ku mbheta ntamu, u nga ha sangula ku ti wutisa lezaku xana a kutikarata ka mina ku na ni bhinzu kutani ku xana nzi ta zi kota a ku tatisa xiavelo xa mina hakunene. Loku zi ku humelela, xana a ku kholwa ku nga ku vunisa kuyini lezaku u timisela ke?

13. Xana Jehova i hi hlomisisa kuyini kasi hi tatisa a ziavelo za hina za moya?

¹³ Khongela ka Jehova hi kukholwa lezaku a ku seketela. Mu tivise a kuchava ni kukarateka ka wena. Phela hi Jehova a ku nyikileko ntiro lowo, niku i ta ku vuna lezaku u wu tatisa. Hi ndlela muni? Khwatsi hi lezi a vunisileko zona Mosi. A xo sangula, Jehova wa ku tiyisekisa aku: “Nzi ta ku tiyisa, nzi ku vunetela; nzi ta ku seketela hi canja ga mina ga xinene ga kululama.” (Isa. 41:10) Xa wumbiri, i ku alakanyisa lezaku a zitsumbiso zakwe zi tsumbekile aku: “Nzi zi wulile, nzi ta zi maha zi tatiseka; lezi nzi zi alakanyileko nzi ta zi maha.” (Isa. 46:11) Xa wunharu, Jehova i ku nyika “ntamu lowu wa hombe” kasi u tatisa wutireli ga wena. (2 Kor. 4:7) Xa wumune, kasi a ku vuna ku timisela xiavelweni xa wena, a Dadani wa hina wo khatala i ku nyika vamakabye misaveni yontlhe va vakhozeli va lisine lava va simamako ‘ku tiyisana ni ku akana.’ (1 Tes. 5:11) Laha Jehova a ku hlomisako lezaku u tatisa ziavelo za wena, a kukholwa ka wena ha yena ku ta kula ni lezaku u ta zi wona ku a malungelo lawa u nga nawo ntirweni wakwe nja hombe a ku hunza ni tihi titshomba ta laha misaveni.

“I WA LANGUTELA A NCHACHAZELO”

14. Hikuyini Mosi a nga tiyiseka lezaku i wa ta chachazelwa?

¹⁴ Mosi “i wa langutela a nchachazelo.” (Maheb. 11:26) Ina, Mosi i lo tsika wutivi gakwe xungetano hi za manziko gi lota a maalakanyo yakwe hambu lezi a wutivi lego gi nga hi gi tsongwani xikhatini lexo. A ku fana ni kokwani wakwe Abrahama, Mosi i wa nga kanakani lezaku Jehova wa zi kota ku vuxa vafileko. (Luka 20:37, 38; Maheb. 11:17-19) A xitsumbiso xa makatekwa lawa ma nga hata xi vunile Mosi a ku nga woni a 40 wa malembe lawa a nga ma mbheta kota mutsutsumi ni 40 wa malembe lawa a nga ma mbheta xiwuleni kota ku xakela wutomi. Hambu lezi a nga kala a nga tivi zontlhe xungetano hi kutatiseka ka zitsumbiso za Nungungulu, a mahlo yakwe ya kukholwa ma zi kotile ku wona a nchachazelo wu nga wonekiko.

15, 16. (a) Hikuyini hi faneleko ku veka kupima ka nchachazelo wa hina? (b) Makatekwa muni ma to tiswa hi Mufumo wa Nungungulu lawa u ma donelako mari?

¹⁵ Xana wa “langutela a nchachazelo” wa wena ke? A ku fana na Mosi, hinawu a hi se zi tiva zontlhe xungetano hi zitsumbiso za Nungungulu. Hi xikombiso, a hi “zi tivi lezaku xi tava xikhati muni” laha a kuxaniseka ka hombe ku to chikela. (Mar. 13:32, 33) Hambulezo, hi tiva zotala nguvu xungetano hi Paradise gi tako a ku hunza Mosi. Hambu lezi hi nga tiviko zontlhe, hi na ni zitsumbiso za Nungungulu zo enela xungetano hi wutomi Mufunweni wa Nungungulu za kuva hi zi “langutela.” A ku wona misava yiswa hi mahlo ya maalakanyo zi ta hi susumeta ku lava Mufumo kuranga. Hi ndlela muni? Hi nga ehleketa hi mhaka leyi: U wa ta xava yindlu loku u wo tiva zitsongwani nguvu ha yona? Ne ni kuvala! Hi kufanana, hi wa nga ta xakela wutomi ga hina hi ku hlongolisela zitsumbiso zi nga nyawuliko. Hi kukholwa, hi fanele ku wona ziku dlunya lezi a wutomi legi ga ha tako gi tova zona Mufunweni wa Nungungulu.

¹⁶ Kasi ku lota maalakanyo ya wena lezaku ma wona a Mufumo wa Nungungulu, ti alakanyele ku ngha u hanya Paradiseni. Tirisa maalakanyo ya wena. Hi xikombiso, a xikhati lexi u gonzako hi wutomi ga vanhu va kumbukiwako ka Biblia va hanyileko mahlweni ka nguva ya wuKristu, alakanyela lezi u ta nga va wutisa a xikhati lexi va to vuxiwa. Alakanyela kambe hi lezi kuzilava va to ku wutisa xungetano hi wutomi ga wena masikwini ya kugumesa. Zama kuzwa litsako leli u tova nalo hi ku tlhangana ni vakokwani va wena va kaleloko ni ku va gonzisa xungetano hi zontlhe lezi Nungungulu a va maheleko. Ti karatele a ku wona lezi u to tsakisa zona laha u to tiva a zihari zo tala za khwati hi ku zi wona na zi ti hanyela kuruleni. Ehleketa kambe hi lezi u toya u tshinelisa zona ka Jehova a xikhati lexi u kongomako kumbheleleni.

17. Xana a ku wona nchachazelo wa hina hi mahlo ya maalakanyo zi hi vunisa kuyini?

¹⁷ A ku wu wona ziku dlunya a nchachazelo wa hina hi mahlo ya maalakanyo zi hi vuna kuya mahlweni, kuva ni litsako, ni ku ti mahela ziboho zi seketelweko ka wumanziko ga hina go tiya ni ga pinzukelwa. Paule i lo tsalela maKristu ma totilweko aku: “Loku hi tsumba lezi hi nga zi woniko, zonake ha zi lavelela hi kuhonisela.” (Rom. 8:25) A magezu lawo ma tira kambe ka maKristu wontlhe ma nga ni kutsumba ka wutomi ga pinzukelwa. Hambu lezi hi kalako hi nga se amukela a nchachazelo wa hina, a kukholwa ka hina ku tiyile nguvu laha ka kuza hi simama ku rinzela ku nyikiwa a nchachazelo hi lihlaza-mbilu. A ku fana na Mosi a hi woni ni lembe ni ginwe ntirweni wa Jehova kota ku lahla xikhati. Wutshanwini ga lezo, ha tiyiseka lezaku “a zilo zi woniwako za xikhati lexi ntsena, kanilezi a zilo zi nga woniwiko za kupinzukela.” — Gonza 2 Va Le Korinte 4:16-18.

18, 19. (a) Hikuyini hi faneleko kulwa kasi hi hlayisa kukholwa ka hina? (b) Hi ta wulawula hi yini ka nzima yi lanzelako?

¹⁸ A kukholwa ku hi maha hi wona a ‘xikombiso xo dlunyateka xa zilo za lisine zi kalako zi nga se woniwa.’ (Maheb. 11:1) A munhu wa nyama a nga li woni a lisima la ku tirela Jehova. Ka munhu loye, a titshomba ta moya “mbupumbu.” (1 Kor. 2:14) Hambulezo, hi rinzela ku ti buza hi wutomi ga pinzukelwa ni ku wona a vafileko na va vuxiwa, ku nga zilo zi nga woniwiko hi tiko. Khwatsi hi titlhari ta filozofia ta le masikwini ya Paule leti ti nga mu vitana ku “mubyabyatsi” a nga tiviko nchumu, a kutala ka vanhu nyamutlha va alakanya lezaku a kutsumba loku hi ku xumayelako i karingani. — Miti. 17:18.

¹⁹ Kota lezi hi ranzelweko hi tiko gi nga kholwiko, hi fanele kulwa kasi hi hlayisa kukholwa ka hina. Khongotela Jehova lezaku “a kukholwa ka wena ku nga hluleki.” (Luka 22:32) Ngha a mahlo ya wena ma tshama na ma hanyanya kasi u wona a mihanzu ya xionho, lisima la ku tirela Jehova li nga hiko na kuecanyiswa, ni kutsumba ka wena ka wutomi ga pinzukelwa. Hambulezo, a kukholwa ka Mosi ku mu vunile ku wona kule a ku hunza zilo lezo. Ka nzima yi lanzelako, hi ta kambisisa lezi a kukholwa ku mu vunisileko zona Mosi a ku wona “loyi a nga woniwiko.” — Maheb. 11:27.