Jehovha i hi laya hi ku hi randza

1. A Bhibhiliya gi ku tlhamuselisa kuyini a kulaya?

U ALAKANYA yini loku uzwa a gezu “kulaya”? A vanhu vo tala va pimisa ku tsayisa. Kanilezvi a ku laya zvi wula zvo hundza lezvo. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a ku layiwa zva hi vhuna niku a zvikhati zvin’wani ku kumbukiwa zvin’we ni wutivi, wutlhari, lirandzo, ni wutomi. (Mavingu 1:2-7; 4:11-13) Hikuyini? Hi ku loku Nungungulu a hi laya, zvi komba lezvaku wa hi randza niku i lava lezvaku hi hanya kala kupindzuka. (Mahebheru 12:6) Hambu lezvi a zvikhati zvin’wani a kulaya ka Nungungulu ku patsako ku tsayisa, a nga tsayisi hi ndlela ya xapi kutani ya tihanyi. Hi lisine, a gezu “kulaya” gi patsa ku gondzisa, a ku fana ni mupswali a gondzisako n’wana wakwe.

2, 3. A ku laya zvi patsa ku gondzisa ni ku tsayisa hi ndlela muni? (Wona mufota laha hehla.)

² Hi nga ehleketa hi cikombiso leci. A mufanyana wo kari waku hi Zeka i wa kari a bela bhola lomu ndlwini. A mamani wakwe aku: “Zeka, u nga beli bhola lomu ndlwini u nga daya zvibya!” Kanilezvi, Zeka a nga ingisangi. I simamile a bela bhola, yi si yaba a vhazu ya citsangi yi pandzeka! Zvini a nga maha a mamani wakwe kasi ku mu laya? I no mu gondzisa hi ku mu tlhamusela ku hikuyini lezvi a nga maha zvi nga bihile. I mahile lezvo kasi ku mu komba lezvaku zvi nene a ku ingisa vapswali vakwe niku a milayo yabye ya laveka niku yi nene. Kasi a nga ha phindi kambe, a mamani wakwe i zvi wonile zvi hi chukwana ku mu tsayisa hi ku mu tekela bhola yakwe hi cikhati co kari. Lezvo a zvi mu tsakisangi Zeka. Kanilezvi zvi mu vhunile ku wona lezvaku loku a nga ingisi vapswali vakwe i ta tshovela mihandzu yo bava.

³ Kota maKristu, hi vanhu va wumbako ngango wa Nungungulu. (1 Timote 3:15) A Papayi wa hina, Jehovha, i na ni fanelo ya ku boha ku lezvi zvi nene niku lezvi zvi bihile a tlhela a hi kawuka loku hi nga mu ingisi. Loku hi maha zvilo zva hava, a kulaya ka Jehovha ka lirandzo ku nga hi vhuna ku alakanya a lisima la ku mu ingisa. (Va Le Galatiya 6:7) Nungungulu wa hi randza nguvhu niku a nga lavi lezvaku hi xaniseka. — 1 Pedro 5:6, 7.

4. a) Jehovha i lava ku hi va gondzisisa kuyini van’wani? b) Zvini hi to wulawula hi zvona ka ndzima leyi?

⁴ Loku hi laya hi ku tirisa Bhibhiliya, hi nga vhuna n’wanana kutani cigondzani ca Bhibhiliya lezvaku civa mulandzeli wa Kristu. Hi tirisa Bhibhiliya kasi ku gondzisa mahanyela ya ma nene a zvigondzani zva hina hi tlhela hi zvi vhuna ku zwisisa ni ku ‘ingisa zvontlhe lezvi Jesu a hi layileko zvona.’ (Matewu 28:19, 20; 2 Timote 3:16) Hi zvalezvo Jehovha a lavako lezvaku va gondzisiswa zvona kasi vonawu va zvi kota ku vhuna van’wani lezvaku va maha valandzeli va Kristu. (Gondza Titusi 2:11-14.) Zvalezvi a hi bhuleni hi zviwutiso zvinharu zva lisima: 1) A kulaya ka Nungungulu ku kombisisa kuyini lezvaku wa hi randza? 2) Hi gondza yini ka zvikombiso zva vanhu va nga layiwa hi Nungungulu? 3) Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jehovha na Jesu loku hi laya van’wani?

NUNGUNGULU I LAYA HI LIRANDZO

5. A kulaya ka Jehovha ku kombisa kuyini lezvaku wa hi randza?

⁵ Jehovha i hi kawuka a tlhela a hi gondzisa hi kota ya lezvi a hi randzako. I lava lezvaku hi zwanana naye hi tlhela hi hanya kala kupindzuka. (1 Johani 4:16) A nga tshuki a hi ruka kutani ku hi maha hi tizwa na hi nga vhuni nchumu. (Mavingu 12:18) Kanilezvi i veka kupima ka matshamela ya hina ya ma nene niku wa hi tsika hi ti hlawulela ha hoce lezvi hi zvi lavako. Wa li wona lirandzo la Jehovha ka kulaya loku hi ku kumako lomu ka Bhibhiliya, ka mabhuku ya hina, ka vapswali va hina kutani ka madhota? Hi lisine, loku a madhota ma zama ku hi kawuka hi ndlela ya kurula ni ya lirandzo, kuzvilava na hi nga zvi poli ku ci kona hi phazamako, mo pimanyisa lirandzo leli Jehovha a nga nalo hi hina. — Va Le Galatiya 6:1.

6. Hikuyini a kulaya ka Nungungulu ku kombisako lirandzo hambu loku zvi lava ku a munhu a luza malungelo yo kari lomu bandleni?

⁶ A zvikhati zvin’wani a ku laya a zvi nyimi laha ka ku nyika wusungukati basi. Loku a munhu a maha ciwonho ca hombe, a nga ha ringanelwi hi ku maha mitiro yo kari laha bandleni. Kanilezvi, hambu ka ciyimo leco, ca ha hi cikombiso caku Jehovha wa mu randza. Hi cikombiso, lezvo zvi nga mu vhuna ku wona lisima la ku ti nyika cikhati co enela ca ku gondza Bhibhiliya, a ehleketa hi lezvi a gondzako, ni ku khongela. A ku maha lezvo zvi ta mu vhuna ku tiyisa kuzwanana kakwe na Jehovha. (Lisimu 19:7) Hi kufamba ka cikhati, a nga tshuka a tlheliselwa malungelo lawa a nga ma luza. Hambu loku a munhu a susiwa bandleni, zvonawu zvi kombisa lirandzo la Jehovha hakuva zvi vhikela bandla ka kucetelo wa hava. (1 Va Le Korinte 5:6, 7, 11) Niku kota lezvi Jehovha a layako hi kululama contlhe cikhati, lezvo zvi vhuna muwonhi lezvaku a zwisisa a kukula ka ciwonho cakwe. Lezvo zvi nga mu maha a ti sola. — Mitiro 3:19.

LOKU JEHOVHA A HI LAYA, HA VHUNEKA

7. Xebna i wa hi mani, niku i tshamela muni ga hava a nga hi nago?

⁷ Kasi ku zwisisa lisima la kulaya, a hi wulawuleni hi vanhu vambiri va kawukilweko hi Jehovha. A wo sangula hi Xebna, a nga muIzrayeli a hanyileko cikhatini ca Hosi Hezekiya. A wa wumbiri hi Graham, a nga makabye wa masikwini ya hina. Xebna i wa hi ‘muhlayisi wa yindlu ya wukosi’, leyi kuzvilava yi nga hi ya Hosi Hezekiya, niku i wa hi hosana. (Isaya 22:15) Kanilezvi Xebna i sangulile kuva ni matshandza, a lava ku komba van’wani lezvaku wa lisima. I zile a ti mahela cilahla co dhura a tlhela a famba hi “tikareta . . . to saseka”. — Isaya 22:16-18.

8. Jehovha i mu kawukisile kuyini Xebna, niku give gihi wuyelo ga kona?

⁸ Kota lezvi Xebna a nga zama ku ti lavela wudzundzo, Nungungulu i tekile ntiro wakwe a nyika Eliyakimu. (Isaya 22:19-21) Lezvo zvi mahekile a cikhati leci Senakeribhe, a Hosi ya le Asiriya, a nga vhukela a tiko ga Jerusalema. Hi ndzhako ka cikhati Senakeribhe i rumele ntlawa wa tinduna ni butho ga hombe ga masochwa kasi ku ya chavisela vaJudha ni ku maha lezvaku Hosi Hezekiya a ti nyikela ha yece. (2 Tihosi 18:17-25) Hezekiya i rumele Eliyakimu ni vavanuna van’wani va vambiri kasi va ya tlhangana ni tinduna leto. A mun’we wa vavanuna lavo hi Xebna, loyi makunu a nga hi matsalani. Zvi wonekisa ku khwatsi Xebna i wa gondzile kuva munhu wo ti koramisa wutshan’wini ga ku swireka kutani ku ti tsetsatsetsa. I vhumele ku amukela a ntiro wa lahasana. A hi woneni zvilo zvinharu hi zvi gondzako ka lezvi zvi humeleleko Xebna.

9-11. a) Zvigondzo muni zva lisima hi zvi kumako ka Xebna? b) U ti zwisa kuyini hi lezvi Jehovha a nga mu khomisa zvona Xebna?

⁹ Co sangula, a kuva Xebna a luzile ntiro wakwe zvi hi alakanyisa lezvaku “a matshandza ma rangela kulova”. (Mavingu 16:18) Loku hi hi ni malungelo yo hlawuleka lomu bandleni, a van’wani va nga ha alakanya lezvaku hi va lisima. Loku lezvo zvi maheka, xana hi ta simama hi ti koramisa? Hi ta alakanya lezvaku gontlhe wutlhari ni zvilo zva zvi nene lezvi hi mahako hi zvi maha hi ku vhuniwa hi Jehovha ke? (1 Va Le Korinte 4:7) Mupostoli Pawule i tlharihisile aku: ‘Ndza laya mun’we ni mun’wani a nga cikari ka n’wina, lezvaku a nga dzuki a ti alakanyela hi ku hundza fanelo.’ — Va Le Roma 12:3.

¹⁰ Ca wumbiri, a magezu ya ntamu lawa Jehovha a nga mu kawuka hi wona Xebna, kuzvilava ma komba ku i wa kholwa lezvaku a nga zvi kota ku cica. (Mavingu 3:11, 12) Lava va luzileko malungelo yo hlawuleka va nga gondza cokari ka mhaka leyo. Wutshan’wini ga ku swireka kutani ku zangara, va nga simama va tirela Jehovha hi ntamu wabye wontlhe. Va nga hlawula ku wona kulayiwa loko kota cikombiso ca lirandzo la Jehovha. Alakanya lezvaku a Papayi wa hina i ta va chachazela lava va simamako ku ti koramisa. (Gondza 1 Pedro 5:6, 7.) A kulaya ka Jehovha ka lirandzo ku nga hi vhuna loku hi ti koramisa ni ku olova a ku fana ni wumba.

¹¹ Ca wunharu, hi kuma cigondzo ca lisima nguvhu ka lezvi Jehovha a nga mu khomisa zvona Xebna. Hambu lezvi a ndlela leyi Jehovha a layako hi yona yi komba ku wa ci venga ciwonho, yi tlhela yi komba lezvaku wa va randza lava va wonhileko. I ti karatela ku wona zva zvi nene ka vanhu. Loku u hi mupswali kutani dhota, u ta pimanyisa a malayela ya Jehovha ke? — Judha 22, 23.

12-14. a) Zvini lezvi a vokari lomu bandleni va mahako loku va layiwa hi Jehovha? b) A Mhaka ya Nungungulu yi vhunisile kuyini a makabye wo kari lezvaku a cica kupima kakwe, niku give gihi wuyelo ga kona?

¹² A co biha hi ku a vokari loku va layiwa va bayiseka nguvhu laha ka kuza va fularela Jehovha ni bandla. (Mahebheru 3:12, 13) Xana lezvo zvi wula ku a ka hi na ndlela ya ku va vhuna? Ahihi! Wona cikombiso ca Graham, a nga susilwe bandleni. A cikhati a nga wuyela, i gumile a nyima ku chumayela ni kuya mitlhanganweni. A dhota go kari gi no ti karatela ku maha wunghana naye. Hi kugumesa, Graham i kombele dhota lego lezvaku gi mu fambisela cigondzo ca Bhibhiliya.

¹³ A dhota lego gi wula lezvi: “Graham i wa hi ni matshandza. I wa solasola madhota lawa ma nga xuxa mhaka yakwe a cikhati a nga susiwa bandleni. Hikwalaho, ka makhatana ma nga landzela, hi bhulile hi mavhesi ma wulawulako hi matshandza ni wuyelo ga wona. Graham i no sangula ku ti hlola khwatsi hi ku tirisa Mhaka ya Nungungulu, niku lezvi a nga zvi wona a zvi mu tsakisangi! Lezvo zvi mu vhunile nguvhu. A cikhati a nga zwisisa lezvaku a matshandza ma wa mu vhalile mahlo a tlhela a tiva lezvaku a ku solasola ci wa hi cona cikarato cakwe, i no tekela ku cica kwalaho. I sangulile kuya mitlhanganweni, a gondza Bhibhiliya hi kuhiseka, a tlhela a maha mukhongelo siku ni siku. I tlhelile a sangula ku maha ntiro wakwe wa kuva hloko ya ngango hi tlhelo ga moya. A sati wakwe ni vanana a va no ku tsaka.” — Luka 6:41, 42; Jakobe 1:23-25.

¹⁴ A dhota lego gi tlhela giku: “Ka siku go kari, Graham i wulile zvilo zvi nga ndzi khumba mbilu. I te: ‘Ndzi na ni malembe na ndzi tiva lisine, niku ndzi tlhelile ndzi tira kota phayona. Kanilezvi zvezvi hi kona ka ku ndzi nga wula ku ndza mu randza Jehovha.’” Na zvi nga seya kule, Graham i no nyikiwa ntiro wa ku khatalela mimikro mitlhanganweni ya bandla niku i xalele nguvhu hi ntiro lowo. A dhota lego gi te: “A cikombiso cakwe ci ndzi gondzisile lezvaku loku munhu a ti koramisa a vhumela ku layiwa hi Nungungulu, a makatekwa moya hi kuna!”

PIMANYISA NUNGUNGULU NA KRISTU LOKU U LAYA VAN’WANI

15. Zvini hi faneleko ku maha kasi a kulaya ka hina ku pswala mihandzu?

¹⁵ Kasi kuva mugondzisi wa mu nene, a munhu i fanele kuva mugondzi wa mu nene. (1 Timote 4:15, 16) Hi ndlela yo fana, loku u hi munhu a tirisiwako hi Jehovha kasi ku laya van’wani, u fanele ku simama u ti koramisa, u tsika Jehovha a ku rangela wutomini ga wena. Loku a van’wani va wona lezvaku u munhu wo ti koramisa, va ta ku komba cichavo niku zvi ta va olovela ku vhumela wusungukati ga wena. Mhakeni leyi, hi nga gondza ka cikombiso ca Jesu.

16. Hi gondza yini ka Jesu xungetano hi ku laya ni ku gondzisa hi ndlela yi vhunako?

¹⁶ Jesu i wa ingisa Papayi wakwe hambu loku zvi karata nguvhu. (Matewu 26:39) I alakanyisile vaingiseli vakwe kambe lezvaku a tigondzo takwe ni wutlhari gakwe zvi wata hi ka Papayi wakwe. (Johani 5:19, 30) A ku ti koramisa ni ku ingisa zvi mu vhunile ku ava mugondzisi wo zwela wusiwana. A vanhu va timbilu ti nene va wa zvi randza ku tshama naye. (Gondza Luka 4:22.) A magezu yakwe ya ma nene ma wa tiyisa lava va nga hi ni gome. (Matewu 12:20) I wa kawuka vapostoli vakwe hi ndlela ya lirandzo hambu lomu zvi nga ringana ku a va zangarela hi lezvi va nga tshamela ku kanetisana xungetano hi loyi a nga wa hombe cikari kabye. — Marku 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Matshamela muni ma to vhuna madhota a ku khatalela khwatsi a bandla?

¹⁷ Khati ni khati a madhota ma layako munhu hi ku tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, ma fanele ku pimanyisa Kristu. Loku ma maha lezvo, ma ta komba lezvaku ma lava ku rangelwa hi Nungungulu ni N’wana wakwe. Mupostoli Pedro i te: ‘Risani a ntlhambi wa Nungungulu lowu mu nga nawo, mu nga wu hlayisi hi kukurumetwa kanilezvi hi ku zvi randza; na ku nga hi ku tirela bhindzu, kanilezvi hi matsenya; na ku nga hi ku khwatsi mu tihosi hehla ka zvipandze lezvi mu avelweko zvona, kanilezvi mu maha zvikombiso ka ntlhambi.’ (1 Pedro 5:2-4) A madhota lawa ma ti vekako hasi ka Nungungulu ni ka Kristu ma ta vhuneka ku tlhela ku vhuneka lava ma va khatalelako. — Isaya 32:1, 2, 17, 18.

18. a) Zvini lezvi Jehovha a zvi rindzelako ka vapswali? b) Nungungulu i va vhunisa kuyini vapswali?

¹⁸ Ahati laha ngangweni ke? Jehovha i byela tihloko ta mingango aku: ‘Mu nga zangarisi a vana va n’wina; kanilezvi va wundleni hi kululeka ni kulaya ka Hosi.’ (Va Le Efesusi 6:4) Xana a ku laya ni ku gondzisa zva laveka hakunene? Ka Mavingu 19:18, hi gondza lezvi: ‘Laya a n’wana wa wena na ka ha hi kona kutsumba.’ Jehovha i nyika vapswali a ntiro wa ku laya vana vabye. Loku va nga mahi lezvo, va ta ti hlamulela kakwe! (1 Samuweli 3:12-14) Kanilezvi loku va tsumba Mhaka yakwe ni moya wakwe wa ku basa va tlhela va kombela civhuno hi mukhongelo, Jehovha wa va nyika a wutlhari ni ntamu lowu wu lavekako. — Gondza Jakobe 1:5.

HI GONDZA KU HANYA KURULENI KALA KUPINDZUKA

19, 20. a) Makatekwa muni hi ma kumako loku hi vhumela ku layiwa hi Nungungulu? b) Zvini hi to wulawula hi zvona ka ndzima yi landzelako?

¹⁹ Loku hi vhumela ku layiwa hi Nungungulu hi tlhela hi pimanyisa lezvi Jehovha na Jesu va hi layisako zvona, hi ta kuma makatekwa ya talela ga cima! A mingango ya hina ni mabandla zvi tava ni kurula ka hombe niku vontlhe va ta ti wona na va randziwa, na va hi va lisima, ni ku hlayiseka. Lawo masemanyana ntsena ya kurula ni litsako hi to li kuma cikhatini ci tako. (Lisimu 72:7) A kulaya ka Jehovha ku hi longisela ku hanya zvin’we kota ngango wu nga ni kurula ni kuzwanana kala kupindzuka, na hi rangelwa hi Papayi wa hina Jehovha. (Gondza Isaya 11:9.) Loku hi alakanya mhaka leyi, hi ta wona kulaya kota ndlela yo saseka leyi Jehovha a kombisako hi yona lezvaku wa hi randza.

²⁰ Ka ndzima yi landzelako, hi ta gondza zvo engeteleka xungetano hi kulaya laha ngangweni ni lomu bandleni. Hi ta wona lezvi hi nga ti layisako zvona hi hoce ni lezvi hi nga potsisako zvona ku ti vangela kubayisa ka hombe ko hundza a kubayisa ka ku layiwa.