U nga va lulekisa kuyini a vana va wena?

“Nzi wa karele hi ku tshama nzi ingisela guwa ga mova ni mova wu nga hunza. Ku wa hi khati ga wunharu na Jordan a hunzisa xikhati xa ku wuya kaya. Nzi wo karateka, nzi ti wutisa lezi: ‘I kwihi? I no kumana ni xikarato xo kari? Kona i na ni mhaka hi lezi hi karatekileko?’ A xikhati a nga chikela, nzi wa lava ku mu bhongela.” — GEORGE.

“Nzi lozwa nhanyana wa mina na a keta, le’zi nga nzi chavisa nguvu. Loku nzi hunzuluka nzi lo mu wona na a rwele mawoko na a rila. A makabye wakwe wa mune wa malembe i wa mu bile.” — NICOLE.

“Natalie, a nhanyana wa hina wa 6 wa malembe, i lo wula lezi na mahlo yakwe ya hombe ya wukuxe ma kombisa ku khwatsi a nga na nanzu: ‘A nzi yivangi phera. Nzi no thumba!’ Lezi a nga kanetisa zona zi hi bayisile nguvu laha ka kuza hi rila. Hi wa zi tiva lezaku o hemba.” — STEPHEN.

LOKU u hi mupswali, xana wa tshuka u ti zwisa lezi va ti zwisileko zona lava va kumbukilweko laha hehla? Loku u kumana ni ziyimo zo fana ni lezi, xana wa ti wutisa a ku hikuyini zi humelelako — kutani ku u nga mu lulekisa kuyini a n’wana wa wena? Xana zi bihile a ku tsayisa vana va wena?

ZI WULA YINI KULULEKA?

Lomu ka Biblia, a gezu “gonziselelo” kutani kululeka a hi ku khwatsi gova gezu ginwani gi tirisiwako kasi ku wula kutsayiswa. A gezu kululeka a kusangula gi yelana ni xileletelo, gonziselelo, ni kukawuka. A gi yelani ni kuxanisa kutani tihanyi. — Mavingu 4:1, 2.

A kululeka ka vapswali ku nga ha fananiswa ni ku rima simu ga zitsangi. A murimi wa zitsangi i ranga hi ku longisela wuhlavi, a byala zitsangi a tlhela a cheletela mati hi kukhanzakanya, ni ku chela zilo za ku zi nyukisa, zonake a chela mimiri ya ku vikela ziharana a tlhela a simama ku hlakula simu lego. Laha a zitsangi zi kulako, zi nga ha lava lezaku a murimi a hungulela zitsangi kasi zi kula hi ndlela leyi a yi lavako. A murimi wa zi tiva khwatsi lezaku ka laveka ku tirisa a tindlela to tala kasi a xitsangi xi kula khwatsi. Hi ndlela yo fana, a vapswali va khatalela a vana va vona hi tindlela to hambanahambana. Kanilezi, ka zikhati zinwani ku laveka lezaku va va luleka — lezi, a kufana ni ku hungulela zitsangi, zi nga ha lulamisako a kubyekelela ko kari ka hava na ka ha sangula ni ku vuna vana vabye lezaku va kula hi ndlela leyi a vapswali va yi lavako. Hikwalaho, a kuhungulela ku fanele ku mahiwa khwatsi hakuva a xitsangi xi nga onhekela magumo loku xi nga hungulelwi khwatsi. Hi kufanana, a kululeka ka vapswali ku fanele kuva ka liranzo.

A Nungungulu wa Biblia, Jehova, i nyika xikombiso xi nene ka vapswali mhakeni leyi. A kululeka loku a nyikako a vakhozeli vakwe vo ingisa va laha misaveni ka vuna niku ka tsakisa laha ka kuza va ‘ranza ziluleko.’ (Mavingu 12:1) Va “khomisisa a gonziselelo” va “nga yi tsiki.” (Mavingu 4:13) U nga vuna n’wana wa wena a kuva a vumela kululekwa hi ku pimanyisa kululeka ka Nungungulu hi tindlela tinharu. Nungungulu i luleka hi: (1) liranzo, (2) kuringanisela, ni (3) kungacicacici.

KULULEKA KA LIRANZO

A kululeka ka Nungungulu ku seketelwa ka liranzo niku hi lona li mu kucako ku luleka kambe. A Biblia gi ngalo: “Loyi Jehova a mu ranzako, wa mu kawuka, khwatsi hi dadani a tsayisako n’wana loyi a mu ranzako.” (Mavingu 3:12) Ahandle ka lezo, Jehova i na ni “wuxinji ni tipswalo,” niku wa ‘nonoka ku zangara.’ (Eksodusi 34:6) Hi xigelo lexo, Jehova a nga tshuki a xanisa kutani kuva wa tihanyi. A nga tshuki a tirisa magezu yo tlhava, ku tshama hi kusolasola, magezu yo tseketsela, wontlhe magezu ma nga tlhavako ku “khwatsi i supado.” — Mavingu 12:18.

Mamani wo kari a ingiselako a nhanyana wakwe hi lihlaza-mbilu — DEMBA NDLEVE

Lisine lezaku a vapswali a va nge zi koti ku pimanyisa a kutikhoma ko mbhelela ka Nungungulu. Ka zikhati zinwani a lihlaza-mbilu la wena li nga ringwa kala magumo. Kanilezi, loku ku humelela xikarato xo kari, xontlhe xikhati alakanya lezaku loku a munhu a tsayisa n’wana na a kwatile i tolovela ku mu xanisa, a hunzisa mpimo, zi tlhela zi nga vuni nchumu. Tlhatakumbiri, a kutsayisa ku susumetwako hi zanga a hi kululeka ne ni kutsongwani. Lezo zi komba ku a wu zi koti kutikhoma.

Hi tlhelo ginwani, loku u luleka hi liranzo ni kutikhoma, kuzilava u ta tshovela mihanzu ya yi nene. Wona lezi George na Nicole, a vapswali la’va kumbukilweko kusanguleni ka nzima leyi, va nga lulamisisa zona a zikarato zabye.

Papai wa liranzo a mahako mukombelo ni jaha gakwe — MAHA MUKHONGELO NAYE

“A xikhati lexi Jordan a nga chikela, mina ni sati wa mina hi wo vila timbilwini ta hina, kanilezi hi lo ti khoma hi ingisela loku Jordan a kari a tlhamusela. Kota lezi gi nga phumile nguvu, hi lo zi wona zi hi chukwana ku bhulisana hi mhaka leyo ni mixo wa kona. Hi lo khongela zinwe zonake hiya kuetleleni. Hi manziko wa kona, makunu hi wa hi ka xiyimo xi nene xa ku bhulisana hi mhaka leyo na hi rulile hi tlhela hi zi kota ku khumba mbilu ya n’wana wa hina. Hi kuziranza, i lo vumela zontlhe hi nga mu byela lezaku ngha a nga zi mahi, a tlhela a vumela ku rwala nanzu wa lezi a nga zi mahile. Le’xi tsakisako hi lezaku hi wonile ku a ku hatlisela ku hlamula loku a vanhu va ha zangarile a zi vuni. Loku hi ranga hi ku ingisela, a kutala ka zikhati a zilo zi wa famba khwatsi.” — George.

Mamani wo khatala a bhulisanako ni nhanyana wakwe — BHULANI ZINWE

“Nzi wa zangarile a xikhati lexi nzi nga wona a wupumbu go bayisa ga mufana wa mina hi kuva a bile a makabye wakwe wa xisati. Wutshanwini ga kuva nzi tekela ku hlamula nzi lo mu byela lezaku aya kwarutwini yakwe hakuva nzi wa zangarile nguvu laha ka ku nzi wa nga ta zi kota ku maha xiboho xi nene. Laha nzi nga rulile, nzi lo mu byela hi kukongoma lezaku a tihanyi a ti laveki nzi tlhela nzi mu komba lezi a nga mu zangarisisa zona makabye wakwe. A mahela lego gi tirile khwatsi ka yena. I lo kombela rivalelo ka makabye wakwe a tlhela a mu angarela.” — Nicole.

Kunene, a kululeka ku faneleko, hambu loku ku patsa ku tsayiswa, xontlhe xikhati ku kuciwa hi liranzo.

KULULEKA KA KURINGANISELA

Xontlhe xikhati Jehova i luleka “hi nongameto.” (Jeremia 30:11; 46:28) I alakanyela hi matshamela wontlhe ya zilo, kupatsa ni lawa ma nga dlunyatekiko. Xana a vapswali va nga zi mahisa kuyini lezo? Stephen, a kumbukilweko ka magezu ya xingheniso, i tlhamusela lezi: “Hambu lezi hi ngazwa kubayisa ni ku nga zwisisi le’xi nga maha Natalie a kaneta a ku a nga yivangi phera, hi lo zama ku alakanyela a tanga yakwe ni kubuva kakwe.”

Robert, a nuna wa Nicole, yenawu i lo zama ku alakanyela a ziyimo zontlhe. A xikhati lexi a vana va mahako zilo za hava, i tolovela ku ti wutisa lezi: ‘Xana a matshamela lawa ya hava mo maheka zezi ntsena kutani ma taya mahlweni? Xana a n’wana loyi i no karala kutani o kala ku tizwa khwatsi? Xana a mahanyela lawa xikombiso xa xikarato xinwani?’

A vapswali va kuringanisela va zi tiva kambe lezaku a vanana a va fani ni vanhu va hombe. Paule, mupostoli wa muKristu, i lo kombisa a mhaka leyi laha a nga tsala aku: “Laha nzi nga hi xihlangi, nzi lo wulawula kota xihlangi, nzi pima kota xihlangi.” (1 Va Le Korinte 13:11) Robert i ngalo: “A xinwe xa zilo xi nzi vunako ku wona zilo hi fanelo ni ku potsa ku hunzeleta zilo, ku ti alakanyisa lezi nzi nga tolovela ku maha laha nzi nga hi jaha.”

Za lisima ku rinzela zilo zi kotekako, kanilezi ka xikhati xalexi xa xinwe, a zi wuli lezaku u fanele ku vumelela mahanyela kutani matshamela yo biha. A kuva u alakanyela a wuzikoti ga n’wana, kugumelwa kakwe, ni ziyimo zinwani, zi ta ku tiyisa lezaku a kululeka ka wena ka kuringanisela.

KULULEKA KA KUNGACICACICI

A bhuku ga Malaki 3:6 gi ngalo: “Mina Jehova a nzi hunzuki.” A malanza ya Nungungulu ma tsumba hi ku mbhelela a lisine leli niku ma tiyiswa hi ku tiva lezo. A vana vonawu va fanele ku tiyiswa hi kululeka ka kungacicacici. Loku a zileletelo za wena zi cica hi kuya hi xiyimo u nga ka xona ka xikhati lexo, a vana va wena va nga ha djudjeka kupima va tlhela va karateka.

Alakanya lezi Jesu a nga zi wula: “Loku muku, Ina, a kuve ina; a Ahihi ava ahihi.” A magezu lawa ma nga tirisiwa khwatsi laha a vapswali va wundlako vana. (Mateu 5:37) Ranga hi ku ehleketa khwatsi na u nga se maha xiboho xo gumesa le’xi nga alakanyelwangiko. Loku u tlharihisa a n’wana wa wena lezaku loku a maha zilo zo kari u ta mu tsayisa hi ndlela yo kari, maha zalezo futsi.

A ku bhulisana khwatsi ni vana va wena za lisima mhakeni ya kungacicacici kululekeni. Robert i tlhamusela lezi: “Loku a vana va hina va nzi maha nzi va vumelela a ku va maha zilo zo kari lezi a sati wa mina a nga va beletela, laha nzi zi tivako, nzi cica xiboho xa mina kasi nzi yima ni sati wa mina.” Loku a vapswali va nga zwanani hi lezi va nga lulamisisako zona a xiyimo xo kari, zi nene a kuva va bhulisana hi zona xihundleni kala va zwanana ka xiboho xinwe.

A KULULEKA KU NA NI LISIMA

Loku u pimanyisa a kululeka ka Jehova ka liranzo, ka kuringanisela, ni ka kungacicacici, tiyiseka lezaku a kutikarata ka wena ku ta vuna vana va wena. A kongomiso wa wena wa liranzo wu nga ha vuna vana va wena lezaku vava vanhu va hombe lava va buvileko, va nga ni wutlhari ni ku tiva ku ringanisela. Kota kuwula ka Biblia: “Gonzisa nwanana lomu ndleleni leyi a ta nga famba ha yona, hambu loku a hi wa kale a nga ta yi tsika.” — Mavingu 22:6.