Madhota, gondzani ka cikombiso ca Gidheyoni

1. Hi kuya hi 1 Pedro 5:2, i ntiro muni wa lisima lowu a madhota ma faneleko ku maha?

A MADHOTA ma nyikilwe ntiro wa ku khatalela tiyivhu ta lisima nguvhu ta Jehovha. A vavanuna lava vo tira hi kutikarata va tsaka nguvhu hi thomo legi va nga nago ga ku tirela vamakabye vabye niku va ti karata nguvhu kasi vava ‘varisi . . . lava [hakunene] va risako.’ (Jer. 23:4; lera 1 Pedro 5:2.) A ho ku bonga hi kuva ni vavanuna lavo lomu mabandleni ya hina!

2. Zvikarato muni lezvi a madhota yo kari ma nga kumanako nazvo?

² A madhota ma fanele ku tira yi nga chayi kasi ku khatalela bandla. Hambulezvo, laha ma khatalelako ntiro wabye, ma kumana ni zvikarato zvo tala. Tony, a dhota ga le Estados Unidos, i gondzile kuva munhu wa ku ringanisela mhakeni ya ku khatalela malungelo lawa a nyikilweko. I tlhamusela lezvi: “A cikhati leci a tungu wa COVID-19 wu nga sangula, ndzi wa ti karata nguvhu kasi ku longisela mitlhangano ni ntiro wa kuchumayela. Kanilezvi, hambu loku ndzo ti karatisa kuyini, contlhe cikhati ndzi wa hi ni zvotala zva ku maha. Hi kugumesa, ndzi no sangula ku khomeka nguvhu laha ka kuza ndzi nga ha kumi ni cikhati ca ku lera Bhibhiliya, ku maha cigondzo ca mina wutsumbu ni ku khongela.” A dhota go kari ga le Kosovo ga ku hi Ilir gi kumene ni cikarato co hambana. A cikhati leci a nga hi ka cipandze leci ku nga lwiwa yimpi, zvi wa mu karatela ku ingisa a zvileletelo zva hlengeletano. I wula lezvi: “A kutiya hlanha ka mina ku no ringiwa a cikhati leci a hofisa ya ravi yi nga ndzi nyika ciavelo ca ku vhunetela vamakabye lava va nga hi ka cipandze leci ci nga hi ni mhango. Ndzi wa chava, niku a cileletelo leco ci wa wonekisa ku khwatsi a ci vhuni.” Tim, a tirako kota murumiwa le Azia, zvi wa mu karatela ku maha zvontlhe lezvi a nga zvi lava ku maha siku ni siku. I wula lezvi: “Ka zvikhati zvin’wani ndzi wa tizwa na ndzi karele nguvhu kasi ku khatalela vamakabye.” Zvini zvi nga vhunako a madhota lawa ma kumanako ni zvikarato zvo fana ni lezvi?

3. Hi nga vhunekisa kuyini hi ku gondza xungetano hi cikombiso ca Mulamuli Gidheyoni?

³ A madhota ma nga gondza ka cikombiso ca Mulamuli Gidheyoni. (Mah. 6:12; 11:32) I wa vhikela ni ku khatalela vanhu va Nungungulu. (Vala. 2:16; 1 Kro. 17:6) A kufana na Gidheyoni, a madhota ma nyikilwe ntiro wa ku khatalela vanhu va Nungungulu ndzeni ka zvikhati zva zvikarato. (Miti. 20:28; 2 Tim. 3:1) Hi nga gondza ka cikombiso ca Gidheyoni ca ku tiva ku gumelwa, kutikoramisa ni ku ingisa. A kutimisela ka Gidheyoni ku no ringiwa a cikhati leci a nga kari a khatalela zviavelo zvakwe. Kani hi madhota kutani ahihi, hi nga gondza ku wu nyika nguvhu lisima a ntiro wa madhota. Hi nga va vhunetela a vamakabye lavo va tirako hi kutikarata kasi ku hi khatalela. — Mah. 13:17.

LOKU A KUTIVA KUGUMELWA NI KUTIKORAMISA KA WENA ZVI RINGIWA

4. Gidheyoni i kombisisile kuyini ku i wa ku tiva kugumelwa kakwe ni ku i wa ti koramisa?

⁴ Gidheyoni i wa hi wanuna wa ku tiva kugumelwa kakwe ni wa ku ti koramisa.b A cikhati leci a ngilozi ya Jehovha yi nga byela Gidheyoni lezvaku i wa hlawulilwe kasi ku vhikela vaIzrayeli ka vaMidhiyani, lava va nga hi ni ntamu nguvhu, a wanuna loyi wa ku ti koramisa i no hlamula, aku: ‘A ngango wa hina, hi wona wa lahasi ka lixaka la ka Manase; mina ndzi cisiva-marumbu ca kona ndlwini ya papayi.’ (Vala. 6:15) I wa ti wona na a nga ringanelwi hi ciavelo leco, kanilezvi Jehovha i wa zvi tiva ku a nga zvi kota ku maha a ntiro lowo. Hi ku vhuniwa hi Jehovha, Gidheyoni i tatisile ciavelo cakwe hi ndlela ya yinene.

5. Hi ka zviyimo muni zvi nga karatelako a madhota a ku ti koramisa ni ku tiva kugumelwa ka wona?

⁵ Ka zvontlhe ma mahako, a madhota ma maha zvontlhe ma zvi kotako kasi ku kombisa ku ma ku tiva a kugumelwa ka wona niku ma ti koramisa. (Mika 6:8; Miti. 20:18, 19) A ma ti dzundzadzundzi hi lezvi ma zvi kotako ku maha; ne a ma ti woni na ma nga vhuni nchumu loku ma tshuka ma maha zvihoxo zvokari. Hambulezvo, ka zvikhati zvo kari a dhota zvi nga tshuka zvi gi karatela ku tiva kugumelwa ka gona ni ku ti koramisa. Hi cikombiso, kuzvilava a nga tshuka a vhumela a zviavelo zvo tala, hi magumo zvi mu karatela ku zvi tatisa zvontlhe. Kutani zvi nga tshuka zvi mu karatela ku kombisa kutikoramisa niku wa ku tiva kugumelwa kakwe loku a van’wani va mu sola kutani ku mu dzundza hi ndlela leyi a khatalelako hi yona a zviavelo zvakwe. Zvini lezvi a madhota ma nga gondzako ka Gidheyoni zvi nga ma vhunako ka zviyimo zvo khwatsi hi lezvo?

6. A madhota ma nga gondza yini ka cikombiso ca Gidheyoni ca ku tiva kugumelwa kakwe? (Wona ni mufota.)

⁶ Kombela civhuno. A munhu wa ku tiva kugumelwa kakwe, wa zvi tiva lezvaku ku na ni zvilo a kalako a nga zvi koti ku maha. Gidheyoni i kombisile lezvaku munhu a tivako kugumelwa kakwe hi ku kombela civhuno ka van’wani. (Vala. 6:27, 35; 7:24) A madhota ma nga ni wutlhari wonawu ma maha zvo fana. Tony, hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Hi kota ya lezvi ndzi nga wundliswa zvona, ndzi wa randza ku vhumela a mitiro yo tala, yo hundza leyi ndzi nga yi kotako ku maha. Hikwalaho, ka wukhozeli ga hina ga ngango, ndzi no boha ku hi bhula hi mhaka leyi ya ku tiva kugumelwa ka hina. Ndzi no kombela sati wa mina ku a wula lezvi a ti zwisako zvona hi mhaka leyi. Ndzi no tlhela ndzi sixtira a vhidhio Imite Jesus no Modo de Treinar, Confiar e Delegar, lomu ka jw.org”. Tony i no sangula ku kombela van’wani kasi va mu vhuna ku maha ntiro wa hombe lowu a nga hi nawo. I vhunekisile kuyini? I wula lezvi: “A ntiro lomu bandleni wa khatalelwa khwatsi makunu niku ndzi na ni cikhati co tala ca ku ti gisa hi tlhelo ga moya.”

7. A madhota ma nga mu pimanyisisa kuyini Gidheyoni loku ma soliwa hi zvokari? (Jakobe 3:13)

⁷ Loku va ku sola hi cokari u nga zangari. A ciringo cin’wani leci a dhota gi nga kumanako naco hi loku a wokari a gi sola hi zvokari gi nga maha. Ni ka mhaka leyi kambe, a madhota ma nga gondza cokari ka cikombiso Gidheyoni. A cikhati leci a va ka Efrayime va nga mu sola, i no hlamula hi ndlela ya kurula, na a zvi zwisisa ku a nga mbhelelangi. (Vala. 8:1-3) Gidheyoni a nga va hlamulangi na a zangarile. I no kombisa ku i wa ti koramisa, hi ku demba ndleve a va ingisela va tlhamusela lezvi zvi nga va karata, a guma a va hlamula hi ndlela ya yinene ni ya kurula. Lezvo zvi mahile ku va bohla zanga yabye, kuva ni kurula. A madhota ma nga ni wutlhari ma pimanyisa Gidheyoni hi ku ingisela khwatsi ma tlhela ma hlamula hi ndlela ya kurula loku ma soliwa hi zvokari. (Lera Jakobe 3:13.) Lezvo zvi maha ku laha bandleni kuva ni kurula.

8. Zvini ma faneleko ku maha a madhota loku ma dzundziwa? Nyika cikombiso.

⁸ Yisa wudzundzo gontlhe ka Jehovha. A cikhati leci Gidheyoni a nga dzundziwa hi ku hlula vamidhiyani, i no yisa wudzundzo ka Jehovha. (Vala. 8:22, 23) A madhota ma nga mu pimanyisisa kuyini Gidheyoni? Hi ku mu nyika wudzundzo Jehovha ka lezvi ma mahako. (1 Kor. 4:6, 7) Hi cikombiso, loku a dhota gi dzundziwa hi lezvi gi zvi kotako ku gondzisa khwatsi, gi nga vhuna munhu loye a ku wona lezvaku lezvi gi gondzisako a hi zva gona, kanilezvi zvita hi lomu ka Mhaka ya Nungungulu, kutani ku gi zvi kota ku gondzisa khwatsi hi kota ya lezvi gi gondzisiwako hi hlengeletano ya Jehovha. Zvinene ku a dhota gita na gi ti wutisa ku: ‘Ndzi gondzisa hi ndlela ya ku a vanhu va dzundza Jehovha kutani ndzi zama ku va rendera hi mina ke?’ Wona cikombiso ca dhota go kari ga ku hi Timote. A cikhati a nga yimisiwa kota dhota, i wa zvi randza nguvhu a ku veka tikanelo ta vanhu vontlhe. I wula lezvi: “Ndzi wa longisela cingheniso ni mifananiso yo hlamalisa. Lezvo zvi wa maha ku a vanhu va tala ku ndzi dzundza. A ya hava hi ku va wa tolovela ku veka kupima ka mina, na ku nga hi ka Bhibhiliya kutani Jehovha.” Hi kufamba ka cikhati, Timote i no wona lezvaku i wa fanele ku cica magondzisela ya yena kasi a vanhu va nga veki kupima ka yena. (Mav. 27:21) Zvini zvi nga humelela? I tlhamusela lezvi: “Zvezvi, a vamakabye va tolovela ku ndzi byela lezvi a tikanelo ta mina ti nga va vhunisa zvona ku tshinela ka Jehovha, ku hlula cikarato co kari kutani ku ci timisela. Zvezvi ndzi tsaka nguvhu hi kudzundziwa loko a ku hundza a cikhati leci va nga kari va dzundza mina ka malembe ma nga hundza.”

LOKU ZVI KU KARATELA KU INGISA KUTANI KU TIYA HLANHA

9. Zviyimo muni zvi nga lava ku Gidheyoni a ingisa a tlhela a tiya hlanha? (Wona mufota wa kapa.)

⁹ A cikhati leci Gidheyoni a nga nyikiwa ciavelo ca ku rangela vaIzrayeli, zvi wa lava ku a ingisa a tlhela a tiya hlanha. I nyikilwe ntiro wa ku khungumulela a alati legi papayi wakwe a nga akele Bhaali; lezvo zvi wa hi ni mhango. (Vala. 6:25, 26) Laha hi ndzhako ka cikhati a nga tlhanganisa masochwa, i byelilwe makhati mambiri lezvaku a hungula ntsengo wa wona. (Vala. 7:2-7) Hi kugumesa, i no byeliwa ku a dhumela valala hi phindzulani wa wusiku. — Vala. 7:9-11.

10. Hi zvihi a zviyimo lezvi zvi nga karatako ku a dhota gi ingisa?

¹⁰ A madhota ma fanele ku tshama ma longile ku “ingisa”. (Jak. 3:17) A dhota go ingisa gi tekela ku ti koramisa gi maha lezvi a Mitsalo ni hlengeletano ya Nungungulu yi wulako. Laha gi mahako lezvo, gi veka cikombiso ci nene ka van’wani. Hambulezvo, zvi nga tshuka zvi karata a ku gi ingisa. Hi cikombiso, a madhota ma nga tshuka ma nyikiwa zvileletelo zvo tala zvi tlhela zvi cica kwalaha ni kwalaha. Lezvo zvi nga tshuka zvi karata ku a dhota gi zvi landzela. Ka zvikhati zvin’wani, gi nga tshuka gi ti wutisa ku: ‘A cileletelo leci a ku ca vhuna futsi?’ Ka zvikhati zvin’wani gi nga nyikiwa ntiro wa ku gi nga tshuka gi khon’wa. Ka zviyimo lezvo, a madhota ma nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca Gidheyoni ca ku ingisa?

11. Cini ci nga vhunako madhota lezvaku ma ingisa?

¹¹ Ingisela khwatsi a zvileletelo u tlhela u zvi landzela. Nungungulu i byelile Gidheyoni lezvi a nga fanele ku gi khungumulelisa zvona a alati ga papayi wakwe, ni laha a nga fanele ku aka kona legi ga Jehovha ni cifuyo leci a nga fanele ku maha hi cona muphahlo. A ku na leci Gidheyoni a nga ci sola ka zvileletelo lezvo — i no maha zvalezvi Jehovha a nga mu byela. Inyamutlha, a hlengeletano ya Jehovha yi rumela mapapilo, zvitiviso ni zvileletelo zvin’wani ka madhota lezvi zvi vhikelako wutomi ga hina zvi tlhela zvi vhikela wunghana ga hina na Jehovha. A ho ku ma randza a madhota ya hina hi lezvi ma tsumbekako ma landzela zvileletelo lezvo zva hlengeletano. A bandla gontlhe ga vhuneka hi kota ya lezvo. — Lis. 119:112.

12. A madhota ma nga mu tirisisa kuyini Mahebheru 13:17 loku a hlengeletano yi cica zvokari?

¹² Ti yimisele ku cica lezvi zvi lavekako. Alakanya lezvaku Jehovha i byelile Gidheyoni lezvaku a hungula masochwa ku sala ya ma tsongwani nguvhu. (Vala. 7:8) Kuzvilava i ti wutisile ku: ‘A ku zva laveka a ku ndzi hungula futsi? Zvi ta vhuna zvezvo?’ Hambulezvo, i no ingisa. A madhota nyamutlha ma pimanyisa Gidheyoni hi ku ingisa, ma cica lezvi a hlengeletano ya Jehovha yi leletelako ku cica. (Lera Mahebheru 13:17.) Hi cikombiso, hi 2014, a Hubye yi Fumako yi cicile lezvi yi humesisiwako zvona a mali ya ku aka tiSalawu ta Mufumo ni ta Mitlhangano ya Hombe. (2 Kor. 8:12-14) A mabandla ma wa nga ta ha akelwa ma gumesa ma hakhela. Kanilezvi, a hlengeletano yi wa ta tirisa minyikelo yi mahiwako misaveni yontlhe, yi akela mabandla lawa ma nga ni cilaveko, kani ma ni mali ya ku hakhela kani a ma nayo. A cikhati leci a makabye wo kari wa ku hi José a ngazwa lezvo, i no kanakana ku zvi ta famba khwatsi, a ti byela lezvi: ‘Ne Salawu yin’we yi nga ta akiwa. A zvilo a zvi mahisiwi lezvo lomu ka tiko legi.’ Cini ci nga vhuna José lezvaku a seketela cileletelo leci? I wulile lezvi: “Mavingu 3:5, 6 i ndzi alakanyisile ku ndzi fanele ku tsumba Jehovha. Lezvi ndzi zvi wonako zvezvi, zva hlamalisa! Zvezvi hi aka tiSalawu to tala hi tlhela hi maha minyikelo hi ndlela ya ku ku vhuneka lava va vhumalako.”

13. a) Zvini lezvi Gidheyoni a nga tiyiseka ka zvona? b) A madhota ma nga mu pimanyisisa kuyini Gidheyoni? (Wona ni mufota.)

¹³ Tiya hlanha u maha kurandza ka Jehovha. Gidheyoni i no ingisa Jehovha hambu lezvi a nga kari a chava ni lezvi a ntiro lowo wu nga hi ni mhango. (Vala. 9:17) Andzhako ka loku Jehovha a mu tiyisekisile, Gidheyoni i no tiyiseka hi mbilu yontlhe lezvaku Jehovha i ta mu vhuna a tlhela a vhikela vanhu vakwe. A madhota ma hanyako lomu a ntiro wa hina wu betelwako ma pimanyisa Gidheyoni. Ma tiya hlanha ma simama ku rangela mitlhangano ni ntiro wa kuchumayela, hambu loku ma tiva ku ma nga tshuka ma khon’wa, ma luza ntiro, kutani ku biwa.c Kuxanisekeni ka hombe, zvi ta lava ku a madhota ma tiya hlanha ma ingisa zvileletelo lezvi ma to nyikiwa — hambu loku a ku ingisa zvileletelo lezvo zvi hi ni mhango. Hi cikombiso, kuzvilava hi ta nyikiwa zvileletelo xungetano hi lezvi hi faneleko ku chumayelisa zvona a mahungu ya kulamula ni lezvi hi faneleko ku maha kasi hi pona a cikhati hi to vhukelwa hi Goge wa Magoge.— Ezek. 38:18; Kuv. 16:21.

LOKU ZVI KU KARATELA KU TIMISELA

14. Ciyimo muni ci nga lava ku Gidheyoni a timisela?

¹⁴ Kasi Gidheyoni a tira kota mulamuli zvi wa lava ku a tira yi nga chayi. A cikhati leci a ngalwa ni vaMidhiyani ni wusiku va tsutsuma, i no va hlongolisela kusukela Nkoveni wa Jezreli kala Congweni wa Jordhani; lezvi zvi wonekisako ku i tsutsumile hi lomu makhwatini yo tala. (Vala. 7:22) Gidheyoni i nyimile kwalaha Jordhani? Ahihi! Hambu lezvi a nga karele, yena ni masochwa yakwe ya 300 va no tsemakanya va simama ku hlongola; va gumesa va kuma vaMidhiyani va va hlula. — Vala. 8:4-12.

15. Ciyimo muni leci zvi nga karatako ku a dhota gi timisela?

¹⁵ A dhota gi nga tshuka gi karala nguvhu laha ka kuza zvi gi karatela ku khatalela bandla ni ngango wa gona. Ka ciyimo leco, a madhota ma nga mu pimanyisisa kuyini Gidheyoni?

16-17. Zvini zvi nga vhuna Gidheyoni lezvaku a zvi kota ku timisela, niku zvini lezvi a madhota ma nga tiyisekako hi zvona? (Isaya 40:28-31) (Wona ni mufota.)

¹⁶ Tsumba ku Jehovha i ta ku nyika ntamu. Gidheyoni i tsumbile lezvaku Jehovha i ta mu nyika ntamu, niku i mu nyikile ntamu futsi. (Vala. 6:14, 34) Ka khati go kari, Gidheyoni ni masochwa yakwe va no tsutsuma hi minenge va hlongola tihosi timbiri ta vaMidhiyani, kuzvilava tona na ti tsutsuma hi makameli. (Vala. 8:12, 21) Hambulezvo, hi ku vhuniwa hi Nungungulu, a vaIzrayeli lavo va nga ti yimisele ku timisela va no va kuma va tlhela va va hlula. Ni madhota wonawu, ma nga tsumba Jehovha, loyi a kalako “a nga karali, [ne] a nga mbheli ntamu.” I ta va nyika ntamu loku zvi laveka. — Lera Isaya 40:28-31.

¹⁷ Wona tshango ga Matewu, a nga ciro ca Kometi ya ku Tirisana ni Zvipitali. Cini ci mu vhunako ku timisela? I wula lezvi: “Va Le Filipi 4:13 wa tatiseka ka mina. Loku ndzi karele ndzi ku hohlo, a kutala ka zvikhati ndzi khongela ka Jehovha hi mbilu yontlhe, ndzi kombela ku a ndzi nyika ntamu hi matlhelo wontlhe kasi ndzi vhuna vamakabye va mina. Ka zvikhati lezvo, ndzi tolovela kuzwa moya wo basa wa Jehovha wu ndzi nyika ntamu, wu ndzi vhuna ku timisela.” A kufana na Gidheyoni, a madhota ya hina yo randzeka ma nga kumana ni zvikarato laha ma ti karatako ma risa ntlhambi wa Jehovha. A lisine hi ku ma fanele ku tiva kugumelwa ka wona, ma nga mahi zvo hundza lezvi ma zvi kotako. Hambulezvo, ma nga tsumba ku Jehovha i ta mazwa loku ma kombela ku a ma vhuna a tlhela a ma nyika ntamu wa ku timisela. — Lis. 116:1; Filp. 2:13.

18. Hi kusonga, a madhota ma nga mu pimanyisisa kuyini Gidheyoni?

¹⁸ A madhota ma nga gondza zvotala nguvhu ka cikombiso ca Gidheyoni. Ka mitiro leyi ma vhumelako ku maha, ma fanele ku tiva kugumelwa ka wona ma tlhela ma ti koramisa loku ma dzundziwa ni loku ma soliwa hi zvokari. Ma fanele ku tiya hlanha ma tlhela ma ingisa, nguvhunguvhu laha a magumo ya tiko legi ma tshinelako. Ma fanele ku tsumba kambe lezvaku kani cikarato muni ma kumanako naco, Nungungulu a nga ma nyika ntamu. Handle ko kanakana, hi ‘simama ku va randza a [varisi] va tshamela legi’ hi tlhela hi va nyika nguvhu lisima hi ntiro va ti karatako va wu maha. — Filp. 2:29.