Yehovha A Swi Yingisile Swikhongelo Swa Mina

LIYENDZO LELI NGA TXINTXA WUTOMI LA MINA

Ni psaliwe hi diya 22 ka Dezembro wa 1929, ka xidoropani lexi vitaniwaka Noville. Xidoropani lexi a xi ni 9 wa tindhawu ta ku fuyela kona swiharhi ni masimu ya kona funtshi a xi li kusuhi ni Bastogne, aArdenas ka tiko la Bélgica. Ni khumbuka minchumu ya yinyingi ya ku tsakisa leyi yi nga yendleka ka ndhawu yoleyo nkama na na ha kula. Mina ni makwenu wa mina wamutsongo Raymond, a hi senga tihomu swaku hi kuma leite naswona hi pfunisa masin’wini. Ka xidoropani xolexo vanhu hinkwavu a va tirha xikan’we naswona a va pfunana.

Vapsali va mina, Emile na Alice, a va li Vakatolika naswona a va swi rhandza hintamu ku ya kerekeni. Domingo mun’wani ni mun’wani a va ya Miseni. Kambe hi 1939, vapfuli va ndlela vambirhi lava a va ta hi Inglaterra, va fikile lomu a hi tshama kona naswona a va hamba va nyika papayi wa mina a revhixta Consolação (leli namuntlha li vitaniwaka Khindlimuka!). Phela papayi a vhele a swi vona swaku a marevhixta lawa a ma djondzisa ntiyiso; leswo swi mu kutxe leswaku a sungula ku lerha Bibele. Nkama papayi wa mina a nga tshika ku ya Miseni, vavhizinyu va hina lava ku sunguleni a va twanana na papayi va sungule ku mu kaneta. Phela va yendle hinkwaswu leswaku a papayi wa mina a tama a ya ka Katolika, leswo swi yendle leswaku va holovisana minkama ya yinyingi.

Swi ni vave hintamu ku vona ndlela leyi vavhizinyu a va mu khoma hi yona papayi. I ve hi mhaka leyo ni nga yendla xikhongelo lexi ni nga xi vula ku sunguleni. Hi ku famba ka nkama, vavhizinyu va ye va pumba ku mu kaneta papayi. Leswo swi ni yendle ni tsaka hintamu ni tlhela ni tiyiseka swaku impela Yehovha i “Mutwi wa xikhongelo.”

KU HANYA HI NKAMA WA NYIMPI

A mfumu wa Alemanha wu dumele aBélgica hi diya 10 ka Maio wa 1940. Leswo swi yendle leswaku vanhu vanyingi va baleka tikweni; na wona ndjangu wa hi wu balekile wu ya ka tlhelo la sul ka tiko la França. Andleleni, minkama yin’wani swi lave hi hundza hi ka tindhawu leti a ti li ni nghozi hintamu, lani a masonchwa ya Alemanha a ma lwa ni masonchwa ya França.

Nkama hi nga tlhelela kaya, hi vone swaku a swilo swa hina a swi yiviwile, a ku yo sala Bobbie mbyana ya hina. Hinkwaswu leswi, swi hi yendle hi tivutisa swaku ‘hi mhaka muni ku ni tinyimpi ni ku hlupheka hinkwaku loku?’

Ka nkama wolowo hi tiyisiwile swinene hi Makwerhu Emile Schrantz,a lweyi a a li doda a tlhela a va mupfuli wa ndlela. A tirhise Bibele leswaku a hi tlhamusela kahle leswaku hi mhaka muni a hi hlupheka, a tlhela a ni hlamula swivutiso hinkwaswu leswi a ni li na swona hi wutomi. Hi nkama wolowo ni sungule ku va ni wunghanu la le kusuhi swinene na Yehovha ni tlhela ni tiyiseka swaku hikakunene Yehovha i Xikwembu xa lirhandzu.

Hambi hi nkama wa nyimpi, ndjangu wa hina a wu tama wu vulavulisana ni vamakwerhu. Hi Agosto wa 1943, Makwerhu José-Nicolas Minet a tile lomu a hi tshama kona leswaku a ta hi vekela dixkursu. Yena a vutisile a ku: “I mani lweyi a lavaka ku tsakamisiwa?” Mina na papayi hi tlakuse mavoko naswona hi yo vhela hi tsakamisiwa ka nambu wawutsongo, kusuhi ni lani a hi tshama kona.

Hi Dezembro wa 1944 a masonchwa ya Alemanha ma hlasele ka tlhelo la wupeladlambu la Europa hi khambi la wugamu ka Nyimpi ya Wumbirhi ya Misava. Nyimpi leyi yi vitaniwa “Batalha de Bolsão.” Leswi a hi tshama kusuhi ni lani nyimpi a yi lwiwa kona, swi lave hi tshama wheti na hi tumbelile lani a hi veketela kona minchumu. Siku lin’wani, nkama ni nga huma swaku ni ya phamela swifuyu, ku we bomba leli nga hahlulela leswi a swi fulele tshala la hina. Sonchwa la América leli a li li kusuhi ni lani a hi swi hlayisa kona swifuyu swa hina, li huwelelile li ku: “Mbarhama.” Se ni tsutsuma ni titxukumetela lomu a li li kona, se lona li ni dlokisa kapaseti la lona leswaku li ni vhikela.

KU KULISA WUNGHANU LA MINA NA YEHOVHA

Loko nyimpi se yi helile, hi tame hi vulavulisana ni vamakwerhu va bandla la doropa la Liège, leli a li kumeka kolomuyani ka 90 wa makilometru anorte ka lomu a hi tshama kona. Loko se ku hundze nkamanyana ku sunguliwe grupu la ku djondza Bibele aBastogne. Mina ni sungule ku tirha ka xikritoriyu xa tikonta, se ni ye univhersidadi ni ya djondza swa minawu kumbe direito. Ndzhaku ka nkamanyana ni sungule ku tirha a registo. Hi 1951 ku yendliwe asembleya aBastogne, lani a ku ni kolomuyani ka 100 wa vanhu. Xikarhi ka vanhu volavo, a ku ni mupfuli wa ndlela wa ku hiseka hintamu lweyi a a vitaniwa Elly Reuter. Yena a a fambe hi basikeni kolomuyani ka 50 wa makilometru swaku a ya ka asembleya lolelo. Loko ku hundze nkamanyana, hi sungule ku namorara naswona se a hi lava ku chada. Hi nkama wolowo Elly a yamukele a xirhambu swaku a ya Jiliyadi, kambe a tsale karta na a tlhamusela swaku hi mhaka muni a a nga ta yamukela xirhambu xolexo. Makwerhu Knorr, lweyi a a rhangela ntirho hi nkama wolowo a hlamule hi ndlela ya lirhandzu swaku swi nga ha yendleka siku lin’wani swi koteka swaku yena ni nuna wa yena va ya Jiliyadi. Hi chadile hi Fevereiro wa 1953.

Hi lembe loleli la lin’we hi khome asembleya la Sociedade do Novo Mundo ka Xitadiyu xa Yankee, aNova York aEstados Unidos. Na hi li koseniyani ni tive makwerhu lweyi a nga ni pfuna ku kuma ntirho wa kahle. Kambe ntirho lowu, a swi ta lava swaku hi rhurha hi ya aEstados Unidos. Mina na Elly hi game hi khongela hi mhaka yoleyo, naswona hi bohe kuva hi nga wu pfumeli ntirho wolowuyani. Se hi tlhelile hi ya Bélgica lomu a hi pfunisa ka grupu leli a li ni 10 wa vamakwerhu aBastogne. Hi lembe leli nga landzela, Yehovha a hi katekisile hi ku hi nyika xin’wanani xa ku xonga swinene lexi vitaniwaka Serge. Xa ku vavisa xa kona hi leswaku loko se ku hundze 7 wa tiwheti xi sungule ku vabya xi gama xi fa. Phela hi vavisekile hintamu hi mhaka leswo. Hi khongele ka Yehovha hi mu byela leswi nga ka timbilu ta hina. Yehovha a hi tiyise hi ntshembo wa ku tsakisa wa ku pfuxiwa ka vafi.

KA NTIRHO WA NKAMA HINKWAWU

Hi Outubro wa 1961, ni kume ntirho lowu a swi nga ta lava ni tirha siku hinkwalu, lowu a wu ta ni pfumelela leswaku ni va mupfuli wa ndlela. Hi siku loleli la lin’we leli ni nga kuma ntirho hi lona, ni foneliwile hi makwerhu lweyi a a vonelela aBetele la Bélgica. A ni vutisile swaku a ni ta swi kota ku va mupfunisi wa sirkwitu kumbe nada (leswi namuntlha swi vitaniwaka mudjikelezi). Ni mu vutisile swaku swi nga koteka swaku ni rhanga hi ku va mupfuli wa ndlela na ni nge se yamukela xiyavelo lexo ke! Makwerhu lwiyani a pfumelile. Loko se hi tirhe 8 wa tiwheti na hi li vapfuli va ndlela, hi sungule ku va vadjikelezi hi Setembro wa 1962.

Loko se hi hete malembe mambirhi na hi li vadjikelezi, hi rhambiwile leswaku hi ya tirha ka Betele la Bruxelas. Hi sungule ku tirha koseniyani hi Outubro wa 1964. Ka mintirho leyi ya nyuwani hi kume minkateko ya yinyingi swinene. Loko Makwerhu Knorr a pfuxele Betele la hina hi 1965, ni hlamale swinene loko ni vekiwa swaku ni yendla mintirho yin’wani yayikulu aBetele. Hi ku famba ka nkama, mina na Elly hi rhambiwile swaku hi ya ka Xikola xa Jiliyadi ka turma la wu 41. Leswi Makwerhu Knorr a a swi hlayile ka 13 wa malembe lawa a ma hundzile se a swi yendlekile. Nkama hi nga huma Jiliyadi hi tlhele hi ya tirha ka Betele la Bélgica.

KU LWELA TIMFANELO TA VANHU VA YEHOVHA

Ni ve ni nkateko wa ku tirhisa wutivi la mina la minawu leswaku ni lwela mfanelo ya vanhu va Yehovha ya ku mu gandzela na va chunsekile ka matiko ya Europa ni ka matiko man’wani. (Filp. 1:7) Hi mhaka ya leswo, ni vulavule ni vatirhi va mfumu va matiko ya ku tlula 55, lani ntirho wa hina a wu tsimbisiwa. Handle ka ku va byela swaku ni ni xiperiyensiya ka ku tiva minawu, minkama hinkwayu a ni va byela leswaku mina ni “munhu wa Xikwembu.” Minkama hinkwayu a ni khongela ka Yehovha hikusa a ni swi tiva swaku “mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati ka voko la Yehovha. A yi yisa lomu a lavaka swaku yi ya kona.” — Swiv. 21:1.

Khambi lin’wani ku yendleke swilo swa ku hlamalisa swaku a ni nga ta swi khohlwa. Ku ve nkama ni nga kota ku bula ni wanuna mun’wani lweyi a a tirha ka Parlamento la Europa. A ni zame ku vulavula na yena makhambi ya manyingi kambe a ni nga swi koti. Se siku lin’wani a te: “Ni ku nyika 5 minutu ntsem.” Hi nkama wolowo, ni korhamise nhloko ni sungula ku khongela. Wanuna lweyo, na a danadanekanyana a ni vutise a ku: “Kasi u yendla yini?” Ni mu hlamule ni ku: “A ni khensa Xikwembu, hikusa wena u mutirheli wa xona.” Se yena a ni vutisile a ku: “U lava ku vula yini hi marito lawa?” Se ni mu kombe ndzimana ya Varoma 13:4. Hi mhaka leswi a a khongela naswona a a yi tiva kahle Bibele, a tsakile hileswi ni nga mu komba ndzimana leyo. Xin’wani xa ku tsakisa, hileswaku hi game hi heta 30 minutu na hi bula naswona ntlhanganu lowu wu pfunile hintamu. Hi wugamu wanuna lwiyani a game a vula swaku a a wu hlonipha ntirho wa hina.

Ku ringana malembe ya manyingi, vanhu va Yehovha va lwela timfanelo ta vona aEuropa, ka timhaka ta ku fana ni ku nga ngheneli ka politika, ku nga yi nyimpini, mfanelo ya ku wundla vana, ku hakela rhesa ni swin’wani. Se, ni kume nkateko wa ku va ni seketela nhlengeletanu ka ku tala ka timhaka leti ni tlhela ni vona voko la Yehovha na li hi kongomisa swaku hi hlula ka timhaka leti amatribunali. Timboni ta Yehovha se ti hlulile kolomuyani ka 140 wa timhaka a Corte Europeia dos Direitos Humanos.

CHUNSEKO A CUBA

Hi ma 1990 ni tirhe na Makwerhu Philip Brumley, wa sede mundial na Makwerhu Valter Farneti, wa Itália. Hi kote ku pfuna vamakwerhu va Cuba leswaku va gandzela Yehovha na va chunsekile, nkama lowu ntirho wa hina a wu tsimbisiwa. Ni tsale karta ni tsalela embaixada la Cuba aBélgica. Hi game hi tlhangana na vona. Ka ntlhanganu wolowo a swi kotekanga swaku hi lulamisa swikarhatu hinkwaswu leswi a swi yendla mfumu wa Cuba wu tsimbisa ntirho wa hina.

Loko se hi khongelile ka Yehovha hi kombela leswaku a hi kongomisa, hi yendle xikombelo xa ku rhumela 5.000 wa Mabibele aCuba, naswona mfumu wu pfumelile xikombelo xa hina. Mabibele lawayani ma fike kahle naswona ma phakeliwe vamakwerhu; se hi vhele hi swi vona swaku Yehovha a a yi katekisa minzamu ya hina. Se hi tlhele hi yendla xikombelo xin’wani xa ku rhumela 27.500 wa Mabibele. Ni ka khambi leli, a mfumu wu xi pfumelile xikombelo xa hina. Phela swi ni tsakisile hintamu hileswi ni nga swi kota ku pfuna vamakwerhu va ku rhandzeka va Cuba leswaku va kuma Mabibele.

Ni yendzele Cuba makhambi ya manyingi leswaku ni pfuna vamakwerhu kuva ntirho wa hina wu pfumeleliwa tikweni. Hi ku yendla leswo, ni kote ku hanyisana kahle ni vanhu va vanyingi lava a va tirhela mfumu.

KU PFUNA VAMAKWERHU A RUANDA

Hi 1994 ku tlula 1.000.000 wa vanhu va dlayeteliwile hi ndlela ya ku chavisa aRuanda nkama ku nga hlaseliwa vanhu va lixaka la Tutsi. Lexi twisaka ku vava hileswaku vamakwerhu van’wani va dlayiwile. Hi ku hantlisa, ku lunghiseleliwe grupu la vamakwerhu swaku va ya pfuna vamakwerhu aRuanda.

Nkama hi nga fika ka doropa la Kigale hi tsumbule swaku ka xikritoriyu xa ku hundzuluxela ni ka ndhawu leyi a va veka kona mabuku, a ku tale hi mimbhovo ya tibala. Vamakwerhu va hi kontarele switoriya swa ku chavisa swa vamakwerhu va nga dlayiwa hi ku tsemeleliwa hi mesa. Hi tlhele hi twa swilo swa swinyingi leswi vamakwerhu va xinuna ni va xisati va nga swi yendla swaku va pfunana va tlhela va kombisana lirhandzu lalikulu leli a va li na lona. Hi xikombiso, hi tive makwerhu mun’wani wa lixaka la Vatutsi lweyi a nga tshama 28 wa masiku ka xikhele na a vhikeliwa hi ndjangu wa Timboni ta Yehovha lowu a wu li wa lixaka la Vahutu. Ka ntlhanganu hi nga va na wona Kigali, hi kote ku tiyisa ku tlula 900 wa vamakwerhu.

Hi game hi hundza hi frontera hi ya fika Zaire (lani namuntlha ku vitaniwaka República Democrática do Congo). A hi famba hi lavetela vamakwerhu va Ruanda lava a va balekile va ya ka ndhawu leyi ku tshamaka lava nga baleka ka matiko ya vona ka doropa la Goma, kambe a hi va kumanga. Se hi game hi hamba xikhongelo hi kombela leswaku Yehovha a hi kongomisa. Hi game hi tlhangana ni wanuna lweyi hi nga mu vutisa swaku a a swi tiva swaku a Timboni ta Yehovha a ti kumeka kwini! Yena a hlamule a ku “ina, na swi tiva; phela na mina ni Mboni ya Yehovha, naswona ni ta mi teka ni mi heleketa ka comissão la ku pfuna lava nga humeleliwa hi nghozi.” Hi ve ni ntlhanganu lowu tiyisaka ni comissão lolelo, hi game hi va ni ntlhanganu ni vamakwerhu va ku tlula 1.600 lava a va balekile ka tiko la vona. Hi va singathile hi tlhela hi va tiyisa; hi tlhele hi va lerhela karta la Ntlawa Lowu Rhangelaka. Phela vamakwerhu va tsake hintamu nkama va nga twa marito lawa: “Ha mi patsa ka swikhongelo swa hina minkama hinkwayu. Ha swi tiva leswaku Yehovha a nge tshuki a mi tshikile.” Phela marito lawa ya Ntlawa Lowu Rhangelaka ma hetisekile. Namuntlha, aRuanda ku ni ku tlula 30.000 wa vamakwerhu lava tirhelaka Yehovha na va tsakile.

NI LAVA KU TAMA NI TSHEMBEKA

Hi 2011, se na hi ni 58 wa malembe na hi chadile, nsati wa mina wa ku mu rhandza Elly a file. Ni khongelile ni byela Yehovha ndlela leyi a ni vavisekile hi yona. Yehovha a ni tiyisile. Xin’wanyani xi nga ni tiyisa ni bule ni vanhu van’wanyani hi mahungu ya ku tsakisa ya Mfumu wa Xikwembu.

Hambileswi ni nga ni ku tlula 90 wa malembe, ni tama ni ya ka ntirho wa ku chumayela vhiki ni vhiki, naswona ni tsake hintamu hi nkateko wa ku tama ni pfunisa ka Departamentu Jurídico ka Betele la Bélgica naswona ni yavelana ni van’wani xiperiyensiya lexi ni nga na xona ni tlhela ni tiyisa majovhem ka ndjangu wa Betele.

Kolomuyani ka 84 wa malembe lawa ma nga hundza, ni hambe xikhongelo xa mina xa ku sungula ka Yehovha. Lawa, kuve masungulo ya wutomi la mina la ku tsakisa swinene. Phela ka wutomi la mina ni titwa kusuhi na Yehovha siku lin’wani ni lin’wani. Na mu khensa hintamu Yehovha hileswi minkama hinkwayu a nga yingisa swikhongelo swa mina. — Ps. 66:19.b