Juniu
Lunesï 1 de juniu
Iámindu ambe engajtsï kurhakuaka juchiti Tátini juchiti nombri jimbo, imaksïni íntskuati (Juanu 15:16).
I aiatsperakua kánikua uinhaperantaaspti apostulichani. Ísïspti eska Jesusi no ióni jimbo uarhipiringuia, ambe ma engaksï ima útasï no uénga kurhanguni sési. Peruksï intsïnhapirindi jarhuajperata. Engaksï kurhakupiringa Jeobani para jarhuataani eianhpini Reinueri ambe, ima mókukuantapirindi imecheri kómarhikuechani. Es masi, nóksï ióndaspti exeni na enga Jeoba mókukuantani japka (Uku. 4:29, 31). Ka májkuenisti iásï. Mientrasi engachi seguirini jauaka eianhpini, Jesusiri amigueuakachi. Ístu, seguruchi jauaka eskajtsïni Jeoba mókuchentaaka engachi kurhakuaka jarhuajperata para orhepani uérakuani ójkutakuechani eianhpikuarhu (2 Kor. 4:7). Kánikuachi agradesidu jarhaska engajtsïni Jeoba mókucheantajka juchari kómarhikuechani ka eska Jesusi juchari amigueska. I ambejtsïni uinhaperantasïndi parachi seguirini jarhani eianhpini (Sant. 1:17). w18.05 21 párr. 17, 18
Martesï 2 de juniu
Jaue uinhaperperantani jarhani máteru ka máteruni jingoni, ka sánderu iásï engajtsï exeni jaka eska juchari Tateeri jurhiatikua janoxamkia (Ebr. 10:25).
Sinku uéxurhini tátsekua, kristianuechaksï exepirindi eska “Tateeri jurhiatikua” janoxapkia Jerusaleni. Kurhangupirindiksï eska Jesusiri profesia kumplirikuarhixapkia ka eskaksï jatsispka para sïpakuarhini iretarhu uératini (Uku. 2:19, 20; Luk. 21:20-22). Ima Jeobaeri jurhiatikua, uéxurhini 70 jimbo niáraspti engaksï romanuecha kʼamajkupka Jerusalenini. Iásï, uánikua rasonichanchi jatsiaska para eratsini eska Jeobaeri kʼéri jurhiatikua axuterku jarhaskia, kʼéri jurhiata enga kánikua chérhikuarhika (Joel 2:11). Ka ambe enga Sofonías 1:14 arhijka, ístu iásï kumplirikuarhixati: “Jeobaeri kʼéri jurhiatikua axuterku jarhastia. Axuterku jarhastia ka sóntku janoxati”. Jimbojtsïnisï Pablu arhijti: “Jaue jirinhatsperantani modu nani engachi na uáka jarhuatperani parachi úni uékperani ka ambakiti ambe úni” (Ebr. 10:24). I ambe arhikuekasïndi eska sánhani arhixaka uétarhini eskachi sánderu pendienti jauaka juchari erachicha jimbo, para uinhaperantaani jiáni engaksï uétarhinchaaka. w18.04 20 párr. 1, 2
Mierkulisï 3 de juniu
Uinhapikuarhintsï ka asï chketakuarhi. Asï uandanhia ni chérakuarhini, jimboka chíti Tata Diosï Jeoba tʼungini jingoni jarhaska nani uéjki engari niuaka (Jos. 1:9).
Jeoba kánikua sési pʼikuastantaspti Josueni ante de íntskuni imeri iretani Echerini enga Aiakuapka. Ístu, Jeoba uinhaperantaaspti imeri marhuarichani komu grupu. Por ejemplu, mítispti eska imeri ireta judiu, uétarhinchapiringa eska uinhaperanhantapiringa enga Babilonia pánhapiringa, jimbosï arhipti: “Asï ché, jimbokani ji tʼungini jingoni jarhaska. Asï uápurisï eraa, jimbokani ji chíti Tata Diosïska. Jíkini uinhaperantaaka. Jo, jíkini jarhuataaka. Jíkini meru jupikatini jatsiaka juchiti jájki jurhijkandani jimbo, enga jurhimbikuerika” (Is. 41:10). Ka májkueni uinhaperantaaspti primeru kristianuechani ka iásïjtu májkueni úsïndi juchantsïni jingoni (2 Kor. 1:3, 4). Jeoba ístu uinhaperantaspti imeri Uájpa Jesusini. Enga ima itsï atakuarhipka, kurhaspti uandakua ma auandarhu enga uandenga: “I jindesti juchiti Uátsï engani ji xáni uékajka ka engani jimbo xáni tsípikuarhijka” (Mat. 3:17). Seguru eskaksï i uandakuecha uinhaperantenga jiáni enga eianhpini jámani jarhenga. w18.04 16 párr. 3-5
Juebesï 4 de juniu
Peru anhatapu mímixekueri enga sési amberika ka no sési amberi, nori jámaaka indeni akuni (Gén. 2:17).
Uánikua kʼuiripu eratsisïndi eska ima juramukua enga Tata Diosï íntskupka Adanini, no jurajkusïrenga eska úpiringa ambe enga uékapiringa. Peru no ísïsti. No májkuenisti libreeni para erakuni ambe úni ka eska jatsini derechu para uandani ambe sésiski ka ambe no sésiski. Adani ka Ebaksï librespti para erakuni sinksï kurhajchapirini Jeobani o nómbe. Peru Jeobajkusï jatsiti derechu para uandani ambe sésiski ka ambe no sésiski. I ambesï arhikuekendi “anhatapu mímixekueri enga jindeka sési amberi ka no sési amberi” enga jardini de Edenirhu japka (Gén. 2:9). Imani juramukua jingoni enga Jeoba Adani ka Ebani íntskupka, jorhendaaxapti eskaksï jatsispka para kurhajchani paraksï meru libreeni. Adani ka Ebaksï erakuspti no kurhajchani Jeobani. Peru ¿úspiksï Adani ka Eba sánderu libreeni? Nómbe. Nóteruksï meru libresptia jimbokaksï uékasïrenga ísï irekani eskaksï ima na uékenga. w18.04 5, 6 párr. 9-12
Biernesï 5 de juniu
Iámu imani tiempu jimbo engaksï xáni uandanhiani japka, imajtu kánikua uandanhiaxapti (Is. 63:9).
Engaksï Tata Diosïri marhuaricha no sési nitamakuarhini jarhajka, ima no solu pʼamojkuasïndi, sino úsïndi ambe ma para jarhuataani. Por ejemplu, engaksï israelitecha kómu nitamakuarhini japka Ejiptu, Jeoba kurhangukuaspti, inde ambe úspti eska pʼímutantaapiringa. Jeoba arhispti Moisesini: “Meru exeska na enga xáni no sési nitamakuarhini jaka juchiti ireta [...], ka kurhauaska na engajtsïni uinhachaparini kómarhini jaka [...]; jimbokani sési mítiska na engaksï xáni no sési nitamakuarhini jaka. Ka niraxaka kétsini parani euajpiantani ejipsiuecheri jájki jimbo” (Éx. 3:7, 8). Jimboka pʼamojkuasïrenga, pʼimutantaaspti paraksï nóteru jántspirinia. Ísï ióni jimbo, engaksï jima japkia Echerirhu engaksï Aiaminhapka, imecheri ikiatspitichaksï no sési úkuaspti. ¿Ambe úspi Tata Diosï? Biblia arhisïndi eska ima no sési pʼikuarherasïrenga engaksï imecha kómu nitamakuarhini jarhenga imecheri kulpa jimbo engaksï no sési káuenga. Ménderu, jarhuataaspti jimboka kurhangukuasïrenga ka juesichani axaaspti parakaksï imecheri ikiatspiticha no no sési úkuapiringa (Juec. 2:16, 18). w19.03 15 párr. 4, 5
Sábadu 6 de juniu
¿Uá uarhiiti ma mirikurhini imeri charhakuni o no pʼamojkuni uájpani enga imeri matrisirhu kámapka? Nájkirukaksï i uarhiiticha mirikurhipiringa, jíkini no méni mirikurhipirhinga tʼunguini (Is. 49:15).
Orheta tsimani mandamientuechaksï arhiasïrendi israelitechani eskaksï solu Jeobani kómarhipiringa ka no máteru diosï úkatechani (Éx. 20:3-6). Íksï mandamientuecha no Jeobani marhuakusïrendi, sino israelitechani. Peru no sési nikuasïrendi engaksï kómarhiauenga máteru iretarhu anapu diosïchani. Joperu Jeoba újchakuraaspti israelitechani engaksï kurhajchapka ka jurhimbikua jingonksï jámani (1 Rey. 10:4-9). Jeoba no kulpa jatsisïndi enga nema enga uandajka imani marhuakuni no kumpliriuajka imeri leichani ka no sési úkuani máteruechani. Nájkiruka ísïka, imajtsïni xénchasïndi ka exesïndi engachi no sési kánhajka. No sési pʼikuarherasïndi engajtsïni exejka eskachi kómu nitamakuarhixaka, sánderu eska nándi ma enga exejka imeri charhakuni sufririni jarhani. Jamberi Tata Diosï no jirejiresï kastigariuati imani enga no jurhimbitku újka ambe ma ka no moantani, peru kʼóru ísï úati jiáni enga uétarhiaka. w19.02 22 párr. 13, 14; 23 párr. 15
Domingu 7 de juniu
Asï úkuarhie eskani ji na uékajka, sino eska tʼu na uékajka (Luk. 22:42).
Ima semanecha ante de Konmemorasioni úkuarhini, juchari tánguarhikuecha jimbochi sánderu Jesusiri ejemplueri ambe jorhenguarhisïnga ka kaxumbikua enga xarhatapka enga íntspipka imeri tsípikuani juchantsïni jimbo. Inde ambe úsïndi eskachi uékaaka májkueni kaxumbitini eska Jesusi ka úni ambe enga Tata Diosï uéjka, asta jiáni jamberi engachi úkua jukanchaaka. Eratsintani na enga balori xarhatapka imani jurhiatikuecha jimbo ante de uarhini. Sési mítispti eskaksï no ióni jimbo imeri enemiguecha kʼuratsetapiringa, kʼuikirhipiringa ka eskaksï uándikupiringa (Mat. 20:17-19). Nájkiruka indeni ambe nitamakuarhipiringa, no chéspti asta uarhikuarhu jamberi. Enga niárapkia para inde ambe úkuarhini, arhiaspti apostulichani engaksï imani jingoni japka jini jardín de Jetsemaní: “Jauara je ka juia je, era ima engarini entregarpiaka janoxatiia” (Mat. 26:36, 46). Ka enga uáni kʼuiripu enga armadu japka nípka paraksï jupikani, orhepani niáraspti, uandaspti né enga jindepka ima ka arhiaspti soldaduechani eskaksï jurajkuapiringa paraksï imeri apostulicha níntani (Juanu 18:3-8). ¿A no eska kánikua balori xarhataspka? Ini jurhiatikuecha jimbo, kristianuecha engaksï erakukateka ka imecha engaksï máteru karichicherika, kánikuachi jánguarhintasïnga ísï balori jukani eska Jesusi. w19.01 27, 28 párr. 7, 8
Lunesï 8 de juniu
Jánguarhintsï je kaxumbitiini (Sof. 2:3).
Para kamisa ma úni, jatsiskachi para uánikua piruakua úraani engaksï mámaru jásï koloriuaka. Májkuenisti, parachi kaxumbitini, jatsiskachi para sési jásï ambe xarhatani. Komu kurhanderani, sési pʼikuastpini ka balori jukani. Solu kʼuiripuecha engaksï kaxumbitika, kurhajchasïndiksï Tata Diosïni ka únksï ambe enga ima uéjka. Ka ma ambe enga ima uéjka, jindesti eskachi sési pʼikuastpiaka (Mat. 5:5, TNM; Gal. 5:23). Peru Satanasi kánikua ikiasïndi engachi újka ambe enga Jeoba uéjka. Ísï jimbo, nájkirukachi kaxumbitijka ka sési pʼikuastpini, uáni kʼuiripu engaksï Satanasi jingonika, kurhunhisïndijtsïni (Juanu 15:18, 19). Ini ambe jimbo, jatsiskachi para balori jukani. Ima enga no kaxumbitika, kʼéramakuarhisïndi, uinhamu ikiasïndi ka no kurhajchasïndi Jeobani. Ísïmindusï jámajti Satanasi. Jimbosï kurhunhijti kʼuiripu kaxumbitini, jimbokaksï imecheri ambakiti kualidadicha jimbo xarhatasïnga na enga xáni no ambakika Satanasi. Ka ambe enga sánderu no sésika para Satanasi, jindesti eska xarharasïnga na enga xáni chkuanderaka, jimboka ambe uéjki uandani o úni, no úsïnga eska kʼuiripu kaxumbiti nóteru marhuakuakia Jeobani (Job 2:3-5). w19.02 8, 9 párr. 3-5
Martesï 9 de juniu
Asï uandanhia, jimbokani ji chíti Tata Diosïska (Is. 41:10).
Jeoba mítispti eska Babilonia anapu kʼuiripu chéni japiringa. Medopersia anapu kʼéri ejersitu uarhiperapirindi Babilonia jingoni. Jeoba ini ejersituni úrapirindi para pʼímutantani imeri iretani (Is. 41:2-4). Engaksï babiloniuecha ka máteru nasioni anapu kʼuiripuecha kuenta íntskukuarhipka eska enemigu janoxapkia, jánguarhintasptiksï para no xáni chéni, arhijperaparinksï eskaksï uinhapikuarhintapiringa. Ístuksï sánderu diosïchani úaspti, eratsiparini eskaksï kuájchakuapiringa (Is. 41:5-7). Peru ambe enga Jeoba uandapka, sési pʼikuastantaspti imeri iretani: “Peru tʼu, oh Israeli [enga ménderuenipka máteru iretecha jingoni], jindeskari juchiti marhuatspiri, tʼu, oh Jakobu, tʼunguini erakuska, tʼu engari juchiti amigu Abraaniri desendientiika”. Ka paraka no uandanhiapiringa, ístu arhispti: “Chíti Tata Diosïska” (Is. 41:8-10). Enga uandapka “chíti Tata Diosïska”, Jeoba asegurarikuaxapti ambakiti judiuechani eska no mirikurhiaspka ka eskaksï seguirixapka imeri ireteni. Ístu, arhiaspti eska ima paapiringa ka eska jarhuataapiringa paraksï sïpakuarhini. Seguru eskaksï Jeobaeri uandakuecha uinhaperantaapka judiuechani engaksï jupikakata japka (Is. 46:3, 4). w19.01 4 párr. 8
Mierkulisï 10 de juniu
Kurhakuarhispti ma uandakua auandarhu uératini enga arhienga: “Tʼuri jindeska juchiti Uátsï engani ji xáni uékajka, ka ji tʼungini jimbosïni xáni tsípini pʼikuarherajka” (Mar. 1:11).
Ixú Markusʌ 1:9-11 primeru xanharispti tanimueri enga Jeoba auandarhu uératini uandapka: ‘Tʼuri jindeska juchiti Uátsï engani ji xáni uékajka’, “ka ji tʼungini jimbosïni xáni tsípini pʼikuarherajka”. Jesusi kánikua sési pʼikuarherapti enga meru kurhaapka imeri Tátini uandani eska xénchasïrenga ka mintsinharhini. Ju je exeni tanimu ambe enga Jeoba uandaka eska isïska ka enga meru jukaparhakueka: eska Jesusi imeri Uájpeska, eska xénchasïnga ka eska jeiapanhintasïnga. Enga Jeoba uandapka ‘tʼuri jindeska juchiti Uátsï’ arhikuekaspti eska imeri Uájpa, Jesusi, jimbanhi pájperakua ma jatsispkia imani jingoni. Enga Jesusi auandarhu japka komu espiritu ma, jindesptia ma Tata Diosïri uájpa. Peru enga itsï atakuarhipka, espiritu santu jingoni erakunhaspti. Jiáni uératini, Tata Diosï uandaspti eska iásï Jesusi imeri Uájpa erakukatespkia ka eska mintsikapiringa para kʼuanhatsintani auandarhu para jindeni Rei ka Kʼéri Saserdoti enga Tata Diosï erakupka (Luk. 1:31-33; Ebr. 1:8, 9; 2:17). Ísï jimbo, jiáni enga Jesusi itsï atakuarhipka, imeri Táti jemba jatsispti rasoni para uandani: ‘Tʼuri jindeska juchiti Uátsï’ (Luk. 3:22). w19.03 8 párr. 3, 4
Juebesï 11 de juniu
No jarhasti mímixekua enga sánderu ambakitiika eska Jeobaeri (Prov. 21:30).
Desde iónisïksï jarhastia konsejuecha engaksï no sési jaka. Satanasi uénaspti no sési járhati konsejuechani íntsaani kʼuiripuechani. No sáni kʼuratsekua jingoni arhispti Ebani eska ima ka imeri uámba úpiringaksï jandiajku erakuni ambe úni imecheri tsípikua jingoni, jimbokaksï ísï sánderu felisipiringa (Gén. 3:1-6). Satanasi imeri ambejkusï eratsini japti. Uékasïrendi eska Adani ka eba ka imecheri uájpechaksï imani kurhajchapiringa ka kómarhini enbesi de Jeobani. Peru Jeobasï íntsaapti iámindu ambe engaksï jatsipka: tsimarhani kuerauaspti paraksï temungurhirini, imani sési jásï jardinini nani engaksï irekapka, ka perfektu kuerauaspti paraksï úni irekani para méntkisï. Peru xáni no sési enga Adani ka Eba nóksï kurhajchapka Tata Diosïni ka nóteruksï úni ambakiti pájperakua ma jatsini imani jingoni. Eskari na mítikia, no sési ambe niárasti úkuarhini. Uénasptiksï tʼarhepini ka uarhini, májkueni eska tsïtsïki ma enga patsïjka ka kʼarhini engari pʼikujka. Imecheri desendientichajtuksï niárasti no sési nitamakuarhini pekadu jimbo (Rom. 5:12). Nájkiruka inde ambe úkuarhika, sáno iámindu kʼuiripu seguirixati no kurhajchani Tata Diosïni. Ísïksï uékasïndi irekani eskaksï imecha na uéjka (Efes. 2:1-3). Peru ambe enga niárajka úkuarhini, xarhatasïndi eska meru ísïska ambe enga arhijka iásï anapu tekstu. w18.12 20 párr. 3, 4
Biernesï 12 de juniu
Inde ambesti engachi uandantajka, ka no uandakuecha jimbo engachi jorhenguarhiaka kʼuiripuecheri jorhengua jimbo, sino imani uandakuecha jimbo engajtsïni Espiritu Santu arhistachiajka (1 Kor. 2:13).
Apostuli Pablu kʼuiripu máespti enga jakajkutipka ka kánikua jánhaskatiini ka enga por lo menusi tsimani idioma uandenga (Uku. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Nájkiruka xáni mítikupka, ambe enga ima uénga Tata Diosïri Karakatarhu jupindaskuarhisïrendi ka no imani ambe jingoni enga jorhendanhapka (Uku. 17:2, 3; 1 Kor. 2:6, 7). Indeni ambe jimbo, sési nikuspti eianhpikuarhu ka erokuarhixapti eska intsïnhapiringa tsípikua para méntkisï (2 Tim. 4:8). Seguruchi jarhaska eska na enga eratsijka Tata Diosï, iauani sánderu sési jarhaska eska kʼuiripuecheri. Ísï úni eskajtsïni Tata Diosï na arhijka uáti eskachi felisiuaka ka eskajtsïni sési nicheaka. Perujtsïni Jeoba no obligarisïndi ísï eratsini eska ima. Ni jántspiri enga mintsinharhikueka ka jánhastiini, nijtsïni orhejtsïkuticha arhijki ambe engachi jatsika para eratsini (Mat. 24:45; 2 Kor. 1:24). Táchanisïchi jatsiska responsabilidadi para niárani ísï eratsini eska Jeoba. w18.11 20, 21 párr. 12, 13
Sábadu 13 de juniu
Nóteruksï méni kómu pʼikuarheratia ni uandanhiani (Is. 35:10).
Tata Diosï úraspti Isaiasini para uandani eska japiringa pínandikua echerirhu nani engaksï kʼuanhatsintapiringa israelitecha ka nóksï jatsipirindi para chérhiani animalichani ni kʼuiripu no sési úrini. Sapiicha ka jatirichaksï kuájchakukata japirindi (Is. 11:6-9; 35:5-10; 51:3). Peru profesia ístu uandasïrendi eska echerirhu —peru méntku iámu echeri, no solu ireta Israeli— japiringa “Jeobaeri mímixekua ísï eska itsï na jaka marirhu”. Isaiasi asegurarispti eska imecha engaksï Babilonia uératini kʼuanhatsintapiringa nóksï chérhiapirindi kʼuiripuechani ni animalichani. Echerirhu uánikua ambe jukapirindi jimboka kánikua itsï japiringa, ísï eska na japka jardini de Edenirhu (Gén. 2:10-14; Jer. 31:12). ¿I profesia jiántku kumplirikuarhipirini? Ju je exeni eska ístu uandasïnga eskaksï imecha engaksï siegueka, kojueka ka engaksï kándiika, milagru ma jimboksï tsinakuarhipiringa. Peru i ambe no úkuarhispti israelitecha jingoni. I ambe arhikuekasïndi eskaksï i milagruecha sánderu orhepani úkuarhiaka. w18.12 5 párr. 11, 12
Domingu 14 de juniu
Jámandi jarhani eska na terokuntajka indeni ambe jingoni enga ísïka (3 Juanu 3).
Erokuarhisïngachi méntkisï jurhimbikuarhu jarhani. Peru ¿ambejtsïni jarhuataa parachi méntkisï uékani jurhimbikuarhu jarhani? Ju je someni arhutani tiempu para jorhenguarhini jurhimbikua ambe enga Bibliarhu jaka ka eratsintani. Engachi sánderu estudiariska, sánderuchi jukaparharaaka jurhimbikuani ka nochi méni uékaaka jurajkuni. Peru no solu uétarhisïndi mítini, sino ístu úni imani ambe. Proverbios 23:23 arhisïndi eska aparti de piáni jurhimbikuani, ístuchi jatsiska para pʼirani ‘mímixekua ka jurhimberantskua ka jánhaskakua’. Mímixekua piáni, arhikuekasïndi úni ambe engachi jorhenguarhijka. Engachi kurhangujka o jánhaskani, terokutantasïngachi ambe engachi jorhenguarhijka imani ambe jingoni engachi mítikia. Ístu, ima ambe enga Bibliarhu arhijka, ménisïjtsïni jurhimberantasïndi jimbokachi exesïnga ambe engachi uétarhinchani jaka mójtakuni. Jatsiskachi para méntkisï jirejiresï jiókuarhini jurhimberantskuani, jimboka Biblia arhisïnga eska inde sánderu jukaparhaska eska plata (Prov. 8:10). w18.11 9 párr. 3; 11 párr. 13, 14
Lunesï 15 de juniu
Piá jurhimbikuani ka asï méni íntspikuarhi (Prov. 23:23).
¿Ambechi jatsiski enga sánderu jukaparhaka? ¿Uékapirinchi mójtakuni ambe ma jingoni enga no xáni jukaparhapiringa? Para Tata Diosïri marhuaricha fásilisti mókuantaani ini kurhamarhikuechani. Sánderu jukaparhakua ambe engachi jatsika, jindesti ambakiti pájperakua ma Jeoba jingoni ka no ma ambe jimbochi mójtakupiringa. Ístuchi kánikua jukaparharasïnga Bibliaeri jurhimbikua ambe, jimboka úsïnga eskachi uáka amigueni juchari Táti auandarhu anapueri (Kol. 1:9, 10). Ju je eratsintani ambe engajtsïni jorhendajka Ambakiti Jorhentpiri, imeri Karakatarhu enga jindeka Biblia. Arhisïndijtsïni nákiski imeri nombri ka ambe enga arhikuekajka ka xarhatachiasïndijtsïni imeri ambakiti kualidadichani. Eiangusïndijtsïni andijtsïnisï pʼímutantsï, enga íntspipka imeri Uájpa Jesusini. Ístujtsïni aiangusïndi Mesiasiri Reinueri ambe ka eskaksï Paraisurhu irekaaka, ixú Echerirhu. Ístujtsïni arhisïndi nénachi uá sánderu sési irekani ka na engachi jatsika para jámani. Iámindu i jorhentperakuechaksï kánikua jukaparhakuesti para jucha, jimbokajtsïni jarhuatasïnga andarherani Kuerajpirini ka tsípikua jingoni irekani. w18.11 3 párr. 1, 2
Martesï 16 de juniu
Asï jáma je chkuanderatsperani (Kol. 3:9).
Kʼuiripuecha engaksï chkuanderajka o enganiarpini nóksï ma ambe uáti jiskakuni Jeobani, jimboka “iámindu ambe pʼenojchakurakata jarhaska imani japarini” (Ebr. 4:13). Ma ejemplu iri ambe, jindesti Ananiasi ka Safira, enga Satanasi úpka eskaksï chkuanderakupiringa Tata Diosïni. Atarantasptiksï echeri ma ka arhiasptiksï apostulichani eskaksï iámindu tumina íntsaantaxapka na engaksï xáni jimbo atarantapka echerini, peruksï no iámindu íntsaantaxapti. Sésiksï uékasïrendi pakarani ermanuechani japarini ka exeraani eskaksï kánikua intsïmpitispka, ambe ma enga no xáni ísïpka. Peru Jeoba exespti eskaksï chkuanderaxapka ka kastigariuaspti (Uku. 5:1-10). ¿Na exesïni Jeoba chkuanderakuani? Satanasi ka iámindu imecha engaksï chkuanderajka para no sési útspini, niáraatiksï imani “japondarhu enga méntku kurhini jaka chpiri”, o sea, kʼamajkunhaatiksï para méntkisï (Jaŋ. 20:10; 21:8; Sal. 5:6). Mítiskachi eska Jeoba “no kʼuiripu máes[ka] para chkuanderani”. Jimboka Tata “Diosï nómindu ú[sïnga] chkuanderani” (Núm. 23:19; Ebr. 6:18). Bibliarhu arhisïndi eska Jeoba no sáni jeiapanhintasïnga “katamba ma enga chkuanderajka” (Prov. 6:16, 17). Parajtsïni Jeoba jeiapanhintani, jatsiskachi para kumplirini ambe engajtsïni juramuchijka ka méntkisï jurhimbitku uandani. w18.10 8 párr. 10-13
Mierkulisï 17 de juniu
Méntku jauena eratsini ini ambe (1 Tim. 4:15).
Ju je eranhaskani eskajtsïni juchari jefi arhisïnga eskachi tumina íntspiaka para kʼuínchikua ma úni enga relijioni no jurhimbitirhu anapueka. ¿Ambechi úpirini? Enbesi de erokuarhini astaka niáraka i ambe úkuarhini, ¿andichisï no eratsintajki desde iásï na exesïni Jeoba indeni ambe? Engachi ísï úska, sánderu fásiliuati imani ambe úni ka uandani enga sési jaka. Antesi eratsintani eska jukaparhakueska kurhajchani Jeobani, uátijtsïni jarhuatani para enga ma repentku uétarhiaka doktori jingoni nirani. Ísïsti eskachi no jiókuarhisïnga iurhiri jatantani o ma ima tʼámu amberi enga iurhirirhu petanhajka (Uku. 15:28, 29). Peruksï jarhasti máteru tratamientuecha enga mándani kristianu jatsi para exeni sini jiókuarhia o nómbe, sapichu ambe ima tʼámu amberi enga iurhirirhu petanhajka. Para inde ambe úni jatsiskachi para Bibliaeri prinsipiuechani exeani engaksï xarhatajka na enga exejka Jeoba inderi ambe. Peru para indeni ambe exeni no jiánisti engachi ospitalirhu jauakia, jamberichi no sési pʼikuarherani jauaka ka arhinhanchi jarhani eskachi sóntku erakuaka ambe ma úni. Iáiasïsï uétarhijti inbestigarini inderi ambe, karani ambe engachi uéjka dokumentu médiku legali ma jimbo ka doktorini jingoni uandontskuarhini. w18.11 24 párr. 5; 26 párr. 15, 16
Juebesï 18 de juniu
Peru ima engarini kurhajchajka no chéparini irekaati (Prov. 1:33).
Jeoba ísïsti komu karichi eranguti ma enga uékpitiika ka kuájchakusïndijtsïni ka no jurajkusïndi eskajtsïni juchari enemiguecha no sési ambe úchiaka. Mítini ini ambe, sésijtsïni pʼikuastantasïndi, sánderia iásï enga axuterku jakaia enga kʼamakurhiaka no sési jásï ambe i parhakpiniri. Jeoba seguiriuati kuidarini imeri iretani grani tribulasionirhu, enga janoni jakaia (Jaŋ. 7:9, 10). Ísï jimbo, ia sea engachi sapichku jaka o jatirinchia, sésichi jámani jarhani ochi pʼamenchani jarhani, ochi diskapasitadu jarhani, nochi chéaka enga janoakia grani tribulasioni. Sánderu sési, miántaakachi ambe enga Jesusi uandapka: “Eranchi je ka jingontku ja je, jimboka chári pʼímutantskua janoxakaia” (Luk. 21:28). Méntkisïchi mintsikaaka Jeobani ka sánderia jiáni engajtsïni uénaakia no sési kámani Gog, grupu ma nasionicheri engaksï kúnguarhintaaka engaksï kánikua uinhapikua jatsiaka (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Andichisï xáni seguru pʼikuarheraa? Jimbokachi mítiska eska Jeoba no mójtakurhisïnga. Imajtsïni méntkisï uékperakua jingoni pʼímutantaati ka niáraatijtsïni kurhanguchini (Is. 26:20). w18.09 26, 27 párr. 15, 16
Biernesï 19 de juniu
Juchiti éskuechaksïni niárasti sési jásï exeni ka jikini xénchaska (Is. 43:4).
Ireta Israeli kánikua sési pʼikuarherapti enga kurhaapka Jeobaeri uandakuechani engaksï iásï anapu teksturhu jaka. Chájtujtsï uáka seguru jarhani eskaksïni Tata Diosï xénchasïnga ka eskaksïni kánikua jukaparharasïnga. Jeoba aiakusïndi imeri iretani: “Komu Uiuinhasï ma, salbarpiati. Sési pʼikuarheraati tʼungini jimbo tsípikua jingoni” (Sof. 3:16, 17). No arhiparini náki uéjki tsʼéjkukuechanksï nitamanchaani Tata Diosïri marhuaricha, ima aiakuasïndi jarhuataani ka uinhaperantaani. Libru de Isaías jimbo uandaspti: “Ka chájtsï mismu tʼireaka. Kʼiraxurhatinksïni paaka, ka uaxanharhiakaksïni paraksïni pʼarhipʼarhitani. Ísï komueska nándi ma na uinhaperantajka imeri sapini, májkueni, ísïksïni uinhaperantaaka ji chánksïni” (Is. 66:12, 13). Íksï uandakuecha kánikua sési jásï ambe xarhatasïndi: nándini ma enga kamanharhitini jaka imeri sapini o enga sapini chʼanarani jaka. Ini ejemplu jingoni Jeoba xarhatasïndi na enga xáni xénchaajka imeri marhuarichani. Ju je no méni dudarini eskajtsïni Jeoba kánikua jukaparharasïnga (Jer. 31:3). w18.09 13, 14 párr. 6, 7
Sábadu 20 de juniu
¿Né uékasïni i jurhiatikua juani ambe ma para Jeobani intsïmbini? (1 Crón. 29:5).
Ióntki ireta Israeli, uánikua xanhari uétarhispti kurhajkuarhiani boluntariuechani (Éx. 36:2; Neh. 11:2). Iásï, ístuchi uánikua oportunidadichani jatsiasïnga para úrani juchari tiempu, jatsikuarhikua ambe ka ambe engachi jorhenaka úni para jarhuataani juchari erachichani. Engachi ísï uáka, kánikuachi sési pʼikuarheraaka ka uánikua kóntperatechanchi jatsiauaka. Imecha engaksï ánchikuarhijka para organisasioni, niárasïndiksï jimbanhi amiguechani jatsiani. Ju je exeni ambe enga nitamanchapka Margie, pirenchi ma enga diesiochu uéxurhini ánchikuarhikia Kʼumanchikuechani Reinueri uáni. Imani uéxurhinichani jimbo, jorhendaaspti uánikua pirenchichani engaksï sapichku japka. Para Margie, jiáni jindespti sánderu ambakiti tiempu paraksï uinhaperpentani espiritualmenti (Rom. 1:12). Ka enga no sési ambe nitamanchapka, iámindu ima amigaechaksï kánikua uinhaperantaspti. ¿Aiakukuarheskichia ménisï para konstruksionirhu ánchikuarhini? w18.08 25, 26 párr. 9, 11
Domingu 21 de juniu
Asïkini nema no janhanharhie jimbokari nótki jatirisïnga, sino jindee t’u ma ejemplu para jakajkuticha chíti uandakuechani jimbo, sési jángua jimbo, uékperakua jimbo, espirituni jimbo, ka engari mintsikajka Diosïni ka pímbinhasïndi (1 Tim. 4:12).
Enga apostuli karapka ini ambe, Timoteu apenasi 30 ísï jatiripti. Peru Pablu kʼérati responsabilidadichani íntsaaspti. No arhiparini ambe enga jimbo íntskupka ini konsejuni, ambe engachi jorhenguarhijka, jindesti eskachi no jatsiska para jusgariuani tumbiichani solu imecheri edadi jimbo. Ju je miáni eska asta Jesusi jiáni uénaspka eianhpini enga apenasi 30 ísï jatiripka. Máru lugarichani jimbo, nóksï kánikua jukaparharaasïndi tumbiichani. Enga i ambe úkuarhijka nani engachi anapueka, jamberi orhejtsïkutichaksï no rekomendariuajti tumbiichani engaksï kumpliriuajka iámindu rekisituechani paraksï orhejtsïkutiri jarhuajpirini o orhejtsïkutini. Orhejtsïkutichaksï jatsisti para miáni eska Biblia no arhisïnga edadi ma paraksï úni rekomendarini erachini ma (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Titu 1:5-9). w18.08 11, 12 párr. 15, 16
Lunesï 22 de juniu
Asï kurhajchaa imechani engaksï ménderueni jorhentpijka enga ískueka (1 Tim. 6:20).
Parachi imani ambe úni enga sési jaka, jatsiskachi para imani informasionini úrani enga segurueka. Ísï jimbo, jatsiskachi para sési erakuni ambe engachi arhintaaka (Filip. 4:8, 9). Ju je no ísku ambendarhini tiempu Internetirhu para jirinhantani jarhani notisia ambe enga no segurueka, ni arhiantani jarhani korreu elektronikuechani o mensajichani engaksï no jurhimbitku ambe uandantajka. Ka sánderu jukaparhakuesti eskachi méntku no jámaaka exeni imani pájinechani Internetiri engaksï apostatecha etsakuajka. Imaksï uékasïndi chkerani Tata Diosïri marhuaricheri jakajkukuani ka chkuanderakua ambeksï uandani jurhimbikueri. Iámindu i jásï informasionijtsïni uáti imani ambe úrani enga no sési jaka. Ju je no méni eratsini eskajtsïni no uáka no sési ambe úcheni juchari eratsikuarhu ka mintsitarhu. Ju je eratsintani ambe enga úkuarhipka jiáni enga Moisesi dose espiechani axapka parksï Echerini exeni engaksï Aiaminhapka. Diesi espiechaksï kʼuanhatsintaspti informasioni ma jingoni enga no sési japka (Núm. 13:25-33). Jukari jamberiksï uandantaspti ka inde ambe úspti eskaksï israelitecha desanimarikuarhipiringa (Núm. 14:1-4, 6-10). Enbesi deksï asegurarikuarhini sini informasioni ísïspi ka mintsinharhini Jeobani, no sési ambeksï úspti engaksï informasionini jakajkupka enga no ísïpka. w18.08 4 párr. 4, 5
Martesï 23 de juniu
Asï jáma je kʼarhakuarhini, enga nema kúrhiaska no sési úrichani, ikichakua úkuarhiatiksï imeri ambarhati úkuecha (1 Kor. 15:33).
Sáno iámindu kʼuiripu ambakiti kualidadichani jatsiasti ka no iámindu imecha engaksï no Testigueka no sési jásï ambe úni jarhasïndi. Engachi jatsiaka i járhati amiguechani, ¿arhikuekasïni eska no no sési jarhaska imechani kúrhiani? Uétarhisïndi kurhamarhikuarhini sini imecha jingoni jarhani úsïni eskachi sánderu sési pájperaaka Jeoba jingoni. Ju je eratsini ambe enga imecheri mintsitarhu jaka. Por ejemplu, ¿sáno méntkisïksï puru moderi ambe uandontskuarhini jarhasïni, tumineri, komputadorecheri, telefonuecheri, tabletecheri, tsípikuarhiteri ambe o máteru i jásï ambe? ¿Tsitisïnksï máteruechani uandatsiani o chiste ambe uandantaani engaksï no sési jaka? Kánikua sésisti enga Jesusi arini adbertensia íntspipka: “Jimboka inde ambesï uandanhajka enga mintsitarhu uinirini jarhajka” (Mat. 12:34). Ísï jimbo, engachi kuenta íntskukurhiska eska kúrhini nemani peligru máeska para juchari pájperakua Jeoba jingoni, ju je sóntku úni ambe ma ka nóteru xáni ióni jarhania imani jingoni o méntku nóteru kúrhinia (Prov. 13:20). w18.07 19 párr. 11
Mierkulisï 24 de juniu
Moisesi jindespti kʼuiripu ma enga sánderu kaxumbitipka eska iámindu kʼuiripuecha (Núm. 12:3).
Enga Moisesi 80 jatiripka, Jeoba ánchikuarhita ma íntskuspti para pʼímutantani Israelini Ejiptu uératini para nóteru jántspirinia (Éx. 3:10). Moisesi uánikua xanhari uandaspti eska no úpiringa úni imani ánchikuarhitani. Peru Jeoba seguirixapti tekantskua xarhatakuni, ka asta uinhapikua íntskuspti para milagruechani uáni (Éx. 4:2-9, 21). Tata Diosï úpirindi imeri uinhapikuani úrani para Moisesini chérani ka úni eska afuersa kurhajchapiringa. Peru sánderu sési, tekantskua ka uékperakua jingoni kámaspti ka jánguarhintaspti sési pʼikuastantani ini achamasï kaxumbitini. ¿Marhuaspi enga Jeoba kurhangukupka Moisesini? Jo, jimboka Moisesi niáraspka jindeni ambakiti orhejtsïkuti ma enga jánguarhintapka tekantskua xarhatakuani máteruechani ka májkueni kurhangukuani eska Jeoba na úpka imani jingoni. Engachi jatsika sánisï juramukua, kánikua jukaparhakuesti eskachi kurhangukuauaka máteruechani, sési kaani ka tekantskua jingoni, ísï eska Jeoba (Kol. 3:19-21; 1 Ped. 5:1-3). Engachi jánguarhintaska ísïni eska Jeoba ka Jesusi, uákachi eskaksï máteruecha uékaaka uandontskuarhini juchantsïni jingoni ka ísï úparini, uákachi uinhaperantaani (Mat. 11:28, 29). w18.09 24, 25 párr. 7, 9, 10
Juebesï 25 de juniu
¡Na enga xáni sésiika ka sési pʼikuarherakuarhini eskaksï erachicha májku kʼéri jauaka! (Sal. 133:1).
¿Andichisï no jánguarhintajki jarhuajpini para kúnguarhikua májku kʼéri jarhani? Engachi ísï úni jakaia, kánikua sési jarhasti. Peru ¿úpirinchi sánderu sési mítiani erachichani? (2 Kor. 6:11-13). ¿Uáchi sánderu jánguarhintani para meremerejkuni Bibliaeri jurhimbikua jimesïsï engachi irekaka? Engachi sési uandajpauaka besinuechani, jamberiksï uékaati mítini jurhimbikuani. Ju je kurhamarhikuarhini: “¿Ambeksï eratsisïni besinuecha juchiti ambe? ¿Néna xarharasïni juchiti kʼumanchikua ka iámu terrenu? ¿Úsïni eska kasïpeaka jimesïsï engani irekaka? ¿Jarhuataasïni máteruechani?”. Engachi uandontskuarhiaka erachicha jingoni, ju je kurhamarhiani néna jarhuataaskia imecheri ambakiti jángua besinuechani, familiarichani ka kompanieruechani ánchikuarhitarhu anapu o eskueleri. Seguruchi jarhaska eskajtsïni ambakiti experiensiechani aianguauaka (Efes. 5:9). w18.06 24 párr. 13, 14
Biernesï 26 de juniu
Niáraati jurhiatikua enga nema engaksïni uándikuaka, tantiariaka eska Diosïnisï marhuakuni jauaka (Juanu 16:2).
Ísïksï eratsisïrendi imecha engaksï disipulu Estebanini uándikupka ka májkuenksï eratsisïndi kʼuiripuecha engaksï májkueni ambe újka (Uku. 6:8, 12; 7:54-60). Peru relijiosuecha engaksï ísï jámajka uándikpini ka uandanksï eskaksï Tata Diosïnisï marhuakuni jaka, nóksï kumpliriuaxati Jeobaeri leichani (Éx. 20:13). I ambe xarhatasïndi eska imecheri konsiensia enganiariuaxaka. ¿Ambechi uá úni parajtsïni konsiensia no enganiarini? Tata Diosïri Karakatarhu anapu leicha ka konsejuechaksï “marhuasïndi para jorhentpini, para jánhastpini, ka para arhistatspini ka para mítitarpini na enga jindeka para jurhimbitku jámani” (2 Tim. 3:16). Ísï jimbo, para jorhendani juchari konsiensiani ísï exeni ambe ma eska Jeoba na exejka ka eskajtsïni sési marhuachiaka, jatsiskachi para tsitini estudiarini Bibliani, eratsintani ambe enga arhijka ka úni ambe engachi jorhenguarhijka. w18.06 16, 17 párr. 3, 4
Sábadu 27 de juniu
Tarhata je Espiritu Santueri espadani enga jindeka Diosïri uandakua (Efes. 6:17).
Enga Pablu karta ma úkuapka Efesu anapuechani, soldadu romanuechaksï espada ma úrasïrendi enga 50 sentimetru ióskapka (20 pulgada) paraksï uarhipeni nirani. Ma rasoni engaksï jimbo soldaduecha xáni sési úrauenga uarhipetarakuechani, jindespti jimbokaksï pauani pauani ensaiarisïrenga. Pablu ísï terokutantaspti Tata Diosïri Karakatani eska espada ma engajtsïni Jeoba íntskuka. Jimajkani, jatsiskachi para sési úrani engachi kuájpini jámaaka juchari jakajkukuani o engachi uékaka mójtakuni juchari eratsikuani (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). Nóchi jatsiska para chérhini Satanasini ni demoniuechani. Uinhapitistiksï, peruchi uáka andaani. Ka aparti, niáraatiksï uarhini. Nóteru ióndani enga Kristu juramuni jauakia mili uéxurhini, ónhakataksï jauati ka méntkuksï no ma ambe uáti úni. Ka tátsekuaksï kʼamajkunhaati (Jaŋ. 20:1-3, 7-10). Mítiskachia juchari enemiguni, imeri trampechani ka ambe enga uékajka úni. Jeobaeri jarhuajperata jingoni uákachi uinhamu anhatsekutini jarhani Noambakitini. w18.05 30, 31 párr. 15, 19-21
Domingu 28 de juniu
Akuitsi arhispti uarhiitini: “Nojtsï niáraaka uarhini” (Gén. 3:4).
Adani sési mítispti eskaksï akuitsicha no uandasïrenga. Ísï jimbo, enga akuitsi ma Eba jingoni uandontskuarhipka, jamberi Adani jánhaskapti eska espiritu máespka enga uandani japka (Gén. 3:1-6). Tsimarhanksï no ma ambe mítispti ima espiritueri. Nájkiruka no mítipka, Adani jurajkuspti imeri Táti uékpitini auandarhu anapuni ka imani espiritu jingoni úkuarhini enga no kurhandirapka (1 Tim. 2:14). Jeoba jirejiresï íntspespti informasioni ima enemigueri enga úpka eska Adani ka Eba pekaripiringa ka eiatspespti eska kʼamajkupiringa. Ka ístu, uandaspti eska ma tiempu i espiritu no sési kaapiringa imechani engaksï xénchajka Tata Diosïni (Gén. 3:15). Jeoba, enga kánikua jánhaskatika nójtsïni méni eiangusti néna enga arhinhajka ima ánjili no sési úri. Ka dosmili kinientusi uéxurhini erokuarhispti parajtsïni eianguni náki uandakua o nombri úrapirini para xarhatani na enga jásïka ima espiritu: Satanasi, enga arhikuekajka “Tájpanharikpiti” (Job 1:6). w18.05 22 párr. 1, 2
Lunesï 29 de juniu
Imecha engaksï tekaantskua jingoni újka jukani frutu (Luk. 8:15).
Territoriurhu ma eianhpini enga kasi no nema kurhaajka, uátijtsïni desanimarini. Enga cha ménisï ísï úkuarhinchaka, jamberijtsï kurhangujka na enga pʼikuarherapka apostuli Pablu. Ima masi o menusi treinta uéxurhini eianhpispti ka ini tiempu jimbo uánikuechani jarhuataaspti kristianu úkuarhini (Uku. 14:21; 2 Kor. 3:2, 3). Peru no úspti úni eskaksï uánikua judiuecha kristianu úkuarhipiringa. Uánikuaksï masi úspti no sési kámani ka nóksï uékani kurhajchani (Uku. 14:19; 17:1, 4, 5, 13). ¿Néna pʼikuastaspi i ambe Pabluni? Ima mísmu uandaspti: “Kʼéri ma mískuarhita jatsiska ka méntku jauenani jarhani uandanhiani juchiti mintsitarhu” (Rom. 9:1-3). ¿Andisï ísï pʼikuarherapi? Jimboka tsitisïrenga eianhpini ka uékani kʼuiripuni. Meru uandanhiasïrendi judiuecha jimbo ka jimbosï xáni no sési pʼikuarherendi exeni eskaksï no jiókuarhisïrenga Jeobaeri pʼamojperakua. Májkueni eska Pablu, aianhpisïngachi Tata Diosïri ambe jimbokachi meru uandanhiasïnga kʼuiripu jimbo (Mat. 22:39; 1 Kor. 11:1). w18.05 13 párr. 4, 5
Martesï 30 de juniu
Uandanhiata kʼuiripueri mintsitarhu ma, kánikua no sési pʼikuastasïndi, peru ambakiti uandakuechaksï sési pʼikuastantasïndi (Prov. 12:25).
Apostuli Pablu uandaspti eska asta ima enga uinhaperpentajka, uétarhinchasïnga eska uinhaperanhantaaka. Arini ambe karakuaspti Roma anapu kristianuechani: “Jimbokaksïni xáni exenchaxaka, para eska engachi májku jásï jauakia, jíksïni arhukuchiaka Espiritu Santueri kóntperatechani paraksïni úni uinhaperantani, o paraksïni sánderu jurhimbitku arhini, para eska jíjtuni uinhaperanhantaaka májku jásï chánksïni jingoni” (Rom. 1:11, 12). Eskachi na exejka, asta apostuli Pablu uétarhinchasïrendi ménisï eska uinhaperanhantapiringa (Roma 15:30-32). Uánikua erachichaksï kʼérati sakrifisiuechani uásïndi paraksï tiempu kompletueri marhuakuani Jeobani. ¿Máteruksï né uétarhinchasïni eskachi uinhaperantauaka? Erachicha ka pirenchicha engaksï nótki tembuchajka o uambuchani jimbokaksï uékasïnga úni ambe enga Biblia arhijka, tembuchani o uambuchani ‘jakajkuti’ ma jingoni (1 Kor. 7:39). Ka nochi mirikurhiauaka erachichani engaksï no jurajkujka Jeobani nájkirukaksï no sési kánhajka oksï pʼamenchani jarhani (2 Tes. 1:3-5). w18.04 21 párr. 3-5