Malichi

Charu chiphya chindize nadi. Kweni ghanaghanirani za vinthu vinyake ivyo viliko nga ni nyenyezi, makuni, vinyama, na ŵanthu ŵanyithu. Palije uyo wangakayikira kuti vinthu ivi ni vyanadi, nangauli pakwamba vinthu ivi kukaŵavya. Viliko chifukwa chakuti Yehova ndiyo wakavilenga. (Gen. 1:​1, 26, 27) Chiuta withu wakukhumbaso kuzgora charu ichi kuŵa chiphya. Wazamufiska nadi khumbo lake ili. Mu charu chiphya, ŵanthu ŵazamuŵa na umoyo wamuyirayira kweniso wambura kulwaralwara. Tili na chigomezgo chose kuti panyengo yake yakutemeka, Chiuta wazamufiska layizgo lake la charu chiphya. (Yes. 65:17; Chivu. 21:​3, 4) Panyengo yasono, chitani vyose ivyo mungafiska kuti mukhozge chipulikano chinu. Nyengo zose muwongenge sembe yakuwombora. Mughanaghanirengepo nkhongono za Yehova. Muŵenge na nyengo yakuchitira vinthu vyauzimu. Para muchitenge nthena, muŵenge pakati pa “awo ŵakuhara malayizgo chifukwa ŵali na chipulikano ndiposo mbakuzikira.”—Heb. 6:​11, 12. w23.04 31 ¶18-19

Yesu wakwinuska maso kuchanya ndipo wakulomba uku ŵanthu ŵakupulika. Wakuchita nthena kuti uchindami wose ulute kwa Yehova pa ivyo wachitenge. Wati walomba wakuchemerezga kuti: “Lazaro, fuma!” (Yoh. 11:43) Lazaro wakufuma nadi mu dindi. Apa Yesu wakachita chinthu icho ŵanandi ŵakawonanga kuti chingachitika yayi. Nkhani iyi yikukhozga chipulikano chithu mu chigomezgo cha chiwuka. Kasi yikutikhozga wuli? Kumbukani layizgo ilo Yesu wakaphalira Marita lakuti: “Mudumbu wako wawukenge.” (Yoh. 11:23) Nga Mbawiske, Yesu wali na khumbo kweniso nkhongono zakufiskira layizgo ili. Masozi agho wakathiska ghakulongora kuti ngwakukhumbisiska chomene kuwuska ŵanthu awo ŵali kufwa na kuwuskapo nyifwa iyo yikupangiska kuti taŵanthu tiŵenge na chitima. Pakuti Lazaro wakafuma nadi mu dindi, Yesu wakalongora nadi kuti wali na nkhongono zakuwuskira ŵakufwa. Kweniso ghanaghanirani ivyo Yesu wakamukumbuska Marita ivyo vili mu lemba la mwahuno. Tili na vifukwa vyakukwana vyakugomezgera kuti Chiuta wazamufiska nadi layizgo lake lakuti wazamuwuska ŵakufwa. w23.04 11-12 ¶15-16

Nyengo zinyake tingakhumbikwira kusintha ivyo tikulomba usange tamanya makora ilo ni khumbo la Yehova. Tikwenera kukumbuka kuti Yehova wali na khumbo ndipo wazamufiska panyengo yake iyo wali kutema kale. Khumbo lake ndakuti wazakawuskepo masuzgo ghose agho tikutambura nagho mazuŵa ghano. Masuzgo nga masoka ghachilengiwa, ulwari, na nyifwa. Yehova wazamufiska khumbo lake kwizira mu Ufumu wake. (Dan. 2:44; Chivu. 21:​3, 4) Ndipouli, pasono Yehova wachali kumuzomerezga Satana kuwusa charu ichi m’paka panyengo iyo wazamufiskira khumbo lake. (Yoh. 12:31; Chivu. 12:9) Usange Yehova wangawuskapo sono masuzgo ghose agho taŵanthu tikusangana nagho, vingalongora nga kuti Satana wakuwusa makora charu. Ndipouli, apo tikulindilira kuti wafiske malayizgo ghake, Yehova watilekenge waka nthena yayi kwambura kutovwira. Watovwirenge nyengo zose. w23.05 8 ¶4; 9-10 ¶7-8

Kasi mungawovwira wuli ŵanji kuti ŵasange chandulo na Chikumbusko? Chakwamba mukwenera kuŵachemerako ku Chikumbusko. Padera pa kuchemerako ŵanthu awo tikukumana nawo mu uteŵeti, tingalemba mazina gha ŵanthu ŵanyake awo tikukhumba kuŵachema. Ŵanthu aŵa ŵangaŵa ŵabali ŵithu, awo tikusambira nawo sukulu, awo tikugwira nawo ntchito, kweniso ŵanyake awo tikuŵamanya. Nanga vingaŵa kuti tilije mathirakiti ghakukwana ghakuchemera ŵanthu, tingaŵatumira waka linki ya thirakiti ili. Tingazakazizwa kuwona unandi wa ŵanthu awo ŵangazakiza pa Chikumbusko. (Muph. 11:6) Kumbukani kuti awo taŵachemerako ku Chikumbusko ŵangaŵa na mafumbo, chomenechomene para ŵandizepo pa maungano ghithu. Ntheura tingaghanaghanira mafumbo agho ŵangaŵa nagho na kunozgekera mazgoro ghake. Nangauli ŵanthu ŵakunweka ŵangiza pa Chikumbusko, kweni ŵangalutilira nipera kufumba mafumbo. Tikwenera kuchita vyose ivyo tingafiska pambere Chikumbusko chindachitike, panyengo ya Chikumbusko, kweniso pamanyuma pa Chikumbusko, kuti tovwire ŵanthu awo ŵali na “maghanoghano ghakwenelera” kuti ŵasange chandulo na Chikumbusko.—Mil. 13:48. w24.01 12 ¶13, 15; 13 ¶16

Baibolo likulongosora viwuka 8 vya ŵanthu awo ŵakawuskika pa charu chapasi. Mungachita makora kuti musande mwakupwelelera nkhani izi. Apo mukusanda nkhani izi, ghanaghanirani ivyo mungasambirapo. Ghanaghanirani umo chiwuka chilichose chikulongolera kuti Chiuta wali na khumbo kweniso nkhongono kuwuska ŵakufwa. Chakuluska vyose, ghanaghaniranipo chomene pa chiwuka cha Yesu icho ntchakuzirwa chomene kuluska vyose. Kumbukani kuti ŵanthu ŵanandi ŵakachitira ukaboni kuti Yesu wakawuskika nadi ndipo ivi vikutipa vifukwa vyakukwana vyakuŵira na chipulikano chakukhora. (1 Kor. 15:​3-6, 20-22) Tikumuwonga chomene Yehova chifukwa cha kutilayizga kuti wazamuwuska ŵakufwa. Tili na chigomezgo chose kuti layizgo ili lizamufiskika nadi, chifukwa Yehova wali na khumbo kweniso nkhongono zakufiskira layizgo lake ili. Tiyeni tilutilire kuŵikapo mtima kukhozga chipulikano chithu mu chigomezgo chakuzirwa ichi. Para tichitenge nthena, tiŵenge paubwezi wakukhora na Chiuta, uyo tingati wakulayizga waliyose wa ise kuti, ‘Ŵakutemweka ŵinu ŵazamuwuka.’—Yoh. 11:23. w23.04 8 ¶2; 12 ¶17; 13 ¶20

Tikulongora kuti ndise ŵakujiyuyura para tikuleka kujighanaghanira chomene tekha, kweniso para tikumanya kuti pali vinyake ivyo tingafiska yayi kuchita. Para ndise ŵakujiyuyura, tichindikenge ŵanyithu kweniso tiŵawonenge kuti mbakuzirwa chomene kuluska ise. (Fil. 2:3) Nakuti munthu uyo ngwakujiyuyura wakumanyaso mphaka yake. Gidiyoni wakaŵa munthu wakujiyuyura kweniso wakamanyanga ivyo wangafiska na ivyo wangatondeka. Apo mungelo wa Yehova wakamuphalira kuti wasoleka kuti wathaske Ŵaisrayeli ku Ŵamidiyani awo ŵakaŵa ŵankhongono, mwakujiyuyura wakazgora kuti: “Fuko lane ndichoko chomene mwa Manase, ndipo nili muchoko chomene mu nyumba ya ŵadada.” (Ŵeru. 6:15) Iyo wakajiwonanga kuti wakaŵa wambura kwenelera pa mulimo uwu, kweni Yehova wakamanyanga kuti wangafiska kuchita mulimo uwu. Na wovwiri wa Yehova, Gidiyoni wakafiska mulimo wake. Ŵalara ŵakuyezgeska kulongora mukhaliro wakujiyuyura pa chilichose. (Mil. 20:​18, 19) Ŵakujikwezga yayi chifukwa cha maluso ghawo panji ivyo ŵafiska kuchita. Kweniso ŵakujiwona kuti mbawakawaka yayi chifukwa cha ivyo ŵakutondeka kuchita makora. w23.06 3 ¶4-5

Mutu wa Satana uzamudinyika, ndipo kwakhala vyaka vyakujumpha 1,000 kuti ivi vichitike. (Chivu. 20:​7-10) Kweni pambere ivi vindachitike, pazamuchitika vinthu vyakofya ivyo Baibolo likayowoyerathu. Chakwamba, mitundu yizamuchemerezga kuti “bata na mtende!” (1 Tes. 5:​2, 3) “Mwamabuchi,” suzgo yikuru yizamwamba apo mitundu yizamuwukira visopa vyose vyautesi. (Chivu. 17:16) Kufuma apo, Yesu wazamupeleka cheruzgo pa ŵanthu, ndipo wazamupatura mberere ku mbuzi. (Mat. 25:​31-33, 46) Ndipouli, Satana wazamukhalapo waka chete yayi. Chifukwa chakuti wakutinkha chomene ŵanthu ŵa Chiuta, wazamupangiska Gogi wa charu cha Magogi, uko nkhukolerana kwa mitundu, kuti wawukire ŵanthu ŵa Chiuta. (Ezek. 38:​2, 10, 11) Panyengo yinyake, ŵakuphakazgika awo ŵachali pa charu chapasi ŵazamuwunganyika na kuluta kuchanya kukaŵa pamoza na Khristu na ŵankhondo ŵake ŵakuchanya kuti ŵakarwe nkhondo ya Aramagedoni, ndipo uwu uzamuŵa umaliro wa suzgo yikuru. (Mat. 24:31; Chivu. 16:​14, 16) Kufuma apo, Muwuso wa Khristu wa Vyaka 1,000 uzamwamba.—Chivu. 20:6. w23.10 20-21 ¶9-10

Mazuŵa ghano napo, ŵateŵeti ŵanandi ŵa Yehova ŵakukhala mu vyaru ivyo mulimo withu ngwakukanizgika. Nga Obadiya, ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵakutemweka aŵa ŵakukana kuleka kusopa Yehova, nangauli ŵakulutilira kulongora ntchindi ku awo ŵakulamulira. (Mat. 22:21) Ŵakulongora kuti ŵakopa Chiuta mwa kupulikira iyo m’malo mwa ŵanthu. (Mil. 5:29) Ŵakuchita nthena mwakulutilira kupharazga makani ghawemi kweniso kulutilira kuwungana mwakubisilizga. (Mat. 10:​16, 28) Kweniso ŵakuyezgayezga kuti ŵabali na ŵadumbu ŵawo ŵasangenge chakurya chauzimu chakukwana. Wonani chiyelezgero cha Mubali Henri, uyo wakukhala ku charu chinyake ku Africa, uko mulimo withu ukakanizgika kwanyengo yitali. Mu nyengo ya bani, Henri wakajipeleka kuti wapelekerenge magazini na mabuku ku Ŵakaboni ŵanyake. Iyo wakalemba kuti: “Mwakawiro ndine munthu wasoni. Yehova wakanipa chikanga icho nkhakhumbikwiranga.” Kasi namwe mukuwona kuti mungaŵa na chikanga nga umo wakaŵira Henri? Namwe mungaŵa nacho para mungasambira kopa Chiuta mwakwenelera. w23.06 16 ¶9, 11

Adamu na Eva ŵakati ŵagaluka, vikawoneka nga kuti Satana watondeska khumbo la Chiuta lakuti charu chizure na ŵanthu ŵawemi kweniso ŵakupulikira. Satana wakwenera kuti wakaghanaghananga kuti Yehova walijeso nthowa yinyake yakuti wangafiskira layizgo lake. Nthowa yimoza yikaŵa yakuti Yehova wakome Adamu na Eva na kulengaso ŵanthu ŵanyake ŵakufikapo kuti wafiske khumbo lake. Kweni Chiuta wachitenge nthena, mphanyi Dyabulosi wakati Chiuta ni mutesi. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti, nga umo pali kulembekera pa Genizesi 1:​28, Yehova wakaphalira Adamu na Eva kuti mphapu yawo yizuzgenge charu chapasi. Panji Satana wakaghanaghana kuti Yehova wazomerezgenge Adamu na Eva kubaba ŵana ŵambura kufikapo awo ŵazamuŵapo ŵakufikapo yayi. (Muph. 7:20; Rom. 3:23) Apa napo, tikukayika yayi kuti Dyabulosi wakatenge wanenenge Yehova kuti ngwakutondeka. Chifukwa wuli? Chifukwa nthowa iyi nayo yikatenge yovwirenge yayi kuti khumbo la Chiuta lifiskike, lakuti Paradiso wazure na ŵana ŵa Adamu na Eva ŵakufikapo kweniso ŵakupulikira. w23.11 6 ¶15-16

Yehova wakutipa ulongozgi wakupulikikwa makora kwizira mu Mazgu ghake kweniso gulu lake. Ipo palije chifukwa chakuti tisazgirengeko malango ghithu pa ulongozgi uwo wakutipa. (Zinth. 3:​5-7) Ntheura, tikwenera yayi kujumpha vinthu ivyo vili kulembeka mu Baibolo panji kupanga tumalango twithu pa nkhani izo ŵabali na ŵadumbu ŵakwenera kujisankhira ŵekha. Satana wakugwiliskira ntchito “upusikizgi wawaka” kweniso “vinthu vya charu” kuti wapuluske ŵanthu na kuŵapangiska kuŵa ŵakugaŵikana. (Kol. 2:8) Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, ivi vikasazgangapo visambizgo vyakujintha pa vinjeru vya ŵanthu, visambizgo vya Chiyuda ivyo vikafumanga mu Malemba yayi, kweniso chisambizgo chakuti Ŵakhristu ŵakwenera kupulikira Dango la Mozesi. Agha ghakaŵa maupusikizgi chifukwa ghakapangiskanga ŵanthu kuti ŵapatukeko kwa Yehova uyo ni Mwenecho wa vinjeru. Mazuŵa ghano Satana wakugwiliskira ntchito mawayilesi, manyuzipepara, TV, na malo ghakuchezgerapo gha pa Intaneti, kuti wathandazge nkhani zambura ukaboni kweniso nkhani zautesi izo ŵalongozgi ŵandyali ŵakuyowoya. w23.07 16 ¶11-12

Ivyo Yehova wakasankha kuchita na nkhani ya kugaluka kwa Satana na ŵanthu ŵakwambilira, vikaŵa vyakuti Satana wakaghanaghanangako yayi. M’malo mwakuti Yehova waŵe mutesi, Yehova wakazomerezga kuti Adamu na Eva ŵababe ŵana. Kweniso m’malo mwakuwoneka kuti ngwakutondeka, Yehova wakalongora kuti palije icho chingamutondeska kufiska chinthu icho wayowoya. Wakawoneseska kuti khumbo lake m’paka lizakafiskike, pakupeleka mphapu iyo yizamuponoska ŵana ŵakupulikira ŵa Adamu na Eva. (Gen. 3:15; 22:18) Satana wakwenera kuti wakazizikika chomene na nthowa iyo Yehova wakanozga ya sembe yakuwombora! Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti ndondomeko iyi yikujintha pa chitemwa chambura uryezi. (Mat. 20:28; Yoh. 3:16) Satana walije mukhaliro uwu. Kasi ntchivichi chizamuchitika chifukwa cha sembe yakuwombora? Pamanyuma pa vyaka 1,000 vya muwuso wa Khristu, ŵana ŵa Adamu ŵakupulikira kweniso ŵakufikapo ŵazamukhala mu Paradiso pa charu chapasi nga umo Yehova wakakhumbiranga pakwamba. w23.11 6 ¶17

Tikupulikira dango la Yehova lakukhwaskana na umoyo na ndopa kuti ni vyakupatulika. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti Yehova wakuti ndopa zikwimira umoyo, uwo ntchawanangwa chakuzirwa chomene chakufuma kwa iyo. (Lev. 17:14) Apo Yehova wakazomerezganga ŵanthu kurya nyama, wakaŵalangura kuti ŵangalyeranga lumoza na ndopa yayi. (Gen. 9:4) Dango ili wakaliwerezgaso mu Dango la Mozesi ilo wakapeleka ku Ŵaisrayeli. (Lev. 17:10) Ndipo kwizira mu mzimu wake wakachiska wupu wakulongozga mu nyengo yakale kuti uphalire Ŵakhristu wose kuti ‘ŵalutilire kuziŵizga ndopa.’ (Mil. 15:​28, 29) Nase tikulongora kuti tikupulikira dango ili para tikusankha mwamahara wovwiri uwo tingapokera ku chipatala. Tikupulikira chomene fundo za Yehova za makhaliro ghawemi. Mpositole Paulosi wakutiphalira kuti ‘tizgore’ viŵaro vya thupi lithu kuŵa vyakufwa, icho chikung’anamura kuti tikwenera kuchita chilichose icho tingafiska kuti tiwuskemo makhumbiro ghaheni. Ntheura tikugega kulaŵiska panji kuchita chilichose icho chingapangiska kuti tichite uzaghali.—Kol. 3:5; Yobu 31:1. w23.07 15 ¶5-6

Kasi Samusoni wakamutemwanga chomene Delila, lekani wakamanya yayi ivyo Delila wakakhumbanga? Mulimose umo vikaŵira, Delila mwakuwerezgawerezga wakamukoserezganga Samusoni kuti wavumbure uko nkhongono zake zikafumanga, ndipo paumaliro wakamuvumbulira. Chachitima ntchakuti ivyo Samusoni wakachita vikapangiska kuti nkhongono zake zimare na kunanga ubwezi wake na Yehova kwakanyengo. (Ŵeru. 16:​16-20) Samusoni wakasangana na masuzgo ghakuru chifukwa cha kugomezga Delila m’malo mwa Yehova. Ŵafilisiti ŵakamukora Samusoni na kumudolora maso. Panyengo iyi ŵakamujalira mu jele ku Gaza, ndipo ŵakamuzgora muzga wakusira tirigu mu gadi. Pamanyuma ŵakamuyuyura panji kuti kumulengeska apo Ŵafilisiti ŵakaŵa na chiphikiro. Ŵakapeleka sembe yikuru kwa chiuta wawo Dagoni, chifukwa chakuti ŵakagomezganga kuti ndiyo waŵawovwira kuti ŵakore Samusoni. Ŵakamutora Samusoni mu jele na kwiza nayo pa chiphikiro kuti ‘waŵasekeskepo.’—Ŵeru. 16:​21-25. w23.09 5-6 ¶13-14

Nyengo zinyake uyo tikugwira nayo ntchito panji uyo tikusambira nayo sukulu wangatifumba chifukwa icho tikulondezgera fundo yinyake. Tikwenera kuchita vyose ivyo tingafiska kuti tivikilire chigomezgo chithu uku tikuchindikaso maghanoghano ghawo. (1 Pet. 3:15.) Kanandi chikuŵa chakovwira chomene para tikuwona fumbo ilo watifumba kuŵa nthowa yakumanyira ivyo wakutemwa, m’malo mwa kughanaghana waka kuti wakukhumba wasuske vigomezgo vithu. Mwambura kupwelelerako kanthu za chifukwa icho munyake watifumbira fumbo, tingachita makora kuzgora mwakuzika kweniso mwalusungu. Zgoro lithu lingamovwira kuti waghanaghanireposo chomene pa maghanoghano ghake. Mwachiyelezgero, usange uyo tikugwira nayo ntchito watifumba chifukwa icho tikukondwelera yayi mazuŵa ghakubabikira, ghanaghanirani mafumbo agha: Kasi ndikuti wakujifumba usange nase tikuzomerezgeka kuŵa na nyengo yakuchitira vinthu vyakusanguluska? Tingawovwira kuti munyithu wa ku ntchito waleke kudandawura nase chomene para chakwamba tikumuwonga kuti wakughanaghanira ŵanji. Ivi vingawovwira kuti tidumbiskane nayo mwaubwezi ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani ya mazuŵa ghakubabikira. w23.09 17 ¶10-11

Tili na mwaŵi wapadera chomene sono wakugwiliskira ntchito nyengo iyo yakhalako kupharazgira ŵanthu ŵamitundu yose. Mpositole Petrosi wakutichiska kuti ‘tikumbukenge’ zuŵa la Yehova. (2 Pet. 3:​11, 12.) Kasi tingachita wuli? Usange ntchamachitiko, tingachita makora kuti zuŵa lililose tighanaghanirengepo vitumbiko ivyo tizamusanga mu charu chiphya. Tijiwone kuti tili mu charu chiphya tikuthuta mphepo ziwemi, kurya chakurya chiwemi, kupokelera ŵakutemweka ŵithu apo ŵakuwuskika, kweniso kusambizga ŵanthu awo ŵakaŵako mu nyengo yakale vyakukhwaskana na kufiskika kwa mauchimi gha mu Baibolo. Para mukughanaghanirapo vinthu ivi, vimovwiraninge kuti mulindilire mwakunweka vya nyengo iyo kweniso muŵenge ŵakukhorwa kuti umaliro ufikenge sonosono apa. Para ‘tamanyirathu’ vya munthazi mwithu, ‘tipuluskikenge yayi’ na ŵasambizgi ŵatesi. w23.09 27 ¶5-6

Ŵawukirano ŵithu ŵazingilizgika na ŵawukirano ŵanyawo awo ‘mbambura kupulikira ŵapapi.’ (2 Tim. 3:​1, 2) Chifukwa wuli ŵanandi ŵakuŵapulikira yayi ŵapapi? Ŵana ŵanyake ŵakuwona kuti ŵapapi ŵawo ŵakuchita vinthu vyakupambana na ivyo ŵakuŵaphalira. Ndipo ŵana ŵakuwona kuti uwu mburunji yayi. Ŵana ŵanyake ŵakuwona kuti ulongozgi wa ŵapapi ŵawo ngwachikale, panji ngunonono kuwulondezga. Usange ndimwe muwukirano, kasi namwe ndimo mukuwonera? Ŵanandi vikuŵasuzga kupulikira dango la Yehova ilo lili mu lemba la mwahuno. Kasi mungachita wuli kuti mupulikirenge dango ili? Mungasambira kupulikira para mungayezga Yesu. (1 Pet. 2:​21-24) Iyo wakaŵa munthu wakufikapo nangauli ŵapapi ŵake ŵakaŵa ŵambura kufikapo. Kweni Yesu wakaŵachindikanga ŵapapi ŵake nangauli ŵakabudiskanga kweniso nyengo zinyake ŵakamupulikiskanga yayi.—Eks. 20:12. w23.10 7 ¶4-5

Mpositole Paulosi wakalongosora kuti sembe izo Dango likayowoyanga kuti zipelekekenge zikawuskirangapothu yayi zakwananga. Pa chifukwa ichi, Dango likaŵikika “pamphepete.” Ntheura Paulosi wakamba kuŵasambizga visambizgo vyakunyang’amira. Wakaŵakumbuska Ŵakhristu ŵanyake aŵa vya “chigomezgo chiwemi” chomene chakujintha pa sembe ya Yesu, iyo yiŵawovwirenge nadi “kusendelera kwa Chiuta. (Heb. 7:19) Paulosi wakaŵalongosolera ŵabali ŵake Ŵahebere aŵa chifukwa icho nthowa iyo ŵakusopera pakuŵa Ŵakhristu njiwemi chomene kuluska iyo ŵakasoperanga kumanyuma. Nthowa iyo Ŵayuda ŵakasoperanga yikaŵa waka “muzgezge wa ivyo vikwiza, kweni vyanadi ni vya Khristu.” (Kol. 2:17) Chizgezge chikuŵa waka chithuzi cha chinthu chanadi icho chapanga muzgezge uwo. Mwakuyana waka, nthowa iyo Ŵayuda ŵakasoperanga Chiuta kumanyuma yikaŵa waka muzgezge wa vinthu vyanadi ivyo vikaŵa kuti vizenge. Tikwenera kupulikiska ndondomeko iyo Yehova wali kuŵika yakuti zakwananga zithu zigowokereke mwakuti timusopenge mwakuzomerezgeka. w23.10 25 ¶4-5

Lemba la Daniyeli chaputara 11 likuyowoya vya mathemba ghaŵiri, panji kuti maboma ghaŵiri gha ndyali agho ghakulimbana nkhongono. Para tikuyaniska uchimi uwu na mauchimi ghanyake gha mu Baibolo, tikuwona kuti “themba lakumpoto” ni charu cha Russia na vyaru ivyo chikukolerana navyo ndipo “themba lakumwera” ni Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America. Ŵanthu ŵa Chiuta awo ŵakukhala mu vyaru ivyo vikuwusika na “themba lakumpoto” ŵakutambuzgika chomene na themba ili. Ŵakaboni ŵanyake ŵakutimbika na kuponyeka mu jele chifukwa cha chipulikano chawo. Kweni m’malo mwa kupangiska ŵabali ŵithu kuŵa na wofi, ivyo likuchita “themba lakumpoto” vikupangiska ŵabali aŵa kuŵa na chipulikano chakukhora chomene. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti ŵabali ŵithu ŵakumanya kuti nthambuzgo zikufiska uchimi wa mu buku la Daniyeli. (Dan. 11:41) Kumanya fundo iyi kungatovwira kuŵa na chigomezgo chakukhora kweniso kulutilira kugomezgeka kwa Yehova. w23.08 11 ¶15-16

Chifukwa chakuti Yehova wakutitemwa, wakumanya luŵiro umo tikujipulikira kweniso ngwakukhumbisiska kutivikilira. Wakukwenyelera chomene para tasangana na masuzgo. Ntheura tingaŵa na chigomezgo chose kuti watizgorenge para tamulomba kuti: “Nisungilirani nga ni mboni ya jiso linu.” (Sal. 17:8) Jiso ntchiŵaro chakuzirwa chomene kweniso chikupwetekeka luŵiro. Ntheura para Yehova wakuyaniska ŵateŵeti ŵake na mboni ya jiso lake, vili nga wakuyowoya kuti, ‘Waliyose uyo wakupweteka imwe, ŵanthu ŵane, wakupweteka vinthu vyane vyakuzirwa.’ Yehova wakukhumba kuti tikhorwe kuti wakutitemwa ise patekha. Kweni wakumanya kuti chifukwa cha ivyo vikatichitikirapo kumanyuma, tingamba kukayika usange wakutitemwa nadi. Panji pasono tikukumana na vinthu ivyo vingatipangiska kuti tambe kukayika usange Yehova wakutitemwa nadi. Kasi ni vichi ivyo vingatovwira kuti tigomezgenge kuti wakutitemwa? Wonani umo Yehova wakalongolera chitemwa chake kwa Yesu, umo wakulongolera chitemwa chake ku ŵakuphakazgika kweniso waliyose wa ise. w24.01 27 ¶6-7

Ezira wakawona umo Yehova wakawovwilira ŵanthu ŵake apo ŵakayezgekanga. Cha mu 484 B.C.E., Ezira wakwenera kuti wakakhalanga mu Babuloni apo Themba Ahasuweru likalangura kuti Ŵayuda wose awo ŵakukhala mu Ufumu wa Ŵaperesiya ŵakomeke. (Est. 3:​7, 13-15) Umoyo wa Ezira kweniso Ŵayuda wose ukaŵa pangozi. Ŵati ŵapulika za chiŵembu ichi, ŵakafipa mtima chomene mwakuti ŵakaziŵizga kurya na kutengera apo ŵakalombanga kwa Yehova kuti waŵawovwire. (Est. 4:3) Ghanaghanirani waka umo Ezira na Ŵayuda ŵanyake ŵakajipulikira vinthu vyati vyasintha, apo awo ŵakakhumbanga kukoma Ŵayuda ndiwo ŵakakomeka! (Est. 9:​1, 2) Ivyo Ezira wakakumana navyo pa nyengo yakusuzga iyi, vikamovwira umo wangazakachitira na masuzgo agho wangazakakumana nagho kunthazi kweniso vikakhozga chigomezgo chake mwa Yehova kuti wakuvikilira ŵateŵeti ŵake. w23.11 17 ¶12-13

Mpositole Paulosi wakayowoyanga vya “milimo ya dango,” panji kuti dango la Mozesi, ilo likapelekeka pa Phiri la Sinayi. (Rom. 3:​21, 28) Vikulongora kuti mu nyengo ya Paulosi, Ŵakhristu ŵanyake Ŵachiyuda vikaŵasuzganga kuleka kulondezga Dango la Mozesi na milimo yake. Ntheura Paulosi wakazunura Abrahamu kuti wapeleke ukaboni wakuti munthu wakupimika murunji kwa Chiuta kwizira mu “milimo ya dango” yayi, kweni para wali na chipulikano. Ichi ntchakukhozga chomene chifukwa kumanya fundo iyi kukutipa chigomezgo chakuti nase tingapimika ŵarunji kwa Chiuta. Tingaŵa na chipulikano mwa Chiuta na Khristu, ndipo kuchita nthena kungatovwira kuti titemweke na Chiuta. Kweni “milimo” iyo yikuyowoyeka mu Yakobe chaputara 2 ni “milimo ya dango” yayi iyo Paulosi wakayowoya. Yakobe wakayowoyanga za milimo iyo Ŵakhristu ŵakuchita zuŵa na zuŵa. (Yak. 2:24) Milimo iyi ndiyo yikulongora usange Mkhristu wali na chipulikano mwa Chiuta panji yayi. w23.12 3 ¶8; 4-5 ¶10-11

Ŵadumbu awo ŵakughanaghanira vya kutengwa ŵakwenera kusankha mwakupwelelera uyo waŵenge mfumu wawo. Kumbukani kuti para mwatengwa mwamuŵa pasi pa mwanalume uyo mwatengwako. (Rom. 7:2; Efe. 5:33) Ntheura jifumbani kuti: ‘Kasi mwanalume uyu ngwakukhwima mwauzimu? Kasi wakudangizga vinthu vyauzimu pa umoyo wake? Kasi wakusankha makora vinthu? Kasi wangazomerezga para wabudiska? Kasi wakuŵachindika ŵanakazi? Kasi wali na maluso agho wanganovwira nagho mwauzimu kweniso mwakuthupi? Kweni unenesko ngwakuti, usange mukukhumba kusanga munthu uyo wangaŵa mfumu muwemi, namwe mukwenera kuŵa na mikhaliro iyo yingamovwirani kuti muzakaŵe muwoli muwemi. Muwoli muwemi ni “movwiri” wa mfumu wake kweniso “munyake wakumwenelera.” (Gen. 2:18) Kweniso chifukwa chakuti wakutemwa Yehova, wakovwira kuti mfumu wake waŵe na mbiri yiwemi. (Zinth. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11) Munganozgekera sono kuti muzakaŵe muwoli muwemi mwa kukhozga chitemwa chinu kwa Yehova kweniso kovwira ŵanji panyumba na mu mpingo. w23.12 22-23 ¶18-19

Yehova wakulayizga kuti watipenge vinjeru ivyo tikukhumbikwira kuti tisankhe makora vinthu. Tikukhumbikwira chomene vinjeru vya Chiuta para tikusankha vinthu ivyo vikhwaskenge umoyo withu wose. Wakutipaso nkhongono kuti tizizipizge. Nga umo wakachitira na mpositole Paulosi, nase Yehova watipenge nkhongono izo tikukhumbikwira kuti tizizipizge masuzgo ghithu. (Fil. 4:13) Nthowa yimoza njakuti wakutovwira kwizira mu Ŵakhristu ŵanyithu. Pa usiku wakuti machero wafwenge, Yesu wakalomba kwa Yehova kufumira pasi pa mtima. Wakalomba Yehova kuti waleke kuzomerezga ŵanthu kumuwona kuti iyo ni munthu wakuyuyura Chiuta kweniso kuti ŵaleke kumukana. M’malo mwakuchita ivyo wakalomba, Yehova wakamovwira waka pakutuma mungelo kuti wamukhozge. (Luka 22:​42, 43) Yehova wangatovwiraso kwizira mwa ŵabali na ŵadumbu awo ŵangatiyimbira foni kutikhozga, panji kutiyendera. Ntheura tose tipenjenge mipata iyo tingayowoyera “mazgu ghawemi” ghakukhozga Ŵakhristu ŵanyithu.—Zinth. 12:25. w23.05 10-11 ¶9-11

Ŵakulopwa awo ŵakukhumba kwiza ku Chikumbusko ŵangamba kufipa mtima kuti ŵazamupokelereka makora yayi. Ntheura gegani kuŵafumba mafumbo agho ghangaŵakhozga soni panji kuyowoya mazgu agho ghangaŵapweteka. Ŵabali na ŵadumbu aŵa mbabali ŵithu. Tili ŵakukondwa kusopaso nawo lumoza. (Sal. 119:176; Mil. 20:35) Tili ŵakukondwa kuti Yesu wakatiphalira kuti tikumbukirenge nyifwa yake chaka chilichose, ndipo tikumanyaso chifukwa icho ntchakuzirwa chomene kuchita nthena. Para tikwiza pa Chikumbusko, ise na ŵanyithu tikusanga chandulo munthowa zinandi. (Yes. 48:​17, 18) Tikuŵatemwa chomene Yehova na Yesu. Tikulongora umo tikuwongera pa ivyo ŵali kutichitira. Tikukhozgaso ubwezi withu na ŵabali na ŵadumbu. Ndipo tingawovwiraso ŵanji kumanya umo nawo ŵangasangira vitumbiko chifukwa cha sembe yakuwombora. Ntheura, tiyeni tichite vyose ivyo tingafiska kuti tiŵe ŵakunozgeka apo Chikumbusko cha chaka chino chikusendelera, ilo ni zuŵa lakuzirwa chomene pa chaka. w24.01 14 ¶18-19

Kasi Yehova wakutilongozga wuli? Chakwamba wakutilongozga kwizira mu Mazgu ghake, Baibolo. Ndipouli, wakugwiliskiraso ntchito ŵanthu. Mwachiyelezgero, wakugwiliskira ntchito “muzga wakugomezgeka na wavinjeru,” kuti watipe chakurya chauzimu icho chikutovwira kusankha vinthu mwavinjeru. (Mat. 24:45) Yehova wakugwiliskiraso ntchito ŵanalume ŵanyake ŵakwenelera kutilongozga. Mwachiyelezgero, ŵalaŵiliri ŵadera na ŵalara ŵa mpingo ŵakutikhozga na kutipa ulongozgi uwo ukutovwira kuzizipizga masuzgo. Tikumuwonga chomene Yehova kuti wakutipa ulongozgi wakovwira mu nyengo zakusuzga izi. Ukutovwira kuti tilutilire kuŵa paubwezi na iyo na kulutilira kuŵa pa nthowa yakuya ku umoyo. Nangauli vili nthena, nyengo zinyake chingatiŵira chakusuzga kulondezga ulongozgi wa Yehova, chomenechomene usange wafuma ku ŵanthu ŵanyithu awo nawo mbambura kufikapo. Pa nyengo zanthena izi, ndipo tikukhumbikwira kugomezga chomene kuti Yehova ndiyo wakulongozga ŵanthu ŵake, kweniso kuti nyengo zose ntchiwemi kulondezga ulongozgi wake. w24.02 20 ¶2-3

Tingakuzga chitemwa chithu pa Chiuta para tikuŵikapo mtima kusambira Mazgu ghake. Apo mukuŵazga Baibolo, yezgani kuwona ivyo lemba lililose likuvumbura vyakukhwaskana na Yehova. Jifumbani kuti: ‘Kasi lemba ili likulongora wuli kuti Yehova wakunitemwa? Kasi likunipa vifukwa wuli vyakumutemwera Yehova?’ Nthowa yinyake iyo tingakuzgira chitemwa chithu pa Yehova nkhulomba kwa iyo nyengo zose na kumuphalira umo tikujipulikira. (Sal. 25:​4, 5) Para tichitenge nthena, Yehova wazgorenge malurombo ghithu. (1 Yoh. 3:​21, 22) Ghanaghanirani za mpositole Paulosi. Iyo wakasangana na muwukirano munyake zina lake Timote. Timote wakatemwanga chomene Yehova kweniso wakatemwanga ŵanthu. Paulosi wakaphalira Ŵafilipi kuti: “Nilije munyake uyo wali na maghanoghano ghakuyana na [Timote], uyo wazamupwelelera nadi vya imwe.” (Fil. 2:20) Paulosi wakayowoya vya chitemwa icho Timote wakaŵa nacho pa ŵabali na ŵadumbu. Lekani tikukayika yayi kuti mipingo iyo Timote wakateŵeteranga yikamulindiliranga mwakunweka.—1 Kor. 4:17. w23.07 9 ¶7-10

Pambere Ŵaisrayeli ŵandanjire mu Charu cha Layizgano, Mozesi wakafwa. Kasi Yehova wakaleka kovwira ŵanthu ŵake pamanyuma pakuti munthu wakugomezgeka uyu wafwa? Yayi. Yehova wakaŵawovwiranga nyengo yiliyose, chikuru iwo ŵalutilira kugomezgeka. Pambere Mozesi wandafwe, Yehova wakamuphalira kuti wimike Joshuwa kuti walongozgenge ŵanthu ŵake. Mozesi wakaŵa kuti wamusambizga Joshuwa kwa vyaka vinandi. (Eks. 33:11; Doto. 34:9) Kweniso pakaŵa ŵanalume ŵanandi ŵakwenelera awo ŵangalongozga, nga ŵalongozgi pa gulu lililose la ŵanthu 1,000, la ŵanthu 100, la ŵanthu 50, kweniso nanga nda ŵanthu 10. (Doto. 1:15) Ŵanthu ŵa Chiuta ŵakapwelerekanga makora. Tikusangaso chiyelezgero chinyake mu nyengo ya Eliya. Kwa vyaka vinandi wakalimbikira chomene kovwira Ŵaisrayeli kusopa Yehova. Kweni pamanyuma Yehova wakati wakateŵetere ku Yuda. (2 Mathe. 2:1; 2 Mid. 21:12) Kasi ŵanthu ŵakugomezgeka ŵa mu ufumu wa mafuko 10 gha Israyeli ŵakajowoleka? Yayi. Eliya wakaŵa kuti wamusambizga Elisha kwa vyaka vinandi. Yehova wakalutilira kufiska khumbo lake, ndipo wakaŵapweleleranga ŵasopi ŵake ŵakugomezgeka. w24.02 5 ¶12

Ŵakhristu ŵa ku Efeso ŵakamba kukhala umoyo wakukoleranako na Mazgu gha Yehova, uwo ukaŵa nga mbungweru uwo ukaŵalongozganga. (Sal. 119:105) Ŵaefeso aŵa ŵakaŵa kuti ŵaleka maluso gha chisopa chautesi kweniso nkharo zawakawaka. Kweniso ŵakaŵa kuti ‘ŵakuyezga Chiuta’ ndiposo ŵakachitanga vyose ivyo ŵangafiska kuti ŵasopenge Yehova na kumukondweska. (Efe. 5:1) Mwakuyana waka, nase apo tikaŵa kuti tindasambire unenesko, tikaŵa mu chisi pa nkhani ya kusopa kweniso makhaliro. Taŵanyake ŵa ise tikakondwelerangako maholide gha chisopa chautesi; taŵanyake tikachitanga nkharo zawakawaka. Kweni tikati tasambira fundo za Yehova pa nkhani ya icho ntchiwemi na chiheni, tikasintha. Tikamba kukhala mwakuyana na fundo zake zaurunji. Ndipo ivi vyawovwira kuti tisange vitumbiko vinandi. (Yes. 48:17) Kweni ntchipusu yayi kulekerathu nkharo izo tikaŵa nazo. Tikwenera kugegerathu nkharo zose izo tikachitanga kale na ‘kulutilira kwenda nga mbana ŵa ungweru.’ w24.03 21 ¶6-7

Nyengo zinyake mungawona kuti ndimwe ŵakunozgeka yayi kujipeleka na kubatizika. Panji mungawona kuti mukukhumbikwira kusintha vinthu vinyake pa umoyo winu kuti mumukondweskenge Yehova, kweniso panji mukukhumbikwira nyengo yinandi kuti mukhozge chipulikano chinu. (Kol. 2:​6, 7) Lekani kughanaghana kuti ŵasambiri wose ŵakukura mwauzimu mwakuyana, kweniso mbachinyamata wose yayi awo ŵakuŵa ŵakunozgeka kujipeleka na kubatizika pa msinkhu wakuyana. Manyani ivyo mukwenera kusintha, ndipo pamanyuma chitanipo kanthu kwambura kujiyaniska na ŵanyinu. (Gal. 6:​4, 5) Lutilirani kuŵikapo mtima kuti mufiske chilato chinu cha kujipeleka kwa Yehova nanga vingaŵa kuti pasono mukuwona kuti mundanozgeke kuchita nthena. Mulombani Yehova kuti wamovwirani kusintha apo mphakukhumbikwa. (Fil. 2:13) Gomezgani kuti Yehova wapulikenge lurombo lwinu na kumovwirani.—1 Yoh. 5:14. w24.03 5 ¶9-10

Zuŵa linyake Sara wakasuzgika chomene maghanoghano ndipo wakamuphalira Abrahamu umo wakajipulikiranga, kweniso wakati Abrahamu ndiyo wapangiska suzgo. Abrahamu wakamanyanga kuti Sara ni mwanakazi wakupulikira kweniso wakujilambika. Iyo wakamutegherezga na kudumbiskana nayo kuti ŵamazge suzgo ilo likaŵapo. (Gen. 16:​5, 6) Kasi tingasambirako vichi? Ŵafumu, ndimwe muli na udindo wakupanga vyakusankha mu mbumba yinu. (1 Kor. 11:3) Kweni mungalongora chitemwa usange mungapulikizga dankha mwakupwelelera maghanoghano gha muwoli winu pambere mundapange chakusankha, chomenechomene para ivyo musankhenge nayo vimukhwaskenge. (1 Kor. 13:​4, 5) Zuŵa linyake Abrahamu wakachema ŵalendo awo ŵakapukwa iyo yayi, kuti ŵarye chakurya. Iyo wakaphalira Sara kuti waleke ivyo wakachitanga na kuphikira ŵalendo vingwa vinandi. (Gen. 18:6) Sara wakakhozgera ivyo Abrahamu wakayowoya, ndipo wakachita mwaluŵiro ivyo wakamuphalira. Ŵawoli, mungamuyezga Sara para mukukhozgera ivyo ŵafumu ŵinu ŵasankha. Para muchitenge nthena, nthengwa yinu yiŵenge yakukhora.—1 Pet. 3:​5, 6. w23.05 24-25 ¶16-17

Gidiyoni wati wimikika kuŵa mweruzgi wa Ŵaisrayeli, wakeneranga kuŵa wakupulikira kweniso wachikanga. Iyo wakapika mulimo wakusuzga chomene wakubwangandura jotchero la adada ŵake ilo ŵakasoperangapo Baala. (Ŵeru. 6:​25, 26) Pamanyuma, wati wawunganya ŵasilikari, kaŵiri kose Gidiyoni wakaphalirika kuti wachepeskeko nambara ya ŵasilikari ŵake. (Ŵeru. 7:​2-7) Paumaliro, wakaphalirika kuti wawukire msasa wa ŵalwani ŵake pakati pa usiku. (Ŵeru. 7:​9-11) Ŵalara ŵakwenera kuŵa ‘ŵakupulikira luŵiro.’ Mulara wakupulikira, wakuŵa wakunozgeka kupulikira ivyo Malemba ghakuyowoya, kweniso kulondezga ulongozgi wakufuma ku gulu la Chiuta. Ntheura wakuŵa chiyelezgero chiwemi ku ŵanji. Kweni nyengo zinyake wangayezgeka pa nkhani iyi. Mwachiyelezgero, nyengo zinyake wangapokera ulongozgi unandi pa nyengo yimoza, kweniso panji ungasintha mwaluŵiro, ndipo chingaŵa chakusuzga kuwulondezga. Nyengo zinyake, wangamba kukayikira usange ulongozgi unyake ngwakovwira nadi. Panji wangapempheka kuchita uteŵeti unyake uwo ungaŵika umoyo wake pangozi. Kasi ŵalara ŵangamuyezga wuli Gidiyoni kuŵa ŵakupulikira mu vyakuchitika vya nga ni ivi? Pulikirani ulongozgi na kuwulondezga. w23.06 4-5 ¶9-11