‘Mwapulika Kukunthirapo kwa Yobu’
“Mwapulika na kukunthirapo kwa Yobu, ndipo mwawona umo Fumu yikadumulira mulandu wake, ndipo na umo Fumu yiliri na ciwuravi na lusungu.”—YAKOBE 5:11.
1, 2. Kasi nchiyezgo wuli ico cikawira mbumba yinyake ku Poland?
KUFUMA apo Harald Abt wakaŵira yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova, cilimika cikakwana yayi mbwenu ŵasilikari ŵa Hitler ŵakapoka cigaŵa ca Danzig (ico sono ni Gdańsk) kumpoto kwa Poland. Pa nyengo yira vinthu vikasuzga, vikaŵa vyakofya kwa Ŵakhristu ŵaunenesko. Ŵa Gestapo (ŵapolisi ŵa NAZI) ŵakayezga kumucicizga Harald kuti wasayine cikalata cakuti waleka cipulikano cake, kweni iye wakakana. Harald wakati wakhala mu jere sabata zicoko waka, ŵakamutumizga ku msasa wa Sachsenhausen, uko ŵakamofya kanandi waka na kumutimba. Msilikari munyake wakamulongora josi ilo likafumanga mu cinyumba ico ŵakawocherangamo ŵanthu ndipo wakamuphalira Harald kuti: “Mu mazuŵa 14 ukwelerenge kwa Yehova wako usange ukudemelera ku cipulikano cako.”
2 Apo Harald wakakakikanga, muwoli wake, Elsa, wakaŵa na bonda msungwana wa myezi khumi. Kweni ŵa Gestapo ŵakamuleka yayi Elsa. Nyengo yicoko waka, ŵakamupoka mwana ndipo mweneco ŵakamutumizga ku msasa wakukomerako ŵanthu wa ku Auschwitz. Ndipouli, vilimika vikati vyajumphapo, Elsa na Harald wose ŵakapona. Mungaŵazga vinandi vya umo ŵakazizipizgira mu Gongwe la Mulinda la Cingelezi la Epulero 15, 1980. Harald wakalemba kuti: “Nakhala mu misasa na majere vilimika vyakukwana 14 cifukwa ca cipulikano cane mwa Ciuta. Ŵanji ŵanifumbapo kuti: ‘Kasi muwoli winu wakamovwiranipo kuti muzizipizge vyose ivi?’ Inya wakanovwira nadi! Nkhamanya kufuma pakwamba kuti wangataya cara cipulikano cake, ndipo nkhakhwimiskika comene cifukwa ca kumanya fundo iyi. Nkhamanya kuti vingaŵa makora kwa iyo kuniwona kuti nafwa kuluska kuti nafwatulika cifukwa cakuti nathera. . . Elsa nayo wakazizipizga vinandi mu vilimika ivyo wakaŵira mu misasa yakuyuzgirako ŵanthu ya Majeremani.”
3, 4. (a) Kasi ni viyelezgero vya njani ivyo vingawovwira Ŵakhristu kuzizipizga? (b) Cifukwa wuli Baibolo likuticiska kuti tisande ivyo vikamucitikira Yobu?
3 Ŵakaboni ŵanandi ŵakumanya kuti nchipusu yayi kuzizipizga suzgo. Pa cifukwa ici, Baibolo likuphalira Ŵakhristu wose kuti: “Muŵalaŵiske nga ndi bambiro la kupulikira suzgo na la kuzizipizgira Ŵaprofeti awo ŵakayowoya mu zina la Fumu.” (Yakobe 5:10) Kwamba kale, ŵateŵeti ŵanandi ŵa Ciuta ŵakazikizgikanga kwambura cifukwa. Nase tingakhozgeka na ivyo cikacita ‘cibingu cikuru ici ca ŵapanikizgi’ kuti tilutilire kucimbira na cizizipizgo cipharizgano cithu ca Cikhristu.—Ŵahebere 11:32-38; 12:1.
4 Mu Baibolo, Yobu nchakuwonerapo capadera comene ca kukunthirapo. Yakobe wakalemba kuti: “Kumbukani kuti tikuŵapima ŵakukunthirapo ŵa mwaŵi: mwapulika na kukunthirapo kwa Yobu, ndipo mwawona umo Fumu yikadumulira mulandu wake, ndipo na umo Fumu yiliri na ciwuravi na lusungu.” (Yakobe 5:11) Ivyo vikamucitikira Yobu vikutiphalira za njombe iyo yikulindilira ŵanthu ŵakugomezgeka, awo Yehova wakuŵatumbika. Cakuzirwa comene nchakuti vikuvumbura unenesko uwo utovwirenge mu nyengo ya suzgo. Buku la Job likutovwira kuzgora mafumbo agha: Cifukwa wuli para tikuyezgeka tikwenera kupulikiska nkhani zikuru izo zilipo? Kasi ni nkharo na mtima wuli ivyo vingatovwira kuti tizizipizge? Kasi tingaŵakhwimiska wuli Ŵakhristu ŵanyithu awo ŵakusuzgika?
Kumanya Nkhani Yose
5. Kasi ni nkhani wuli yikuru iyo tikwenera kukumbuka para tili mu viyezgo panji viphyo?
5 Para tili mu suzgo tikwenera kumanya nkhani yose iyo yilipo mwakuti tilutilire kuŵa ŵakuchintha mwauzimu. Cifukwa para tindayimanye, masuzgo ghangatihangayiska. Nkhani yakuti tikwenera kugomezgeka kwa Ciuta njakuzirwa comene. Tose tikwenera kukumbuka kuti Ŵadada ŵithu ŵa kucanya ŵakutiŵeya kuti: “Mwana wane, khala wavinjeru na kukondwereska mtima wane, mwakuti ndimuzgore uyo wandicenya.” (Zintharika 27:11) Uwu ni mwaŵi wapadera comene! Nangauli ndise ŵanthu ŵakutomboroka na ŵambura kufikapo, tingakondweska Mlengi withu. Tikumukondweska Yehova usange tikukhora mu viyezgo na viphyo cifukwa tikumutemwa. Citemwa ceneco cikuzizipizga vyose. Cikutondeka yayi.—1 Ŵakorinte 13:7, 8.
6. Kasi Satana wakunena wuli Yehova, ndipo wafika mpha?
6 Buku la Job likulongora kuti Satana ndiyo wakunena Yehova. Likuvumburaso nkharo yiheni ya mulwani wambura kuwoneka uyu na khumbo lake lakuti wanange ubwezi withu na Ciuta. Umo vikaŵira na Yobu, Satana wakususka comene ŵateŵeti wose ŵa Yehova kuti mbaryezi ndipo wakukhumba kulongora kuti ŵangaleka kumutemwa Ciuta. Wayowoyera Ciuta misinjiro vilimika vinandi comene. Satana wakati wacimbizgika kucanya, lizgu lakufuma kucanya likati ni “mutunduli wa ŵabali ŵithu” ndipo likati wakuŵatundula “muhanya na usiku.” (Civumbuzi 12:10) Para tikuzizipizga mwakugomezgeka, tingalongora kuti ivyo Satana wakuyowoya ni vyautesi.
7. Kasi tingacita wuli kuti titonde kulopwa kwa mu thupi?
7 Tikwenera kukumbuka kuti Dyabulosi wangasangirapo mwaŵi pa suzgo yose iyo yingatiwira kuti watipatuske kwa Yehova. Kasi mphawuli apo wakayezga Yesu? Pakaŵa apo Yesu wakaŵa na njara, ndipo wakati waziŵizga kurya madazi ghanandi. (Luka 4:1-3) Ndipouli, nkhongono zauzimu izo Yesu wakaŵa nazo zikamovwira kuti wakane kupusikika na Dyabulosi apo wakamuyezganga. Ipo nchakuzirwa comene kuti titonde kulopwa kose kwa mu thupi, kwali cifukwa ca matenda panji ucekuru, na nkhongono zauzimu! Nangauli “wunthu withu wa kuwaro ukuvukupara,” tikuvuka cara cifukwa “wunthu withu wa mukati ukuzgokaso uphya zuŵa na zuŵa.”—2 Ŵakorinte 4:16.
8. (a) Kasi maghanoghano ghaheni ghangatinanga wuli? (b) Kasi Yesu wakaŵa na mtima wuli?
8 Kweniso, maghanoghano ghaheni ghangananga umoyo wauzimu wa munthu. Munyake wangazizwa kuti: ‘Cifukwa wuli Yehova wakuzomerezga ici kucitika?’ Munyake para ŵandamucitire makora, wangajifumba kuti: ‘Nadi mbali ndiyo wanganicitira nthena?’ Maghanoghano agha ghangatiluwiska nkhani zikuru izo zilipo na kughanaghana comene ivyo vikuticitikira. Vikulongora kuti Yobu wakakweŵeka mtima comene na ŵanyake ŵawakawaka ŵara kuluska umo wakakweŵekera na suzgo lake. (Job 16:20; 19:2) Mwakuyana waka, mpositole Paulosi wakalongora kuti ukali wambura kujiwezga ungamupa “malo [panji mwaŵi] Satana.” (Ŵaefeso 4:26, 27) M’malo mwa kukwenyelera panji kukwiyira ŵanthu panji kughanaghana comene za vinthu vinyake ivyo vikwenda uheni, Ŵakhristu ŵangacita makora kuyezga Yesu pa ‘kujipeleka kwa mweneuyo wakweruzga nyoronyoro,’ Yehova Ciuta. (1 Petros 2:21-23) Para tingaŵa na “mtima” wanthena wa Yesu tingavikilirika ku mautesi gha Satana.—1 Petros 4:1.
9. Kasi Ciuta wakutipanikizgira vici kuyana na vizito ivyo tikwenera kuyegha panji para tikuyezgeka?
9 Para suzgo latiwira tileke kughanaghana kuti mbukaboni wakuti Ciuta watikwiyira. Ivi ndivyo vikamupwetekeska Yobu pa nyengo iyo ŵasanguluski ŵawakawaka ŵakamukweŵeskanga na mazgu ghaheni. (Job 19:21, 22) Baibolo likutipanikizgira mazgu agha: “Ciuta kuti wangayezga na uheni cara, ndipo Iye kuti wakuyezga munthu cara.” (Yakobe 1:13) Kweni Yehova wakulayizga kuti watovwirenge kuyegha vizito vilivyose ivyo vingatiwira ndipo watithaskenge ku ciyezgo cilicose. (Salmo 55:22; 1 Ŵakorinte 10:13) Para tikusendelera kwa Ciuta mu nyengo ya suzgo, tingacita vinthu umo vikwenera kuŵira ndipo tingamutonda Dyabulosi.—Yakobe 4:7, 8.
Ivyo Vingatovwira Kuzizipizga
10, 11. (a) Kasi nchivici cikamovwira Yobu kuti wakunthirepo? (b) Kasi Yobu wakawovwirika wuli na njuŵi yiwemi?
10 Yobu wakalutilira kuŵa wakunyoroka nangauli wakaŵa mu suzgo, kusazgapo mautesi agho “ŵasanguluski” ŵake ŵakamuyowoyera kweniso kuleka kumanya ico wakasuzgikiranga. Kasi tingasambiraci pa kukunthirapo kwake? Tikukayika yayi kuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Yehova lekani wakazizipizga. ‘Wakawopanga Ciuta na kuŵambara viheni.’ (Job 1:1) Ndiwo ukaŵa umoyo wake. Yobu wakakana kumuzgokera Yehova, nangauli wakamanyanga yayi ico vinthu vikahenipira nthena. Yobu wakagomezganga kuti wakenera kuteŵetera Ciuta mu nyengo ziwemi na ziheni wuwo.—Job 1:21; 2:10.
11 Njuŵi yiwemi nayo yikamupembuzga Yobu. Pa nyengo iyo vikawonekanga nga kuti umoyo wake umalenge, wakapembuzgika kumanya kuti wakayezgeska kovwira ŵanyake, kulondezga nthowa zaurunji za Yehova, na kugega kusopa kwautesi kulikose.—Job 31:4-11, 26-28.
12. Kasi Yobu wakacita wuli wakati wawovwirika na Elihu?
12 Ndipouli, Yobu wakakhumbikwiranga wovwiri kuti wasinthe umo wakawoneranga vinthu vinyake. Ndipo wakawupokelera wovwiri uwu mwakujiyuyura, nakuti ndiyo nthowa yinyake iyo yikamovwira kuti wazizipizge. Yobu wakategherezga mwanchindi ku ulongozgi wa Elihu, ndipo Yehova wakati wamusambizga wakapulikira. Iye wakati: “Ine ndekha ndayowoya ivyo ndawura kuvipulikiska makora. . . . Ntheura nkhujitinkha, ndazgoka mtima mu fuvu na mu vyoto.” (Job 42:3, 6) Nangauli nthenda yikaŵa yindamare, Yobu wakakondwa na ulongozgi uwo ukamusintha maghanoghano na kumusendezgera kwa Ciuta. Yobu wakati: “Nkhumanya kuti [Yehova] mungacita vinthu vyose.” (Job 42:2) Wakati waphalirika za ucindami wa Yehova, Yobu wakapulikiska makora comene umo iyo wakaŵira pakuyaniska na Mlengi.
13. Kasi nchandulo wuli ico Yobu wakasanga cifukwa ca kulongora lusungu?
13 Kweniso Yobu ni munthu uyo tingasambirako pa nkhani ya lusungu. Ŵasanguluski ŵake ŵakamukwenyerezga comene, kweni Yehova wakati wamupempha Yobu kuti waŵalombere, iyo wakazomera. Ntheura Yehova wakamuwezgera Yobu umoyo uwemi. (Job 42:8, 10) Apa nchakuwonekerathu kuti kusunga vyakusingo kutovwirenge yayi kuti tizizipizge, kweni citemwa na lusungu ndivyo. Usange tikuleka kuŵa na cigwinini, tikusamphuskika mwauzimu ndipo Yehova watitumbikenge.—Marko 11:25.
Ŵakupeleka Ulongozgi Awo Ŵakutovwira Kuzizipizga
14, 15. (a) Kasi ni makhaliro wuli agho ghangamovwira uyo wakupeleka ulongozgi kuti wapembuzge ŵanji? (b) Longosorani cifukwa ico Elihu wakakwaniskira kumovwira Yobu.
14 Cinyake ico tingasambira ku nkhani ya Yobu mbuwemi wa ŵakupeleka ulongozgi ŵavinjeru. Ŵanthu aŵa ŵali nga mbabali ‘ŵakubabiwira kovwira mu suzgo.’ (Zintharika 17:17) Ndipouli, ivyo vikamucitikira Yobu vikulongora kuti ŵakupeleka ulongozgi ŵanyake ŵangapweteka m’malo mwa kucizga. Wakupeleka ulongozgi muwemi wakwenera kuŵa wakulengera citima, wanchindi, na walusungu, umo wakaŵira Elihu. Nyengo zinyake ŵalara na Ŵakhristu ŵanyake ŵakukhwima ŵangakhumba kovwira ŵabali awo ŵazotofyeka na masuzgo kuti ŵasinthe maghanoghano ghawo, ndipo ŵangasambira vinandi mu buku la Job pa nkhani iyi.—Ŵagalatiya 6:1; Ŵahebere 12:12, 13.
15 Pali viwemi vinandi ivyo tikusambirapo pa umo Elihu wakacitira na nkhani iyi. Wakategherezga nyengo yitali pambere wandayowoyepo pa viheni ivyo ŵanyake ŵa Yobu ŵatatu ŵara ŵakamuyowoyera. (Job 32:11; Zintharika 18:13) Elihu wakacema zina la Yobu na kuyowoya nayo nga mubwezi. (Job 33:1) Mwakupambana na ŵasanguluski ŵawakawaka ŵatatu ŵara, Elihu wakajiwona kuŵa wapacanya yayi kwa Yobu. Iyo wakati: “Naneso ndili kuwumbika na dongo.” Wakakhumba cara kumukweŵeskaso Yobu na mazgu ghawakawaka. (Job 33:6, 7; Zintharika 12:18) M’malo mwa kunena Yobu kuti wakaŵa na nkharo yiheni kumanyuma, Elihu wakamulumba cifukwa ca urunji wake. (Job 33:32) Cakuzirwa comene nchakuti Elihu wakawona vinthu umo Ciuta wakuviwonera, ndipo wakamovwira Yobu kughanaghanira fundo yakuti Yehova wangacita ubendezi yayi. (Job 34:10-12) Wakamuciska Yobu kulindilira Yehova, kuluska kujidapizga pa urunji wake. (Job 35:2; 37:14, 23) Ŵalara ŵa mpingo na ŵanji ŵangasambirapo kanthu pa fundo izi.
16. Kasi ŵasanguluski ŵawakawaka ŵa Yobu ŵatatu ŵara ŵakazgoka wuli vilwero vya Satana?
16 Fundo zavinjeru za Elihu zikapambana comene na mazgu ghakupweteka gha Elifazi, Bildad, na Zofara. Yehova wakaŵaphalira kuti: “Mulije kundiyowoyera ico nchakunyoroka.” (Job 42:7) Nangauli ŵakatenge ŵakukhumba kumovwira, kweni ŵakazgoka vilwero vya Satana m’malo mwa kuŵa ŵabwezi ŵakugomezgeka. Kufuma pakwamba peneco wose ŵatatu ŵakatenge Yobu wakajicemera yekha masoka. (Job 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Ivyo Elifazi wakayowoya vikulongora kuti Ciuta wakuŵagomezga yayi ŵateŵeti ŵake, ndipo wakupwelerako yayi nanga ŵangaŵa ŵarunji panji yayi. (Job 15:15; 22:2, 3) Kweniso Elifazi wakamutetera Yobu kuti wakabuda vinthu vinyake. (Job 22:5, 9) Kweni Elihu, wakamovwira nadi Yobu mwauzimu, nakuti ndico nchilato ca wakupeleka ulongozgi wacitemwa.
17. Kasi tikwenera kukumbuka vici para tikuyezgeka?
17 Mu buku la Job tikusambiramo cinthu cinyake pa nkhani ya kuzizipizga. Ciuta withu wacitemwa wakuwona ivyo vikuticitikira ndipo ngwakunozgeka kweniso wangatovwira mu nthowa zakupambanapambana. Pakwambilira, tanguwona ivyo vikamucitikira Elsa Abt. Sono wonani ivyo wakayowoya paumaliro: “Pambere nindakakike, nkhaŵazga kalata ya mudumbu munyake iyo yikalongosora kuti para munthu wali mu ciyezgo cakofya mzimu wa Yehova ukumukhozga. Nkhawona nga ni para wakatetanga waka. Kweni apo ciyezgo cikati caniwira, nkhamanya kuti wakaneneskanga. Ndimo vikucitikira nadi. Nchakusuzga kupulikiska para vindakucitikirepo. Kweni ine vikanicitikira nadi. Yehova wakovwira.” Elsa wakayowoyanga ivyo Yehova wangacita panji ivyo wakacita kale mu nyengo ya Yobu yayi, kweni wakayowoyanga vya mu nyengo yithu. Inya nadi, “Yehova wakovwira!”
Ngwamwaŵi Uyo Wakuzizipizga
18. Kasi Yobu wakasanga candulo wuli na kuzizipizga?
18 Mbacoko comene mwa ise awo suzgo lakofya nga nda Yobu lingaŵawira. Kweni nanga tingaŵa mu ciyezgo wuli mu nyengo yino, tili na vifukwa vyakupulikikwa vyakulutilira kuŵa ŵakunyoroka nga ni Yobu. Nakuti, Yobu wakatumbikika mu umoyo wake cifukwa ca kuzizipizga. Kuzizipizga kukamupangiska kuti waŵe wakufikapo. (Yakobe 1:2-4) Ubwezi wake na Ciuta ukakhora. Yobu wakati: “Ndamupulikani mu khutu pera, sono maso ghane ghakumuwonani.” (Job 42:5) Satana wakawoneka kuti ni mutesi cifukwa wakatondeka kunanga kunyoroka kwa Yobu. Pakati pajumpha vilimika vinandi, Yehova wakayowoyaso za muteŵeti wake Yobu nga nchakuwonerapo ca urunji. (Ezekiel 14:14) Ŵanthu ŵa Ciuta lero ŵakukhuŵirizgika na nkhani ya kunyoroka kweniso kuzizipizga kwa Yobu.
19. Cifukwa wuli mukuwona kuti kuzizipizga nkhwakuzirwa?
19 Apo Yakobe wakalembera Ŵakhristu ŵakwambilira za kuzizipizga, wakazunura vyandulo ivyo ŵangasanga pakucita nthena. Ndipo wakayowoya za Yobu kuŵakumbuska kuti Yehova wakutumbika comene ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. (Yakobe 5:11) Pa Job 42:12 tikuŵazga kuti: “Yehova wakatumbika umaliro wa Yobu kwakuluska jando lake.” Ciuta wakamusazgirapo kaŵiri ivyo Yobu wakataya, ndipo wakakhala umoyo utali na wakukondweska. (Job 42:16, 17) Mwakuyana waka, mu caru ciphya ca Ciuta, kuŵinya kose, kusuzgika, panji kukweŵeka mtima kwa mu nyengo yino vizamumara na kuluwika. (Yesaya 65:17; Civumbuzi 21:4) Tapulika vya kukunthirapo kwa Yobu, ndipo taŵikapo mtima kuti na wovwiri wa Yehova tiyezgenge umo iyo wakacitira. Baibolo likulayizga kuti: “Ngwa mwaŵi munthu mweneuyo wakuzizipizga ciyezgo: pakuti para walumbika, wati wapokere mphumphu ya umoyo, yeneiyo Fumu yikalayizgana kuŵapa awo ŵakuyitemwa.”—Yakobe 1:12.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi tingakondweska wuli mtima wa Yehova?
• Cifukwa wuli para tili mu suzgo tikwenera cara kughanaghana kuti Ciuta watikwiyira?
• Ni vinthu wuli ivyo vikamovwira Yobu kuzizipizga?
• Kasi tingamuyezga wuli Elihu pa kukhwimiska Ŵakhristu ŵanyithu?
[Cithuzithuzi pa peji 20]
Wakupeleka ulongozgi muwemi wa kuŵa wakulengera citima, wanchindi, na walusungu
[Cithuzithuzi pa peji 21]
Elsa na Harald Abt