Umo Tingizira kwa ‘Wakupulika Malurombo’
‘Mwa ŵakupulika malurombo ‘mwe ŵamoyo wose ŵizenge kwa Imwe.’—SALMO 65:2.
1. Kasi ŵanthu ŵakupambana wuli na vilengiwa vinyake pa caru, ndipo ni mwaŵi wuli uwo ŵangaŵa nawo?
PA VYAMOYO vinandinandi ivyo vili pa caru capasi, ŵanthu pera ndiwo ŵali kulengeka kuti ŵasopenge Mlengi. Ŵanthu pera ndiwo ŵakumanya kuti ŵakwenera kusopa Ciuta, ndipo ŵakukhumba kufiska khumbo ili. Ici cikutipa mwaŵi ukuru wakuti tiŵe ŵabwezi ŵa Dada withu wa kucanya.
2. Nchivici cikacitikira ubwezi uwo ukaŵapo pakati pa munthu na Mlengi wake cifukwa ca kwananga?
2 Munthu wakalengeka kuti wayowoyenge na Mlengi wake. Adamu na Heva ŵakalengeka kwambura zakwananga. Lekani ŵakaŵa ŵanangwa kuyowoya na Ciuta, umo mwana wakuyowoyera na ŵawiske. Ndipouli, mwaŵi uwu ukamara cifukwa ca kwananga. Adamu na Heva ŵakagalukira Ciuta, ndipo ŵakadumura ubwezi wawo na iyo. (Genesis 3:8-13, 17-24) Kasi ici cikung’anamura kuti ŵanthu ŵambura kufikapo awo ŵali kubabika kwa Adamu ŵangayowoya nayo yayi Ciuta? Yayi, Yehova wakuŵazomerezga kuti ŵizenge kwa iyo, kweni usange ŵakufiska vinthu vinyake vyakuzirwa. Vinthu wuli?
Ivyo Vikukhumbikwa Pakwiza kwa Ciuta
3. Kasi ŵanthu ŵambura kufikapo ŵakwenera kwiza wuli kwa Ciuta, ndipo pali viyelezgero wuli?
3 Kuti timanye ivyo Ciuta wakukhumba kwa munthu wambura kufikapo para wakwiza kwa Iyo, tiyeni tiwone ivyo ŵana ŵaŵiri ŵa Adamu ŵakacita. Wose ŵaŵiri, Kayini na Abelu ŵakiza kwa Ciuta na sembe zawo. Ciuta wakapokelera sembe ya Abelu, kweni ya Kayini wakayikana. (Genesis 4:3-5) Cifukwa wuli? Lemba la Ŵahebere 11:4 likuti: “Na cipulikano Abelu wakapeleka kwa Ciuta sembe yiwemi yakuluska Kayini, mu ceneico wakapokeleramo mbiri yiwemi yakuti ngwakunyoroka.” Ipo cipulikano nchakuzirwa pakwiza kwa Ciuta. Cinthu cinyake cakuzirwa cikusangika mu mazgu agho Yehova wakaphalira Kayini, kuti: “Usange ukucita makora, kasi asi tiupokerenge?” Kayini wacitenge uwemi mphanyi Ciuta wakamupokelera. Kweni Kayini wakakana kupulikira Ciuta, wakakoma Abelu, ndipo wakatinkhika. (Genesis 4:7-12) Ntheura kwambira apo ŵanthu ŵakalengekera, vikawoneka kuti nchakuzirwa kwiza kwa Ciuta mu cipulikano pamoza na milimo yiwemi.
4. Kasi tikwenera kumanya vici pakwiza kwa Ciuta?
4 Usange tikwiza pamaso pa Ciuta, nchakuzirwa kumanya kuti tili ŵakwananga. Ŵanthu wose mbakwananga, ndipo zakwananga zikutijandizga kwiza kwa Ciuta. Mprofeti Yeremiya wakalemba za Ŵaisrayeli kuti: “Tajuvya [tananga] . . . Mwajivungira na bingu, kuti lurombo lwithu luleke kusorota.” (Citengero ca Yeremiya 3:42, 44) Nangauli ŵanthu mbakwananga, kwamba kale Ciuta walongora kuti wakukhumba kupulika malurombo gha awo ŵakwiza kwa iyo mu cipulikano na mtima uwemi, ŵeneawo ŵakulondezga malango ghake. (Salmo 119:145) Kasi ŵanyake mwa ŵanthu aŵa ŵakaŵa ŵanjani, ndipo tingasambiraci ku malurombo ghawo?
5, 6. Kasi tingasambiraci kwa Abrahamu na umo wakiziranga kwa Ciuta?
5 Yumoza wa ŵanthu aŵa wakaŵa Abrahamu. Ciuta wakamupulika, cifukwa wakacemeka “mubwezi wa Ciuta.” (Yakobe 2:23) Kasi tingasambira vici kwa Abrahamu na umo wakiziranga kwa Ciuta? Sekuru wakugomezgeka uyu wakafumba Yehova za muhaliri, wakati: “Kasi timundipeci, pakuti nkhwenda wambura mwana?” (Genesis 15:2, 3; 17:18) Nyengo yinyake, wakafipira mtima awo ŵakenera kupona apo Ciuta wakeruzga ŵaheni mu Sodomu na Gomora. (Genesis 18:23-33) Kweniso Abrahamu wakalomberanga ŵanthu ŵanyake. (Genesis 20:7, 17) Nga umo wakacitira Abelu, nyengo zinyake Abrahamu wakapelekanga sembe pakwiza kwa Ciuta.—Genesis 22:9-14.
6 Nyengo zose Abrahamu wakayowoyanga mwakufwatuka na Yehova. Kweni wakajiyuyuranga, pakumanya kuti wakaŵa mucoko comene kwa Mlengi wake. Pulikani umo wakayowoyera mwanchindi mazgu agho ghali pa Genesis 18:27: ‘Wonani sono, najitolera pa ine kuyowoya ku Fumu, ndamwene ine ndili fuvu na vyoto.’ Ndimo nase tikwenera kucitira.
7. Kasi ŵanthu ŵakale ŵakazunuranga nkhani wuli pakulomba kwa Yehova?
7 Ŵanthu ŵakale ŵakalombanga pa vifukwa vinandi, ndipo Yehova wakaŵapulikanga. Yakobe wakalapa cilapo mu lurombo. Wakati walomba Ciuta kuti wamovwire, wakalayizga kuti: ‘Nadi nimupaninge cakhumi ku vyose ivyo munipenge.’ (Genesis 28:20-22) Pamanyuma pake, apo wakaŵa pafupi kukumana na mukuru wake, Yakobe wakalomba Yehova kuti wamuvikilire, wakati: “Mundiponoske ku woko la mukuru wane, ku woko la Esau, pakuti nkhumopa.” (Genesis 32:9-12) Yobu wakalomba na kupelekera sembe mbumba yake kwa Yehova. Apo ŵabwezi ŵatatu ŵa Yobu ŵakabuda pakuyowoya, Yobu wakaŵalombera, ndipo “Yehova wakamuzomera.” (Job 1:5; 42:7-9) Nkhani izi zikutovwira kumanya ivyo tingamuphalira Yehova mu lurombo. Kweniso tikuwona kuti Yehova ngwakunozgeka kupulika malurombo gha awo ŵakumulomba mwakwenelera.
Mwakuyana na Phangano la Dango
8. Mu phangano la Dango, kasi malurombo gha ŵanthu ghakafikanga wuli kwa Yehova?
8 Yehova wakati wawombora Ŵaisrayeli kufuma mu Eguputo, wakacita nawo phangano la Dango. Dango likalongosora nthowa yakwizira kwa Ciuta kwendera mu ŵasofi. Ŵalevi ŵanyake ŵakimikika kuŵa ŵasofi ku ŵanthu. Usange pali nkhani yakukhwaska mtundu wose, mwimiliri wa ŵanthu, nyengo zinyake fumu panji nchimi, wakalombanga kwa Ciuta. (1 Samuel 8:21, 22; 14:36-41; Yeremiya 42:1-3) Ndimo vikaŵira pa nyengo ya kupatulira tempele apo Fumu Solomoni yikalomba Yehova kufumira pasi pa mtima. Kulongora kuti Yehova wakapulika lurombo lwa Solomoni, wakazuzga tempele na ucindami wake na kuyowoya kuti: ‘Makutu ghane ghategherezgenge kulomba kose uko kucitikenge mu malo ghano.’—2 Midauko 6:12–7:3, 15.
9. Kasi nchivici cikakhumbikwanga pakwiza ku malo ghatuŵa gha Yehova?
9 Mu Dango ilo likapelekeka ku Ŵaisrayeli, Yehova wakayowoya umo ŵanthu ŵangizira kwa iyo mu malo ghake ghatuŵa. Kasi wakati wuli? Padera pa kocha sembe za nyama, musofi mukuru wakenera kumochera vyakununkhira Yehova zuŵa lililose, mulenji na mise. Nyengo yikati yalutapo, ŵasofi wose ŵakacitanga uteŵeti uwu, kupatulako pa Zuŵa la Mphepeska. Usange ŵasofi ŵatondeka kucita ivi, Yehova wakakondwanga yayi na uteŵeti wawo.—Exodus 30:7, 8; 2 Midauko 13:11.
10, 11. Kasi tikumanya wuli kuti Yehova wakapulikanga malurombo gha munthu payekha?
10 Kasi mu Israyeli ŵanthu ŵakizanga kwa Ciuta kwendera mu ŵimiliri pera? Yayi, Malemba ghakulongora kuti Yehova wakakondwanga kupokelera malurombo gha waliyose payekha. Mu lurombo lwa kupatulira tempele, Solomoni wakaŵeyelera Yehova, wakati: ‘Kulomba kose na kuŵeyelera kose uko kucitikenge na munthu yose panji na ŵanthu ŵinu wose Ŵaisrayeli, para munthu yose . . . wanyoloskera mawoko ku nyumba yino; Imwe sono mupulike kucanya.’ (2 Midauko 6:29, 30) Nkhani iyo wakalemba Luka yikutiphalira kuti apo Zekariya, wiske wa Yohane Mbapatizi wakawochanga vyakununkhira mu malo ghatuŵa, mzinda ukuru wa ŵasopi ŵa Yehova awo ŵakaŵa ŵasofi yayi, “ukalombanga pawaro.” Cikulongora kuti ŵanthu ŵakazgoŵera kuwungana kuwaro kwa malo ghatuŵa na kulomba apo vyakununkhira vikapelekekanga kwa Yehova pa jochero la golide.—Luka 1:8-10.
11 Ntheura Yehova wakakondwanga kupulika malurombo gha awo ŵakimiranga mtundu wose ndiposo gha munthu payekha, cikuru ŵiza kwa iyo mwakwenelera. Lero ticali ŵakukakika na phangano la Dango lira yayi. Kweni usange tikuwona umo Ŵaisrayeli ŵakacitiranga pakwiza kwa Ciuta, tingasambira vinthu vyakuzirwa vyakukhwaskana na lurombo.
Mu Ndondomeko ya Khristu
12. Kasi ni ndondomeko wuli iyo Ŵakhristu ŵakwizira kwa Yehova?
12 Sono tikwendera ndondomeko iyo Khristu wakambiska. Lero kulije tempele lanadi, na ŵasofi ŵakwimira ŵanthu wose ŵa Ciuta, panji uko tingazgokera pakulomba kwa Ciuta. Ndipouli, Yehova wacali na ndondomeko iyo tingizira kwa iyo. Kasi ni ndondomeko wuli? Mu 29 C.E., apo Khristu wakaphakazgika na kwimikika kuŵa Musofi Mukuru, tempele lauzimu likajulika.a Tempele lauzimu ni ndondomeko yiphya yakusopera Yehova, ndipo mwaŵi uwu wuli kujulika na sembe yakuphepiskira ya Yesu Khristu.—Ŵahebere 9:11, 12.
13. Kasi tempele ilo likaŵa ku Yerusalemu likuyana wuli na tempele lauzimu pa nkhani ya lurombo?
13 Vinandi pa tempele ilo likaŵa mu Yerusalemu vikimiranga ivyo vikucitika pa tempele lauzimu, ndipo vinyake vikukhwaskana na lurombo. (Ŵahebere 9:1-10) Mwaciyelezgero, kasi vyakununkhira ivyo ŵakapelekanga mulenji na mise pa jochero la vyakununkhira mu malo Ghatuŵa gha tempele vikimiranga vici? Buku la Civumbuzi likulongosora kuti “vyakununkhira . . . ndi malurombo gha ŵatuŵa.” (Civumbuzi 5:8; 8:3, 4) Mwakuciskika na mzimu, Davide wakalemba kuti: ‘Lurombo lwane luŵe nga ndi sungu liwemi panthazi zinu.’ (Salmo 141:2) Ntheura mu ndondomeko ya Khristu, vyakununkhira vya sungu liwemi vikwimira malurombo ghakwenelera, na malumbo kwa Yehova.—1 Ŵatesalonika 3:10.
14, 15. Pakwiza kwa Yehova, kasi ni mwaŵi wuli uwo wulipo kwa (a) Ŵakhristu ŵakuphakazgika? (b) “mberere zinyake”?
14 Kasi mbanjani awo ŵangiza kwa Ciuta pa tempele lauzimu? Pa tempele lanadi kale, ŵasofi na Ŵalevi ŵakapika mwaŵi wakuti ŵateŵeterenge mu luŵaza lwa mukati, kweni ŵasofi pera ndiwo ŵakanjiranga mu malo Ghatuŵa. Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵakulindilira kuzakaluta kucanya ŵali na uteŵeti wapadera uwo ukuyana waka na umo ŵasofi ŵakanjiliranga mu luŵaza lwa mukati na malo Ghatuŵa, ndipo ukuŵawovwira kuti ŵalombe na kulumba Ciuta.
15 Kasi vili wuli na awo ŵakulindilira kuzakahara caru capasi, ŵa “mberere zinyake”? (Yohane 10:16) Mprofeti Yesaya wakati ŵanthu ŵa mitundu yinandi ŵizenge na kusopa Yehova “mu mazuŵa gha umaliro.” (Yesaya 2:2, 3) Kweniso wakalemba kuti “ŵalendo” ŵizenge kwa Yehova. Kulongora kuti ngwakunozgeka kuŵapokelera, wakati: “Tindize nawo . . . na kuŵakondwereska mu nyumba yane ya masopero.” (Yesaya 56:6, 7) Lemba la Civumbuzi 7:9-15 likulongosora vinandi. Likuyowoya za “mzinda ukuru” wakufuma mu ‘mitundu yose’ uwo ukuwungana pakusopa na kulomba kwa Ciuta “muhanya na usiku” mu bwalo la kuwaro la tempele lauzimu. Nchakupembuzga comene kumanya kuti ŵateŵeti ŵa Ciuta wose lero mbanangwa kwiza kwa Ciuta na cigomezgo cakuti wakuŵapulika!
Kasi Ni Malurombo Wuli Agho Ghakupulikikwa?
16. Kasi tingasambirako vici ku Ŵakhristu ŵakale pa nkhani ya lurombo?
16 Ŵakhristu ŵakale ŵakatemwanga kulomba. Kasi ŵakalombanga pa nkhani wuli? Ŵalara ŵa mpingo ŵakalomba mwakuti ŵasore ŵanalume ŵakuti ŵaŵawovwire milimo yinyake. (Milimo 1:24, 25; 6:5, 6) Epafra wakalombera Ŵakhristu ŵanyake. (Ŵakolose 4:12) Kweniso Ŵakhristu mu mpingo wa Yerusalemu ŵakalombera Petrosi apo wakaŵa mu jere. (Milimo 12:5) Ŵakhristu ŵakale ŵakalomba Ciuta kuti waŵape cikanga apo ŵakasuskikanga, ŵakati: “[Yehova], mulaŵiske mafingo ghawo: ndipo mupe ŵazga ŵinu kuyowoya mazgu ghinu na cikanga cose.” (Milimo 4:23-30) Yakobe wakaciska Ŵakhristu kuti ŵalombenge vinjeru kwa Ciuta usange ŵakuyezgeka. (Yakobe 1:5) Kasi imwe mukuyowoyapo vinthu ivi para mukuŵeyelera Yehova mu lurombo?
17. Kasi Yehova wakupokelera malurombo gha ŵanjani?
17 Ciuta wakupokelera malurombo ghose yayi. Ntheura tingalomba wuli mwakuti malurombo ghithu ghapokelereke? Ŵanthu ŵakugomezgeka awo Ciuta wakapulika malurombo ghawo kale ŵakizanga kwa iyo na mtima wose ndipo ŵakaŵa na maghanoghano ghawemi. Ŵakalongora kuti ŵakaŵa na cipulikano kwizira mu milimo yiwemi. Nase tingakhorwa kuti Yehova wakupulika malurombo gha awo ŵakumulomba mwakuyana waka lero.
18. Kasi Ŵakhristu ŵakwenera kufiska vinthu wuli kuti malurombo ghawo ghapokelereke?
18 Paliso cinthu cinyake ico ŵakwenera kufiska. Mpositole Paulosi wakalongosora kuti: ‘Mwa Iyo . . . tikusendelera ku Ŵawiske mu mzimu umoza.’ Kasi Paulosi wakanenanga njani apo wakati “mwa iyo”? Wakanenanga Yesu Khristu. (Ŵaefeso 2:13, 18) Enya, tili ŵanangwa kwiza ku Ŵadada mwa Yesu pera.—Yohane 14:6; 15:16; 16:23, 24.
19. (a) Cifukwa wuli nyengo zinyake vyakununkhira vya Ŵaisrayeli vikaŵanga vyakuseruska kwa Yehova? (b) Kasi tingacita wuli kuti malurombo ghithu ghaŵenge vyakununkhira vya sungu liwemi kwa Yehova?
19 Umo tawonera kale, vyakununkhira ivyo ŵasofi mu Israyeli ŵakapelekanga vikwimira malurombo ghakwenelera gha ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakugomezgeka. Ndipouli, nyengo zinyake vyakununkhira vya Ŵaisrayeli vikaŵanga vyakuseruska kwa Yehova. Ndimo vikaŵira apo Ŵaisrayeli ŵakawochanga vyakununkhira mu tempele, uku ŵakasopanga ŵangoza. (Ezekiel 8:10, 11) Mwakuyana waka, awo ŵakuti mbateŵeti ŵa Yehova, kweni ŵakucita milimo iyo malango ghake ghakukana, malurombo ghawo ghakuŵa sungu liheni kwa iyo. (Zintharika 15:8) Ipo tilutilire kuŵa ŵatuŵa pa vyose mu umoyo withu, mwakuti malurombo ghithu ghaŵenge vyakununkhira vya sungu liwemi kwa Ciuta. Yehova wakukondwa na malurombo gha awo ŵakulondezga nthowa zake zaurunji. (Yohane 9:31) Ndipouli, pacali mafumbo ghanyake. Kasi tikwenera kulomba wuli? Kasi tingalomba vici? Ndipo kasi Ciuta wakuzgora wuli malurombo ghithu? Nkhani iyo yili panthazi yikuzgora mafumbo agha na ghanyake.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la Meyi 15, 2001, peji 27.
Kasi Mungalongosora?
• Kasi ŵanthu ŵambura kufikapo ŵangiza wuli kwa Ciuta mwakwenelera?
• Kasi tingaŵayezga wuli ŵanthu ŵakale para tikulomba?
• Kasi tikusambirako vici ku malurombo gha Ŵakhristu ŵakale?
• Kasi malurombo ghithu ghangaŵa wuli nga ni vyakununkhira vya sungu liwemi kwa Ciuta?
[Cithuzithuzi pa peji 23]
Cifukwa wuli Ciuta wakapokelera sembe ya Abelu, kweni ya Kayini wakayikana?
[Cithuzithuzi pa peji 24]
“Ndili fuvu na vyoto”
[Cithuzithuzi pa peji 25]
‘Nadi nimupaninge cakhumi ku vyose ivyo munipenge’
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Kasi malurombo ghinu ghali nga ni vyakununkhira vya sungu liwemi kwa Yehova?