Sangani Civikiliro Pakati pa Ŵanthu ŵa Ciuta
“Tindimuwongeni mu ungano ukuru.”—SAL. 35:18.
1-3. (a) Ni vinthu wuli ivyo vingananga ubwezi wa Mkhristu na Yehova? (b) Kasi ŵanthu ŵa Ciuta ŵangacisanga nkhu civikiliro?
APO Joe na muwoli wake ŵakaluta ku nyanja kukasangwa, ŵakamba kuskamba pa malo agho pakaŵa somba za mitundu yakupambanapambana. Cifukwa ca kudokera malibwe ghakutowa, ŵakaluta pataliko. Ŵati ŵamba kuluta kutali, muwoli wake wakati: “Nkhuwona kuti sono tikuya kutali comene.” Joe wakazgora kuti: “Iwe mtima pasi, nkhumanya ico nkhucita.” Pamasinda, Joe wakazizwa comene cifukwa cakuti somba zikaleka kuwoneka ndipo wakajifumba kuti: ‘Kasi somba zose zira zaluta nkhu?’ Mwaluŵiro wakasanga zgoro, ndipo wofi ukamukora comene. Wakawona cisomba cikuru cakucemeka shaki, ndipo cikamulotokera. Pakaŵavya cakuti wacite kuti wajithaske. Kweni cisomba ici cikati cafika pafupi na apo wakaŵa cikazgokera kunyake.
2 Mkhristu wangapusikika na vinthu vyacaru ca Satana nga ni vyakusanguluska, nchito, na usambazi, ndipo wangatondeka kumanya kuti uko wakuya nkhu ndimba ya maji. Joe, uyo ni mulara mu mpingo wakati: “Cifukwa ca ivyo vikanicitikira, nkhaghanaghanirapo comene za ŵanthu awo tikwendezgana nawo. Skambani pa malo ghakuvikilirika na ghakukondweska, ndipo malo agha ni mpingo.” Kutalikirana na mpingo yayi cifukwa ca kutangwanika na vinthu vyacaru. Para mungacita nthena, muliwenge mwauzimu. Usange mwawona kuti mwamba kutalikirana na mpingo, welerani mwaluŵiro. Cifukwa para mungaziwulika, ubwezi winu na Yehova unangikenge.
3 Mazuŵa ghano caru nchakofya comene ku Ŵakhristu. (2 Tim. 3:1-5) Satana wakumanya kuti nyengo yamumalira, ndipo wakuyezgayezga kuti wamilimitizge awo ŵapusa. (1 Pet. 5:8; Uvu. 12:12, 17) Kweni kuti ndise ŵambura kuvikilirika yayi. Yehova wapeleka mpingo Wacikhristu kuti ŵanthu ŵake ŵasange civikiliro cauzimu.
4, 5. Kasi ŵanandi ŵakuwuwona wuli umoyo wawo wakunthazi, ndipo cifukwa wuli?
4 Civikiliro ico caru cikupeleka nchanadi yayi. Cifukwa ca ucikanamalango, vivulupi, kukwera mitengo kwa vinthu, ndiposo masuzgo ghanyake, ŵanandi ŵakuwona kuti mbambura kuvikilirika. Ŵanthu ŵakusuzgika cifukwa ca ucekuru na ulwari. Ŵanji awo ŵali pa nchito yiwemi, awo ŵali na nyumba ziwemi, cuma cinandi, ndiposo awo ŵali na kaumoyo kawemiko, ŵakwenjerwa usange vinthu vilutilirenge kwenda makora.
5 Ŵanji awo ŵakaghanaghananga kuti para ŵangacita cinthu cinyake ŵaŵenge ŵakuvikilirika, ŵakhuŵara paumaliro. Cacitima nchakuti ŵanandi awo ŵakaghanaghananga kuti ŵangaŵa ŵakukhorwa ndiposo ŵamtende mu mbumba, ŵawona kuti ndimo viliri yayi. Ŵanandi awo ŵakuluta ku machalichi ŵawona kuti ŵakutimbanizgika waka ndipo ŵamba kukayikira ivyo ŵakusambizgika ku machalichi ghawo. Ŵakucita nthena, comenecomene cifukwa ca kuwona nkharo ziheni za ŵalongozgi ŵacisopa ndiposo visambizgo vyawo vyambura kukolerana na malemba. Lekani ŵanandi ŵakuwona kuti kulijeso kunyake uko ŵangasanga ulongozgi kuluska ku ŵasayansi, ndiposo ŵanthu ŵanyake awo ŵakuti ŵangaŵacitira viwemi. Nchakuzizika yayi kuti ŵanthu ŵakuwona kuti mbambura kuvikilirika ndiposo kuti ŵakughanaghanirapo viŵi yayi za umoyo wawo wakunthazi.
6, 7. (a) Ni vici vikovwira ŵateŵeti ŵa Ciuta kuti ŵawonenge vinthu mwakupambana na awo ŵakuleka kumuteŵetera? (b) Kasi tidumbiskanenge vici?
6 Pali mphambano yikuru pakati pa umo awo ŵali mu mpingo Wacikhristu ŵakuwonera vinthu na umo awo ŵali kuwaro kwa mpingo uwu ŵakuwonera. Nangauli taŵanthu ŵa Yehova nase tikusuzgika nga umo ŵanthu wose ŵakusuzgikira, kweni umo tikucitira na masuzgo vikupambana comene na umo ŵanji ŵakucitira. (Ŵazgani Yesaya 65:13, 14; Malaki 3:18.) Cifukwa wuli? Baibolo likutiphalira makora cifukwa ico ŵanthu ŵakusuzgikira ndipo tikusambizgika umo tingacitira na masuzgo agha. Lekani tikwenjerwa viŵi yayi na vyamunthazi. Pakuti tikusopa Yehova, tili ŵakuvikilirika ku maghanoghano ghambura kukolerana na malemba, nkharo zambura kwenelera, ndiposo vinthu viheni ivyo vikucitikira awo ŵakucita vinthu ivi. Ntheura, ŵanthu awo ŵali mu mpingo Wacikhristu ŵali na mtende uwo ukusangikaso kunyake yayi.—Yes. 48:17, 18; Fil. 4:6, 7.
7 Ivyo vikacitikira ŵanji vitovwirenge kuwona umo ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakuŵira ŵakuvikilirika, mwakupambana na awo ŵakuleka kumuteŵetera. Viyelezgero ivi vingaticiska kuti tisande maghanoghano ghithu ndiposo ivyo tikucita, na kuwona usange tingalondezga na mtima withu wose ulongozgi uwo Ciuta wakutipa kuti utivikilire.—Yes. 30:21.
“Malundi Ghane Ghakaŵa Pafupi Kukhuŵara”
8. Kufuma kale kasi ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakucita wuli?
8 Kufuma kale, ŵanthu awo ŵakuteŵetera na kupulikira Yehova ŵakugega kwendezgana na awo ŵakuleka kumuteŵetera. Nakuti Yehova wakalongora kuti pazamuŵa ulwani pakati pa awo ŵakumusopa na awo ŵakulondezga Satana. (Gen. 3:15) Cifukwa ca kuskepelera ku fundo za mu Malemba, ŵanthu ŵa Ciuta ŵakucita vinthu mwakupambana na ŵanji. (Yoh. 17:15, 16; 1 Yoh. 2:15-17) Kweni nchipusu yayi kucita nthena. Nakuti ŵateŵeti ŵanji ŵa Yehova, nyengo zinyake ŵakukayikira usange kumuteŵetera mwakujipeleka kuli na candulo.
9. Longosorani suzgo la mulembi wa Salmo 73.
9 Yumoza mwa ŵateŵeti ŵa Yehova uyo wakamba kuwona nga kuti wandasankhe makora vinthu wakaŵa mulembi wa Salmo 73, uyo wakwenera kuti wakaŵa yumoza wa ŵamumbumba ya Asafu. Iyo wakafumba cifukwa ico ŵanthu ŵaheni kanandi ŵakuwonekera nga kuti vinthu vikuŵayendera makora, mbakukondwa, ndipo mbasambazi, apo ŵanji awo ŵakuyezgayezga kuteŵetera Ciuta ŵakusuzgika.—Ŵazgani Salmo 73:1-13.
10. Cifukwa wuli nkhani iyo wamasalmo wakafumba njakuzirwa comene kwa imwe?
10 Kasi namwe muli kujifumbapo mafumbo ghakuyana na agho wamasalmo uyu wakafumba? Para ni nthena, lekani kughanaghana kuti kucita nthena nkhwananga, nesi kuti nchilongolero cakuti cipulikano cinu nchicoko. Ŵateŵeti ŵanandi ŵa Yehova ŵali kufumbapo mafumbo agha, ndipo ŵanyake ni awo Yehova wakaŵatuma kulemba Baibolo. (Job 21:7-13; Sal. 37:1; Yer. 12:1; Hab. 1:1-4, 13) Nakuti wose awo ŵakukhumba kuteŵetera Yehova ŵakwenera kujifumba fumbo lakuti: Kasi kuteŵetera Ciuta na kumupulikira kuli na candulo? Fumbo ili likukolerana na nkhani iyo Satana wakawuska mu munda wa Edeni. Ndakuzirwa comene cifukwa zgoro lake likukhwaskana na uyo ngwakwenelera kuwusa. (Gen. 3:4, 5) Ntheura, tose tingacita makora kughanaghanirapo pa nkhani iyo wamasalmo uyu wakafumba. Kasi tikwenera kudokera ŵaheni awo ŵakuwoneka nga kuti vinthu vikuŵayendera makora? Kasi tikwenera kuleka kuteŵetera Yehova na kwamba kucita nga ndiwo? Ivi ndivyo Satana wakukhumba kuti ticite.
11, 12. (a) Kasi wamasalmo wakamazga wuli nkhayiko, ndipo tikusambirapoci? (b) Nchivici camovwirani kuti muŵe na maghanoghano nga ni agho wamasalmo wakaŵa nawo pamasinda?
11 Nchivici cikawovwira wamasalmo uyu kumazga nkhayiko iyo wakaŵa nayo? Wakati wawona kuti wali pafupi kuleka kucita vinthu mwaurunji, wakasintha maghanoghano ghake wati wanjira mu “malo ghakupatulika gha Ciuta,” panji kuti kuwungana na ŵanthu ŵa Ciuta pa cihema panji tempele, na kughanaghanira pa khumbo la Ciuta. Apa ndipo wakamanyira kuti ivyo wakadokeranga vikaŵa vyawaka. Wakawona kuti ivyo ŵaheni ŵakacitanga vikaŵika umoyo wawo pa “malo gha utelezi.” Wamasalmo uyu wakawona kuti wose awo ŵakuleka kuteŵetera Yehova na kwamba kucita viheni ‘ŵakukukuruka na vyakofya,’ apo Yehova wakovwira awo ŵakumuteŵetera. (Ŵazgani Salmo 73:16-19, 27, 28.) Namwe mwawona kuti fundo iyi njaunenesko. Ŵanandi ŵangatemwa kucita vinthu kwambura kulondezga malango gha Ciuta, kweni paumaliro ŵakuvuna ivyo ŵaseŵa.—Gal. 6:7-9.
12 Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo tikusambira kwa wamasalmo uyu? Wakasanga civikiliro ndiposo vinjeru pakati pa ŵanthu ŵa Ciuta. Wakabenuka kumaso wati waluta ku malo ghakusoperako Yehova. Mazuŵa ghano napo, pa maungano gha mpingo ndipo tikusanga cakurya cauzimu ciwemi, kweniso ŵanthu awo ŵangatipa ulongozgi wavinjeru. Ntheura, para Yehova wakuphalira ŵateŵeti ŵake kuti ŵasangikenge pa maungano wakuŵakhumbira viwemi. Pa maungano agha ŵakukhozgeka ndiposo kukhuŵilizgika kucita vinthu mwavinjeru.—Yes. 32:1, 2; Heb. 10:24, 25.
Sankhani Ŵabwezi Mwavinjeru
13-15. (a) Ni vinthu wuli ivyo vikamucitikira Dina, ndipo vikutisambizgaci? (b) Cifukwa wuli tikuŵa ŵakuvikilirika para tikwendezgana na Ŵakhristu ŵanyithu?
13 Mwana wa Yakobe, Dina nchiyelezgero ca awo ŵali kusuzgikapo cifukwa ca kwendezgana na ŵanthu ŵa ku caru. Buku la Genesis likulongora kuti iyo wakatemwanga kucezga na ŵasungwana ŵa ku Kenani awo ŵakaŵa ŵazengezgani ŵawo. Malango gha Ŵakenani ghakaŵa ghakupambana na gha ŵateŵeti ŵa Yehova. Ivyo ŵasayansi ŵafukura, vikukongora kuti fundo izo Ŵakenani ŵakalondezganga zikacitiska kuti caru cawo cizure na kusopa vikozgo, uzaghali, ndiposo vivulupi. (Ex. 23:23; Lev. 18:2-25; Dute. 18:9-12) Kumbukani ivyo vikacitikira Dina cifukwa ca kwendezgana na ŵanthu aŵa.
14 Munyamata munyake, zina lake Shekemu, uyo ŵakatenge ‘ngwanchindi kwakuluska wose ŵamunyumba ya wiske’ wakawona Dina, “wakamutora na kugona naye, [ndipo] wakamuyuyura.” (Gen. 34:1, 2, 19) Cikaŵa cacitima comene. Kasi mukughanaghana kuti Dina wakaghanaghanangako kuti ivi vingamucitikira? Mutepanji wakakhumbanga kuti wacezgenge waka na ŵawukirano ŵanyake, awo iyo wakaŵawonanga kuti mbawemi waka. Kweni Dina wakajipusika comene.
15 Kasi nkhani iyi yikutisambizgaci? Yikutisambizga kuti tileke kughanaghana kuti kwendezgana na ŵanthu ŵa ku caru kulije suzgo lililose. Baibolo likuti: “Mendezgano ghaheni ghakunanga makhaliro ghawemi.” (1 Kor. 15:33) Kweni mukuvikilirika para mukwendezgana na Ŵakhristu ŵanyinu, cifukwa nawo ŵakulondezga fundo za mu Malemba, ndipo ŵakutemwa Yehova nga ndimwe. Kucezga na Ŵakhristu ŵanyinu kungamovwirani kuti mucitenge vinthu mwamahara.—Zinth. 13:20.
“Mwageziskika Mwatowa”
16. Kasi mpositole Paulosi wakayowoyaci vya Ŵakhristu ŵanyake ŵa mu mpingo wa ku Korinte?
16 Mpingo Wacikhristu wawovwira ŵanandi kuleka nkharo ziheni. Apo mpositole Paulosi wakalemba kalata yakwamba yakuya ku mpingo wa ku Korinte, wakawonga Ŵakhristu cifukwa cakuti ŵakaleka nkharo ziheni na kwamba kukhala mwakukolerana na fundo za Ciuta. Ŵanji ŵakaŵa ŵazaghali, ŵaleŵi, ŵakasopanga vikozgo, ŵakagonananga ŵanalume panji ŵanakazi pera, ŵakaŵa ŵankhungu, ndiposo ŵaloŵevu. Paulosi wakaŵaphalira kuti: “Kweni [imwe] mwageziskika mwatowa.”—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 6:9-11.
17. Kasi kulondezga fundo za mu Baibolo kwasintha wuli nkharo izo ŵanandi ŵakaŵa nazo?
17 Ŵanthu awo ŵalije cipulikano, ŵakulondezga fundo ziwemi yayi. Ŵakucita cilicose ico ŵeneco ŵawona kuti nchiwemi. Ŵanji ŵakucita vinthu viheni cifukwa ca kutolera ivyo ŵanyawo ŵakucita, nga umo ŵanji mu Korinte ŵakacitiranga pambere ŵandaŵe Ŵakhristu. (Efe. 4:14) Kweni para ŵasambira Mazgu gha Ciuta na kulondezga ivyo ŵasambira, ŵakusintha nkharo zawo ziheni. (Kol. 3:5-10; Heb. 4:12) Ŵanandi awo ŵali mu mpingo Wacikhristu, ŵangamuphalirani kuti pambere ŵandasambire fundo zaurunji za Yehova na kwamba kuzilondezga ŵakacitanga cilicose ico ŵakhumba. Kweni ŵakaŵa ŵambura kukhorwa ndiposo ŵambura kukondwa. Ŵakamba kukondwa ŵati ŵamba kuwungana na ŵanthu ŵa Ciuta ndiposo kulondezga fundo za mu Baibolo.
18. Ni vinthu wuli ivyo vikacitikira muwukirano munyake, ndipo vikutisambizgaci?
18 Ŵanji awo ŵakalekapo kuwungana na mpingo Wacikhristu, sono ŵakudandawura comene cifukwa ca ivyo ŵakacita. Mudumbu munyake, uyo timucemenge kuti Taniya, wakalongosora kuti nangauli wakakulira mu unenesko, kweni apo wakaŵa na vilimika 16, wakaleka kuwungana na mpingo, mwakuti wasangwepo na caru. Wati waleka kuwungana, wakatora nthumbo ya pa thondo na kufumiska. Sono wakuti: “Pa vilimika vitatu ivyo nkhatalikirana na mpingo, nkhapwetekeka comene ndipo mabamba ghake ghamalenge yayi. Cinthu cimoza ico cicali kuniŵinya comene nchakuti nili kukoma mwana wane. . . . Nkhukhumba kuphalira ŵawukirano wose awo ŵakudokera kuceta vyacaru kuti: ‘Mungayezganga napacoko ca!’ Pakwamba vingawoneka nga vikunowa, kweni para waviyezga, nkhaŵaŵiro ako ca. Ku caru kulije kawemi, kuli masuzgo pera. Ine nkhumanya cifukwa nili kucetapo. Lutilirani kukhala mu gulu la Yehova! Ndipo pekha muzamuŵa ŵakukondwa.”
19, 20. Kasi mpingo Wacikhristu ukupeleka civikiliro wuli, ndipo tingacisanga wuli?
19 Mukughanaghana kuti nchivici cikatenge cimucitikiraninge mulekanenge na mpingo Wacikhristu, weneuwo wuli na civikiliro? Para ŵanandi ŵakumbuka umo ŵakaŵira pambere ŵandambe unenesko, ŵakudokeraso yayi vinthu vyacaru. (Yoh. 6:68, 69) Usange mulutilirenge kuŵa paubwezi na ŵabali na ŵadumbu, mbwenu muŵenge ŵakuvikilirika ku masuzgo agho ghali mu caru ca Satana. Para mungendezgana na Ŵakhristu aŵa kweniso kufika pa maungano gha mpingo nyengo zose, mulutilirenge kukumbuskika uwemi wa kulondezga fundo za Yehova. Nga umo wamasalmo wakacitira, namwe muli na cifukwa ciwemi ca ‘kuwongera Yehova mu ungano ukuru.’—Sal. 35:18.
20 Mbunenesko kuti pa vifukwa vinyake, yikuŵapo nyengo iyo Mkhristu wangawona nga nchakusuzga kulutilira kuŵa wakugomezgeka. Mkhristu wanthena wangakhumbikwira wovwiri mwakuti wawone ico wangacita. Kasi imwe pamoza na mpingo wose mungacitaci kuti movwire Mkhristu wanthena? Nkhani yakulondezgapo yizamulongosora umo mungacitira kuti ‘mulutilire kusanguluska ndiposo kuzenga’ ŵabali ŵinu.—1 Tes. 5:11.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi tikusambiraci ku ivyo vikacitikira uyo wakalemba Salmo 73?
• Kasi tikusambiraci ku ivyo vikacitikira Dina?
• Cifukwa wuli mu mpingo Wacikhristu ndimo mungaŵa ŵakuvikilirika?
[Vithuzithuzi pa peji 7]
Skambani pa malo ghakuvikilirika, khalilirani mu mpingo