Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
JULAYI 1-7
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | ŴAKOLOSE 1-4
Ivyo Tasambira
it-2-E 169 ¶3-5
Ufumu wa Chiuta
“Ufumu wa Mwana Wawo Wakutemweka.” Pakati pajumpha mazuŵa 10 kufuma apo Yesu wakakwelera kuchanya, pa Pentekoste 33 C.E., ŵasambiri ŵakagomezga kuti Yesu wakwezgeka “ku woko lamalyero la Chiuta” apo wakapungulira mzimu utuŵa pa iwo. (Mil 1:8, 9; 2:1-4, 29-33) Ŵakati ŵapokera mzimu utuŵa, “phangano liphya” likamba kugwira ntchito pa iwo, ndipo ŵakazgoka “mtundu utuŵa,” Israyeli wauzimu.—Heb 12:22-24; 1Pe 2:9, 10; Ga 6:16.
Pa nyengo iyi Khristu wakakhala pasi ku woko lamalyero la Ŵawiske na kuŵa mutu wa mpingo. (Efe 5:23; Heb 1:3; Fil 2:9-11) Malemba ghakulongora kuti kufuma waka pa Pentekoste 33 C.E kuluta munthazi, Yesu wakamba kulamulira mwauzimu ŵasambiri ŵake. Apo mpositole Paulosi wakalembera kalata Ŵakhristu ŵa ku Kolose, iyo wakayowoya kuti Yesu Khristu wali kale na ufumu. Iyo wakati: “[Chiuta wakatithaska] ku mazaza gha chisi na kutitolera ku ufumu wa Mwana wawo wakutemweka.”—Kol 1:13; yaniskani na Mil 17:6, 7.
Kufuma waka pa Pentekoste 33 C.E. kuya munthazi ufumu wa Khristu ukamba kulamulira Israyeli wauzimu panji kuti Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo mzimu wa Chiuta ukuŵasankha kuŵa ŵana ŵauzimu ŵa Chiuta. (Yoh 3:3, 5, 6) Para Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵapokera njombe yawo kuchanya, ŵazamwizaso yayi pa charu chapasi kuti ŵazakawusike na ufumu wa Khristu, kweni ŵamuŵa mafumu kuchanya pamoza na Khristu.—Chiv 5:9, 10.
JULAYI 8-14
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 1 ŴATESALONIKA 1-5
Ivyo Tasambira
it-1-E 863-864
Uzaghali
Uzaghali nkhwananga uko munthu wangasezgekerapo mu mpingo Wachikhristu. (1Ko 5:9-13; Heb 12:15, 16) Mpositole Paulosi wakalongosora kuti munthu uyo wakuchita uzaghali wakunangira thupi lake, chifukwa wakugwiliskira ntchito uheni viŵaro vyake. Wakupwetekeka mwauzimu, wakufipiska mpingo wa Chiuta, kweniso wangatora matenda ghakofya agho ghakwambukira chifukwa chakuchita uzaghali. (1Ko 6:18, 19) Wakuswa wanangwa wa Ŵakhristu ŵanyake (1Te 4:3-7) chifukwa (1) ŵanyake ŵangatolerako nkharo yake yiheni mu mpingo ndipo mpingo ungafipirwa (Heb 12:15, 16), (2) wakunangira munthu uyo wachita nayo uzaghali chifukwa wakumufipiska ndipo usange ngwambura kutora panji kutengwa ndikuti wazamunjira munthengwa wambura kutowa, (3) wakunanga lumbiri luwemi lwa banja lake, kweniso (4) wakubudira ŵapapi ŵake, mfumu panji muwoli wake, kweniso chibwezi chake. Uyo wakuchita uzaghali wakuyuyura ŵanthu yayi, awo malango ghawo ghangazomerezga panji kukanizga uzaghali. Kweni wakuyuyura Chiuta uyo wazamumweruzga na kumulanga pa ivyo wakuchita.—1Te 4:8.
JULAYI 15-21
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 2 ŴATESALONIKA 1-3
“Kuvumbulika kwa Munthu Muheni Chomene”
it-1-E 972-973
Kusopa Chiuta Mwakujipeleka
Pali chinthu chinyake icho chikususkana chomene na “chisisi chakupatulika” cha Yehova. Chinthu ichi ni “chisisi cha uheni uwu.” Ichi chikaŵa chisisi ku Ŵakhristu ŵaunenesko chifukwa mu nyengo ya Paulosi “munthu muheni chomene” wakaŵa kuti wandavumbukwe mwakukwana. Nanga viŵenge kuti “munthu” uyu wakambako kumanyikwa, mphanyi chikaŵa chakusuzga ni pera kuti ŵanthu ŵanandi ŵamumanye chifukwa wakachitanga vinthu viheni mwakubisilizga na kulongora nga wakusopa Chiuta mwakujipeleka, uku ngwakugaluka. Paulosi wakayowoya kuti “chisisi cha uheni uwu” chikaŵa kuti chamba kale kugwira ntchito, chifukwa panyengo iyo, mu mpingo mukamba kuŵa uchikanamalango ivyo vikapangiska kuti paumaliro muŵe ŵachigaruka. Kweni paumaliro, mu nyengo yakuŵapo kwa Khristu ŵachigaruka aŵa ŵakavumbukwa panji kuti ŵakafumiskikamo mu mpingo. “Munthu” wachigaruka uyu, uyo Satana wakamugwiliskiranga ntchito, ‘wakajikwezga pachanya pa waliyose uyo wakuchemeka chiuta panji icho chikusopeka.’ (Gr., seʹba·sma) Lekani mulwani wa Chiuta uyu, uyo Satana wakamugwiliskiranga ntchito wakaŵa wakupusika chomene ndipo wakapwetekeska wose awo ŵakamulondezganga. “Munthu muheni chomene” uyu wakapusika chomene ŵanthu chifukwa wakaŵa mupusikizgi. Wakachitanga vinthu viheni kweni wakalongoranga nga wakusopa Chiuta mwakujipeleka.—2Te 2:3-12; yaniskani na Mt 7:15, 21-23.
it-2-E 245 ¶7
Utesi
Yehova Chiuta “wakalekelera upusikizgi” ku ŵanthu awo ŵakutemwa utesi “mwakuti ŵagomezge utesi” m’malo mwa makani ghawemi ghakuyowoya za Yesu. (2Te 2:9-12) Vyanthena ivi ndivyo vikachitika kale chomene mu nyengo ya Themba Ahabu uyo wakaŵa Muisrayeli. Ntchimi zitesi zikasimikizgira Ahabu kuti vinthu vyamumwendera makora ku nkhondo pakurwa na Ramoti-giliyadi, apo ntchimi Mikaya yikayowoya kuti vinthu vyamwenda makora yayi. Ivyo ntchimi Mikaya yikayowoya vikaŵa vyaunenesko. Yehova wakazomerezga mungelo kuti wazgoke “mzimu wakupusika” mu mulomo wa ntchimi za Ahabu. Ntheura tingayowoya kuti mungelo uyu ndiyo wakapangiska kuti ntchimi zira ziyowoye vinthu vyautesi, ivyo zikakhumbanga kweniso ivyo Ahabu wakakhumbanga kale kupulika. Nangauli Ntchimi Mikaya yikamuchenjezga kale Ahabu, kweni iyo wakasankha kupusikika na ntchimi zitesi ndipo paumaliro wakafwirapo.—1Ma 22:1-38; 2Mi 18.
it-1-E 834 ¶5
Moto
Petrosi wakalemba kuti “machanya na charu chapasi ivyo viliko sono Chiuta wavisungira moto.” Kuyana na nkhani yose iyo wakayowoya Petrosi kweniso ivyo malemba ghanyake ghakuyowoya, vikulongora kuti uwu ni moto wanadi yayi, kweni ukuyimira pharanyiko lamuyirayira. Nga ni mu nyengo ya Nowa, Chigumula icho chikachitika chikaparanya kuchanya kwanadi yayi panji charu chapasi, kweni chikaparanya ŵanthu ŵambura kupulikira Chiuta. Ndimo vizamuŵiraso para Yesu Khristu pamoza na ŵangelo ŵake ŵankhongono ŵazamwiza mu moto wakugolera apo ŵazamuwuskapo vinthu viheni na kuparanyirathu ŵanthu ŵambura kopa Chiuta.—2Pe 3:5-7, 10-13; 2Te 1:6-10; yaniskani na Yes 66:15, 16, 22, 24.
it-1-E 1206 ¶4
Mwa mzimu
“Mazgu Ghakuyowoyeka mwa Mzimu”—Ghaunenesko na Ghautesi. Mazgu Ghachigiriki ghakuti pneuʹma (mzimu) ghakugwiliskirika ntchito mwapadera mu vinthu vinyake ivyo ŵapositole ŵakalemba. Mwachiyelezgero, pa 2 Ŵatesalonika 2:2 mpositole Paulosi wakachenjezga ŵabali ŵa ku Tesalonika kuti ŵaleke kopa panji kusunkhunyika na “mazgu agho ghakuyowoyeka nga kuti ghafuma kwa Chiuta [ghapelekeka na “mzimu”] panji uthenga wa pa mulomo, nesi kalata iyo yingaŵa nga yafuma kwa ise, yakuti zuŵa la Yehova lafika.” Apa ntchakuwonekerathu kuti Paulosi wakagwiliskira ntchito mazgu ghakuti pneuʹma (mzimu) kuti walongosore za kuyowoyeskana munthowa ya “uthenga wa pa mulomo” panji kwizira mu “kalata.” Lekani buku la Lange’s Commentary on the Holy Scriptures (p. 126) likayowoya kuti: “Apa Mpositole wakayowoyanga za ŵanthu awo ŵakuyowoya mazgu nga kuti ghafuma kwa Chiuta, na kujilongora nga ni ntchimi kweni mbatesi. (P. Schaff ndiyo wakang’anamura na kulinozgaso buku ili mu 1976) Buku la Vincent’s Word Studies in the New Testament likati: “Mwa mzimu. Ŵanthu ŵanyake mu mpingo ŵangayowoya kuti ni ntchimi ndipo Chiuta wakuŵavumbulira vinthu vinyake.” (1957, Vol. IV, p. 63) Lekani Mabaibolo ghanyake pa 2 Ŵatesalonika 2:2 ŵali kulemba kuti pneuʹma panji kuti “mzimu,” apo mu Mabaibolo ghanyake ŵali kulemba kuti “uthenga kwizira mwa mzimu” (AT), “kuloska” (JB), “mwa mzimu” (D’Ostervald; Segond [French]), “mazgu agho ghakuyowoyeka nga kuti ghafuma kwa Chiuta” (NW).
JULAYI 22-28
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 1 TIMOTE 1–3
km 9/78 4 ¶7
“Ŵakuŵa na Mbiri Yiwemi”
Ntchipusu kumanya chifukwa icho Paulosi wakayowoyera kuti ŵanalume ŵanthena “ŵakuŵa na mbiri yiwemi.” Ivi vikupambana na umo ŵanthu ŵanyake ŵakuwonera munthu uyo wapika udindo ukuru mu tchalitchi. M’malo mwake, Yehova na Yesu ŵakuŵatumbika ŵateŵeti ŵakovwira awo “ŵakuteŵeta makora,” kweniso mpingo wose ukuŵachindika na kuŵawovwira. Ŵabali aŵa ŵakuŵaso na “wanangwa ukuru wakuyowoya chipulikano icho ŵali nacho mwa Khristu Yesu.” Pakuti ŵakufiska udindo wawo, ŵakuwongeka chifukwa cha uteŵeti uwemi uwo ŵakuchita, ŵali na chipulikano chakukhora ndipo ŵakuphalirako ŵanyawo vya chipulikano chawo kwambura soni panji wofi.
Ivyo Tasambira
it-1-E 914-915
Mukoka
Kukaŵa waka kutaya nyengo kusambira panji kudumbiskana vya mikoka, ndipo mu nyengo iyo Paulosi wakalemberanga Timote, vya mikoka vikaŵa vyakuzara chomene. Pa nyengo iyo chikaŵaso chakuzirwa yayi kulimbana na kusunga mikoka kuti munthu wamanyikwe kuti ngwafuko wuli chifukwa pakaŵavya mphambano kwa Chiuta pakati pa Muyuda na Ŵamitundu mu mpingo Wachikhristu. (Ga 3:28) Pa nyengo iyi vyamikoka vikaŵavya ntchito chifukwa mzere wa Davide uwo Yesu wakababikiramo ukaŵa kuti wamanyikwa kale. Kweniso apo Paulosi wakapelekanga ulongozgi uwu, Yerusalemu wakaŵa pafupi kuparanyika pamoza na mikoka iyo Ŵayuda ŵakalemba. Chiuta wakasunga yayi mikoka iyi. Paulosi wakafipiranga mtima Timote pamoza na mpingo kuti ŵangataya nyengo pawaka kulimbana na kufufuza mikoka yambura ntchito, iyo yingawovwira yayi kuti Ŵakhristu ŵaŵe na Chipulikano. Mukoka panji kuti mdauko uwo uli mu Baibolo ngwakukwana kuti utovwire kumanya kuti Yesu ndiyo ni Mesiya uyo wakayowoyeka kuti wizenge. Ichi ndicho chikaŵa chakuzirwa chomene ku Ŵakhristu. Kweniso mikoka iyo yili mu Baibolo yikutovwira kumanya kuti ivyo Baibolo likuyowoya ni vyaunenesko kweniso yikulongosora makora pa nkhani ya mbiri.
JULAYI 29–OGASITI 4
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 1 TIMOTE 4-6
Ivyo Tasambira
it-2-E 714 ¶1-2
Kuŵazga pa Wumba
Mu Mpingo Wachikhristu. Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira mbanthu ŵachoko waka awo ŵakaŵa na mipukutu yinandi ya mu Baibolo, lekani chikaŵa chakuzirwa kuŵazga pa wumba. Mpositole Paulosi wakaphalira mipingo ya Chikhristu kuti makalata ghake ghaŵazgikenge pa wumba pa maungano. Kweniso wakaphalira mipingo kuti yisinthanenge makalata agha mwakuti mipingo yose yiŵazge. (Kol 4:16; 1Te 5:27) Paulosi wakapeleka ulongozgi kwa Timote, muwukirano uyo panyengo iyo wakaŵa mulaŵiliri kuti walutilire “kuŵazga pa wumba, kuchiska, na kusambizga.”—1Ti 4:13.
Munthu uyo wakuŵazga pa wumba wakwenera kuŵazga mwakupulikikwa makora. (Hab 2:2) Pakuti kuŵazga pa wumba ni nthowa yimoza yakusambizgira ŵanji, munthu uyo wakuŵazga pa wumba wakwenera kumanya makora ivyo wakuŵerenga na kumanya chifukwa icho vinthu ivyo wakuŵazga vyalembekera. Kweniso wakwenera kuŵa maso para wakuŵerenga mwakuti ivyo wakuŵazga vileke kupeleka ng’anamuro lakubudika. Lemba la Chivumbuzi 1:3 likulongora kuti awo ŵakuŵazga mazgu ghauchimi mwakukwezga ndiposo awo ŵakupulika mazgu na kughasungilira, ŵakuŵa ŵakukondwa.