Kulaŵiska Ŵategherezgi

MASO ghithu ghakukolerana na ivyo tikughanaghana. Ghangarongora kuti tazizikika panji tili na wofi. Ghangarongora kuti tili na lusungu panji citemwa. Nyengo zinyake, maso ghithu ghangarongora kuti tikukayikira panji tili na citima. Pakuyowoya za ŵantu ŵa mu caru cake, awo ŵakasuzgika comene, mucekuru munyake wakayowoya kuti: “Tikuyowoya na maso ghithu.”

Ŵantu ŵanyake wangatighanaghanira vinyake cifukwa ca ivyo tikuyowoya na uko tikutemwa kulaŵiska. Mu vigaŵa vinandi, ŵantu ŵakutemwa kugomezga muntu uyo wakuŵalaŵiska mwaubwezi. Para mukudumbiskana nawo, iwo ŵakukayikira muntu uyo pakuyowoya wakulaŵiska pasi panji wakulaŵiska cintu cinyake, mumalo mwa kulaŵiska muntu uyo wakuyowoya nayo. Mu mitheto ya ŵantu ŵanyake, kulaŵiska muntu kumaso para tikuyowoya nayo kungawoneka nga nkujitemwa, nkaza, panji kudelera. Ŵantu ŵangaghanaghana ivi comene-comene para tikuyowoya na ŵakupambana nawo viŵaro, fumu panji muntu uyo wali na udindo ukuru. Ndipo mu vigaŵa vinyake, usange mwana mucoko wakulaŵiska kumaso kwa muntu murara para wakuyowoya nayo, wangawoneka kuŵa wambura ncindi.

Ndipouli, ku vigaŵa uko ŵantu ŵalije kaghanaghaniro aka, kulaŵiska muntu kumaso para tikuyowoya fundo yakuzirwa kungakhozgera ivyo tikuyowoya. Kucita nteura kungaŵa cirongolero cakuti muyowoyi walije wofi ndipo ivyo wakuyowoya ni vyaunenesko. Wonani umo Yesu wakazgolera apo ŵasambiri ŵake ŵakarongora kuzizwa ndipo ŵakafumba kuti: “Ndinjani wangamanya kuphokwa?” Baibolo likuyowoya kuti: ‘Yesu pakuŵalaŵiska wakati, ku ŵantu ici ncambura macitiko; kweni kwa Ciuta vyose nvya macitiko.’ (Mat. 19:25, 26) Malemba ghakurongoraso kuti mpostole Paulos wakalaŵiskanga comene ŵategherezgi ŵake kuti wawone umo ŵakucitira para iye wakuyowoya. Panyengo yinyake, muntu wakulemara kufuma apo wakababikira wakaŵapo apo Paulos wakayowoyanga. Lemba la Milimo 14:9, 10, likuyowoya kuti: “Mweneuyo wakapulika Paulos wakuyowoya: iye, wakati wamudodoliska, na kuwona kuti wali na cipulikano cakucizgikira, wakanena na lizgu likuru, ‘Wuka, imirira pa marundi ghako.’”

Masacizgo Ghakuti Ticitenge mu Uteŵeti wa m’Munda. Panyengo iyo mukunjira mu uteŵeti wa m’munda, iŵani waubwezi para mwakumana na ŵantu. Usange nkwakwenerera, gwiriskirani ncito mafumbo ghakukora mtima kuti mwambe kudumbiskana nkani iyo yingaŵa yakukondweska muntu waliyose. Peneapo mukucita ici, yezgani kulaŵiska mutegherezgi winu ndipo mukwenera kumulaŵiska kumaso mwancindi na mwacitemwa. Ncipusu comene kupulika uthenga wa muntu uyo cisko cake cikurongora kuti ngwacimwemwe. Kucita nteura kungavumbura mtundu wa muntu uyo imwe muli na kovwira mutegherezgi kuti wafwatuke para mukuyowoya nayo.

Usange nkwakwenerera, kulaŵiska kawonekero ka maso gha muntu uyo mukuyowoya nayo kungamovwirani kuti mumanye ntowa iyo mungayowoyera nayo. Para muntu mwamulaŵiska kumaso, mungamanya usange wakwiya panji wandakhumbe kuti mudumbiskane nayo. Mungamanya usange maghanoghano ghake ghali kunyake. Para wakupulikizga mwakunweka, napo wangamanyikwa. Umo cisko cake cikuwonekera cingamuphalirani usange mungakhumbikwira kuyowoya mwakuzikira panji mwaluŵiro-luŵiro, kuti wanjizgike mu cidumbirano, kuti muleke kurutilira kudumbiskana nayo, panji mumurongore umo wangasambilira Baibolo.

Kwali muli mu uteŵeti wa m’munda panji mukucitiska sambiro la Baibolo, yezgayezgani kumulaŵiska mwancindi muntu uyo mukudumbiskana nayo. Ndipouli, lekani kumulaŵisiska comene, cifukwa wangacita soni. (2 Mathe. 8:11) Kweni laŵiskani mutegherezgi winu mwakaŵiro, mwaubwezi, na kulaŵiska kumaso kwake mwakuwerezga-werezga. Mu vyaru vinandi, kucita nteura kungarongora kuti ndimwe wakunweka na muntu uyo mukuyowoya nayo. Mbunenesko kuti para mukuŵazga Baibolo panji buku linyake, maso ghinu ghazamulaŵiska pa ivyo mukuŵazga. Kweni para mwafika pa fundo yakuzirwa comene, nciweme kulaŵiska muntu, nangauli kucita nteura kukwenera kuŵa kwa nyengo yicoko. Usange mukulaŵiska muntu kwanyengo yicoko waka para mukuŵazga, muzamumanya usange wakupulika ivyo mukuŵazga panji yayi.

Usange pakwamba mukutondeka kulaŵiska mutegherezgi winu kumaso cifukwa ca soni, lekani kugongowa. Usange murutilirenge kuyezgayezga, muzamuzgoŵera, ndipo luso lwinu lwa kudumbiskana na ŵantu luzamuya pantazi.

Para Mukuyowoya Nkani. Baibolo likutiphalira kuti pambere Yesu wandambe upharazgi wake wa pa phiri, “wakinuska maso ku ŵasambiri ŵake.” (Luka 6:20) Sambirani ku ciyerezgero ca Yesu. Usange muyowoyenge ku wumba wa ŵantu, ŵalaŵiskani na kukhara danka cete kwakanyengo, ndipo pamanyuma pake mwambe kuyowoya. Ku vigaŵa vinyake ici cikusazgapo kulaŵiska ŵanji mwa ŵategherezgi. Kucita nteura kungamovwirani kuti mumazge wofi uwo mwanguŵa nawo. Ici cingawovwiraso kuti ŵategherezgi ŵinu ŵanozgeke kwakuyana na umo cisko cinu cikuwonekera. Kusazgaso apa, kucita ici kuzamupa ŵategherezgi mwaŵi wakuti ŵakhazikike na kunozgeka kupulikizga nkani yinu.

Para nkani yili mukati, laŵiskani ŵategherezgi ŵinu. Lekani kwendeska waka maso. Yezgani kulaŵiska yumoza mwa ŵategherezgi. Pafupifupi mu vigaŵa vyose vya caru, muyowoyi wakukhumbikwira kulaŵiska ŵategherezgi.

Kulaŵiska ŵategherezgi ŵinu kukung’anamura vinandi kuruska kulaŵiska waka uku na uku. Laŵiskani mwancindi muntu yumoza mwa ŵategherezgi, ndipo usange nkwakwenerera, yowoyani sentensi yimoza kwa muntu uyo. Pamanyuma pake, laŵiskani muntu munyakeso na kuyowoya sentensi yimoza panji ziŵiri kwa muntu uyo. Lekani kulaŵiska muntu yumoza kwanyengo yitali cifukwa wangacita soni, kweniso lekani kulaŵiska ŵantu ŵamoza-moza pera. Rutilirani kwendeska maso yinu pa ŵategherezgi muntowa iyi, kweni peneapo mukuyowoya na muntu, wonani cisko cake na umo wakucitira para mukuyowoya nayo pambere mundambe kulaŵiska munyake.

Autilayini yinu yikwenera kuŵa pa thebulo lakuyowoyerapo, mu mawoko ghinu, panji mu Baibolo linu mwakuti maso ghinu pera ndiyo ghawonengepo. Usange mutu winu wose wuzgokerenge pa autilayini, muzamutondeka kulaŵiska makora ŵategherezgi. Mukwenera kumanya utali wa nyengo iyo mukulaŵiska pa autilayini yinu. Usange mulaŵiskenge pa autilayini panyengo iyo mukuyowoya fundo zikuru, ici cizamupangiska kuti mutondeke kulaŵiska ŵategherezgi pera cara, kweniso nkani yinu yizamuŵa yambura kukora mtima. Kweniso, usange maso ghinu ghakuŵa pa autilayini kwanyengo yitali, muzamutondeka kulaŵiska ŵategherezgi.

Para mwaponyera muntu bola, mukulaŵiska kuti muwone usange wanka. Mu nkani yinu mukuŵa fundo zakupambana-pambana ndipo imwe “mukuponyera” ŵategherezgi. Kuti mumanye kuti “ŵanka” mungawonera visko vyawo—kuzomerezga na mutu, kumwemwetera, na kapulikizgiro kawo. Usange mukulaŵiska makora ŵategherezgi, ici cingamovwirani kuti muŵe ŵakusimikizga kuti iwo “ŵakwanka” ivyo mukuyowoya.

Para mwapika nkani ya kuŵazgira mpingo, kasi mukwenera kulaŵiska ŵategherezgi panyengo iyo mukuŵazga? Usange ŵategherezgi ŵakwendera namwe lumoza para mukuŵazga Baibolo, ŵanandi mwa iwo ŵazamumanya yayi kuti mukuŵalaŵiska panji yayi. Kweni kulaŵiska ŵategherezgi ŵinu kungapangiska kuti muŵazge makora cifukwa muzamumanya umo ŵategherezgi ŵakucitira para mukuŵazga. Usange pali ŵategherezgi ŵanyake awo ŵandajule Baibolo panji maghanoghano ghawo ghali kunyake, ŵangamba kupulikizga usange muyowoyi waŵalaŵiska. Mbunenesko kuti mukwenera cara kulaŵiska ŵategherezgi kwa nyengo yitali, ndipo kulaŵiska ŵategherezgi kuleke kumupangiskani kuluwa muzere uwo mwaŵazganga. Mwanteura, nciweme kukolera Baibolo mumawoko na kutukura mucanya mutu winu, ndipo kalezu-lezu kinu kaleke kukhwaska pa nganga.

Nyengo zinyake ŵabali ŵarara ŵangapika nkani yakuŵazga pa ungano wa cigaŵa. Kuti ŵaŵazge makora, pakukhumbikwira luso, kunozgekera makora, na kuyezgerera nkani pambere ŵandakayowoye. Mbunenesko kuti nkani ya kuŵazga yingacepeska kulaŵiska kwinu ŵategherezgi. Kweni para muyowoyi wanozgekera makora, iye wangalaŵiska ŵategherezgi pafupi-pafupi na kuleka kuluwa muzere uwo waŵazganga. Kucita ici kuzamovwira ŵategherezgi kuti ŵapulikenge nkani yinu na kuŵapangiska kuti ŵasange candulo cikuru na urongozgi wauzimu uwo ukuperekeka.