Ico Capangiska Ŵanji Kuŵa Ŵakukolerana pa Caru Cose

KASI imwe mukuti kukolerana ni vici? Ŵanji ŵakuti kukolerana ni para ŵanthu ŵakukhala kwambura kupindana panji kwambana. Mwaciyelezgero, usange vyaru viŵiri panji vinandi vyapanga phangano la mtende, vingawoneka nga vyakolerana. Kweni kasi vikuŵa nadi vyakukolerana? Viŵi yayi.

Mwaciyelezgero, kwambira kale, mapangano gha mtende ghakupangika kweni ghakugwira nchito yayi. Cifukwa wuli? Kanandi nchifukwa cakuti ŵalongozgi ŵakukhumba comene kuti ŵamanyikwe, m’malo mwa kupenja mtende panji kukolerana. Kweniso, vyaru vinyake vili na wofi pakughanaghanira ivyo vingacitika usange ŵasilikari ŵawo ŵangawoneka kuti mbakucepa nkhongono pakuyelezgera na vyaru vinyake.

Antheura, para vyaru viŵiri vikutimbana cara kuti cikung’anamura kuti ni vyakukolerana yayi. Mwaciyelezgero, usange ŵanthu ŵaŵiri ŵambana ndipo waliyose wadunjika futi pa munyake, kasi tingati ŵali pa mtende cifukwa cakuti ŵandalasane? Cingapulikikwa yayi kuyowoya kuti ŵanthu aŵa mbakukolerana. Kweni vyaru vinandi vili mu ukhaliro nga ni uwu. Kuleka kugomezgana kwapangiska kuti wofi ukule comene wakuti zuŵa linyake ŵanji ŵazamugwiliskira nchito vilwero vyakofya. Kasi nchivici cacitika kuti vyaru vileke kugwiliskira nchito vilwero vyakofya?

Vilwero vya Nyukiliya Vikutimbanizga Mtende

Ŵanandi ŵakuzika mtima cifukwa ca Phangano la Kukanizga Kwandaniska Vilwero vya Nyukiliya. Phangano ili likazomerezgeka mu 1968, ndipo likukanizga vyaru ivyo vilije vilwero vya nyukiliya kuti vileke kupanga ndiposo ivyo vili navyo kale kuti vileke kwandaniska. Pasono vyaru vyakujumpha 180 vyazomera phangano ili ndipo cilato cake nchakuti vilwero vya nyukiliya viceperethu.

Nangauli cilato ici cingawoneka nga nchiwemi, kweni ŵanthu ŵanyake awo ŵakulemba nkhani zakukhwaskana na vilwero, ŵakuwona kuti phangano ili cilato cake nkhukanizga waka vyaru vinyake kuŵa na vilwero ivi, ndiposo kukanizga vyaru ivyo vilije kuti vileke kupanga. Mwantheura, pali wofi wakuti vyaru vinyake ivyo vyazomera phangano ili vingasintha maghanoghano. Vyaru vinyake vikuwona kuti mburunji yayi kuvikanizga kupanga vilwero vya nkhondo ivyo vikuwona kuti vingaŵavikilira.

Ico cikupangiska nkhani iyi kuŵa yakusuzga kupulikiska ndiposo yakofya comene nchakuti palije caru ico cikukanizgika kupanga magesi mwakugwiliskira nchito nkhongono ya nyukiliya. Ici cacitiska ŵanji kuŵa na wofi wakuti vyaru ivyo vikugwiliskira nchito magesi gha nkhongono ya nyukiliya, vingamba kupanga vilwero vya nyukiliya mwakabisibisi.

Nanga ni vyaru ivyo vili kale na vilwero vya nyukiliya vingaswa phangano la kuleka kwandaniska vilwero ivi. Awo ŵakulemba nkhani zakukhwaskana na vilwero ivi ŵakuti kungaŵa kujipusika kughanaghana kuti vyaru ivyo vili na vilwero vyakofya vingazomera kukhala kwambura vilwero ivi panji kucepeskako vilwero vyawo. Buku linyake likuti “ici kuti cicitike . . . pakukhumbikwira ubwezi uwemi ndiposo kugomezgana pakati pa vyaru ivyo pasono vikupindana [mwakuti nchakusuzga kugomezga kuti] ici cingacitika.”

Kuyezgayezga kose kwa ŵanthu kuti paŵe kukolerana kwatondeka. Ici cikuŵazizika yayi awo ŵakusambira Baibolo, cifukwa Mazgu gha Ciuta ghakuti: “Nkhwa munthu uyo wakwenda cara kurunjika mendero ghake.” (Yeremiya 10:23) Baibolo likuyowoyaso mwapakweru kuti: “Yiliko nthowa iyo yikuwoneka ku munthu nga njakunyoroka, kweni umaliro wake ndi nyifwa.” (Zintharika 16:25) Kuyezgayezga kwa maboma gha ŵanthu kuti paŵe kukolerana kuli na cigoti. Nangauli vili nthena, kweni tili na cilindizga.

Uyo Wangacitiska Kukolerana Kwanadi

Baibolo likulayizga kuti caru cose cizamukolerana, kweni ici cizamucitika na munthu yayi. Mlengi withu, uyo khumbo lake ndakuti ŵanthu pa caru cose capasi ŵakhalenge mwamtende ndiyo wazamufiska ivyo ŵanthu ŵangafiska yayi. Ŵanji ŵangagomezga yayi layizgo ili. Ndipouli, khumbo la Ciuta kwamba pa mtendeko ndakuti ŵanthu ŵakhalenge mwamtende ndiposo mwakukolerana.a Mavesi ghanandi mu Baibolo ghakulongora kuti khumbo la Ciuta lakuti ŵanthu wose ŵakhalenge mwakukolerana lindasinthe. Wonani viyelezgero vicoko waka ivi:

• “Zaninge muwone milimo ya Yehova, umo wacitira mapharaniko mu caru. Ndiye wakulekeska nkhondo kumphelerekezgo za vyaru; ndiye wakupyora uta na kuswa mkondo; ndiye wakocha magaleta mu moto.”—SALMO 46:8, 9.

• “Ntha vyamkupwetekana nesi kuparanyana mu lupiri lwane lose lwakupatulika; cifukwa caru camkuzura na kumumanya Yehova umo maji ghakuzuzgira nyanja.”—YESAYA 11:9.

• “Tiwavivye nyifwa pakuyitonda kwamuyirayira, ndipo Yehova Ciuta tiwafyure masozi ku visko vyose, na kufumyako thombozgo la ŵanthu ŵake mu caru cose capasi; cifukwa Yehova wayowoya ici.”—YESAYA 25:8.

• “Kwakulingana na cilayizgano cake, tikulindilira macanya ghaphya na caru ciphya mwenemumo mukukhala urunji.”—2 PETROS 3:13.

• “[Ciuta] wati wafyurenge sozi lose ku maso ghawo; ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengekoso cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya: cifukwa vyakudanga vili kuluta.”—CIVUMBUZI 21:4.

Cifukwa wuli malayizgo agha ngakugomezgeka? Cifukwa nchakuti Yehova Ciuta ni Mlengi, wali na nkhongono ndiposo nthowa zakuti ŵanthu ŵakolerane. (Luka 18:27) Kweniso ngwakunweka kucita nthena. Nakuti Baibolo likuti uku ‘nkhukondwa kwake kuwemi [kwa Ciuta] kuti vinthu vya mu macanya na vinthu vya caru, vilungike mwa Khristu.’—Ŵaefeso 1:8-10.

Layizgo la Ciuta lakuti kwizenge “caru ciphya” ico muzamuŵa “urunji,” ni maghanoghano waka yayi. (2 Petros 3:13) Pakuyowoya za malayizgo ghake, Yehova Ciuta wakuti: “Ntha ghawelerenge waka kwa Ine, kweni tighafiske ico nkhuca naco, na kusakata mu ico ndaghatumira.”—Yesaya 55:11.

Mazgu gha Ciuta Ghakovwira Ŵanthu Kuŵa Ŵakukolerana

Nga umo tawonera mu nkhani yakwamba, visopa kanandi vyacitiska kuti ŵanthu ŵagaŵikane m’malo mwa kukolerana. Fundo iyi yikwenera kutipangiska kuti tighanaghanirepo comene. Usange tikuzomerezga kuti kuli Mlengi, asi nchakwenelera kuti awo ŵakumusopa ŵakhalenge mwamtende ndiposo mwakukolerana? Nchakwenelera nadi.

Para visopa vikupangiska ŵanthu kugaŵikana, kuti cikung’anamura kuti ndimo Yehova Ciuta wakukhumbira yayi, nesi kuti ndimo Mazgu ghake ghakusambizgira. M’malo mwake, nchilongolero ca kutondeka kwa visopa ivyo vikugomezga kuti mahara gha munthu ghangiziska umoza, m’malo mwa kulondezga khumbo la Ciuta. Yesu wakati ŵalongozgi ŵa visopa ŵa mu nyengo yake ŵakaŵa “ŵapusikizgi” ndipo wakaŵaphalira kuti: “Yesaya wakacima makora na imwe, kuti, Ŵanthu aŵa ŵakundicindika na milomo yawo; Kweni mitima yawo yili kutali na Ine. Kweni ŵakundisopa waka, ŵakusambizga malango gha ŵanthu nga ndi visambizgo.”—Mateyu 15:7-9.

Kweni cisopa caunenesko cawovwira ŵanthu kuŵa ŵakukolerana. Mprofeti Yesaya wakacima kuti: “Kwamkuti mu mazuŵa ghaumaliro kuti lupiri lwa nyumba ya Yehova lwamkwimikika kughaluska mapiri ghose utali wake, na kukwezgeka kujumpha mitununtha; ndipo mitundu yose ya ŵanthu yamkuwungana kura. . . . Tiweruzgenge mkati mwa ŵamitundu na kucenya ŵanandi; tiŵafure malupanga ghawo ghazgoke vyakulimira, na mikondo yawo kuyizgora vimphopo; fuko la ŵanthu ntha tiliwuskire linyake lupanga, nanga nkhusambiraso nkhondo nako cara.”—Yesaya 2:2, 4.

Mazuŵa ghano, mu vyaru vyakujumpha 230, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupulikira ulongozgi wa Yehova Ciuta wa umo ŵangaŵira ŵakukolerana. Kasi nchivici cikuŵawovwira kuti ŵakoleranenge? Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Vwarani kutemwa, uko nchikondo ca ukongorekwa.” (Ŵakolose 3:14) Mazgu gha Cigiriki ghakuti ‘cikondo,’ agho Paulosi wakagwiliskira nchito apa, ghangang’anamura misipa iyo yikuŵa mu thupi la munthu. Misipa iyi njakukhora nga ni ruyi, ndipo yikugwira nchito ziŵiri zakuzirwa. Yikupangiska kuti viŵaro vya thupi viŵe pamoza, ndiposo kukakilira viwangwa pamoza.

Citemwa naco ndimo ciliri. Citemwa cikucita vinandi padera pa kovwira ŵanthu kuti ŵaleke kukomana. Citemwa cakuyana na ca Khristu cikucitiska ŵanthu ŵa mafuko ghakupambana kucitira vinthu pamoza mwamtende. Mwaciyelezgero, cikovwira ŵanthu kuti ŵakhalenge mwakulondezga fundo yinyake yakuzirwa iyo Yesu wakayowoya. Fundo iyi yikusangika pa Mateyu 7:12, ndipo yikuti: “Ntheura vyose ivyo mukukhumba kuti ŵanthu ŵamucitirani, vyeneivyo namwe muŵacitirenge.” Kulondezga ulongozgi uwu kwawovwira ŵanandi kuti ŵaleke kusankhana.

‘Temwanani’

Ŵakaboni ŵa Yehova mbakusimikizga kulongora kuti mbasambiri ŵa Khristu mwa kulondezga ivyo Yesu wakayowoya kuti: “Na ceneici ndico ŵanthu wose ŵati ŵamanyirenge kuti muli ŵasambiri ŵane, para mukutemwana.” (Yohane 13:35) Kutemwana kwanthena kwalongoreka mwapadera mu nyengo yakuti mitundu yawukirana ndiposo para ndyali zasuzga. Mwaciyelezgero, mu nyengo ya nkhondo iyo yikacitika ku Rwanda mu 1994 cifukwa ca kusankhana mtundu, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakalongora kutemwana. Ŵakaboni ŵa mtundu wa Cihutu ŵakaŵika umoyo wawo pa ngozi kuti ŵavikilire Ŵakaboni ŵanyawo ŵa mtundu wa Citutsi.

Nchakusuzga kugomezga kuti ŵanthu ŵakupambana mitundu ŵatemwane kufika pakuti wose pa caru capasi ŵaŵe ŵakukolerana. Kweni Baibolo likuti ici cizamufiskika na Ciuta mu nyengo iyo wali kutema. Ndipouli, nanga ni sono ŵanthu awo ŵajivwarika citemwa mbakukolerana.

Cilimika camara, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakamalira nyengo yinandi kuphalira ŵanthu ivyo Baibolo likuyowoya ndiposo umo liliri lakuzirwa. Kumanya makora Mazgu gha Ciuta kwapangiska mitundu yinandi ya ŵanthu kuŵa yakukolerana, ndipo yinyake mwa mitundu iyi, kale yikatinkhananga comene. Ciyelezgero ca mitundu iyi ni Ŵaluya na Ŵayuda, ŵanthu ŵa ku Armenia na ŵa ku Turky, Majeremani na ŵanthu ŵa ku Russia.

Kasi mungatemwa kuti musambire umo Mazgu gha Ciuta ghakovwilira ŵanthu kuŵa ŵakukolerana? Usange mungatemwa, kumanani na Ŵakaboni ŵa Yehova ŵa ku dera ilo mukukhala, panji lembani kalata na kutumizga mwakugwiliskira nchito adiresi yakwenelera pa peji 2.

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 4]

Mapangano ghanandi gha mtende ghakupangika kweni ghakugwira nchito yayi

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 5]

Baibolo likuyowoya uyo wangacitiska kukolerana kwanadi

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Kulondezga fundo za mu Baibolo kwafiska vinthu vinyake ivyo maboma gha ŵanthu ghangafiska yayi

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Ŵakaboni ŵa Yehova ŵa fuko la Cihutu na Citutsi ŵakuzengera lumoza malo ghakusoperapo