Umo Mungaŵira Dada Muwemi

“Mwa ŵawiskewo, mungatopolanga moyo ŵana ŵinu, mzire ŵawe nkhumbi.”—Ŵakolose 3:21.

KASI dada wangacita wuli kuti waleke kutopora moyo ŵana ŵake? Nchakuzirwa kuti dada wamanyenge mulimo wake. Magazini yinyake yikati: “Kuti ŵana ŵakule makora, vikuthemba comene pa umo ŵadada ŵawo ŵakucitira.”

Kasi dada wali na mulimo wuli? Mu mbumba zinandi dada wakumanyikwa na mulimo wa kulanga ŵana. Para mwana wakusuzga, ŵamama ŵanandi ŵakutemwa kuyowoya kuti, ‘Usange awuso ŵiza uzamuwona!’ Kuyowoya unenesko, ŵana ŵakukhumbikwira kuŵalanga mwakwenelera kuti ŵakure makora. Ndipouli, vinandi vikukhumbikwa kuti munthu waŵe dada muwemi.

Cacitima nchakuti, ŵapapi ŵanyake awiskewo ŵakaŵa ciyelezgero ciwemi yayi. Ŵanyake ŵakalereka na awiskewo yayi. Ndipouli, ŵanji awiskewo ŵakaŵa ŵakusuzga, mwakuti nawo ŵangacita mwakuyana waka pakulera ŵana ŵawo. Kasi dada wanthena wangacita wuli kuti waleke kulera ŵana ŵake nga ni umo iyo wakalelekera?

Pali ulongozgi wakovwira ndiposo wakugomezgeka wa umo munthu wangaŵira dada muwemi. Baibolo liri na ulongozgi uwemi comene wakukhwaskana na mbumba. Ulongozgi wa mu Baibolo ni masacizgo waka yayi, ndipo ungatipuluska yayi. Ulongozgi wa mu Baibolo ukulongora vinjeru vya Yehova Ciuta uyo wali kwambiska mbumba. (Ŵaefeso 3:14, 15) Usange ndimwe dada mungacita makora kulondezga ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani ya kulera ŵana.a

Dada muwemi wakovwira kuti ŵana ŵakurenge makora pera yayi, kweniso kuti ŵaŵe paubwezi na Ciuta. Mwana uyo wali paubwezi na awiske nchipusu kuti waŵeso paubwezi na Ciuta. Nakuti Baibolo likulongora kuti Yehova, uyo ni Mlengi withu, ni Dada withu. (Yesaya 64:8) Tiyeni tiwone vinthu vinkhondi na cimoza ivyo ŵana ŵakukhumba ku ŵawiskewo. Tiwonengeso umo kulondezga fundo za mu Baibolo kungawovwilira dada kuti wafiske ivyo ŵana ŵakukhumba.

1 Citemwa

Yehova, uyo ni Dada withu, wakulongora ciyelezgero ciwemi comene. Pakulongosora umo Ciuta wakuwonera Yesu, uyo ni Mwana wake wakwamba, Baibolo likuti: “Ŵawiske ŵakutemwa Mwana.” (Yohane 3:35; Ŵakolose 1:15) Yehova wakayowoya kanandi waka kuti wakutemwa Mwana wake, ndipo wakukondwa nayo. Apo Yesu wakabapatizikanga, Yehova wakati: “Iwe ndiwe Mwana wane wakutemweka; wa mweneiwe nkhuca nawe.” (Luka 3:22) Yesu wakakayika yayi kuti Adada ŵake ŵakumutemwa. Kasi dada wangasambirakoci kwa Ciuta?

Mungacitanga soni yayi kuphalira ŵana ŵinu kuti mukuŵatemwa. Kelvin, dada wa ŵana ŵankhondi, wakuti: “Nyengo zose nkhulongora citemwa ku ŵana ŵane mwa kuŵaphalira waka kuti nkhuŵatemwa cara, kweniso kwizira mu ivyo nkhucitira mwana waliyose. Nyengo zinyake nkhaŵasinthanga matheŵera na kuŵageziska.” Kweniso mukwenera kuŵalongora ŵana ŵinu kuti mukukondweskeka nawo. Ntheura, mungaŵasuskanga pa kalikose yayi. M’malo mwake, muŵalumbenge. Donizete, uyo wali na ŵana ŵaŵiri ŵasungwana, wakuti: “Dada wakwenera kuwona ivyo ŵana ŵakucita makora na kuŵalumba.” Para ŵana ŵakumanya kuti mukukondwa nawo, ŵakujiwona kuti nawo ŵakucita makora. Usange mungacita nthena muŵawovwirenge kuti ŵasendelere kwa Ciuta.

2 Ciyelezgero Ciwemi

Lemba la Yohane 5:19 likuti Yesu wakucita “keneako wakuwona Ŵawiske ŵakucita.” Wonani kuti lemba ili likuti Yesu wakuwona na kucita ivyo Ŵawiske “ŵakucita.” Kanandi ndimo ŵana nawo ŵacitirenge. Mwaciyelezgero, usange dada wakucindika muwoli wake, mwana wake mwanalume, nayo para wakura wazamucindika ŵanakazi. Ni ŵana ŵanalume pera yayi awo ŵakukhwaskika na ciyelezgero ca ŵawiskewo, kweniso ŵasungwana.

Kasi ŵana ŵinu cikuŵaŵira cakusuzga kuphepiska? Pa fundo iyi napo, ciyelezgero ciwemi nchakukhumbikwa. Kelvin wakukumbuka ivyo wakacita apo ŵana ŵake ŵaŵiri ŵasepuka ŵakaswa kamera yapacanya. Wakakwiya comene, mwakuti wakatimba thebulu na kulibwangasura. Pamasinda Kelvin wakawona kuti wandacite makora, ndipo wakaphepiska ku wose kusazgapo muwoli wake cifukwa cakuti wakatopoka moyo. Wakuwona kuti kuphepiska kukawovwira comene ŵana ŵake, mwakuti nawo cikuŵaŵira cakusuzga yayi kuphepiska.

3 Ŵana Ŵakondwenge

Yehova ni “Ciuta wakukondwa.” (1 Timote 1:11, NW) Lekani Mwana wake, Yesu, wakaŵa wacimwemwe apo wakaŵa na Awiske. Lemba la Zintharika 8:30 likulongosora makora ubwezi wa Yesu na Awiske, likuti: “Penepapo nkhaŵapo ine pafupi naye [Dada] nga ndi fundi; . . . nkhakondwa pamaso pake lutaluta.” Dada na Mwana ŵakaŵa paubwezi uwemi comene.

Ŵana ŵinu ŵakukhumbikwira kuti ŵakondwenge. Kuŵa na nyengo ya kuseŵera nawo kungawovwira kuti ŵakondwenge, ndiposo kuti ubwezi winu na iwo uŵe wakukhora. Felix wakuzomerezga fundo iyi. Wali na mwana munyamata, ndipo wakuti: “Kupatura nyengo ya kuseŵera nayo kwakhozga comene ubwezi withu. Tikuseŵera pamoza, kucezga na ŵabwezi ŵithu, na kukatembeya. Kucita nthena kwapangiska kuti mbumba yithu yiŵe yakukolerana.”

4 Kuŵasambizga Vinthu Vyauzimu

Yesu wakasambizgika na Awiske. Lekani wakati: “Vyeneivyo nkhavipulika kwa Iyo [Dada], ndivyo nkhuyowoya ku caru.” (Yohane 8:26) Ciuta wakukhumba kuti dada wasambizgenge ŵana ŵake nkharo yiwemi ndiposo vinthu vyauzimu. Umoza wa milimo yinu ngwakuti musambizgenge makora ŵana ŵinu fundo za mu Malemba. Mukwenera kuŵasambizga kwamba pa wanici wawo. (2 Timote 3:14, 15) Felix wakamba kuŵazgira mwana wake nkhani za mu Baibolo apo wakaŵa mucoko. Felix wakamuŵazgiranga nkhani ziwemi ndiposo zakukondweska nga ni izo zikusangika mu Buku Lane la Nkhani za mu Baibolo.b Apo mwana wake wakakuranga, Felix wakasoranga nkhani zakuyana na msinkhu wa mwana wake mu mabuku ghanyake ghakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.

Donizete wakuti: “Nchipusu yayi kupangiska sambiro la Baibolo la mbumba kuŵa lakukondweska. Nchakuzirwa comene kuti ŵapapi ŵalongorenge kuti ŵakutemwa comene vinthu vyauzimu, cifukwa ŵana ŵakumanya para mukutondeka kucita vinthu umo vikwenera kucitikira.” Carlos uyo wali na ŵana ŵasepuka ŵatatu wakuti: “Sabata yiliyose tikukumana kuti tidumbiskane vinthu ivyo vikukhumbikwa mu mbumba yithu. Waliyose mu mbumba yithu ni mwanangwa kusankha ivyo tingadumbiskana.” Nyengo zose Kelvin wakayowoyanga na ŵana ŵake za Ciuta kulikose uko ŵakaŵanga kweniso pakucita cilicose. Ivi vikutikumbuska ivyo Mozesi wakayowoya kuti: “Mazgu agha nkhumuwuzgani muhanya uno ghakhalenge mu mitima yinu; ndipo muŵasambizge makora ŵana ŵinu, na kuyowoyeskana [mazgu] para mukukhala mu nyumba yako, na para mukwenda mu nthowa, na para mwagona pasi, na para mwawukapo.”—Duteronome 6:6, 7.

5 Kuŵalanga

Kuti ŵana ŵakule makora ŵakukhumbikwira kuŵalanga. Ŵapapi ŵanji ŵakughanaghana kuti kulanga ŵana nkhuŵapa cilango cikuru, kuŵawofya panji kuŵanyoza. Kweni Baibolo likulongora kuti kulanga nkhucita nkhaza yayi. M’malo mwake, ŵapapi ŵakwenera kulanga ŵana mwacitemwa, nga ni umo Yehova wakucitira. (Ŵahebere 12:4-11) Baibolo likuti: “Mwa ŵawiskeŵo mungatopolanga moyo ŵana ŵinu: kweni muŵalere mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu.”—Ŵaefeso 6:4.

Nyengo zinyake ŵana ŵangakhumbikwira kupika cilango. Kweni mwana wakwenera kumanya cifukwa ico mwamupira cilango. Nchakwenelera yayi kuti cilango cicitiske mwana kujiwona nga mukumutinkha. Baibolo likuzomerezga yayi kutimba comene mwana. (Zintharika 16:32) Kelvin wakuti: “Nyengo zose para nkhukhumba kulanga ŵana ŵane cifukwa ca ivyo ŵananga, nkhawoneseskanga kuti ŵamanya kuti nkhuŵalanga cifukwa cakuti nkhuŵatemwa.”

6 Kuvikilirika

Ŵana ŵakukhumbikwira kuŵavikilira ku vinthu viheni ndiposo mendezgano ghaheni. Cacitima nchakuti mu caru ici muli “ŵanthu ŵaheni” awo ŵakukhumba kunanga ŵana. (2 Timote 3:1-5, 13) Kasi mungavikilira wuli ŵana ŵinu? Baibolo liri na ulongozgi wavinjeru wakuti: “Uyo wakughanaghana makora wakuwona ulwani na kubisama, kweni muzereza wakujumphilira ndipo wakupwetekeka.” (Zintharika 22:3) Kuti muvikilire ŵana ŵinu, mukwenera kuŵanika vinthu ivyo vingaŵapweteka. Woneranithu patali vinthu ivyo vingapweteka ŵana ŵinu, ndipo citanipo kanthu kuti muŵavikilire. Mwaciyelezgero, usange mukuzomerezga ŵana ŵawonelerenge TV panji intaneti, woneseskani kuti ŵakumanya kusankha mapulogiramu ghakwenelera. Cingaŵa ciwemi comene kuti TV panji kompyuta muyiŵike pa malo agho ghangaŵa ghapusu kuti muŵalaŵilirenge.

Dada wakwenera kusambizgirathu ŵana ŵake vinthu viheni ivyo ŵangasangana navyo mu caru ciheni ici. Kasi ŵana ŵinu ŵakumanya ivyo ŵangacita para munthu wakukhumba kucita nawo vinthu vyambura kwenelera para imwe palije?c Ŵana ŵakwenera kusambizgika nchito yakwenelera ndiposo yambura kwenelera ya viŵaro vyawo vyakubisika. Kelvin wakuti: “Nchito iyi nkhalekera ŵanthu ŵanyake yayi, nesi ŵasambizgi ŵawo. Nkhawona kuti ni udindo wane kusambizga ŵana ŵane nkhani zakukhwaskana na kugonana na kuŵacenjezga za ŵanthu awo ŵakugona ŵana.” Ŵana ŵake wose ŵali kukura makora, ndipo sono ŵakukondwa na nthengwa zawo.

Penjani Wovwiri kwa Ciuta

Cinthu cikuru ico dada wangacitira ŵana ŵake nkhuŵawovwira kuti ŵaŵe paubwezi na Ciuta. Nchakuzirwa comene kuti dada walongorenge ciyelezgero ciwemi. Donizete wakuti: “Dada wakukhumbikwira kulongora kuti wakuzirwiska ubwezi wake na Ciuta. Wakwenera kucita nthena comenecomene para wasangana na masuzgo. Pa nyengo zanthena ndipo dada wakulongolera umo iyo wakugomezgera Yehova. Kulombera lumoza na mbumba kweniso kuzunura mwakuwelezgawelezga mazgu gha kuwonga Ciuta kungasambizga ŵana kuti kuŵa paubwezi na Ciuta nkhwakuzirwa.”

Nchinthu wuli ico cikukhumbikwa kuti munthu waŵe dada muwemi? Penjani ulongozgi kwa Yehova Ciuta uyo wakumanya makora umo mungalelera ŵana. Usange pakusambizga ŵana mukulondezga ulongozgi wa mu Mazgu gha Ciuta, muwonenge vyandulo ivyo vyalembeka pa lemba la Zintharika 22:6 ilo likuti: “Para wakura kuti wawukengemo cara.”

[Mazgu ghamusi]

[Cithuzithuzi pa peji 11]

Dada wakwenera kulongora ciyelezgero ciwemi ku ŵana ŵake

[Cithuzithuzi pa peji 12]

Dada wakwenera kusambizga ŵana ŵake vinthu vyauzimu

[Cithuzithuzi pa peji 13]

Ŵana ŵakukhumbikwira kuŵalanga mwacitemwa