Ŵawukirano, Kanani Kucicizgika na Ŵanyinu
“Ivyo mukuyowoya viŵenge . . . vyakulungika na mcere, mwakuti mumanye umo mukwenera kuzgolera waliyose.”—KOL. 4:6.
1, 2. Kasi ŵawukirano ŵanandi ŵakujipulika wuli para ŵakucicizgika na ŵanyawo, ndipo cifukwa wuli?
NCHAKUKAYIKISKA yayi kuti namwe ŵanyinu ŵali kumucicizganipo kucita cinthu cinyake. Mutepanji nyengo yinyake munyinu wakamucicizgani kuti mucite cinthu cinyake ciheni. Kasi mukujipulika wuli para mukucicizgika? Christopher, uyo wali na vilimika 14 wakati: “Nyengo zinyake nkhuwona nga ninganjira waka pasi, panji kucita ivyo ŵanyane ŵa ku sukulu ŵakucita, mwakuti nileke kusolokera.”
2 Kasi mukwendera ivyo ŵanyinu ŵakukhumba? Para ni nthena, cifukwa wuli? Panji cingaŵa cifukwa cakuti mukukhumba kuti ŵamutemwaninge? Maghanoghano agha paghekha ngaheni yayi. Nakuti ŵalara nawo ŵakukhumba kutemweka na ŵanyawo. Palije uyo wakukhumba kutinkhika. Kweni unenesko ngwakuti nyengo zose para munthu wakukhumba kucita ico nchakwenelera, ŵanji ŵakukondwa yayi. Ndimo vikaŵiraso na Yesu. Ndipouli, nyengo zose wakacitanga ico nchakwenelera. Nangauli ŵanji ŵakamulondezga na kuzomera kuŵa ŵasambiri ŵake, ŵanji ŵakamuyuyura Mwana wa Ciuta, ndipo ‘ŵakamutumbika cara.’—Yes. 53:3.
Nchipusu Kucicizgika na Ŵanyinu
3. Cifukwa wuli kungaŵa kupuvya comene kuzomera kucicizgika na ŵanyinu?
3 Nyengo zinyake munganweka kucita ivyo ŵanyinu ŵakucita na cilato cakuti ŵaleke kumutinkhani. Para mungacita nthena, mungapuvya comene. Ŵakhristu ŵakwenera yayi kuŵa ‘ŵanici, ŵakuyegheka waka na majigha.’ (Efe. 4:14) Nangauli sono ndimwe ŵana, kweni muli pa nthowa ya kuya ku ulara. Ipo usange mukugomezga kuti malango gha Yehova ngacandulo kwa imwe, mukwenera kughalondezga na mtima wose. (Dute. 10:12, 13) Kucita mwakupambana na ivyo mukugomezga kukung’anamura kuti mukuŵika umoyo winu mu mawoko ghawo. Fundo njakuti, para mukuzomera kucicizgika na ŵanyinu, mukuzgoka cidoli cawo.—Ŵazgani 2 Petrosi 2:19.
4, 5. (a) Kasi Aroni wakacita wuli wakati wacicizgika, ndipo tikusambirapoci? (b) Zunurani nthowa izo ŵanyinu ŵangamucicizgirani.
4 Pa nyengo yinyake, Aroni mukuru wa Mozesi, wakacicizgika kucita cinthu cambura kwenelera. Apo Ŵaisrayeli ŵakamucicizga kuti waŵapangire ciuta, wakaŵapangira. Aroni wakaŵa wakulopwa yayi. Pambere ivi vindacitike wakaŵa lumoza na Mozesi, apo ŵakadumbiskananga na Faro, munthu wankhongono comene mu Eguputo. Mwacikanga, Aroni wakaphalira Faro uthenga wa Ciuta. Kweni Ŵaisrayeli ŵanyake ŵakati ŵamucicizga, wakathera. Ivi vikulongora kuti munthu wangacita viheni comene cifukwa ca kucicizgika na ŵanyake. Aroni wakacita cikanga apo wakayowoyanga na themba la Eguputo, kweni cikamuŵira cakusuzga kukana kucicizgika na Ŵaisrayeli ŵanyake.—Ex. 7:1, 2; 32:1-4.
5 Nkhani ya Aroni yikulongora kuti mbana pera yayi awo ŵakucicizgika na ŵanyawo, nesi ŵanthu awo ŵakukhumba nakale kucita viheni. Nanga mbanthu awo ŵakukhumbisiska kucita ciwemi nga ndimwe, nawo ŵangacicizgika. Ŵanyinu ŵangamucicizgani kuti mucite viheni mwa kucita kumofyani, kumuyowoyerani utesi, panji kumugoskani. Nyengo zose cikuŵa cipusu yayi kukana para ŵanyinu ŵakumucicizgani. Kweni kuti mukane makora, cakwamba mukukhumbikwira kukhorwa na ivyo mukugomezga.
“Lutilirani Kuyezga Umo Imwe Mwaŵene Muliri”
6, 7. (a) Cifukwa wuli kukhorwa na ivyo mukugomezga nkhwakuzirwa, ndipo mungacita wuli kuti mukhorwenge? (b) Kasi mungajifumba mafumbo wuli kuti mukhorwenge nadi na ivyo mukusambira mu Baibolo?
6 Kuti mukane para ŵanyinu ŵakumucicizgani, cakwamba mukwenera kukhorwa kuti fundo izo mukugomezga ni zaunenesko. (Ŵazgani 2 Ŵakorinte 13:5.) Usange mukukhorwa na ivyo mukusambira, mbwenu muŵenge na cikanga nangauli mungaŵa kuti muli kubabika ŵasoni. (2 Tim. 1:7, 8) Nanga munthu wangaŵa wacikanga mwakawiro, kweni cingaŵa cakusuzga kukhozgera ivyo wakugomezga usange wakuvigomezga viŵi yayi. Ipo mwalekeraci kusanda usange mukukhorwa nadi na ivyo muli kusambira mu Baibolo? Sandani dankha visambizgo vyakwambilira vya mu Baibolo. Mwaciyelezgero, mukugomezga kuti Ciuta waliko ndipo muli kupulikapo ŵanji ŵakuyowoya cifukwa ico ŵakugomezgera kuti waliko. Ipo jifumbani kuti, ‘Kasi nkhukhorwa na vici kuti Ciuta waliko?’ Cilato ca fumbo ili nchakuti mwambe kukayikira kuti Ciuta waliko yayi, kweni kuti mukhozge cipulikano cinu. Jifumbaniso kuti, ‘Kasi nili na ukaboni wuli wakuti Malemba ngakupelekeka na Ciuta?’ (2 Tim. 3:16) Cifukwa wuli nkhukhorwa kuti tili mu “mazuŵa ghaumaliro”?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘Cifukwa wuli nkhugomezga kuti malango gha Yehova ngacandulo kwa ine?’—Yes. 48:17, 18.
7 Panji mungagongowa kujifumba mafumbo agha cifukwa ca kughanaghana kuti mazgoro ghake mughasangenge yayi. Kucita nthena kungayana waka na kugongowa kulaŵiska pa mita ya mafuta, kuti mumanye mafuta agho ghali mu galimoto cifukwa ca kopa kuti musangenge kuti mafuta mulije. Nchakwenelera kumanya usange mafuta ghamara mwakuti muguliremo ghanyake. Mwakuyana waka, nchakukhumbikwa comene kuti mujisande na kuwona usange mukukhorwa viŵi yayi na ivyo mukusambira mu Baibolo.—Mil. 17:11.
8. Nchivici cingamovwirani kuti mulutilire kupulikira dango la Ciuta lakukanizga uzaghali?
8 Wonani ciyelezgero. Baibolo likuti, “cimbirani ku uzaghali.” Jifumbani kuti: ‘Cifukwa wuli nchamahara kulondezga dango ili?’ Ghanaghanirani vifukwa ivyo ŵanyinu ŵakucitira uzaghali. Ghanaghaniraniso umo uyo wakucita uzaghali “wakwanangira thupi la iyomwene.” (1 Kor. 6:18) Sandani mazgoro agho mwasanga, ndipo jifumbani kuti, ‘Kasi ciwemi cingaŵa nchi?’ ‘Kasi cingaŵa camahara kuti nicite uzaghali?’ Ghanaghaniranipo comene pa nkhani iyi, ndipo jifumbani kuti, ‘Kasi ningajipulika wuli usange ningacita uzaghali?’ Ŵanyinu ŵangakondwa usange mungacita nthena, kweni kasi mujipulikenge wuli para muli na ŵapapi ŵinu ndiposo Ŵakhristu ŵanyinu ku Nyumba ya Ufumu? Kasi mujipulikenge wuli para mukukhumba kulomba kwa Ciuta? Kasi mutemwenge kunanga ubwezi winu na Ciuta cifukwa ca kukhumba kukondweska waka ŵanyinu?
9, 10. Kasi kukhorwa na ivyo mukugomezga kungamovwirani wuli kuti muŵe ŵacikanga para ŵanyinu ŵakumucicizgani?
9 Usange ndimwe muwukirano, muli pa nyengo iyo “nkhongono yinu ya kughanaghana” yikukura. (Ŵazgani Ŵaroma 12:1, 2.) Pa nyengo iyi citani vinthu mwamahara, ndipo ghanaghaniranipo comene ivyo imwe pamwekha mukwenera kucita pakuŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Kucita nthena kumovwiraninge kuti mulutilire kukhorwa na ivyo mukugomezga. Usange mukukhorwa na ivyo mukugomezga, ciŵenge cipusu kukana kucicizgika na ŵanyinu, muŵazgorenge luŵiro kweniso mwacikanga. Muzamujipulika nga ni mudumbu munyake muwukirano uyo wakati: “Para nakana kucicizgika, ŵanyane ŵakumanya ivyo nkhugomezga. Cisopa cane cikupambana na vinyake. Ndipo pali maghanoghano ghane ghose, vilato vyane, na umoyo wane wose.”
10 Citatata nchakukhumbikwa kuti mulutilire kucita ico mukumanya kuti nchakwenelera. (Luka 13:24) Panji mungamanya viŵi yayi kuzirwa kwa citatata. Kumbukani kuti usange mukugongowa panji kucita soni na ivyo mukumanya kuti ni viwemi, ŵanyinu ŵamanyenge, ndipo ŵamucicizganinge comene kuti mucite vyambura kwenelera. Kweni para mukuyowoya mwacikanga ivyo mukugomezga, mwaluŵiro ŵalekenge kumucicizgani.—Yaniskani na Luka 4:12, 13.
‘Ghanaghanirani Makora Mazgolero’
11. Cifukwa wuli kuwonerathu ivyo vingacitika nkhwakuzirwa?
11 Cinthu cinyake cakuzirwa ico mukwenera kucita kuti mukane para ŵanyinu ŵakumucicizgani nkhunozgekera. (Ŵazgani Zintharika 15:28.) Kunozgekera kukung’anamura kuwonerathu ivyo vingacitika para muli na ŵanyinu. Kuwonerathu ivyo vingacitika kungamovwirani kuti muŵambare suzgo likuru. Tiyelezgere kuti kunthazi kwinu mwawona ŵanyinu ŵakukhweŵa. Asi nchakuwonekerathu kuti ŵamumupani ndudu? Kasi mungacita wuli? Lemba la Zintharika 22:3 likuti: “Uyo wakughanaghana makora wakuwona ulwani na kubisama.” Para mungendera nthowa yinyake, mbwenu mugegenge suzgo ilo mwate mukumanenge nalo. Kucita nthena ni wofi yayi, kweni ni vinjeru.
12. Kasi mungazgora wuli kuti ŵanyinu ŵaleke kumucicizgani?
12 Kweni wuli usange palije nthowa yinyake iyo mungenda? Tiyelezgere kuti munyinu wakumufumbani kuti: “Ka ulije cibwezi mpaka sono?” Mungawovwirika usange mungalondezga ulongozgi wa pa Ŵakolose 4:6, uwo ukuti: “Ivyo mukuyowoya viŵenge vyakukondweska nyengo zose, vyakulungika na mcere, mwakuti mumanye umo mukwenera kuzgolera waliyose.” Lemba ili likulongora kuti zgoro linu lithembenge pa umo vinthu viliri pa nyengo iyo. Mungakhumbikwira kulongosora ivyo Baibolo likuyowoya yayi. Panji cingaŵa cakukwana kuzgora waka mwakudumura ndiposo mwacikanga. Mwaciyelezgero, pakuzgora fumbo lakukhwaskana na cibwezi, mungayowoya waka kuti: ‘Enya’ panji ‘Nkhani iyi yikukukhwaska yayi.’
13. Cifukwa wuli umanyi ngwakukhumbikwa pakuzgora awo ŵakumugoskani?
13 Kanandi Yesu wakazgoranga mwakudumura para wawona kuti kuyowoya vinandi kungaŵa kwacandulo viŵi yayi. Nakuti apo Herode wakamufumbanga wakazgora cilicose yayi. (Luka 23:8, 9) Kanandi cikuŵa ciwemi kuleka kuzgora mafumbo ghaucindere. (Zinth. 26:4; Muph. 3:1, 7) Nyengo zinyake mungawona kuti munthu munyake, wakukhumba kumanya nadi cifukwa ico mukulekera kucita uzaghali, nangauli wangamufumbani mwambura kwenelera. (1 Pet. 4:4) Para vili nthena, cingaŵa ciwemi kumulongosolera makora ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani iyi. Mungatondekanga yayi kumulongosolera cifukwa ca wofi. Nyengo zose muŵenge ‘ŵakunozgeka kujivikilira.’—1 Pet. 3:15.
14. Kasi mungacita wuli mwamahara kuti ŵanyinu ŵaghanaghanirepo pa ivyo ŵakucita?
14 Pa vyakucitika vinyake, mungakhumbikwira kuyowoya waka fundo yakuti ŵaghanaghanirepo pa ivyo ŵakucita. Kweni mukwenera kucita mwamahara. Mwaciyelezgero, para munyinu ku sukulu wakumucicizgani kuti mupoke ndudu, mungayowoya waka kuti, “Nganya, nakana” ndipo mungayowoyaso kuti, “Nkhamanyanga yayi kuti ukukhweŵa!” Kasi mwawona umo mungacitira? M’malo mwakuti mulongosore cifukwa ico mukulekera kukhweŵa, munyinu ndiyo wacicizgikenge kughanaghanira cifukwa ico wakukhweŵera.a
15. Mphawuli apo cingaŵa ciwemi kufumapo pa ŵanyinu awo ŵakumucicizgani, ndipo cifukwa wuli?
15 Kweni wuli usange ŵanyinu ŵakulutilira kumucicizgani? Para vyaŵa nthena, nchiwemi comene kufumapo. Para mulutilirenge kuŵa nawo pafupi, nyengo yiliyose mungathera. Ntheura, kuziwulika yayi, wukanipo. Para mwacita nthena lekani kuwona kuti mwathera. Ivyo mwacita ni vyakwenelera. Mwakana kuzgoka cidoli cawo, ndipo mwakondweska mtima wa Yehova.—Zinth. 27:11.
Ŵani na ‘Maghanoghano Ghakuya ku Uzali’
16. Kasi ŵanji awo ŵakuti Mbakhristu ŵangacicizga wuli ŵanyawo kucita viheni?
16 Nyengo zinyake ŵawukirano ŵanyinu awo ŵakuti ŵakuteŵetera Yehova ndiwo ŵangamucicizgani kucita vinthu vyambura kwenelera. Mwaciyelezgero, kasi mungacita wuli usange mwaluta ku nchezgo iyo yanozgeka na munthu wanthena, ndipo mukuwona kuti kulije mulara waliyose wakulaŵilira nchezgo iyi? Panji kasi mungacita wuli usange mwasanga kuti pali phere linandi, ndipo ŵanji ŵamba kumwa mwakujumphizga? Mu vyakucitika vinandi, mungakhumbikwira kupulikira njuŵi yinu yakusambizgika Baibolo. Mudumbu munyake muwukirano wakati: “Ine na munung’una wane, tikafumapo pa malo agho ŵakalongoleranga filimu iyo mukaŵa ŵanthu ŵakutuka. Ŵanyithu ŵakalutilira kuwonelera. Ŵapapi ŵithu ŵakatilumba cifukwa ca ivyo tikacita. Kweni ŵanyithu ŵakakwiya cifukwa cakuti ŵakawonanga nga taŵacitiska kuti ŵawoneke ŵaheni.”
17. Para mwaluta ku nchezgo kasi mungacita wuli kuti mulutilire kulondezga malango gha Ciuta?
17 Nga umo ciyelezgero ca mu ndime yajumpha iyi cikulongolera, para mukupulikira njuŵi yinu yakusambizgika Baibolo, ŵanji ŵangamuwonani nga ndimwe ŵaheni. Kweni lutilirani kucita ico mukumanya kuti nchakwenelera. Muŵe ŵakunozgeka. Para mukuluta ku nchezgo, nozgekeranithu umo mungakafumirapo usange vinthu vyaŵa nga umo mwaghanaghaniranga yayi. Ŵawukirano ŵanyake ŵakupangana na ŵapapi ŵawo kuti ŵaŵayimbirenge foni kuti ŵakaŵatore mwaluŵiro. (Sal. 26:4, 5) Maghanoghano ghanthena “ghakuya ku uzali.”—Zinth. 21:5.
‘Sekelera mu Uphya Wako’
18, 19. (a) Cifukwa wuli mungasimikizga kuti Yehova wakukhumba kuti mukondwenge? (b) Kasi Ciuta wakuŵawona wuli ŵawukirano awo ŵakukana kucicizgika na ŵanyawo?
18 Yehova wali kumulengani kuti musangwenge na umoyo ndipo wakukhumba kuti muŵenge ŵakukondwa. (Ŵazgani Mupharazgi 11:9.) Kumbukani kuti ivyo ŵanyinu ŵanandi ŵakusangwa navyo ni “vyakukondweska vya nyengo yicoko waka vya kwananga.” (Heb. 11:25) Ciuta waunenesko wakukhumba kuti imwe musangwe kujumpha apa, wakukhumba kuti musangwe kwamuyirayira. Ntheura, para mukucicizgika kuti mucite ico nchiheni mu maso gha Ciuta, kumbukani kuti ivyo Yehova wakukhumba kuti mucitenge, nyengo zose ni vyacandulo kwa imwe.
19 Ŵawukirano, mukwenera kumanya kuti sono mungaŵakondweska ŵanyinu, kweni para vilimika vyajumphapo, ŵanandi ŵa iwo panji ŵazamuluwa nanga ni zina linu wuwo. Kweni para mukukana kucicizgika na ŵanyinu, Yehova wakuwona ndipo wazamumuluwani yayi. ‘Wazamumujulirani vidangazi vyakucanya na kumupungulirani citumbiko cakufuluka.’ (Mal. 3:10) Nakuti wakupeleka mzimu wake utuŵa mwawanangwa kuti umovwirani. Kumbukani kuti Yehova wangamovwirani kuti mukane para ŵanyinu ŵakumucicizgani kucita vinthu vyambura kwenelera.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani chati cakuti, “Mmene mungakonzekerere” mu buku lakuti, Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa, Buku Lachiwiri, pa peji 132, 133.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi munthu wangacita vinthu wuli cifukwa ca kucicizgika na ŵanyake?
• Kasi kukhorwa na ivyo mukugomezga kungamovwirani wuli para mukucicizgika?
• Kasi munganozgekera wuli para mwamanya kuti ŵanyinu ŵamumucicizgani?
• Kasi mukumanya wuli kuti Yehova wakukondwa para mukugomezgeka?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Cifukwa wuli Aroni wakazomera kupanga katholi kagolide?
[Cithuzithuzi pa peji 10]
Nozgekeranithu ico mwamuyowoya