NKHANI YAKULONGOSORA UMOYO WA MUNTHU
Nasanga Chivikiliro Chanadi Chifukwa cha Kugomezga Yehova
PARA ŵanthu ŵakunifumba za mbiri yane, kanandi nkhuzgora kuti, “Ine nili nga ntchikwama mu woko la Yehova!” Icho nkhung’anamura ntchakuti, nga umo ine ninganyamulira chikwama chane na kuluta nacho kulikose uko nakhumba, nkhukhumba kuti Yehova na gulu lake ndimo ŵachitirenge na ine—ŵanganituma kulikose uko ŵakhumba kweniso nyengo yiliyose. Nazomerapo mauteŵeti ghakusuzga kweniso agho nyengo zinyake umoyo wane ukaŵanga pangozi. Kweni nasambira kuti nkhuŵa wakuvikilirika zanadi para nkhugomezga Yehova.
UMO NKHAMANYIRA YEHOVA NA KWAMBA KUMUGOMEZGA
Nkhababika mu 1948 mu muzi uchoko uwo uli kumwera cha ku manjiliro gha dazi kwa Nigeria. Pa nyengo iyo, adada ŵane ŵachoko, a Moustapha, na mukuru wane Wahabi, ŵakabatizika na kuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova. Apo nkhaŵa na vyaka 9, adada ŵakafwa. Vikaniŵinya chomene. Wahabi wakaniphalira kuti tizamuŵawonaso adada para ŵazakawuskika. Mazgu ghakupembuzga agha ghakanichiska kuti nambe kusambira Baibolo. Mu 1963 nkhabatizika. Ŵakuru ŵane ŵaŵiri na munung’una wane nawoso ŵakabatizika.
Mu 1965, nkhamba kukhala na mukuru wane Wilson ku Lagos uyo wakachitanga upayiniya ndipo nkhakondwanga kuteŵetera lumoza na ŵapayiniya ŵanyake mu mpingo wa Igbobi. Chifukwa chakuti ŵakaŵa ŵamwamphu kweniso ŵachimwemwe, vikanichiska kuti nane nambe kuchita upayiniya. Ndipo mu Janyuwale 1968 nane nkhamba upayiniya.
Mubali Albert Olugbebi uyo wakuteŵetera pa Beteli wakachitiska ungano wapadera wa taŵachinyamata pera ndipo wakatiphalira kuti kumpoto kwa Nigeria kukukhumbikwa ŵapayiniya ŵapadera. Nichali kukumbuka mazgu agho Mubali Olugbebi wakayowoya. Wakati: “Imwe muchali ŵawukirano, ndipo mungagwiliskira ntchito nyengo na nkhongono zinu kuti muteŵetere Yehova. Ku malo agha kuli ntchito yinandi yakuti mukachite.” Nkhakhumbanga kuyezga ntchimi Yesaya iyo yikaŵa na mzimu wakujipeleka, ntheura nkhasayina fomu ya kupempha upayiniya wapadera na kuyipeleka mwaluŵiro.—Yes. 6:8.
Mu Meyi 1968, ŵakanituma kuti nkhachite upayiniya wapadera mu msumba wa Kano, kumpoto kwa Nigeria. Panyengo iyi kukaŵa nkhondo pakati pa charu cha Biafra na Nigeria (1967-1970), iyo yikananga chomene chigaŵa ichi pambere yindafike kumafumiro gha dazi kwa Nigeria uko nako ŵanthu ŵanandi ŵakafwa. Mubali munyake uyo wakanifipiranga mtima wakayezga kunikanizga kuluta ku malo agha chifukwa wakawopanga kuti ningakapwetekeka. Kweni nkhamuphalira kuti: “Nawonga chifukwa chakunifipira mtima. Kweni para Yehova wakukhumba kuti nimuteŵetere pa uteŵeti uwu, nili na chigomezgo chose kuti waŵenge nane.”
KUGOMEZGA YEHOVA KU MALO UKO NKHONDO YIKASAKAZA
Vinthu vikaŵa makora yayi ku Kano. Nkhondo iyi yikasakaza chomene msumba ukuru uwu. Nyengo zinyake para tikupharazga tikawonanga vitanda vya ŵanthu awo ŵakakomeka pa nkhondo iyi. Nangauli kukaŵa mipingo yinandi ku Kano, kweni ŵabali ŵanandi ŵakachimbira. Ŵapharazgi 15 pera ndiwo ŵakakhalako, ndipo nawo ŵakawopanga chomene kweniso ŵakalopwa. Ŵabali na ŵadumbu aŵa ŵakakondwa chomene apo taŵapayiniya 6 tikafika ku malo agha. Ŵabali ŵakajipulika makora tikati taŵakhozga. Tikaŵawovwira kuti ŵambireso kuchita vinthu vyauzimu na kwambiraso kutumizga malipoti ku munthavi kweniso kuchemeska mabuku.
Taŵapayiniya ŵapadera tikamba kusambira chiyowoyero cha Chihausa. Ŵati ŵapulika uthenga wa Ufumu mu chiyowoyero chawo, ŵanthu ŵanandi ŵakatitegherezganga. Ndipouli, ŵanthu ŵa mu chisopa chinyake chakumanyikwa ŵakawutinkhanga mulimo withu wakupharazga, ntheura tikeneranga kuŵa maso chomene. Zuŵa linyake, ine na munyane tikachimbizgika na munthu munyake uyo wakaŵa na chimayi. Mwamwaŵi tikachimbira chomene ndipo tikapona. Nangauli ku malo agha kukaŵa kwakofya, kweni Yehova wakativikilira ndipo chiŵelengero cha ŵapharazgi chikamba kusazgikira. (Sal. 4:8) Pasono, ku Kano kuli ŵapharazgi ŵakujumpha 500 ndipo ŵali mu mipingo 11.
KUSUSKIKA KU NIGER
Apo tikachitanga upayiniya ku Niamey, Niger
Pamanyuma mu Ogasiti 1968, tati takhalako myezi yichoko waka ku Kano, nkhatumizgika ku Niamey, msumba ukuru wa charu cha Niger, pamoza na ŵapayiniya ŵanyake ŵapadera ŵaŵiri. Mwaluŵiro tikamanya kuti charu cha Niger icho chili ku West Africa, ntchimoza mwa vyaru vyakotcha chomene pa charu chapasi. Padera pa kuzizipizga kotcha, tikakhumbikwirangaso kusambira Chifurenchi, chiyowoyero icho ŵanthu ŵanandi ŵakuyowoya mu charu ichi. Nangauli pakaŵa masuzgo agha, kweni tikagomezga Yehova ndipo tikamba kupharazga mu msumba uwu pamoza na ŵapharazgi ŵachoko waka awo tikaŵasanga uku. Pakati pajumpha nyengo yichoko waka, pafupifupi waliyose uyo wakamanyanga kuŵazga ku Niamey, wakapika buku lakusambilira Baibolo la mutu wakuti Unenesko Weneuwo Ukulongozgera ku Umoyo Wamuyirayira. Nyengo zinyake ŵanthu ŵakachitanga kwiza ŵekha kuti tiŵapeko buku ili.
Nyengo yichoko waka yikati yajumphapo, tikamanya kuti ŵamazaza ŵakaŵakhumbanga yayi Ŵakaboni ŵa Yehova. Mu Julayi 1969, tikaŵa na ungano wadera wakwamba mu charu ichi, ndipo pakaŵa ŵanthu 20. Tikanweka chomene kuti tiwone ŵapharazgi ŵaphya ŵaŵiri awo ŵakaŵa kuti ŵabatizikenge. Ndipouli, pa zuŵa lakwamba la ungano, ŵapolisi ŵakiza na kwimiska pulogiramu yose. Ŵakakora taŵapayiniya ŵapadera na mulaŵiliri wadera na kuluta nase ku polisi. Ŵakati ŵatifumba, ŵakatiphalira kuti tizeso machero ghake. Tikati tawona kuti ŵalara ŵa boma ŵatisuzgenge, tikanozga vyakuti nkhani ya ubatizo yikadumbikire mu nyumba ya mubali munyake ndipo pamanyuma ŵapharazgi ŵaphya aŵa tikaŵabatiza mwachisisi mu dambo linyake.
Masabata yachoko waka yati yajumphapo, boma likati ine na ŵapayiniya ŵanyane 5 ŵara tiwukemo mu charu chawo. Ŵakatipa maora 48 ghakuti tiwukiremo mu charu chawo, ndipo tikeneranga kunozga tekha umo tenderenge. Tikapulikira ndipo tikaluta ku ofesi ya munthavi ya Nigeria, uko tikapika mauteŵeti ghanyake.
Nkhatumika ku muzi unyake ku Nigeria wakuchemeka Orisunbare, uko nkhakondwanga kupharazga na kuchitiska masambiro gha Baibolo pamoza na kagulu ka ŵapharazgi ŵachoko waka awo ŵakakhalanga ku malo agha. Kweni pati pajumpha myezi 6, ofesi ya munthavi yikaniphalira kuti niluteso ku Niger. Pakwamba nkhazizwa kweniso nkhaŵa na wofi, kweni pamanyuma nkhanweka kuti nkhakumaneso na ŵabali ŵa ku Niger.
Nkhaweleraso ku Niamey. Nati nafika waka, machero ghake, munthu munyake wa bizinesi wa ku Nigeria wakanimanya kuti ndine Kaboni ndipo wakamba kunifumba mafumbo ghakukhwaskana na Baibolo. Nkhamba kusambira nayo, ndipo wati waleka kukhweŵa na kumwa chomene moŵa, wakabatizika. Kufuma apo, nkhakondwanga chomene kupharazga na ŵabali na ŵadumbu mu vigaŵa vyakupambanapambana vya Niger na kuwona umo unenesko ukakuliranga pachokopachoko. Pakwamba apo nkhafikanga uku, Ŵakaboni ŵakaŵa waka 31, kweni apo nkhawukangako ŵakaŵa 69.
“TIKUMANYA VINANDI YAYI VYA UMO MULIMO WA UFUMU UKWENDERA KU GUINEA”
Mu Disembala 1977, nkhawelera ku Nigeria kuti nkhasambire mulimo unyake. Paumaliro wa masambiro agha agho ghakaŵa gha masabata ghatatu, mulaŵiliri wa Komiti ya Munthavi zina lake Malcolm Vigo, wakaniŵelengera kalata iyo yikafuma ku ofesi ya munthavi ya Sierra Leone. Ŵabali ŵakapenjanga mubali wankhongono kweniso wambura kutora uyo ni mupayiniya, uyo wakuyowoya Chingelezi na Chifurenchi kuti wakateŵetere nga mulaŵiliri wa dera ku Guinea. Mubali Vigo wakanimanyiska kuti nkhasambizgikanga chifukwa cha mulimo uwu. Wakaniphalira kwambura kunibisa kuti uwu ukaŵa mulimo upusu yayi. Iyo wakati: “Ughanaghanirepo dankha pambere undazomere.” Nyengo yeneyiyo nkhazgora kuti, “Pakuti ni Yehova uyo wanituma, nilutenge.”
Nkhakwera ndege kuluta ku Sierra Leone ndipo nkhakumana na ŵabali pa ofesi ya munthavi. Mubali munyake wa mu Komiti ya Munthavi wakaniphalira kuti, “Tikumanya vinandi yayi vya umo mulimo wa Ufumu ukwendera ku Guinea.” Nangauli ofesi ya munthavi iyi ndiyo yikaŵa na udindo wakuwona umo mulimo wakupharazga ukwendera mu charu chapafupi cha Guinea, kweni yikatondekanga kuyowoyeskana na ŵapharazgi chifukwa cha vivulupi vya ndyali ivyo vikaŵa mu charu ichi. Yikayezgapo kanandi waka, kweni yikatondeka kusanga munthu wakuti wangaluta mu charu ichi kukendera ŵapharazgi. Ntheura nkhapempheka kuti nilute ku Conakry, msumba ukuru wa Guinea kukapempha chizomerezgo ku boma kuti nikhale mu charu ichi.
“Pakuti ni Yehova uyo wanituma, nilutenge”
Nati nafika ku Conakry, nkhaluta ku ofesi ya mwimiliri wa charu cha Nigeria kuti nkhakumane nayo. Nkhamuphalira za chilato chane kuti nkhukhumba kupharazga makani ghawemi mu Guinea. Kweni wakati ningakhalanga mu charu ichi yayi chifukwa ŵanganikaka panji kunipweteka. Wakati: “Welera ku Nigeria ndiko ukapharazgenge.” Kweni nkhamuzgora kuti, “Nikhalenge kwenekuno.” Ntheura wakalemba kalata kupempha nduna yakuwona za ŵanthu awo ŵakunjira mu charu kuti yinovwire, ndipo nduna iyi yikanovwira nadi.
Kufuma apo, nkhawelera ku ofesi ya munthavi ya Sierra Leone na kuŵaphalira ivyo nduna yayowoya. Ŵabali ŵakakondwa chomene ŵati ŵawona umo Yehova wakanitumbikira paulendo uwu. Boma likanizomerezga kukhala mu Guinea.
Tikwendera dera ku Sierra Leone
Kufuma mu 1978 m’paka 1989, nkhateŵetera pa mulimo wakwendera dera ku Guinea, Sierra Leone, kweniso kuŵa movwiri wa mulaŵiliri wadera ku Liberia. Pakwamba nkhalwarangalwaranga. Kanandi ivi vikanichitikiranga para nili ku vigaŵa vyakutali. Kweni ŵabali ŵakachitanga vyose ivyo ŵangafiska kuti ŵalute nane ku chipatala.
Nyengo yinyake nkhalwara maleriya kweniso njoka za munthumbo. Nati nachira, nkhapulika kuti ŵabali ŵakadumbiskananga uko ŵanganisunga. Nangauli pakaŵa masuzgo agha, nkhaghanaghanapo yayi vyakuleka uteŵeti uwu. Ndipo ndine wakukhorwa kuti chivikiliro chanadi chikufuma kwa Chiuta uyo wangatiwuska nanga tingafwa.
KUGOMEZGA YEHOVA NGA MBUMBA
Pa zuŵa la ukwati withu mu 1988
Mu 1 988, nkhakumana na Dorcas, mupayiniya wakujiyuyura kweniso wauzimu. Tikatorana, ndipo tikamba kwendera lumoza ku dera. Dorcas walongora kuti ni muwoli wachitemwa kweniso wakujipata. Tikendanga wapasi mitunda yitali panji makilomita 25 kufuma ku mpingo unyake kuluta ku unyake, uku tayegha vikwama vithu. Mipingo iyo yikaŵa kutali chomene, tikakweranga thirasipoti yiliyose iyo yasangika nangauli misewu yikaŵa yakujimikajimika kweniso yamathipa.
Dorcas ngwachikanga chomene. Mwachiyelezgero, nyengo zinyake tikambukanga milonga iyo mukaŵa ng’wina. Paulendo unyake uwo tikenda mazuŵa ghankhondi, tikafika pa mlonga unyake apo tikasanga kuti buliji lamathabwa ilo likaŵapo layegheka na maji ndipo tikambuka waka pa wato. Apo Dorcas wakakhumbanga kukhira mu wato, wakawira mu maji. Ine na Dorcas, tose tikamanyanga yayi kuskamba panji kuti kushuwa, ndipo mukaŵa ng’wina zinandi mu dambo ili. Mwamwaŵi, ŵanyamata ŵanyake ŵakanjira mu maji na kumuponoska. Nyengo zinyake tikalotanga ivyo vikatichitikira pa zuŵa ili, kweni tikalutilira kuchita mulimo withu wakwendera dera.
Ŵana ŵithu, Jahgift na Eric, ŵaŵa nadi vyawanangwa vyakufuma kwa Yehova
Kukwambilira kwa 1992, tikazizwa chomene kuti Dorcas wakaŵa na nthumbo. Tikeneranga kusankha usange tilutilirenge kuchita upayiniya wapadera. Tikati, “Yehova watipa chawanangwa!” Ntheura, tikakolerana kuti timuthye zina lakuti Jahgift, kung’anamura kuti chawanangwa cha Chiuta. Vyaka vinayi vyati vyajumphapo, Jahgift wati wababika, tikaŵaso na mwana munyake zina lake Eric. Ŵana ŵithu wose ŵaŵa vyawanangwa nadi vyakufuma kwa Yehova. Jahgift wakateŵeterapo kwakanyengo pa ofesi ya kung’anamura mabuku ku Conakry, ndipo Eric ni muteŵeti wakovwira.
Nangauli Dorcas wakalekapo kuchita upayiniya wapadera, kweni wakalutilira kuchita upayiniya wanyengozose uku wakulera ŵana ŵithu. Na wovwiri wa Yehova, nkhalutilira kuchita uteŵeti wapadera. Ŵana ŵithu ŵati ŵakura, Dorcas wakambiraso kuchita upayiniya wapadera. Pasono tose ndise ŵamishonale ku Conakry.
UKO TINGASANGA CHIVIKILIRO CHANADI
Nyengo zose nkhazomeranga kuluta kulikose uko Yehova wanituma. Kanandi ine na muwoli wane tawona kuti wakutivikilira kweniso kutitumbika. Chifukwa cha kugomezga Yehova m’malo mwa vinthu vyakuthupi, tagega masuzgo ghanandi. Ine na Dorcas tasambira kwizira pa ivyo vyatichitikirapo pa umoyo kuti chivikiliro chanadi chikufuma kwa “Chiuta wa chiponosko chithu,” Yehova. (1 Mid. 16:35) Nakhorwa kuti ‘Yehova Chiuta withu wavungenge makora umoyo’ wa wose awo ŵakugomezga mwa iyo.—1 Sam. 25:29.