Kurutiska Pantazi Luso lwa Kudumbiskana

KASI ncipusu kwa imwe kudumbiskana na ŵanji? Ku ŵantu ŵanandi, cikuŵa cipusu cara kuti ŵayambe kudumbiskana na ŵanyawo, comene-comene kudumbiskana na muntu wacilendo, ŵanandi ŵakucita wofi. Ŵantu ŵanji ŵanteura aŵa ŵakuŵa na soni. Iwo ŵangaghanaghana kuti: ‘A-a, ningayowoyaci ine? Ndi mwauli umo ndingambiskira cidumbirano? Ndi mwauli umo ningacirutiskira pantazi?’ Kulwande linyake, ŵantu ŵambura soni nyengo zinyake ŵakutemwa kuyowoya comene ŵekha mwambura kuperekapo mupata kuti ŵanji ŵayowoyepo. Suzgo kanandi likuŵa lakuti ŵakutondeka kunjizgamo ŵanyawo mu cidumbirano ndiposo ŵakutondeka kuti ŵategherezge ku ivyo ŵanyawo ŵakuyowoya. Nga ndi umo tawonera kale, ise tose, kwali ndise ŵasoni panji tilije soni, tikwenera kukuliska luso lwa kudumbiskana.

Yambirani pa Nyumba Yinu

Kuti murutiske pantazi luso lwinu lwa kudumbiskana, mwalekeraci kuti muyambire pa nyumba pinu? Kudumbirana nkani za cikhuŵirizgo kukupangiska kuti mu mbumba muŵe cimwemwe.

Cintu cimoza ico cingapangiska cidumbirano kuti ciŵe ciweme ndico kuŵa na citemwa pa ŵanji. (Dute. 6:6, 7; Zinth. 4:1-4) Para tili na citemwa pa ŵanji, cidumbirano na iwo cikuŵa makora, ndiposo tikutegherezga para iwo ŵakuyowoya. Mwakusazgirapo, tikwenera kuŵa na fundo zakuzirwa zakuti tidumbirane na ŵanyithu. Tingaŵa na fundo zinandi zakuti tiyowoye usange tikuŵazga Baibolo. Ŵanji ŵakwambiska cidumbirano mwakuzunura fundo izo ŵasambira mu kabuku ka Kusanda Malemba Zuŵa na Zuŵa. Mutepanji mwanguŵa na cakukumana naco ciweme mu uteŵeti wa m’munda nyengo ya muhanya. Nyengo zinyake tingaŵazga nkani yinyake iyo yingaŵa na cimanyisko cakukhwaskana na cintu cinyake, panji nkani iyo yingaŵa yakukondweska. Cipangani kuŵa cizgoŵi cinu kuti mudumbirane nkani zanteura izi na viŵaro vya mbumba yinu. Para tingacita nteura mbwenu cizamuŵa cipusu kwa ise kuti tidumbiskane na viŵaro vya mbumba yinyake.

Kudumbiskana na Mulendo

Ŵantu ŵanandi ŵakuziwulika kuti ŵayambe kudumbiskana na muntu uyo ŵakuleka kumumanya. Cifukwa ca kumutemwa Ciuta na mzengezgani wawo, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakulimbikira comene kuti ŵadumbirane na ŵantu ŵanyake kuti ŵaŵapharazgire unenesko wa mu Baibolo. Ncici ico cingamovwirani kuti namwe muyambe kudumbirana na ŵanji?

Urongozgi uwo wuli pa Ŵafilipi 2:4 ngwakuzirwa comene. Lemba ili likutikhuŵirizga kuti tileke ‘kupwererera vintu vithu pera, kweni na vya ŵanyithu wuwo.’ Muntu waliyose uyo mundakumanepo naye ndiko kuti ngwacilendo kwa imwe na kwa iye wuwo. Kasi ndi mwauli umo imwe mungacitira kuti iye waŵe wakufwatuka para mukuyowoya naye? Mukwenera kumwemwetera na kumutauzga mwaubwezi. Paliso fundo zinandi izo tikwenera kugwilirapo ncito.

Lekani kumudumulizga para wakuyowoya. Para imwe mukumujanda kuti wayowoye ivyo vili mu mtima mwake, ndipo imwe mukukhumba kuti mudumbirane naye ivyo vili ku mtima winu, kasi mukughanaghana kuti wangakondwa navyo? Kasi mukukumbuka ico Yesu wakacita apo wakakumana na mwanakazi pa cisimi mu Samariya? Mtima wa mwanakazi uyu ukaŵa pa kunegha maji. Yesu wakamba cidumbirano na mwanakazi uyu mwakuzunura maji, ndipo ici cikapangiska kuti cidumbirano ico ciŵe na vyakufumapo viweme.—Yoh. 4:7-26.

Para imwe namwe mungamanya ivyo vikucitika panyengo iyo, mbwenu namwe mumanyenge ivyo ŵantu ŵakukhumba. Kasi muntu uyo mwakumana naye wakuwoneka wakukondwa panji wacitima? Kasi iye ndi mucekuru, panji ngwakukomwa? Kasi pa nyumba iyo mwafika pakurongora kuti pali ŵana? Kasi muntu uyo mwamufikira ngwakukhupuka panji ndi mukavu? Kasi vintu vyakutoweska mu nyumba ivyo ŵavipayika mu vimati na majuda agho wavwara vikurongora kuti muntu uyo ngwakutemwa kusopa? Usange malonje ghinu ghangasazgapo vintu vyanteura ivi, mbwenu muntu uyo mwamufikira wangaŵa wakufwatuka namwe.

Para mundawonane cara na mweneco nyumba, panji mwapulika waka mazgu ghake kufuma mu nyumba umo wajijalira, kasi mungayowoyaci na iye? Nyengo zinyake muntu uyo wali na wofi. Para mwamanya za ukhaliro wake, kasi cingaŵa camacitiko kwa imwe kuti mudumbe naye?

Mu vyaru vinyake mungayamba kudumbiskana na muntu para imwe mwayamba kujiphara danka mwekha, kuphara zina linu na uko mwafuma, kuphara cifukwa ico mwizira pa nyumba pake, cifukwa ico imwe muli na cigomezgo mwa Ciuta, cifukwa ico mukasambilira Baibolo, ndiposo kuphara vyandulo ivyo mwasanga kufuma mu Baibolo. (Mil. 26:4-23) Kweni kujiphara kwanteura uku kukwenera kucitika mwavinjeru ndiposo na cilato ciweme. Nyengo zinyake para mwajiphara mwanteura kungapangiska kuti muntu uyo mwamufikira nayeso wajiphare ndiposo kuti walongosore umo iye wakuwonera vintu.

Midauko yinyake ya ŵantu, ncakawiro kupokerera ŵalendo. Ŵeneko nyumba ŵakucedwa cara kumunjizga mu nyumba mulendo. Para mwakhala pasi, mukwenera kuronjerana nawo ndiposo mukwenera kutegherezga para ŵakuyowoya, ici cingapangiska kuti mweneko nyumba wategherezge ku ivyo muyowoyenge. Ŵantu ŵanyake ŵakukondweskeka comene na ŵalendo, anteura mukwenera kuwoneseska kuti mwaronjerana nawo makoraghene. Kuronjerana kwanteura uku kukuwovwira kuti iwo ŵamanye za umoyo winu ndiposo kuti imwe namwe mumanye za umoyo wawo. Ici cingapangiska kuti paŵe cidumbirano ciweme cakuzikika mu malemba.

Kasi mungacitaci usange mu cigaŵa cinu muli ŵantu awo ŵakuyowoya ciyowoyero cacilendo? Kasi mungadumbirana nawo wuli ŵantu aŵa? Ntowa yiwemi ndiyo kusambira ciyowoyero cawo, ici cizamupangiska kuti iwo ŵamanye kuti muli ŵakukondweskeka nawo. Kacitiro aka kangapereka mwaŵi wakuti mudumbiranenge nawo nyengo na nyengo.

Umo Mungarutiskira Pantazi Cidumbirano

Kuti murutiske pantazi cidumbirano cinu, tegherezgani ku ivyo munyinu wakuyowoya. Mukhuŵirizgani kuti wayowoye mwakufwatuka. Kumufumba mafumbo ghakwenerera kukovwiraso. Comene-comene kumufumba mafumbo ghakuti walongosore maghanoghano ghake cikuŵa ciweme comene, ici ncifukwa cakuti mafumbo agha ghakupangiska muntu kuti walongosore ivyo vili mu mtima wake, kuruska waka kuyowoya kuti inya panji cara para wafumbika. Mwaciyerezgero, panyuma pakudumbiskana naye za cakumara-mahara ico ŵantu ŵakukumana naco mu cigaŵa cinu, mungamufumba iye kuti: “Kasi mukughanaghana kuti ncivici ico capangiska kuti ukhaliro uwu uŵepo?” panji mungafumba kuti “Kasi mukughanaghana kuti ukhaliro uwu ungamara wuli?”

Para mwamufumba fumbo, tegherezgani makoraghene ku zgoro lake. Longorani kuti muli ŵakukondweskeka mwa kusunkunya mutu winu ndiposo mwa kawonekero ka cisko cinu. Lekani kumudumurizga para wakuyowoya. Tegherezgani ivyo wakuyowoya. ‘Pusumpani pakupulika, zikirani pakuyowoya.’ (Yak. 1:19) Para mukuzgora, zunuranipo vinyake mwa vintu ivyo muntu uyo wayowoyanga kuti murongore kuti mwategherezganga nadi.

Kweni ndipera, manyani kuti ndi ŵantu wose cara awo ŵazgorenge mafumbo ghinu. Ŵanji ŵazamukondweskeka cara na ivyo mwayowoya, kweni ŵanji ŵazamukondwa navyo. Ŵanji ŵangayowoya waka enya waciphamaso panjiso kukanirathu. Lekani kugongoweskeka para mwakumana na ukhaliro wanteura uwu. Zizipizgani. Lekani kumucicizga kuti mudumbirane naye. Kweni para muntu uyo ngwakunweka kutegherezga, mbwenu pharazgani kwa iye mazgu gha mu Malemba. Mukuruta kwa nyengo, iye wangamba kumuzgoŵerani na kumuwonani nga ndi bwezi lake. Para wamuzgoŵerani, cingaŵa cipusu kwa iye kuti wayowoye mwakufwatuka ivyo vili ku mtima wake.

Para mukudumbirana na ŵantu, khumbo linu likwenera kuŵa lakuti muzakarutilire kudumbirana nawo pa maulendo gha kuntazi. Para muntu wamufumbani mafumbo ghanandi, imwe zgoranipo waka ghacoko, ndipo ghanyake muzakazgore pa ulendo unyake uwo muzamudumbirana naye. Kaciteni kafukufuku ndipo panyuma pake mukazgore mafumbo ghake. Usange muntu uyo mukudumbirana naye wandamufumbeni mafumbo, paumaliro pa cidumbirano cinu imwe mungamufumba fumbo ilo lingaŵa lakumukondweska. Muphalireni kuti muzamumuzgora fumbo ilo pa ulendo wakurondezgapo. Fundo ziwemi zinandi zingasangika mu buku la Kukambitsirana za m’Malemba, brosha la Kasi Ncici Ico Ciuta Wakukhumba kwa Ise?, na magazini ghasono gha Gongwe la Mulinda na Galamukani!

Para Muli na Ŵakaboni Ŵanyinu

Para mwakumana na Kaboni wa Yehova munyinu kwa nyengo yakwamba, kasi mukumutauzga? Panji mukukhala waka cete? Citemwa ca pa ŵabali ŵithu cikwenera kuticiska kuti timanyane nawo makora. (Yoh. 13:35) Kasi mungamanyana naye wuli Kaboni munyinu? Mungayamba mwa kumutauzga na kuyowoya zina linu ndipo panyuma pake mungamufumba zina lake. Para mungamufumba fumbo lakuti walongosore umo iye wakasambilira unenesko, ici cingamupangiska kuti walongosore vinandi ndipo mungamanyana makora na Kaboni munyinu. Nanga kungaŵa kwakuti ngwakudonda kuti wazgore fumbo linu, kufumba uko mwangumufumba kwarongora kuti mukumutemwa, ndipo citemwa ncakuzirwa comene.

Kasi ncici ico cingapangiska kuti cidumbirano cinu na munyinu uyo muli naye mumpingo umoza ciŵe cakukhozga? Rongorani citemwa mwa iye na mbumba yake. Kasi ungano wamara waka? Dumbiskanani za fundo izo mwaziwona kuti nzacovwiro. Ici cingaŵa ca candulo kwa mose mwaŵaŵiri. Mungayowoyaso fundo yakukondweska iyo mwaŵazga mu magazini yasono ya Gongwe la Mulinda na Galamukani! Kweni yowoyani mwavinjeru kuti muleke kujiwoneskera panji kumufumba na cakulata cakuti mumuwone usange wali na cimanyisko. Cakulata cinu ciŵe ca kumuphalira fundo iyo njakukondweska comene. Mungadumbirana nkani iyo imwe panji iye wamuyowoya mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, ndipo mungaciskana umo mungakayiyowoyera nkani iyo. Mungadumbiranaso vyakukumana navyo vya mu uteŵeti wa m’munda.

Cifukwa cakuti tikutemwa ŵantu, kanandi cidumbirano cithu cikuzikika pa vintu ivyo ŵantu ŵakutemwa kuyowoya na kucita. Tikweneraso kuŵa ŵacimwemwe para tikuyowoya. Kasi tingayowoya mazgu gha cikhuŵirizgo? Inya, tingacita nteura usange tingarondezga urongozgi wakufumira mu Mazgu gha Ciuta ndiposo para tikucita vintu mwakuciskika na citemwa cake.—Zinth. 16:27, 28; Efe. 4:25, 29; 5:3, 4; Yak. 1:26.

Pambere tindalute mu uteŵeti wa m’munda, tikunozgekera danka. Mwakuyana waka, mwalekeraci kuti munozgekere fundo yakukondweska yakuti mukadumbirane na mabwezi ghinu? Panyengo iyo mukuŵazga panji kupulika nkani zakukondweska, toranipo fundo izo mungatemwa kuti mukadumbiskane na ŵanji. Mukuruta kwa nyengo muzamuŵa na fundo zinandi zakuti mudumbiskane na ŵanji. Kucita nteura kuzamuwovwirani kuti muŵe na cimanyisko cinandi kuruska kuyowoya waka fundo. Kuruska vyose, mazgu ghinu gharongore kuti Mazgu gha Ciuta ngakuzirwa kwa imwe!—Sal. 139.17.