LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • bt mutu 11 pp. 85-92
  • “Kuzuzgika na Mzimu Utuŵa . . . na Chimwemwe”

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • “Kuzuzgika na Mzimu Utuŵa . . . na Chimwemwe”
  • “Kuchitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta”
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • Kupatulikira “Mulimo” (Milimo 13:1-12)
  • “Mazgu Ghakukhozga” (Milimo 13:13-43)
  • “Tikung’anamukira ku Mitundu” (Milimo 13:44-52)
  • ‘Ŵakayowoya na Chikanga Chifukwa Ŵakaŵa na Mazaza Ghakufuma kwa Yehova’
    “Kuchitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta”
  • Baranaba na Paulosi Ŵakapanga Ŵasambiri ku Vigaŵa Vyakutali
    Kabuku ka Maungano ka Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—2018
  • Chikhristu Chikafika mu Vyaru Vinandi
    Ivyo Mungasambira mu Baibolo
  • “Ŵakakhozganga Mipingo”
    “Kuchitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta”
Wonani Vinyake
“Kuchitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta”
bt mutu 11 pp. 85-92

MUTU 11

“Kuzuzgika na Mzimu Utuŵa . . . na Chimwemwe”

Tikusambirapo kanthu pa ivyo Paulosi wakachita wati wakumana na ŵanthu ŵakali na ŵambura kupulikira

Nkhani iyi yili pa Milimo 13:1-52

1, 2. Chifukwa wuli ulendo wa Baranaba na Saulosi ukaŵa wapadera, ndipo mulimo wawo ukawovwira wuli kufiska lemba la Milimo 1:8?

LIKAŴA zuŵa lakukondweska ku mpingo wa mu Antiyoke. Pa zuŵa ili, mzimu utuŵa ukasankha Baranaba na Saulosi pa zintchimi zose na ŵasambizgi, kuti ŵakapharazge makani ghawemi ku vigaŵa vyakutali.a (Mil. 13:1, 2) Aka kakaŵa kakwamba yayi kuti ŵanalume ŵakwenelera ŵatumike. Kweni kumasinda, ŵamishonale ŵakatumikanga ku malo agho Chikhristu chikaŵa kuti chakhazikika kale. (Mil. 8:14; 11:22) Pa nyengo iyi, Baranaba na Saulosi, pamoza na Yohane Mariko, uyo wakaŵa muteŵeti, ŵakatumika ku vyaru ivyo ŵanthu ŵanandi ŵakaŵa kuti ŵandaghapulikepo makani ghawemi.

2 Vyaka pafupifupi 14 pambere ivi vindachitike, Yesu wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti: “Muzamuŵa ŵakaboni ŵane mu Yerusalemu, mu Yudeya mose na Samariya, na ku vigaŵa vyakutali chomene vya charu chapasi.” (Mil. 1:8) Baranaba na Saulosi ŵati ŵimikika kuti ŵateŵetere nga mbamishonale, ŵakawovwira chomene kuti uchimi wa Yesu uwu ufiskike.b

Kupatulikira “Mulimo” (Milimo 13:1-12)

3. Chifukwa wuli chikaŵanga chakusuzga mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira kwenda maulendo ghatali?

3 Mazuŵa ghano, chifukwa cha magalimoto na ndege, ŵanthu ŵakwenda mitunda yitali chomene mu ora limoza panji ghaŵiri. Ndimo vikaŵira yayi mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira. Nyengo yira, kanandi ŵanthu ŵakendanga pasi, ndipo nyengo zinandi ŵakendanga mu malo gha vikwera. Ulendo wa zuŵa limoza, uwo ungaŵa wa makilomita 30, ukaŵanga wakuvuska chomene.c Ntheura nangauli Baranaba na Saulosi ŵakalindiliranga mwakunweka uteŵeti wawo uwu, tikukayika yayi kuti ŵakamanya kuti pakakhumbikwiranga chitatata na kujipata.—Mat. 16:24.

PA MAULENDO

Mu nyengo yakale, ulendo wapasi ukaŵanga wakuchedweska, wakuvuska, kweniso ukamalanga ndalama zinandi kuluska wa pa ngalaŵa. Ndipouli, kuti munthu wende malo ghanandi wakeneranga kwenda pasi.

Munthu wakendanga mtunda wa makilomita pafupifupi 30 pa zuŵa. Wakasuzgikanga na zuŵa, vula, kotcha na kuzizima, kweniso ŵankhungu. Mpositole Paulosi wakayowoya kuti: “Pa maulendo ghane ghanandi, nkhaŵa mu ulwani wa milonga, ulwani wa vigeŵenga, ulwani wakufuma ku ŵanthu.”—2 Kor. 11:26.

Mu vigaŵa vinandi vya Ufumu wa Ŵaroma mukaŵa misewu yinandi. Mu misewu yikuruyikuru, ŵanthu ŵa pa ulendo ŵakasanganga nyumba za ŵalendo zakutalikirana mtunda wa zuŵa limoza kwenda pasi. Pakatikati pa mtunda uwu pakaŵanga masitoro agho munthu wakagulangako vyakukhumbikwira. Ŵakulemba mabuku ŵa mu nyengo iyi ŵakuti nyumba za ŵalendo izi, na masitoro agha vikaŵanga vyakubinkha chomene, ŵanthu ŵakaŵanga ŵanandi chomene, mukaŵanga mtika, ndiposo mphanthi. Ghakaŵa malo ghawemi yayi, ndipo mukatemwanga kukhala ŵanthu ŵaheni chomene. Kanandi awo ŵakasunganga nyumba za ŵalendo izi, ŵakibanga katundu wa ŵalendo, ndipo ŵalendo ŵakaŵapanga mahule kuti ŵagonenge nawo.

Tikukayika yayi kuti Ŵakhristu ŵakayezgayezganga kughagega malo agha. Ndipouli, apo ŵakendanga ku malo agha kukaŵavyanga ŵabali panji ŵabwezi ŵawo. Ntheura chikwenera kuti chikaŵanga chakusuzga kughagega malo agha.

4. (a) Kasi ninjani wakati Baranaba na Saulosi ŵasoleke, ndipo Ŵakhristu ŵanyawo ŵakachita wuli? (b) Kasi tingakhozgera wuli awo ŵapika milimo yakusazgikira yauzimu?

4 Kweni chifukwa wuli mzimu utuŵa ukayowoya kuti Baranaba na Saulosi ŵaŵape “mulimo” wapadera? (Mil. 13:2) Baibolo lindayowoye. Kweni icho tikumanya ntchakuti mzimu utuŵa ukati ŵanalume aŵa ŵasoleke. Palije icho chikulongora kuti zintchimi na ŵasambizgi mu Antiyoke ŵakaleka kukolerana nayo fundo iyi. Kweni ŵakakhozgera na mtima wose ŵanalume aŵa ŵati ŵimikika. Ghanaghanirani umo Baranaba na Saulosi ŵakwenera kuti ŵakajipulikira apo ŵabali ŵawo ŵauzimu aŵa, kwambura sanji, ŵakati “ŵaziŵizga kurya na kulomba, ŵakaŵika mawoko ghawo pa iwo na kuŵatuma kuti ŵalutenge.” (Mil. 13:3) Nase tikwenera kukhozgera awo ŵapika milimo yinyake mu mpingo, nga ni awo ŵimikika kuŵa ŵalaŵiliri. M’malo mwa kuchitira sanji awo ŵapika milimo yakusazgikira, tikwenera kuŵaghanaghanira “chomene na kuŵatemwa chifukwa cha mulimo wawo.”—1 Tes. 5:13.

5. Longosorani umo vinthu vikaŵira pakupharazga pa chirwa cha Kipro.

5 Ŵati ŵenda m’paka ku Selukiya, dowoko ilo likaŵa kufupi na Antiyoke, Baranaba na Saulosi ŵakenda pa ngalaŵa kuya ku chirwa cha Kipro, ulendo wa makilomita pafupifupi 200.d Pakuti ku Kipro ndiko kukaŵa kwake kwa Baranaba, iyo wakwenera kuti wakaŵa wakunweka kupharazga makani ghawemi ku ŵanthu ŵakwake. Ŵati ŵafika pa Salami, msumba uwo ukaŵa kumafumiro gha dazi gha chirwa ichi, ŵanalume aŵa ŵakachedwa yayi. Nyengo yeneyiyo “ŵakamba kupharazga mazgu gha Chiuta mu masunagoge gha Ŵayuda.”e (Mil. 13:5) Baranaba na Saulosi ŵakendendeka mu vigaŵa vinandi vya Kipro, ndipo ŵakwenera kuti ŵakapharazganga mu misumba yikuruyikuru apo ŵakendanga. Kuyana na nthowa iyo ŵakatora, ŵamishonale aŵa ŵakwenera kuti ŵakenda makilomita pafupifupi 220.

MU MASUNAGOGE GHA ŴAYUDA

Lizgu lakuti “sunagoge” chomene likung’anamura “kuwunganya pamoza.” Pakwamba likayowoyanga za ungano panji mpingo wa Ŵayuda, ndipo paumaliro likamba kung’anamura malo panji nyumba iyo ŵakachitirangamo maungano.

Ŵanji ŵakugomezga kuti masunagoge ghakamba kuŵako apo Ŵayuda ŵakaŵa ku wuzga wa vyaka 70 ku Babuloni panji ŵati ŵawerako. Masunagoge ghakaŵa malo agho ŵanthu ŵakasambilirangako, kusopa, kuŵazga Malemba, ndiposo kukhuŵilizgika mwauzimu. Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, mu tawuni yiliyose mu Palestina mukaŵa sunagoge. Mu misumba yikuru mukaŵanga masunagoge ghakujumpha pa limoza, ndipo mu Yerusalemu mukaŵa ghanandi.

Ndipouli, Ŵayuda ŵati ŵafuma ku wuzga ku Babuloni, ni wose yayi awo ŵakawelera ku Palestina. Ŵanandi ŵakaluta ku vyaru vinyake kukachita malonda. Kukwambilira kwa vyaka vya m’ma 400 B.C.E., Ŵayuda ŵakazenga vikaya vyawo mu vyaru vyose 127 vya Uthemba wa Peresiya. (Est. 1:1; 3:8) Nyengo yati yajumphapo, Ŵayuda ŵakazenga vikaya mu misumba yose yakuzingilira nyanja ya Meditereniyani. Ŵayuda ŵakumbininika aŵa ŵakamba kuchemeka Matchona, ndipo nawo ŵakazenganga masunagoge kulikose uko ŵakhazikika.

Mu masunagoge, Dango likalongosorekanga zuŵa lililose la Sabata. Munthu wakaŵazganga Dango kufuma pa pulatifomu iyo yikaŵa pachanyako. Ndipo mu vigaŵa vyose vitatu vya pulatifomu mukaŵanga mipando yakulazga ku pulatifomu. Ŵayuda wose ŵanalume awo ŵakaŵa ŵakujipeleka pakusopa ndiwo ŵakaŵazganga, kupharazga na kuchiska.

6, 7. (a) Kasi Seregiyo Paulosi wakaŵa njani, ndipo chifukwa wuli Barayesu wakakhumbanga kumutondeska kutegherezga makani ghawemi? (b) Kasi Saulosi wakamutondeska wuli Barayesu kususka makani ghawemi?

6 Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, chisopa chautesi chikazura mu Kipro. Ichi chikawoneka makora apo Baranaba na Saulosi ŵakafika ku Pafo, kumanjiliro gha dazi kwa chirwa ichi. Ku malo agha, ŵakakumana na “Muyuda munyake zina lake Barayesu, uyo wakaŵa wamayere kweniso ntchimi yitesi. Wakaŵa pamoza na nduna Seregiyo Paulosi, mwanalume wamahara.”f Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, Ŵaroma ŵanandi ŵakumanya tunthu, nanga ‘mbanalume ŵamahara,’ nga Seregiyo Paulosi, ŵakalutanga kwa wamayere panji wakusanda vya nyenyezi kuti waŵawovwire pa nkhani zakuzirwa. Ndipouli, Seregiyo Paulosi wakanweka na uthenga wa Ufumu ndipo ‘wakakhumbiska kupulika mazgu gha Chiuta.’ Ichi chikamukondweska yayi Barayesu, uyo wakamanyikwangaso na zina lakuti Elimasi, kung’anamura “Wamayere.”—Mil. 13:6-8.

7 Barayesu wakasuskanga uthenga wa Ufumu. Nadi, nthowa yekha yakuti wavikilire udindo wake wa kupeleka fundo kwa Seregiyo Paulosi, yikaŵa yakuti wayipuluske ‘nduna yira kuti yileke kugomezga.’ (Mil. 13:8) Kweni Saulosi wakakhumba yayi kumulekelera waka munthu wamayere uyu kuti watondeske Seregiyo Paulosi kutegherezga. Ntheura kasi Saulosi wakachita vichi? Nkhani iyi yikuti: “Saulosi, uyoso ni Paulosi, pakuzuzgika na mzimu utuŵa, wakamulaŵiska [Barayesu] dodoli ndipo wakati: ‘Wamunthu wakuzura na mtundu uliwose wa uryarya kweniso mtundu uliwose wa uheni, iwe mwana wa Dyabulosi, mulwani wa chilichose chaurunji, kasi ulekenge chara kutimbanizga nthowa zakunyoloka za Yehova? Wona, woko la Yehova lili pa iwe, ndipo uŵenge wachibulumutira, kwa kanyengo uwonenge ungweru wa dazi yayi.’ Nyengo yeneyiyo, nyathutwe na chisi vikawa pa iyo, ndipo wakawurawura kupenja ŵanthu kuti ŵamukore pa woko ŵamulongozge.”g Kasi ntchivichi chikachitika chifukwa cha munthondwe uwu? “Nduna yira, yikati yawona ivyo vyachitika, yikagomezga, pakuti yikazizikika na chisambizgo cha Yehova.”—Mil. 13:9-12.

Mubali wakuvikilira unenesko mu khoti ndipo wakolera Baibolo

Nga ni Paulosi, nase tikuvikilira unenesko mwachikanga para ŵanthu ŵakutisuska

8. Kasi tingayezga wuli chikanga cha Paulosi mazuŵa ghano?

8 Paulosi wakamuwopa yayi Barayesu. Nase tikwenera yayi kopa usange ŵakususka ŵakukhumba kunanga chipulikano cha ŵanthu awo ŵakunweka na uthenga wa Ufumu. Kweni para tikuyowoya tiyowoyenge ivyo ni “vyakukondweska nyengo zose, vyakulungika na mchere.” (Kol. 4:6) Ndipo tikwenera yayi kuleka kupharazgira ŵakunweka chifukwa cha kopa kwambana na ŵakususka. Kweniso tikwenera yayi kuchita wofi kuvumbura chisopa chautesi icho chikulutilira “kutimbanizga nthowa zakunyoloka za Yehova” nga umo wakachitira Barayesu. (Mil. 13:10) Nga ni Paulosi, tiyeni tipharazge unenesko mwachikanga na kuŵafika pa mtima ŵanthu ŵa mitima yiwemi. Nangauli tingawona yayi kuti Yehova watovwira nga umo wakachitira na Paulosi, kweni tikugomezga kuti kwizira mu mzimu wake utuŵa waguzirenge ŵanthu ŵakwenelera ku unenesko.—Yoh. 6:44.

“Mazgu Ghakukhozga” (Milimo 13:13-43)

9. Chifukwa wuli Paulosi na Baranaba ntchakuwonerapo chiwemi ku awo ŵakulongozga mu mpingo mazuŵa ghano?

9 Vinthu vikuwoneka kuti vikasintha apo ŵanthu aŵa ŵakafumamo mu Pafo na kwambukira ku Perega, mumphepete mwa Asia Minor, mtunda wa makilomita pafupifupi 250 pa nyanja. Pa Milimo 13:13 gulu ili likuzunulika kuti “Paulosi na awo ŵakaŵa nayo.” Mazgu agha ghakulongora kuti Paulosi ndiyo wakamba kudangilira mulimo wa gulu ili. Ndipouli, palije chilichose icho chikulongora kuti Baranaba wakachita sanji na Paulosi. Ŵanalume ŵaŵiri aŵa ŵakalutilira kuteŵetera lumoza kuti ŵafiske khumbo la Chiuta. Paulosi na Baranaba ntchakuwonerapo chiwemi ku awo ŵakulongozga mu mpingo mazuŵa ghano. M’malo mwa kuguzana maudindo, Ŵakhristu ŵakukumbuka mazgu gha Yesu ghakuti: “Imwe mose muli ŵabali.” Yesu wakasazgirapo kuti: “Waliyose uyo wakujikuzga wazamuyuyulika, ndipo waliyose uyo wakujiyuyura wazamukwezgeka.”—Mat. 23:8, 12.

10. Longosorani umo ulendo wakufuma ku Perega kuluta ku Antiyoke wa ku Pisidiya ukaŵira.

10 Ŵakati ŵafika pa Perega, Yohane Mariko wakaleka Paulosi na Baranaba na kuwelera ku Yerusalemu. Chifukwa icho wakawelelera chikumanyikwa yayi. Paulosi na Baranaba ŵakalutilira, ŵakenda kufuma ku Perega m’paka ku Antiyoke wa ku Pisidiya, msumba uwo ukaŵa mu chigaŵa cha Galatiya. Uwu ukaŵa ulendo upusu yayi, chifukwa Antiyoke wa ku Pisidiya wakaŵa pachanya pa mapiri (mamita 1,100 kufuma mu nyanja.) Nthowa zakujumpha mu mapiri zikaŵanga na ŵankhungu ŵanandi. Kusazgirapo pa suzgo ili, vikulongora kuti pa nyengo yeneyiyi Paulosi wakalwara.h

11, 12. Mu sunagoge la mu Antiyoke wa ku Pisidiya, kasi Paulosi wakawovwira wuli ŵategherezgi ŵake kuti ŵanweke?

11 Mu Antiyoke wa ku Pisidiya, Paulosi na Baranaba ŵakanjira mu sunagoge pa Sabata. Nkhani iyi yikuti: “Mazgu gha mu Dango na mu mabuku gha Ntchimi ghakati ghaŵazgika, ŵalara ŵa sunagoge ŵakaŵapempha kuti: ‘Mwaŵabali, usange muli na mazgu ghakukhozga ŵanthu, yowoyani.’” (Mil. 13:15) Paulosi wakimilira na kuyowoya.

12 Paulosi wakamba na mazgu ghakuti: “Mwaŵanthu, Ŵaisrayeli na mwaŵanyake imwe mukopa Chiuta, pulikani.” (Mil. 13:16) Ŵanthu awo Paulosi wakayowoyanga nawo ŵakaŵa Ŵayuda na awo ŵakang’anamukira ku Chiyuda. Kasi Paulosi wakaŵawovwira wuli ŵategherezgi ŵake, awo ŵakawumanyanga yayi mulimo wa Yesu pakufiska khumbo la Chiuta, kuti ŵanweke na uthenga? Paulosi wakalongosora dankha mdauko wa mtundu wa Ŵayuda. Wakalongosora umo Yehova ‘wakakwezgera ŵanthu aŵa mu nyengo iyo ŵakakhalanga nga mbalendo mu charu cha Eguputo,’ ndiposo umo “wakaŵazizipizgira vyaka 40 mu mapopa.” Kweniso Paulosi wakalongosora umo Ŵaisrayeli ŵakapokera Charu cha Layizgano ndiposo umo Yehova “wakaŵagaŵira charu chira kuŵa chiharo chawo.” (Mil. 13:17-19) Ŵanthu ŵanyake ŵakusachizga kuti apa Paulosi wakalongosoranga Malemba ghanyake agho ghakaŵazgika kale mwakukwezga zuŵa lira, pakuti ndimo ŵakachitiranga nyengo zose pa Sabata. Usange ndimo viliri, ipo ichi ntchinyake mwa vinthu ivyo vikulongora kuti Paulosi wakamanyanga kuzgoka “vinthu vyose ku ŵanthu ŵa mitundu yose.”—1 Kor. 9:22.

13. Kasi tingaŵafika wuli pa mtima ŵategherezgi ŵithu?

13 Nase tikwenera kuyezgayezga kuŵafika pa mtima awo tikuŵapharazgira. Mwachiyelezgero, para tamanya chisopa cha munthu uyo tikumupharazgira, tingasankha nkhani izo munthu uyo wanganweka nazo. Kweniso tingazunura mazgu gha mu Baibolo agho iyo wakughamanya. Chingaŵa chakovwira kumupempha munthu uyo kuti waŵazge mu Baibolo lake. Penjani nthowa izo mungaŵafikira pa mtima ŵategherezgi ŵinu.

14. (a) Kasi Paulosi wakamba wuli kuyowoya makani ghawemi ghakukhwaskana na Yesu, ndipo wakaŵachenjezga vichi ŵategherezgi ŵake? (b) Kasi mzinda ukachita wuli na mazgu agho Paulosi wakayowoya?

14 Kufuma apo, Paulosi wakalongosora umo mzere wa mathemba gha Israyeli ukalongozgera kwa ‘mponoski, Yesu’ uyo wakapharazgikanga na Yohane Mubatizi. Paulosi wakalongosoraso umo Yesu wakakomekera na kuwuka ku ŵakufwa. (Mil. 13:20-37) Paulosi wakati: “Ntheura ŵabali, manyani kuti tikumupharazgirani kuti ŵanthu ŵangagowokereka zakwananga kwizira mwa iyo. . . . Chifukwa cha nyifwa ya munthu uyu, waliyose uyo wakugomezga wakuŵa wambura mulandu.” Kufuma apo, mpositole uyu wakachenjezga awo ŵakamupulikizganga kuti: “Ntheura muwoneseske kuti icho Ntchimi zikayowoya chileke kwiza pa imwe, chakuti: ‘Imwe ŵakugoska, wonani, zizwani na kuparanyika, chifukwa nkhuchita mulimo mu mazuŵa ghinu, mulimo uwo muwugomezgenge yayi nanga munyake wangamulongosolerani makora.’” Ivyo vikachitika Paulosi wati wayowoya mazgu agha vikaŵa vyakukondweska chomene. Baibolo likuti: “Ŵanthu ŵakamba kuŵaŵeya kuti ŵazakaŵaphalireso makani agha Sabata yakulondezgapo.” Kweniso ŵanthu ŵati ŵafuma mu sunagoge, “Ŵayuda ŵanandi na ŵakung’anamukira ku Chiyuda awo ŵakasopanga Chiuta ŵakalondezga Paulosi na Baranaba.”—Mil. 13:38-43.

“Tikung’anamukira ku Mitundu” (Milimo 13:44-52)

15. Kasi ntchivichi chikachitika pa zuŵa lakulondezgapo la Sabata kufuma apo Paulosi wakayowoyera na mzinda?

15 Pa zuŵa la Sabata lakulondezgapo, “pafupifupi msumba wose” ukawungana kuti upulikizge kwa Paulosi. Ichi chikakwiyiska Ŵayuda ŵanji, ndipo “ŵakamba kususka vinthu ivyo Paulosi wakayowoyanga.” Iyo na Baranaba ŵakaŵaphalira mwachikanga kuti: “Chikaŵa chakwenelera kuti mazgu gha Chiuta ghayowoyeke dankha kwa imwe. Pakuti mukughakana na kujeruzga kuti ndimwe ŵambura kwenelera umoyo wamuyirayira, wonani, tikung’anamukira ku mitundu. Pakuti Yehova watiphalira mazgu agha: ‘Nakwimika kuŵa ungweru ku ŵamitundu, kuti uŵe chiponosko ku vigoti vya charu chapasi.’”—Mil. 13:44-47; Yes. 49:6.

Ŵakususka ŵakuchimbizga Baranaba mu Pisidiya wa Antiyoki.

“Ŵakawuskira nthambuzgo Paulosi na Baranaba . . . ndipo ŵasambiri ŵakalutilira kuzuzgika na mzimu utuŵa . . . na chimwemwe chikuru.”—Milimo 13:50-52

16. Kasi Ŵayuda ŵakachita wuli na mazgu ghankhongono gha ŵamishonale, ndipo Paulosi na Baranaba ŵakachita wuli?

16 Ŵamitundu awo ŵakapulikizganga ŵakasekelera, ndipo “wose awo ŵakaŵa na maghanoghano ghakwenelera umoyo wamuyirayira ŵakagomezga.” (Mil. 13:48) Mazgu gha Yehova ghakathandazgika mwaluŵiro mu charu chose chira. Ŵayuda vikaŵakondweska yayi. Ŵamishonale aŵa ŵakaŵaphalira kuti iwo ŵakakana Mesiya nangauli mazgu gha Chiuta ghakadankha kuyowoyeka kwa iwo, ntheura ŵakenera kupokera chilango. Ŵayuda ŵakavundura ŵanakazi ŵalumbiri na ŵanalume ŵakuzirwa ŵa mu msumba, “ndipo ŵakawuskira nthambuzgo Paulosi na Baranaba na kuŵaponya kuwaro kwa mphaka zawo.” Kasi Paulosi na Baranaba ŵakachita wuli? Iwo “ŵakaŵaphatira fuvu la ku malundi ghawo ndipo ŵakaluta ku Ikoniya.” Kasi uwu ukaŵa umaliro wa Chikhristu mu Antiyoke wa ku Pisidiya? Yayi. Ŵasambiri awo ŵakakhalira mwenemura “ŵakalutilira kuzuzgika na mzimu utuŵa ndipo mitima yawo yikaŵa na chimwemwe chikuru.”—Mil. 13:50-52.

17-19. Kasi tingaŵayezga wuli Paulosi na Baranaba, ndipo para tachita nthena vingatovwira wuli kusanga chimwemwe?

17 Tikusambirapo chinthu chakuzirwa pa umo ŵanthu ŵakugomezgeka aŵa ŵakachitira apo ŵakasuskikanga. Tikuleka yayi kupharazga nanga ni para ŵanthu ŵakuzirwa ŵa charu ichi ŵakuyezga kutikanizga kupharazga uthenga withu. Wonaniso kuti ŵanthu ŵa mu Antiyoke ŵati ŵakana uthenga wawo, Paulosi na Baranaba “ŵakaphata fuvu ku malundi ghawo.” Ichi chikaŵa chilongolero cha kukwiya yayi kweni kuŵavulira mulandu wa ndopa. Ŵamishonale aŵa ŵakamanya kuti ŵangachichizga yayi ŵanthu kupulikira makani ghawemi. Icho iwo ŵakawona kuti ŵangachita nkhulutilira kupharazga. Ndipo ŵakalutilira nadi kupharazga chifukwa ŵakaluta ku Ikoniya.

18 Kasi ntchivichi chikachitikira ŵasambiri awo ŵakakhalira mu Antiyoke? Nangauli ŵakaŵa mu chigaŵa chakusuzga, kweni kuti ŵaŵe ŵakukondwa vikathembanga pa umo ŵanthu ŵakachitiranga na uthenga wawo yayi. Yesu wakati: “Ŵakukondwa ni awo ŵakupulika mazgu gha Chiuta na kughasungilira!” (Luka 11:28) Ndivyo ŵasambiri mu Antiyoke wa ku Pisidiya ŵakaŵikapo mtima kuchita.

19 Nga ni Paulosi na Baranaba, nyengo zose tikumbukenge kuti mulimo withu nkhupharazga makani ghawemi. Vili kwa awo ŵakutegherezga kuzomera panji kukana uthenga uwo tikupharazga. Usange awo tikuŵapharazgira ŵakuwoneka kuti ŵalije nawo ntchito uthenga withu, tingasambirako kanthu ku ŵasambiri ŵakwambilira. Nase tiŵenge ŵachimwemwe nanga ni para tikususkika, usange tikutemwa unenesko na kuzomerezga mzimu utuŵa kutilongozga.—Gal. 5:18, 22.

BARANABA, “MWANA WA CHISANGULUSKO”

Yumoza mwa Ŵakhristu ŵakumanyikwa ŵa mu mpingo wakwambilira wa mu Yerusalemu wakaŵa Yosefe, Mulevi wa ku charu cha Kipro. Ŵapositole ŵakamupa zina linyake ilo likalongosoranga nkharo yake, lakuti Baranaba, kung’anamura “Mwana wa Chisangulusko.” (Mil. 4:36) Para Baranaba wawona kuti ŵasopi ŵanyake ŵakukhumbikwira wovwiri, wakachitangapo kanthu mwaluŵiro kuti waŵawovwire.

Baranaba wakupeleka tuvikwama tuŵiri twa ndalama nga vyawanangwa.

Pa Pentekoste 33 C.E., ŵasambiri ŵaphya 3,000 ŵakabatizika. Ŵanandi mwa ŵanthu aŵa ŵakwenera kuti ŵakaluta ku chiphikiro ku Yerusalemu ndipo ŵakanozgeka yayi kukhala nyengo yitali mu msumba uwu nga umo ŵakakhalira. Mpingo ukakhumbikwiranga ndalama zakuti zovwire pakupwelelera mzinda uwu. Ntheura, Baranaba wakaguliska munda wake ndipo wakiza na ndalama ku ŵapositole kuti zovwire ŵanthu aŵa.—Mil. 4:32-37.

Pakuŵa mulaŵiliri wakukhwima, Baranaba wakaŵa wakunozgeka kovwira ŵanji. Ndiyo wakawovwira Saulosi wa ku Taraso uyo wakaŵa kuti wang’anamuka waka, apo ŵasambiri ŵanyake wose ŵakamopanga chifukwa cha lumbiri lwake lwa kutambuzga Ŵakhristu. (Mil. 9:26, 27) Baranaba wakapulikira mwakujiyuyura apo Paulosi wakachenya iyo na Petrosi pa nkhani ya umo ŵakachitiranga vinthu pakati pa Ŵakhristu Ŵachiyuda na Ŵamitundu. (Gal. 2:9, 11-14) Viyelezgero vichoko waka ivi vikulongora kuti Baranaba wakaŵa nadi “Mwana wa Chisangulusko.”

a Wonani bokosi lakuti “Baranaba, ‘Mwana wa Chisangulusko.’”

b Pa nyengo iyi, mipingo yikaŵa kuti yapangika kale ku malo ghakutali nga ku Antiyoke wa ku Siriya, makilomita 550 kumpoto kwa Yerusalemu.

c Wonani bokosi lakuti “Pa Maulendo.”

d Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, ngalaŵa yikendanga makilomita pafupifupi 150 pa zuŵa, usange mphepo yili makora. Kweni para mphepo yili makora yayi, ulendo uwu ukatoranga mazuŵa ghanandi.

e Wonani bokosi lakuti “Mu Masunagoge gha Ŵayuda.”

f Kipro wakawusikanga na Mphara ya Romu. Kweni uyo wakendeskanga vinthu pa chirwa ichi wakaŵa kazembe wa chigaŵa ichi uyo wakaŵa nduna.

g Kufuma apa kuya munthazi, Saulosi wakuzunulika kuti Paulosi. Ŵanji ŵakusachizga kuti wakatora zina Lachiroma ili pakukhumba kuchindika Seregiyo Paulosi. Ndipouli, pakuti wakalutilira kuchemeka Paulosi nanga ni apo wakawukako ku Kipro, vikulongoraso kuti pali chifukwa chinyake, chakuti Paulosi, uyo wakaŵa “mpositole ku ŵamitundu,” wakasankha kuchemeka na zina lake Lachiroma kwambira apa m’paka munthazi. Chifukwa chinyake icho panji wakambira kuchemekera zina lakuti Paulosi, ntchakuti mu Chigiriki kazunuliro ka zina lake Lachihebere lakuti Saulosi, kakuyana chomene na kazunuliro ka lizgu linyake Lachigiriki ilo lili na ng’anamuro liheni.—Rom. 11:13.

h Kalata ya Paulosi ku Ŵagalatiya yikalembeka pati pajumpha vyaka vinandi. Mu kalata iyi, Paulosi wakalemba kuti: “Nyengo yakwamba nkhapharazga makani ghawemi kwa imwe chifukwa chakuti nkhalwara.”—Gal. 4:13.

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani